Tăng cường cam kết chi và kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà nước thành phố hồ chí minh

TR

NGă

B TÀI CHÍNH
I H CăTĨIăCHệNH - MARKETING

TR N TH ÁNHăTUY T

T NGăC

NG CAM K T CHI

VĨăKI MăSOÁTăCHIăTH

NGăXUYểNăNGỂNăSÁCHăNHĨăN

QUA KHO B CăNHĨăN

CăTHĨNHăPH

H

CHệăMINH

ChuyênăngƠnh:ăTƠiăchínhăậ NgơnăhƠng
Mưăs : 60.34.02.01
LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

H

NG D N KHOA H C: TS. NGUY NăV NHăHỐNG

TP. H

CHệăMINH,ăN Mă2015

C


L IăCAMă OAN

Tôi xin cam đoan đây là Lu n v n do tôi th c hi n. Các thông tin, s li u trong
Lu n v n là trung th c và có ngu n g c rõ ràng, c th . K t qu nghiên c u trong
Lu n v n là rõ ràng, trung th c và ch a t ng đ

c công b trong b t k công trình

nghiên c u nào khác.
TP H ChíăMinhăngƠyă31ăthángă12ăn mă2015
Tácăgi Lu năv n

Tr n Th ÁnhăTuy t

i


L I C Mă N

Tôi xin g i l i c m n sâu s c đ n QuỦ Th y, Cô c a Tr
chính Marketing đã nhi t tình gi ng d y, h

ng

i h c Tài

ng d n và t o đi u ki n cho tôi ti p thu

nh ng ki n th c quỦ báu trong su t hai n m h c v a qua.
c bi t, tôi xin chân thành c m n TS. Nguy n V nh Hùng, ng
h

i tr c ti p

ng d n tôi th c hi n đ tài. Th y đã t n tình ch d y cho tôi nh ng ki n th c tài

chính, có nh ng góp Ủ sâu s c, h

ng d n nh ng ph

ng pháp nghiên c u khoa h c

đ giúp cho tôi có th hoàn thành nghiên c u này.
Tôi xin c m n Anh, Ch , Em trong t p th l p Cao h c Tài chính – Ngân hàng
K2 2 đã cùng nghiên c u, h c t p, chia x kinh nghi m, tích c c h tr tôi trong quá
trình h c t p và nghiên c u.
Tôi xin c m n Ban Lãnh đ o Kho b c Nhà n
Anh, Ch lãnh đ o Phòng K toán Nhà n

c Thành ph H Chí Minh, các

c, các Anh Ch Em đ ng nghi p đã h t s c

h tr , t o đi u ki n cho tôi theo h c và giúp đ tôi trong vi c nghiên c u đ tài.
TP H ChíăMinhăngƠyă31ăthángă12ăn mă2015
H căviênă

Tr n Th ÁnhăTuy t

ii


M CL C
Trang
Ch

ngă1: T NG QUAN V KI MăSOÁTăCHIăVĨăCAMăK T CHI

NGỂNăSÁCHăNHĨăN

C QUA KHO B C NHĨăN

1

C

1.1. T ng quan v ngơnăsáchănhƠăn

c

1

1.1.1 . Khái ni m v ngân sách nhà n

c

1

1.1.2. Vai trò c a ngân sách nhà n

c

2

1.2.ăT ngăquanăv ăchiăngơnăsáchăNhƠăn
1.2.1. Khái ni m v chi ngân sách nhà n
1.2.2. Vai trò c a chi ngân sách nhà n

că

3

c

3

c

4

1.2.3. N i dung chi ngân sách nhà n

c

6

1.2.4. Hình th c chi ngân sách nhà n

c

7

1.2.5. i u ki n chi ngân sách Nhà n

c

8

1.2.6. Các nguyên t c h ch toán chi ngân sách nhà n
1.2.7. Ph

c

ng th c chi tr các kho n chi ngân sách nhà n

1.3. T ng quan v ki măsoátăchiăngơnăsáchăNhƠăn

8
c

9

c

10

1.3.1. Khái ni m ki m soát chi ngân sách.

10

1.3.2. Vai trò c a Kho b c Nhà n

11

c trong ki m soát chi ngân sách

1.3.3. Ki m soát chi ngân sách nhà n

c qua Kho b c nhà n

1.3.4. Th i h n ki m soát chi ngân sách nhà n

c

c t i Kho b c Nhà n

1.4. T ng quan v cam k tăchiăngơnăsáchănhƠăn

13
c

c:

23
23

1.4.1. Khái ni m v cam k t chi ngân sách Nhà n

c

23

1.4.2. N i dung qu n lỦ, ki m soát cam k t chi th

ng xuyên ngân sách

26

iii


1.5.ăCácăch tiêuăđánhăgiáăm căđ ki măsoátăchi,ăcamăk t chi

30

1.6.ăCácănhơnăt

31

nhăh

ngăđ n ki măsoátăchi,ăcamăk t chi

1.7. Kinh nghi m ki mă soátă chi,ă camă k t chi c a m t s n
gi iăvƠăm t s đ aăph

ngăkhácătrongăn

că trênă th

32

c

1.7.1. Kinh nghi m ki m soát chi, cam k t chi c a m t s n

c trên th gi i

32

1.7.2. Kinh nghi m ki m soát chi, cam k t chi t i Vi t Nam

34

1.7.3. Kinh nghi m ki m soát chi, cam k t chi

36

1.8. K t lu năCh

38

Ch

ngă1

ngă 2: TH C TR NG V

KI Mă SOÁTă CHIă VĨă CAMă K T

CHI QUA KHO B Că NHĨă N

Că THĨNHă PH

H

40

CHệă MINH

TRONGăGIAIă O N 2011 ậ 2015
2.1.ăQuáătrìnhăhìnhăthƠnhăvƠăphátătri năc aăKhoăb cănhƠăn

căThƠnhă

40

ph ăH ăChíăMinh.ă
2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n

40

2.1.2. Ch c n ng, nhi m v , s đ t ch c c a Kho b c Nhà n

c Thành

40

ct i

42

ph H Chí Minh.
2.1.3. Nhi m v ki m soát chi th
Kho b c Nhà n

ng xuyên ngân sách Nhà n

c Thành ph H Chí Minh.

