Nghiên cứu thực trạng chăm sóc bệnh nhân đái tháo đường nội trú tại bệnh viện trung ương 108 năm 2015

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR
NG
I H CăTH NGăLONG
KHOA KHOA H C S C KH E
B MỌNă I UăD
NG
B

*****

NGUY N TH NGA
Mã sinh viên: B00388

NGHIÊN C U TH C TR NGăCH MăSịC
B NHă ỄIăTHỄOă
T I B NH VI NăTRUNGă

NG N I TRÚ
NGăQUỂNă

I 108

N Mă2015

TÀI T T NGHI P C

NHỂNă I UăD

HÀ N I ậ 2015

NG H VLVH


GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
TR
NGă I H CăTH NGăLONG
KHOA KHOA H C S C KH E
B MỌNă I UăD
NG
B

*****

NGUY N TH NGA
Mã sinh viên: B00388

NGHIÊN C U TH C TR NGăCH MăSịC
B NHă ỄIăTHỄOă
T I B NH VI NăTRUNGă

NG N I TRÚ
NGăQUỂNă

I 108

N Mă2015

TÀI T T NGHI P C

Ng

iăh

NHÂN I UăD

NG H VLVH

ng d n khoa h c:
TS. Nguy nă

c Ng

HÀ N I ậ 2015

Thang Long University Library


L i c m n!
Tôi xin trân tr ng c mă năBanăgiámăhi u - Tr

ngă

i h căTh ngăLong đưă

giúpăđ và t oăđi u ki n thu n l i cho tôi h c t p và nghiên c u. Tôi xin g i l i c m
năsơuăs c t i Ti năs ăNguy nă

c Ng ,ăng

i th yăđưătr c ti păh

ng d n và t n

tìnhă giúpă đ tôi trong su t th i gian h c t p, nghiên c uă vƠă hoƠnă thƠnhă đ tài t t
nghi p t iă nhƠă tr
đi uă d

ng. Tôi xin bày t lòng bi tă n đ n các th y, cô giáo B môn

ng và các b mônă liênă quană đưă t n tình gi ng d y,ă giúpă đ tôi trong quá

trình h c t p và nghiên c u. Tôi xin chân thành c mă năBanăgiámă đ c, phòng K
ho ch t ng h p, Khoa N i cán b , Khoa khám b nh C1-2, Khoa Xét nghi m B nh
vi nă Trungă

ngă quơnă đ iă 108ă đưă h t s c h p tác, h tr tôi trong quá trình th c

hi năđ tƠi.ăTôiăxinăđ

c g i l i c mă năsơuăs c t iăgiaăđình,ăb n bè, các b năđ ng

nghi p cùng t p th anh ch em h c viên l p c nhơnăđi uăd

ng h v a làm v a

h c đưăđ ng viên, ng h tôi r t nhi u trong quá trình hoàn thành lu năv nănƠy.ă


CÁC CH

VI T T T TRONG LU NăV N

ADA:

Hi p h iăđáiătháoăđ

BN:

B nh Nhân.

BMI:

Ch s kh iăc ăth (Body Mass Index).

B/M:

Ch s b ng mông.

ng M (American diabetes Association).

Cholesterol t tr ng cao HDL-C (High Density Lipoprotein - Cholesterol)
Cholesterol t tr ng th p LDL-C (Low Density Lipoprotein - Cholesterol)
T :ă

áiătháoăđ

ng

IDF :

Hi p h iă áiătháoăđ

JNC:

Liên y ban Qu c gia Hoa K (United States Joint National Committee)

TG :

Triglycerid

THA :

T ngăhuy t áp.

ng Qu c t (International Diabetes Federation)

UKPDS: Nghiên c u ti n c u v đáiătháoăđ

ng c aăV

ngăqu c Anh

(United Kingdom Prospective Diabetes Study)
WHO:

T ch c Y t Th gi i (World Health Organization)

Thang Long University Library

M CăL C
T V Nă
CH

.............................................................................................................1

NGă1:ăT NG QUAN .......................................................................................3

1.1.ă

nhăngh a.........................................................................................................3