2.2.ăQuyătrìnhăcamăk tăchiăvƠăki măsoátăchiăt iăKhoăb căNhƠăn

c

45

ThƠnhăph ăH ăChíăMinh.
2.2.1. Quy trình ki m soát cam k t chi

45

2.2.2. Quy trình ki m soát chi

49

2.3.ăTh cătr ngăki măsoátăchi,ăcamăk tăchiăăth
NhƠăn

căt iăKhoăb căNhƠăn

ngăxuyênăngơnăsáchă

căThƠnhăph ăH ăChíăMinhăgiaiăđo nă
iv

53


n mă2011- 2015
2.3.1. Ki m soát chi th

ng xuyên

2.3.2. Ki m soát cam k t chi th

53

ng xuyên

64

2.4.ăNh năđ nhăchungăcôngătácăki măsoátăchiănhƠăn
NhƠăn

căqua Khoăb că

66

căThƠnhăph ăH ăChíăMinhăăă

2.4.1. Thành t u

66

2.4.2. H n ch

72

2.4.3. Nguyên nhân c a h n ch .

78

2.5.ăK tălu năCh

82

Ch

ngă2ă

ngă3: GI IăPHÁPăT NGăC

K TăCHIăNGỂNăSÁCHăNHĨăN
THĨNHăPH
3.1.

nh h

H

NG KI M SOÁTăCHIăVĨăCAMă
C QUA KHO B CăNHĨăN

84

C

CHệăMINH

ng ki m soát chi và cam k t chi c a Kho b c nhà n

c

84

3.2. Gi i pháp hoàn thi n ki m soát chi và cam k t chi t i Kho b c nhà

87

Thành ph H Chí Minh t n m 2016 đ n n m 2020.

n

c Thành ph H Chí Minh.

3.3. Ki n ngh .

89

3.3.1. Ki n ngh v i B Tài chính và các B /Ngành liên quan

89

3.3.2. Ki n ngh v i chính quy n đ a ph

93

3.3.3. Ki n ngh v i Kho b c nhà n
3.4. K t lu n Ch

ng

c (trung

ng 3.

ng)

94
95

K T LU N

97

TĨIăLI U THAM KH O

98

v


CÁCăS ă
STT

Tênăs ăđ

Trang

1

S đ t ch c c a Kho b c nhà n

c thành ph H Chí Minh

2

S đ t ch c b máy k toán c a Phòng K toán Nhà n

3

S đ quy trình cam k t chi qua Kho b c nhà n

4

S đ quy trình ki m soát chi qua Kho b c nhà n

vi

c

c

42
44
47

c

50


CÁCăB NG S ăLI U
Tênăb ngăs ăli u

STT

Trang

1

B ng s li u qu n lỦ d toán chi th

ng xuyên 2011 – 2015

2

B ng s li u tình hình phân b d toán đ u n m ngân sách

56

3

B ng s li u chi chuy n ngu n d toán chi th

57

4

T ng chi th

5

B ng s li u t tr ng các l nh v c chi ngân sách nhà n

6

B ng s li u t ch i thanh toán qua ki m soát chi th

ng xuyên

62

7

B ng s li u chi ngân sách trong giai đo n cu i n m và ch nh lỦ

64

ng xuyên

ng xuyên n m 2012 - 2015

55

58
c

59

quy t toán
8

B ng s li u qu n lỦ cam k t chi th

9

B ng s li u t l cam k t chi trong t ng chi ngân sách nhà n

vii

ng xuyên

65
c

66


DANH M CăCÁCăT

VI T T T

BTC

B Tài chính

CP

Chính ph

GDP

T ng s n ph m qu c n i

KBNN

Kho b c nhà n

NQ

Ngh quy t

QH

Qu c h i

Q

Quy t đ nh

SL

S c l nh

TABMIS

H th ng Thông tin qu n lỦ ngân sách và Kho b c

TPHCM

Thành ph H Chí Minh

TTg

Th t

TT

Thông t

ng

viii

c


TÓMăT T LU NăV Nă

Nghiên c u này nh m m c tiêu tìm ra và đánh giá nh ng nhân t
h

nh

ng đ n hi u qu công tác ki m soát chi và cam k t chi ngân sách nhà n

t i Kho b c Nhà n

c Thành ph H Chí Minh. Trên c s các v n b n quy

ph m pháp lu t c a Nhà n
sách nhà n
nhà n

c

c Vi t Nam v ngân sách nhà n

c, v ki m soát chi ngân sách nhà n

c, s d ng ph

c, v chi ngân

c và cam k t chi ngân sách

ng pháp nghiên c u lỦ thuy t và v n d ng các quy đ nh

c a pháp lu t và các ph

ng pháp khác, Nghiên c u đã kh o sát các n i dung

liên quan đ n k t qu ki m soát chi, cam k t chi ngân sách nhà n

c.

K t qu nghiên c u cho th y nh ng nhân t khách quan bên ngoài Kho
b c nhà n

c (ch đ , chính sách liên quan đ n l nh v c ki m soát chi, cam k t

chi; quy trình ki m soát chi, cam k t chi; vi c phân b d toán ngân sách nhà
n

c; các ch đ , tiêu chu n, đ nh m c chi ngân sách nhà n

sách nhà n

c; ch p hành ngân

c c a c quan, đ n v ) c ng nh nh ng nhân t ch quan c a ngành

Kho b c nhà n

c (ch c n ng, nhi m v ; c c u t ch c; quy trình nghi p v ;

c s v t ch t; ch t l

ng và trình đ c a đ i ng cán b ) đ u là y u t d n đ n

thành công hay h n ch c a công tác ki m soát chi, cam k t chi ngân sách nhà
n

c.
K t qu nghiên c u đã giúp cho đ n v Kho b c nhà n

c hi u rõ h n

nh ng n i dung liên quan đ n công tác ki m soát chi, cam k t chi, xây d ng c
s lỦ thuy t, phân tích th c ti n, đ c bi t là nh ng h n ch và nguyên nhân c a
h n ch trong ki m soát chi ngân sách nhà n

c, làm c s đ có nh ng đ nh

h

ng hi u qu công tác ki m soát

ng, các gi i pháp và ki n ngh nh m t ng c

chi, cam k t chi trên đ a bàn trong th i gian t i, h
ngân sách nhà n

c an toàn và hi u qu .

ix

ng đ n m c tiêu chi tiêu


L IM

U

1. Tínhăc p thi t c aăđ tƠi
Kho b c Nhà n

c Vi t Nam h

ng đ n m c tiêu t ng quát phát tri n ngành tài

chính Vi t Nam, xây d ng n n tài chính qu c gia lành m nh, công khai, minh b ch,
đ

c qu n lỦ và ki m toán ch t ch ; ph

đ i m i theo h

ng t ng b

ng th c qu n lỦ ngân sách nhà n

cđ

c

c thi t l p và v n hành khuôn kh tài chính và chi tiêu

trung h n; thi t l p h th ng k toán công th ng nh t trên c s th ng nh t k toán
ngân sách nhà n

c, k toán Kho b c Nhà n

c và k toán hành chính s nghi p phù

h p v i các chu n m c qu c t v k toán công.
Chi n l

c phát tri n Kho b c Nhà n

c đ n n m 2020 bao g m m c tiêu đ i

m i công tác qu n lỦ, ki m soát chi qua Kho b c Nhà n

c trên c s xây d ng c

ch , quy trình qu n lỦ, ki m soát, thanh toán các kho n chi ngân sách nhà n
Kho b c Nhà n

c qua

c phù h p v i thông l qu c t .

Bên c nh k t qu đ t đ

c trong th c hi n ki m soát chi ngân sách nhà n

c

trong th i gian qua, v n còn m t s v n đ v th c ti n và chính sách c n ti p t c
nghiên c u, đ xu t, trong quá trình t ch c th c hi n ki m soát chi gi a Kho b c Nhà
n

c v i đ n v s d ng ngân sách, gi a các b ph n trong n i b Kho b c Nhà n
Nghi p v ki m soát chi ngân sách nhà n

c t i Kho b c nhà n

cđ

c.

c th c

hi n qua hai công đo n là ki m soát cam k t chi và ki m soát chu n chi, trong đó ki m
soát cam k t chi là m t n i dung m i, đ

c Kho b c nhà n

c chính th c áp d ng t

tháng 6/2013. Cam k t chi có Ủ ngh a l n trong quá trình ch p hành ngân sách nhà
n

c trong giai đo n tr

c m t và lâu dài.

Xu t phát t yêu c u nhi m v đ t ra cho đ n v Kho b c nhà n

c Thành ph

H Chí Minh và cho b n thân tác gi là cán b công ch c c a đ n v , tác gi ch n đ
tài “T ngăc
NhƠă n

ng ki măsoátăchiăvƠăcamăk t chi ngơnăsáchănhƠăn

c qua Kho b c

că ThƠnhăph H ChíăMinh”, nh m nghiên c u c s lỦ lu n và th c ti n

cho các m c tiêu ki m soát chi và cam k t chi ngân sách qua Kho b c Nhà n

c;

nh ng n i dung, nguyên t c ki m soát chi và cam k t chi; qui trình ki m soát chi và
x

cam k t chi qua Kho b c Nhà n

c; phân tích, đánh giá th c tr ng và nh ng h n ch

c a công tác ki m soát chi và cam k t chi th

ng xuyên qua Kho b c nhà n

ph H Chí Minh, t đó đ xu t ph

ng, gi i pháp và nh ng đi u ki n nh m

t ng c

ng h

ng ki m soát chi, ki m soát cam k t chi th

c Thành

ng xuyên ngân sách nhà n

ct i

Thành ph H Chí Minh trong giai đo n ti p theo.
2. T ngăquanătìnhăhìnhănghiênăc uăđ tƠi
Ki m soát chi ngân sách là t ng th các ho t đ ng c a cá nhân và t ch c có
trách nhi m nh m b o đ m cho các kho n chi ngân sách th c hi n đúng quy đ nh,
đúng m c đích, đúng đ i t

ng và ti t ki m. Liên quan đ n l nh v c ki m soát chi

ngân sách, nhi u tác gi đã có lu n v n, bài vi t nghiên c u:
- Lu n v n th c s c a Tr n Tr ng S n, Tr

ng

i h c kinh t -

gia Hà N i, n m 2004: “Hoàn thi n c ch ki m soát chi th
nhà n

c qua Kho b c Nhà n

i h c qu c

ng xuyên c a ngân sách

c Qu n C u Gi y”;

- Lu n v n Th c s kinh t c a L

ng Ng c Tuy n, Tr

ng

i h c Kinh t

Thành ph H Chí Minh, n m 2005 v i đ tài: “Hoàn thi n công tác ki m soát chi
th

ng xuyên c a ngân sách nhà n

c qua Kho b c Nhà n

- Lu n v n Th c s c a V Th T
v i đ tài: “T ng c

ng Vi, Tr

ng

ng ki m soát chi ngân sách nhà n

c”;
i h c à N ng, n m 2012,

c qua Kho b c Nhà n

c t nh

k L k”.
Thông qua lỦ lu n và th c ti n, các tác gi đ a ra nh ng v n đ quan tr ng v
ki m soát chi ngân sách nhà n

c qua Kho b c nhà n

c, k t qu đ t đ

c và nh ng

h n ch , đ ra nh ng gi i pháp h u hi u, đ xu t nh ng ki n ngh đ hoàn thi n, t ng
c

ng công tác ki m soát chi.
- Bài vi t “ T ng c

ng ki m soát chi tiêu công đ th c hi n m c tiêu ki m ch

l m phát” (PGS.TS Lê Hùng S n - T p chí Qu n lỦ Ngân qu Qu c gia, 2012) đ c p
đ n m i quan h gi a t ng chi ngân sách Nhà n

c v i tác đ ng t ng c u tiêu dùng và

kích thích phát tri n đ ng th i xác đ nh đ c thù ki m soát chi tiêu công th c hi n
chính sách tài khóa hàng n m c a Chính ph .
xi


Cam k t chi ngân sách nhà n

c là n i dung đã đ

c quy đ nh trong Thông t

s 113/2008/TT-BTC ngày 27/11/2008 c a B Tài chính, v h
lỦ, ki m soát cam k t chi ngân sách nhà n

ng d n công tác qu n

c qua Kho b c Nhà n

c, đ

c chính th c

tri n khai t ngày 01/6/2013, sau khi h th ng Thông tin qu n lỦ ngân sách và Kho b c
hoàn thành tri n khai trên ph m vi toàn qu c. Cam k t chi ngân sách có vai trò quan
tr ng trong ph n ánh s công n ph i tr c a ngân sách nhà n
n đ ng trong thanh toán; làm lành m nh hoá và t ng c

c; ng n ch n tình tr ng

ng công tác qu n lỦ tài chính

– ngân sách; h tr cho vi c l p ngân sách trung h n c a c quan tài chính các c p và
các B , Ngành, đ a ph

ng; nâng cao ch t l

- Ti n s Nguy n
chi ngân sách nhà n

ng d báo dòng ti n.

c Thanh có đ tài nghiên c u c p B “Ki m soát cam k t

c qua Kho b c nhà n

c” n m 2008, xác l p c s lỦ lu n và

th c ti n cho các m c tiêu ki m soát cam k t chi ngân sách qua Kho b c Nhà n

c;

nh ng nguyên t c cam k t chi; qui trình ki m soát cam k t chi qua Kho b c Nhà n

c.

- Th c s Nguy n V n Quang và Th c s Hà Xuân Hoài có bài “Tích h p quy
trình ki m soát cam k t chi và quy trình ki m soát chi ngân sách Nhà n
c u chi n l

c phát tri n Kho b c Nhà n

c - m t yêu

c” (T p chí Qu n lỦ Ngân qu Qu c gia,

2011), nh n đ nh ki m soát cam k t chi ngân sách nhà n

c là vi c th c hi n m t khâu

ki m soát quan tr ng trong chu trình qu n lỦ chi ngân sách nhà n

c.

- Th c s V nh Sang có bài “Qu n lỦ và ki m soát cam k t chi ngân sách nhà
nu c qua Kho b c nhà n

c – 7 nhóm gi i pháp nâng cao hi u qu th c hi n” (T p chí

Qu n lỦ Ngân qu Qu c gia, 01/2014) phân tích nh ng đi m m nh, c h i và đi m
y u, nguy c c a c ch ki m soát cam k t chi, đ ngh các nhóm gi i pháp.
3.
nhà n

iăt
it

ng, ph m vi gi i h nănghiênăc uăđ tƠi
ng nghiên c u là “T ng c

c qua Kho b c Nhà n

ng ki m soát chi và cam k t chi ngân sách

c Thành ph H Chí Minh”.

- Ph m vi nghiên c u: t i Kho b c Nhà n

c Thành ph H Chí Minh.

- Th i gian nghiên c u:
+ Ki m soát chi đ

c nghiên c u giai đo n t n m 2011 đ n n m 2015.
xii

+ Cam k t chi đ

c nghiên c u giai đo n tháng 6/2013 đ n tháng 12/2015.

4.ăM cătiêuănghiênăc uăc aăđ ătƠi
- Phân tích, đánh giá th c tr ng, nh ng thành t u và nh ng h n ch c a công
tác ki m soát chi và cam k t chi th

ng xuyên qua Kho b c nhà n

c Thành ph H

Chí Minh., đ c bi t nh ng nguyên nhân d n đ n h n ch v m c đ ki m soát cam k t
chi, ki m soát chi th

ng xuyên ngân sách nhà n

- Hi n nay, vi c t ng c
Kho b c Nhà n

c.

ng ki m soát chi ngân sách nhà n

c, đ u t công qua

c là h t s c quan tr ng, góp ph n giám sát quá trình s d ng ngu n

l c tài chính nhà n

c m t cách có hi u qu , là m t bi n pháp h u hi u đ th c hành

ti t ki m, ch ng lãng phí, n đ nh kinh t v mô, ki m ch l m phát và đ m b o an sinh
xã h i... là m t yêu c u c p thi t hi n nay. T các k t qu nghiên c u,đánh giá c ch ,
chính sách và th c tr ng công tác ki m soát cam k t chi, ki m soát chi, đ xu t
ph

ng h

k t chi th

ng, gi i pháp và nh ng ki n ngh nh m t ng c
ng xuyên ngân sách nhà n

5.ăPh

ng ki m soát chi và cam

c t i Thành ph H Chí Minh.

ngăphápănghiênăc u

Lu n v n s d ng các ph

ng pháp nghiên c u đ nh tính:

- Nghiên c u lỦ thuy t và v n d ng các v n b n quy ph m pháp lu t;
- Ph

ng pháp phân tích t ng h p, quy n p;

- Ph

ng pháp th ng kê; so sánh, đ i chi u, suy lu n.

6. K t c u lu năv n:
Ngoài ph n m đ u và ph n k t lu n, Lu n v n bao g m 3 ch
Ch

ngă 1:ă T ng quan v ki m soát chi và cam k t chi ngân sách nhà n

Kho b c Nhà n
Ch

ng:
c qua

c.

ngă2:ăTh c tr ng ki m soát chi và cam k t chi qua Kho b c Nhà n

c thành

ph H Chí Minh giai đo n n m 2011 – 2015.
Ch

ngă3:ăGi i pháp t ng c

qua Kho b c Nhà n

ng ki m soát chi và cam k t chi ngân sách nhà n

c Thành ph H Chí Minh.
xiii

c


CH
T NG QUAN V

NGă1:

KI MăSOÁTăCHIăVĨăCAMăK T CHI

NGỂNăSÁCHăNHĨăN

C QUA KHO B CăNHĨăN

1.1. T NG QUAN V NGỂNăSÁCHăNHĨăN
1.1.1. Kháiăni m v ngơnăsáchănhƠăn
Thu t ng "ngân sách nhà n
xã h i

m i qu c gia. Ng

theo các tr

c" đ

C

C
c

c s d ng r ng rãi trong đ i s ng kinh t ,

i ta đã đ a ra nhi u đ nh ngh a v ngân sách nhà n

c tùy

ng phái và các l nh v c nghiên c u. Theo t đi n m (tham kh o Paul A.

Samuelson & William D. Nordhaus – Kinh t h c, Nhà xu t b n Tài chính, Hà N i
(2007), khái ni m v Ngân sách nhà n

c g m: (1) ngân sách nhà n

c là b ng li t kê

các kho n thu, chi b ng ti n trong m t giai đo n nh t đ nh c a qu c gia; (2) ngân sách
nhà n

c là b n d trù thu chi tài chính c a nhà n

đ nh, th

ng là m t n m; (3) ngân sách nhà n

là k ho ch tài chính c b n c a nhà n

t phát sinh trong quá trình nhà n

c trong m t kho ng th i gian nh t

c là qu ti n t t p trung c a nhà n

c; ngân sách nhà n

c,

c là nh ng quan h kinh

c huy đ ng và s d ng các ngu n tài chính khác

nhau...
Ngân sách nhà n

c ph n ánh các quan h kinh t phát sinh g n li n v i quá

trình t o l p, phân ph i, s d ng qu ti n t t p trung c a Nhà n

c khi Nhà n

c

tham gia phân ph i các ngu n tài chính qu c gia nh m th c hi n các ch c n ng c a
Nhà n

c trên c s lu t đ nh.
S hình thành và phát tri n c a ngân sách nhà n

phát tri n c a kinh t hàng hóa - ti n t trong các ph
và nhà n

c c a t ng c ng đ ng. S ra đ i c a nhà n

c g n li n v i s xu t hi n và
ng th c s n xu t c a c ng đ ng
c, s t n t i c a kinh t hàng

hóa - ti n t là nh ng ti n đ cho s phát sinh, t n t i và phát tri n c a ngân sách nhà
n

c.
Nhà n

c Vi t Nam tô ch c ngân sách nhà n

ngày 01/01 đ n h t ngày 31/12 n m d

c theo n m tài chính, kéo dài t

ng l ch. Theo đó, Ngân sách Nhà n
1

c là toàn


b các kho n thu, chi c a Nhà n
đ nh và đ

c đã đ

c c quan nhà n

c có th m quy n quy t

c th c hi n trong m t n m đ b o đ m th c hi n các ch c n ng, nhi m v

c a Nhà n

c. Trong t

h n, Ngân sách nhà n

ng lai, t n m ngân sách 2017, áp d ng k ngân sách trung
c là toàn b các kho n thu, chi c a Nhà n

cđ

th c hi n trong m t kho ng th i gian nh t đ nh do c quan nhà n

c có th m quy n

quy t đ nh đ đ m b o th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a Nhà n
1.1.2. Vaiătròăc aăngơnăsáchănhƠăn
- Ngân sách nhà n

c có vai trò r t quan tr ng trong toàn b ho t đ ng kinh t ,

luôn g n li n v i vai trò c a nhà n
h

c.

c

xã h i, an ninh, qu c phòng và đ i ngo i c a đ t n
t th tr

c d toán và

ng, ngân sách nhà n

c. Vai trò c a ngân sách nhà n

c theo t ng giai đo n nh t đ nh.

c

i v i n n kinh

c là công c đi u ch nh v mô n n kinh t xã h i, đ nh

ng phát tri n s n xu t, đi u ti t th tr

ng, bình n giá c , đi u ch nh đ i s ng xã

h i.
- Ngân sách nhà n

c là công c đ nh h

ng hình thành c c u kinh t m i,

kích thích phát tri n s n xu t kinh doanh và ch ng đ c quy n. Nhà n

ch

ng ho t

đ ng c a các ch th trong n n kinh t đi vào qu đ o đã ho ch đ nh đ hình thành c
c u kinh t t i u, t o đi u ki n cho n n kinh t phát tri n n đ nh và b n v ng. Thông
qua ho t đ ng chi ngân sách, Nhà n

c cung c p kinh phí đ u t cho c s k t c u h

t ng, hình thành các doanh nghi p thu c các ngành then ch t trên c s đó t o môi
tr

ng và đi u ki n thu n l i cho s ra đ i và phát tri n các doanh nghi p thu c m i

thành ph n kinh t . Có th th y rõ nh t t m quan tr ng c a đi n l c, vi n thông, hàng
không.. đ n ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p. Bên c nh đó, vi c c p v n
hình thành các doanh nghi p Nhà n
ch ng đ c quy n và gi cho th tr

c là m t trong nh ng bi n pháp c n b n đ

ng kh i r i vào tình tr ng c nh tranh không hoàn

h o. Và trong nh ng đi u ki n c th , ngu n kinh phí trong ngân sách nhà n
có th đ

c c ng

c s d ng đ h tr cho s phát tri n c a các doanh nghi p, đ m b o tính n

đ nh v c c u ho c chu n b cho vi c chuy n sang c c u m i h p lỦ h n.
- Thông qua ho t đ ng thu - b ng vi c huy đ ng ngu n tài chính t thu thu ,
ngân sách nhà n

c đ m b o th c hi n vai trò đ nh h

ch s n xu t kinh doanh. Ngân sách Nhà n
2

ng đ u t , kích thích ho c h n

c kích thích s t ng tr

ng kinh t theo


s đ nh h
nhà n

ng phát tri n kinh t xã h i thông qua các công c thu và thu su t c a

c s góp ph n kích thích s n xu t phát tri n thu hút s đ u t c a các doanh

nghi p. Ngoài ra nhà n
đi u ki n và môi tr

c còn dùng ngân sách nhà n

c đ u t vào c s h t ng t o

ng thu n l i cho các doanh nghi p ho t đ ng.

- Ngân sách nhà n

c gi vai trò đi u ti t thu nh p gi a các t ng l p dân c

trong xã h i. Tr giúp tr c ti p dành cho nh ng ng

i có thu nh p th p hay có hoàn

c nh đ c bi t nh chi v tr c p xã h i, tr c p gián ti p d

i hình th c tr giá cho các

m t hàng thi t y u, các kho n chi phí đ th c hi n chính sách dân s , chính sách vi c
làm, ch ng mù ch , h tr đ ng bào bão l t.
- Nhà n

c s s d ng ngân sách nhà n

c nh m t công c đ góp ph n bình

n giá c và ki m ch l m phát. Nhà n

c ch đi u ti t nh ng m t hàng quan tr ng

nh ng m t hàng mang tính ch t chi n l

c. C ch đi u ti t thông qua tr giá, đi u

ch nh thu su t thu xu t nh p kh u, d tr qu c gia.
đ ng, đ

ng v n s c lao

c thông qua phát hành trái phi u và chi tiêu c a Chính ph . Trong l nh v c

ki m ch l m phát, cùng v i ngân hàng trung
ngân sách nhà n
nhà n

i v i th tr

ng v i chính sách ti n t thích h p

c góp ph n đi u ti t thông qua chính sách thu và chi tiêu ngân sách

c.
- Trong b i c nh n công ngân sách nhà n

cc an

c ta ngày càng t ng cao,

c n thi t ph i giám sát k t qu chi tiêu công, ch ng lãng phí. T đó, Lu t ngân sách
nhà n

c s 13/2015/QH13 đã đ a ra nguyên t c “Ngân sách nhà n

cđ

c qu n lý

th ng nh t, t p trung, dân ch , hi u qu , ti t ki m…”.
1.2. T NG QUAN V CHIăNGỂNăSÁCHăNHĨăN
1.2.1. Kháiăni măv ăchiăngơnăsáchănhƠăn
- Chi ngân sách nhà n

C

c

c là vi c phân ph i và s d ng qu ngân sách nhà n

nh m đ m b o th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a nhà n
c s ngu n thu ngân sách nhà n
kinh t c a nhà n
phát tri n, nhà n

c

c theo lu t đ nh. Trên

c t thu , phí, l phí, các kho n thu t ho t đ ng

c, các kho n đóng góp, vi n tr , thu khác, các kho n vay đ u t
c th c hi n chi tiêu ngân sách nhà n

c vào các m c tiêu phát tri n

kinh t - xã h i, b o đ m qu c phòng, an ninh, b o đ m ho t đ ng c a b máy nhà
3


n

c, chi tr n , chi vi n tr và chi nh ng m c tiêu khác.
- Chi ngân sách nhà n

c d a vào ngu n thu ngân sách nhà n

ti p ph thu c vào trình đ phát tri n c a l c l

c, t c là gián

ng s n xu t, kh n ng tích lu c a

n n kinh t , và tr c ti p ph thu c vào mô hình t ch c b máy c a nhà n

c và

nh ng nhi m v kinh t , xã h i trong t ng th i k .

1.2.2. Vaiătròăc aăchiăngơnăsáchănhƠăn
- Chi tiêu c a Nhà n

c

c hay chi tiêu c a chính ph đ

c các nhà kinh t h c

phân ra làm 3 lo i chính:
(1) Các kho n mua hàng hóa và d ch v đ tiêu dùng hi n t i đ

c g i là Tiêu

dùng c a chính ph (Government consumption);
(2) Các kho n mua các hàng hóa và d ch v nh m t o ra l i ích trong t
nh đ u t vào c s h t ng và nghiên c u, đ

c g i là

ng lai,

u t c a chính ph

(Government investment).
(3) Các kho n không ph i đ mua hàng hóa d ch v , mà ch là hành đ ng di
chuy n ti n, nh tr cho phúc l i xã h i, đ
- Chi ngân sách nhà n

c g i là Transfer payments.

c hay chi tiêu c a nhà n

c là m t b ph n chi m t

tr ng l n trong t ng chi tiêu mua s m hàng hóa, d ch v c a xã h i. Vì chi ngân sách
nhà n

c chi m t tr ng l n trong chi tiêu xã h i, Nhà n

c có th th c hi n chính

sách tài khóa c a mình thông qua vi c mua s m hàng hóa, d ch v hay chi tr c p. M i
s thay đ i trong chính sách chi tiêu mua s m c a Nhà n

c đ u có nh h

quan tr ng, ch ng h n, khi c n kích thích n n kinh t t ng tr
th

ng v mô

ng cao h n, Nhà n

c

ng áp d ng chính sách kích c u b ng cách t ng chi tiêu mua s m hàng hóa, d ch

v c a Nhà n

c.

- Tác đ ng kinh t v mô không ph i là tác đ ng duy nh t c a công c chi tiêu
c a Nhà n

c. B ng các chính sách chi tiêu khác nhau, Nhà n

đ n các k t c c trên các th tr

c có th

ng c th . Ví d , chi tiêu c a Nhà n

nh h

c ch y u đ

ng
c

dùng vào vi c cung c p các hàng hóa công c ng nh qu c phòng, h th ng lu t pháp,
an ninh, tr t t xã h i, đê đi u, đ
các th tr

ng xá, môi tr

ng y t , giáo d c c ng đ

c nhà n
4

ng,… Nh ng th t b i th tr

ng trên

c đi u ch nh m t ph n thông qua


vi c chi tiêu vào h th ng y t hay giáo d c công c ng. Nhà n

c c ng dành nh ng

ngu n l c nh t đ nh đ cung c p thông tin ho c nh m t hàng hóa công c ng ho c nh
m t hành vi tr giúp th tr
- Chi tiêu c a Nhà n

ng đ th tr
cd

ng có th ho t đ ng hi u qu h n.

i d ng các kho n tr c p cho nh ng ng

i s n xu t

hay tiêu dùng không tr c ti p là m t b ph n c a t ng c u (t ng chi tiêu) c a xã h i.
Sau khi đ

c chuy n kho n t ngân sách c a Nhà n

c đ n tay nh ng ng

i nh n tr

c p, nh ng kho n ti n này l i có th đi vào vòng chu chuy n c a n n kinh t nh là
m t kho n chi tiêu c a các doanh nghi p - nhà s n xu t hay các h gia đình - ng
tiêu dùng. Tr c p xã h i t
ch nh hành vi c a ng
s đ Nhà n

iđ

ng t m t kho n thu âm, do v y nó có tác d ng đi u
c nh n tr c p theo h

ng ng

c l i v i thu .

ây là c

c có th s d ng chính sách tr c p thành m t công c can thi p vào n n

kinh t . V i nh ng hàng hóa mà nhà n

c c n khuy n khích s n xu t và tiêu dùng, và

v i nh ng hành vi t o ra các ngo i ng tích c c, kho n tr c p c a Nhà n
khích th tr

i

ng cung c p m t s n l

- Chi tiêu ngân sách nhà n

c khuy n

ng hàng hóa l n h n.

c t i Vi t Nam g m hai b ph n chính là chi th

ng

xuyên và chi đ u t phát tri n, trong đó n i dung chi đ u t phát tri n luôn đ ng đ u
nhi m v chi ngân sách nhà n

c các c p, ti p đ n là chi th

ng xuyên, chi tr n lãi

vay, chi vi n tr …
- Nguyên t c chi tiêu c a ngân sách nhà n

cđ

c phân b theo trình t :

+ B o đ m u tiên b trí ngân sách đ th c hi n các ch tr
ng, Nhà n

ng, chính sách c a

c trong t ng th i k v phát tri n kinh t ; xóa đói gi m nghèo, chính

sách dân t c, m c tiêu bình đ ng gi i, phát tri n nông nghi p, nông thôn, giáo d c, đào
t o, y t , khoa h c và công ngh , và nh ng chính sách quan tr ng khác.
+ Th c hi n nhi m v phát tri n kinh t - xã h i, b o đ m qu c phòng, an ninh,
đ i ngo i, kinh phí ho t đ ng c a b máy nhà n

c. Cân đ i ho t đ ng c a t ch c

chính tr và t ch c chính tr - xã h i; h tr kinh phí th c hi n nhi m v nhà n

c

giao cho t ch c chính tr xã h i- ngh ngh p, t ch c xã h i, t ch c xã h i – ngh
nghi p.
+ B o đ m chi tr các kho n n lãi đ n h n thu c nhi m v chi c a ngân sách
5


nhà n

c.

+ Chi đ u t theo Lu t đ u t công và quy đ nh c a pháp lu t có liên quan.
+ H tr v n cho qu ngoài ngân sách theo nh ng đi u ki n nh t đ nh.
1.2.3. N iădungăchiăngơnăsáchănhƠăn
- T i Vi t Nam, ngân sách nhà n

ph

ng, trong đó Ngân sách đ a ph

c

c g m ngân sách trung

ng và ngân sách đ a

ng bao g m ngân sách c a đ n v hành chính các

c p có H i đ ng nhân dân và U ban nhân dân (t c là ngân sách đ a ph
đ

ng ti p t c

c chia thành ngân sách c p t nh – ngân sách c a các t nh, thành ph thu c trung
ng; ngân sách c p huy n – ngân sách c a các qu n, huy n, th xã, thành ph thu c

t nh; ngân sách c p xã – ngân sách c a các xã, ph

ng, th tr n). Nhi m v chi thu c

ngân sách c p nào do ngân sách c p đó b o đ m:
+ Ngân sách trung
l

ng gi vai trò ch đ o, b o đ m th c hi n các nhi m v chi n

c, quan tr ng c a qu c gia nh : các d án đ u t phát tri n k t c u h t ng kinh t -

xã h i có tác đ ng đ n c n

c ho c nhi u đ a ph

ng, các ch

ng trình, d án qu c

gia, các chính sách xã h i quan tr ng, đi u ph i ho t đ ng kinh t v mô c a đ t n

c,

b o đ m qu c phòng, an ninh, đ i ngo i và h tr nh ng đ a ph

c

ng ch a cân đ i đ

thu, chi ngân sách.
+ Ngân sách đ a ph

ng đ

c phân c p ngu n thu b o đ m ch đ ng th c hi n

nh ng nhi m v phát tri n kinh t - xã h i, qu c phòng, an ninh và tr t t an toàn xã
h i trong ph m vi qu n lỦ.
- Chi ngân sách nhà n

c bao g m nh ng n i dung c th nh sau:

+ Chi đ u t phát tri n.
u t xây d ng các công trình k t c u h t ng kinh t - xã h i không có kh
n ng thu h i v n; đ u t và h tr cho các doanh nghi p, các t ch c kinh t , các t
ch c tài chính c a Nhà n

c; góp v n c ph n, liên doanh vào các doanh nghi p thu c

l nh v c c n thi t có s tham gia c a Nhà n
sung d tr nhà n
d án nhà n

c theo quy đ nh c a pháp lu t; chi b

c; chi đ u t phát tri n thu c các Ch

ng trình m c tiêu qu c gia,

c; các kho n chi đ u t phát tri n khác theo quy đ nh c a pháp lu t.
6


+ Chi th

ng xuyên.

Các ho t đ ng s nghi p giáo d c, đào t o, y t , xã h i, v n hoá thông tin v n
h c ngh thu t, th d c th thao, khoa h c và công ngh , các s nghi p xã h i khác;

Các ho t đ ng s nghi p kinh t ; Qu c phòng, an ninh và tr t t an toàn xã h i; Ho t
đ ng c a các c quan nhà n
c a

c; Ho t đ ng c a

ng C ng s n Vi t Nam; Ho t đ ng

y ban M t tr n T qu c Vi t Nam, Liên đoàn Lao đ ng Vi t Nam,

oàn Thanh

niên C ng s n H Chí Minh, H i C u chi n binh Vi t Nam, H i Liên hi p Ph n
Vi t Nam, H i Nông dân Vi t Nam; Tr giá theo chính sách c a Nhà n
th

ng xuyên thu c các Ch

ng trình m c tiêu qu c gia, d án Nhà n

B o hi m xã h i; Tr c p cho các đ i t

c; Ph n chi
c; H tr Qu

ng chính sách xã h i; H tr cho các t ch c

chính tr xã h i - ngh nghi p, t ch c xã h i, t ch c xã h i - ngh nghi p và các
kho n chi th

ng xuyên khác theo quy đ nh c a pháp lu t.

+ Ngoài ra, chi ngân sách nhà n

c còn có các n i dung: Chi tr n g c và lãi

các kho n ti n do Chính ph vay; chi vi n tr c a ngân sách trung
ph và t ch c ngoài n

c; chi cho vay c a ngân sách trung

ng cho các Chính

ng; chi tr g c và lãi

các kho n huy đ ng đ u t xây d ng k t c u h t ng theo quy đ nh t i Kho n 3 i u 8
c a Lu t Ngân sách nhà n

c; chi b sung Qu d tr tài chính theo quy đ nh t i i u

58 c a Ngh đ nh 60/2003/N -CP; chi b sung ngân sách c p trên cho ngân sách c p
d

i; chi chuy n ngu n ngân sách t ngân sách n m tr

c sang ngân sách n m sau.

- Trong khuôn kh lu n v n này, ch nghiên c u liên quan đ n n i dung chi
th

ng xuyên ngân sách nhà n

c.

1.2.4. Hìnhăth c chi ngơnăsáchănhƠăn
T ng d toán chi ngân sách nhà n
sau khi đ
b c Nhà n
cđ

c trung

ng và t ng đ a ph

ng hàng n m

c quy t đ nh (b i Qu c h i và H i đ ng nhân dân các c p), đ

toán (t Chính ph và
n

c

c.

y ban nhân dân các c p) đ

i v i l nh v c chi th

c giao d

c th c hi n chi tr thông qua Kho

ng xuyên, các hình th c chi ngân sách nhà

c áp d ng là:

+ Chi tr theo hình th c rút d toán t Kho b c Nhà n
Áp d ng cho các đ i t

ng là c quan hành chính nhà n
7

c:
c; đ n v s nghi p


công l p; t ch c chính tr xã h i, chính tr xã h i - ngh nghi p, t ch c xã h i, t
ch c xã h i - ngh nghi p đ
t

ng khác theo h

c ngân sách nhà n

c h tr kinh phí th

ng d n riêng c a c quan nhà n

ng xuyên; đ i

c có th m quy n.

+ Chi tr theo hình th c l nh chi ti n:
Áp d ng cho các đ i t
quan h th

ng là các đ n v , các t ch c kinh t , xã h i không có

ng xuyên v i ngân sách nhà n

ngân sách nhà n
c a Th tr

c; chi tr n n

c ngoài; chi cho vay c a

c; chi kinh phí y quy n và m t s kho n chi khác theo quy t đ nh

ng c quan tài chính. Theo hình th c này, c quan tài chính ch u trách

nhi m ki m tra, ki m soát n i dung, tính ch t và ki m soát h s ch ng t c a t ng
kho n chi, b o đ m các đi u ki n thanh toán chi tr ngân sách theo quy đ nh và ra l nh
chi ti n g i Kho b c Nhà n

c đ chi tr cho đ n v s d ng ngân sách.

1.2.5.ă i u ki năchiăngơnăsáchănhƠăn

c

Chi tr theo hình th c rút d toán t ngân sách nhà n
ki n: các kho n chi ngân sách nhà n
đ

c ph i đ m b o các đi u

c (1) ph i có trong d toán ngân sách nhà n

c

c giao; (2) đúng ch đ , tiêu chu n, đ nh m c do c p có th m quy n quy đ nh; (3)

đã đ

c th tr

ng đ n v s d ng ngân sách ho c ng

iđ

c y quy n quy t đ nh

chi và (4) có đ h s , ch ng t thanh toán.
Tr

ng h p s d ng v n, kinh phí ngân sách nhà n

b n, mua s m trang thi t b , ph

c đ đ u t xây d ng c

ng ti n làm vi c và các công vi c khác ph i qua đ u

th u ho c th m đ nh giá thì còn ph i t ch c đ u th u ho c th m đ nh giá theo quy
đ nh c a pháp lu t.
1.2.6. Cácănguyênăt c h chătoánăchiăngơnăsáchănhƠăn
th

n v s d ng ngân sách và các t ch c đ

ng xuyên ph i m tài kho n t i Kho b c Nhà n

c

c ngân sách nhà n

c h tr

c. L p ch ng t thanh toán theo

đúng m u do B Tài chính quy đ nh.
- Vi c chi tr kinh phí ngân sách nhà n
n
ng

cđ
ih

c cho đ n v s d ng ngân sách nhà

c th c hi n theo nguyên t c thanh toán tr c ti p t Kho b c Nhà n
ng l

ng và ng

i cung c p hàng hóa, d ch v .

i v i các kho n chi ch a

có đi u ki n th c hi n vi c chi tr tr c ti p, Kho b c Nhà n
8

c cho

c t m

ng ho c


thanh toán cho đ i t

ng th h

ng qua đ n v s d ng ngân sách.

- Các đ n v s d ng ngân sách, Kho b c Nhà n
ngân sách nhà n
toán: Lu t K

c theo ch đ k toán nhà n
toán s

c và các quy ph m pháp lu t v k

03/2003/QH11; Ngh đ nh 128/2004/N -CP; Quy t đ nh

19/2006/Q -BTC, Thông t 185/2010/TT-BTC h
s nghi p; Thông t 08/2013/TT-BTC h
1.2.7. Ph

c t ch c h ch toán k toán chi

ng d n ch đ k toán hành chính

ng d n ch đ k toán ngân sách nhà n

ngăth c chi tr cácăkho năchiăngơnăsáchănhƠăn

Chi tr theo hình th c rút d toán t ngân sách nhà n
ph

cđ

c.

c:
c th c hi n qua các

ng th c sau:
T m ng: là ph

s d ng ngân sách nhà n

ng th c chi tr các kho n chi ngân sách nhà n
c trong tr

v s d ng ngân sách nhà n

ng h p kho n chi ngân sách nhà n

c cho đ n v
cc ađ n

c ch a có đ hóa đ n, ch ng t theo quy đ nh do công

vi c ch a hoàn thành.
 Thanhătoánătr c ti p: là ph
s d ng ngân sách nhà n

ng th c chi tr ngân sách tr c ti p cho đ n v

c ho c cho ng

i cung c p hàng hóa d ch v khi công vi c

đã hoàn thành, có đ các h s ch ng t thanh toán tr c ti p theo quy đ nh và các
kho n chi ngân sách đáp ng đ y đ các đi u ki n chi ngân sách theo quy đ nh.
 T m c păkinhăphíăngơnăsách: Kho b c Nhà n

đ n v th c hi n chi ngân sách khi ch a đ
đ

c giao, Kho b c Nhà n
 Chi ngătr

c phân b d toán t m c p đ

c giao d toán. Khi d toán chính th c

c thu h i d toán t m c p.

c d toánăchoăn măsau: Trong tr

d toán chính th c n m nay đ

ng h p kho n chi không có

c giao, đó là các nhi m v quan tr ng, c p bách đ

xác đ nh thu c d toán n m sau, nh ng ph i th c hi n ngay trong n m, ch a đ
trí trong d toán và ngu n d phòng ngân sách không đáp ng đ
(ngân sách trung
tóan ng tr

ng) ho c

c, đ

y ban nhân dân các c p (ngân sách đ a ph

d toán ng tr

c trong n m nay s đ

trong n m sau; s chi t d toán ng tr

ng) giao d
cc a

c trong th i đi m n m nay. S

c tr vào s d toán chính th c đ
c trong n m nay đ
9

cb

c Chính ph

c, c quan tài chính, đ n v c p trên s phân b d toán ng tr

n m sau cho đ n v đ có ngu n chi ngân sách nhà n

c

c giao

c quy t toán vào ngân

sách n m sau. Kho n chi t ngu n d toán ng tr
ch a đ đi u ki n thanh toán (h s t
đ đi u ki n thanh toán (h s t

cđ

ng t nh ph

ng t nh ph

c phân bi t thành ng tr

c

ng th c t m ng) và ng tr

c

ng th c thanh toán).

1.3. T NG QUAN V KI MăSOÁTăCHIăNGỂNăSÁCHăNHĨăN
1.3.1. Kháiăni m ki măsoátăchiăngơnăsáchănhƠăn

C

c

- Trong quá trình chi tiêu ngân sách, chính ph m i qu c gia ph i ch u s ki m
tra, giám sát v tài chính, đó là m t m t xích trong quy trình ngân sách, đ làm rõ ch

đ trách nhi m và hi u qu trong th c hi n các nhi m v chính tr và ch

ng trình

qu c gia, b o đ m chi tiêu công hi u qu và minh b ch. S ki m tra, giám sát đ

c

th c hi n thông qua c ch giám sát tài chính c a qu c h i, các công c thanh tra,
ki m tra tài chính th

ng xuyên c a chính ph , qua ki m toán ho c qua toà án.

- Chi tiêu c a chính ph đ

c xem là là chi tiêu ti n c a nhân dân, vì v y, ki m

soát chi tiêu là nhi m v c a chính ph , đ m b o vi c chi tiêu đ t hi u qu nh t có th ,
m t khác còn ph i ti t ki m ngân sách dành cho các kho n chi tiêu đ t xu t, ngo i l
nh t là trong v n đ an sinh xã h i. Chi tiêu ngân sách

khu v c phát tri n nh Châu

Âu, Hoa K c ng ph i ch u nh ng áp l c v tính minh b ch, hi u qu , đ y m nh ti t
ki m, c t gi m đ gi m thâm h t ngân sách, tránh phát sinh chi tiêu lãng phí, chi
không đúng đ i t

ng, mua s m xa hoa ho c chi không hi u qu . T i Hàn Qu c, trong

giai đo n t n m 2006 đ n n m 2010, do kh ng ho ng tài chính th gi i, b t n c a

n n kinh t làm cho an ninh tài khóa c a Hàn Qu c b đe d a, nhà n
giám sát chi th

ng xuyên c a c quan nhà n

đi u ch nh th p h n so v i m c tr

c đã t ng c

ng

c; m t s đ nh m c v tiêu chu n đ

c

c đây.

- Ki m soát chi ngân sách bao g m t ng th các ho t đ ng c a cá nhân và t
ch c có trách nhi m nh m b o đ m cho các kho n chi ngân sách th c hi n đúng quy
đ nh, đúng m c đích, đúng đ i t

ng và ti t ki m.

- T i Vi t Nam, ki m soát chi ngân sách nhà n

cđ

c th c hi n qua các giai

đo n: ki m soát chi t i đ n v s d ng ngân sách (c n c vào d toán ngân sách nhà

n

cđ

c giao và yêu c u th c hi n nhi m v , th tr

quy t đ nh chi); ki m soát chi t i Kho b c nhà n
10

ng đ n v s d ng ngân sách

c (c n c quy t đ nh chi c a th


tr

c ki mătraătínhăh p

ng đ n v kèm các ch ng t , h s c n thi t, Kho b c nhà n

phápăc aăcácătƠiăli u theoăquyăđ nh c aăphápălu t và th c hi n chi ngân sách khiăcóă
đ đi u ki năquyăđ nh.); ki m soát chi t i giai đo n quy t toán ngân sách do đ n v
d tóan c p trên ho c c quan tài chính các c p. Ngoài ra, vi c chi tiêu ngân sách còn
đ

c ki m tra, thanh tra theo đ nh k , chuyên ngành b i các c quan thanh tra, ki m

toán. Tuy nhiên, ki m soát chi t i đ n v s d ng ngân sách nhà n
tr

c là ki m soát

c khi xu t qu ngân sách; ki m soát c a c quan tài chính, thanh tra, ki m toán...

là ki m soát sau khi đã xu t qu ngân sách, nên giai đ an ki m soát chi t i Kho b c
nhà n

c có Ủ ngh a quan tr ng tr

c khi th c hi n chi ngân sách nhà n

1.3.2. Vaiă tròă c a Kho b că NhƠă n
n

c.

c trong ki m soát chiă ngơnă sáchă nhƠă

c.
- Thu t ng “Treasury” theo ngu n g c La tinh có ngh a là “v t quỦ” hay “kho

báu”. Cùng v i s phát tri n c a xã h i loài ng
nhi u h n, d n d n đ
c t gi châu báu

i, nh ng v t quỦ tìm đ

c t p trung vào tay nh ng ng

c ngày m t

i có th l c, hình thành các kho

d ng phân tán. Khi các b t c xu t hi n, kho báu chính là n i c t

gi t p trung các tài s n quỦ c a c ng đ ng b t c. Nhà n
qu n lỦ tài s n c a Nhà n

c c ng đ

c c đ i ra đ i, b máy

c hình thành, theo đó, xu t hi n các t ch c

chuyên qu n lỦ các lo i tài s n quỦ c a Nhà n

c và các kho n thu nh p công (tô,

thu ). T ch c này d n d n hoàn thi n ch c n ng, nhi m v và t ch c b máy đ tr
thành Ngân kh qu c gia hay Kho b c Nhà n
-D

c (State Treasury).

i ch đ phong ki n, các vua chúa th

ng ch n nh ng ng

i ru t th t,

thân tín cho làm quan coi gi các kho châu báu, ti n b c, v khí đ c ng c s c m nh
c a Nhà n

c và quân đ i. Trong th gi i t b n, cùng v i s phát tri n v kinh t - tài

chính, b máy Kho b c Nhà n

c tr thành m t lo i công s đ c bi t, v i ch c n ng

ch y u là qu n lỦ các kho n thu chi c a ngân sách Nhà n
hi m; các ngu n d tr tài chính - ti n t c a Nhà n

c; các lo i tài s n quỦ

c.

- Ngày nay, m c dù còn có nhi u khác bi t v l ch s và kinh t , song h u h t
các n
Nhà n

c đ u có c quan Kho b c Nhà n
cđ

c.

các n

c phát tri n, b máy Kho b c

c thành l p khá s m và hoàn ch nh nh V

n m 1789 - 1790; Pháp - 1800; Canada - 1867;...
11

ng qu c Anh và Hoa k -