1.2. Ch năđoánăvƠăphơnălo i b nhăđáiătháoăđ

ng...................................................3

1.2.1. Ch năđoán ...................................................................................................3
1.2.2. Phân lo i b nhăđáiătháoăđ
1.3. Bi n ch ng b nhăđáiătháoăđ

ng ...................................................................3
ng ......................................................................4

1.3.1. Bi n ch ng c p tính ....................................................................................4
1.3.2. Bi n ch ng m n tính ..................................................................................4
1.3.3. M t s bi n ch ng khác .............................................................................5
1.4.ăCH M SịCăVÀă I U TR B NHăNHỂNă ÁIăTHÁOă
1.4.1ăCh măsócăb nhăđáiătháoăđ

ngătypă2ătr

NG ...............6

c h t là ch đ dinhăd

ng:.......6

1.4.2 Ho tăđ ng th l c và luy n t p:...................................................................7
i u tr t ngăglucoseămáuăb ng thu c: .......................................................7

1.4.3

1.5ăCH MăSịCăB NHăNHỂNă ÁIăTHÁOă

NG ..........................................7

1.5.1 Nh năđ nh b nh nhân:..................................................................................8
1.5.2. L p k ho chăch măsóc ..............................................................................9
CH

NGă2:ăă

2.1.ă

iăt

IăT

NG-PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .............................13

ng nghiên c u .....................................................................................13

2.1.1. Tiêu chu n ch n b nh nhân ......................................................................13
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr ...................................................................................13
2.2.ăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ..................................................................14

2.2.1. N i dung nghiên c u ................................................................................14
2.2.2.ăPh ongăphápăxácăđ nh các ch s nghiên c u: .........................................15
2.2.3. Bi n pháp qu nălỦ,ătheoădõi,ăđi u tr b nh nhân .......................................17
2.2.4.ăPh
2.3.ăPH
CH
3.1.

ngăphápăđánhăgiáăvƠăth iăđi măđánhăgiá ..........................................17
NGăPHÁPăX

LÝ S LI U ...............................................................19

NGă3.ăK T QU NGHIÊN C U .................................................................20
Că I M CHUNG C Aă

IăT

NG NGHIÊN C U...........................20

3.2. K t qu ki m soát sau khiăch măsócăvƠăđi u tr 3 tháng ................................23


CH

NGă4:ăBÀNăLU N ........................................................................................25

4.1.ă

Că I M CHUNG C Aă

IăT

NG NGHIÊN C U...........................25

4.1.1. Tu i c aănhómăbênhănhơnăđáiătháoăđ

ng týp 2 ......................................25

4.1.2. Th i gian phát hi n b nh c aănhómăbênhănhơnăđáiătháoăđ

ng týp 2 .....26

4.1.3. Tình hình b nhăăt ngăhuy t áp: .................................................................26
4.1.4. Ch s kh iăc ăth (BMI) và t s eo/hông (WHR) .................................27
4.1.5. Tình hình r i lo n lipid máu .....................................................................27
4.1.6. K t qu ki măsoátăglucoseămáuălúcăđói ....................................................27
4.2. K t qu ki m soát các ch s lâm sàng, và c n lâm sàng. ..............................28
4.2.1. K t qu ki m soát ch s huy t áp: ..........................................................28
4.2.2. Ki m soát ch s kh iăc ăth ....................................................................29

4.2.3. K t qu ki măsoátăglucoseămáuălúcăđói ....................................................29
4.2.4. K t qu ki m soát d a vào ch s HbA1c ................................................30
4.2.5.Tình tr ng ki m soát các ch s lipid máu .................................................30
4.2.6 Tình tr ng ki m soát các ch s d a vào vi c ch p hành ch đ đi u tr ..30
K T LU N ...............................................................................................................33
KI N NGH ..............................................................................................................34
TÀI L U THAM KH O
PH L C

Thang Long University Library


DANHăM CăB NG,ăBI Uă
B ng 1:

T l các thành ph nădinhăd

ng trong ch đ

năc a b nhănhơnă T ă

theo khuy n cáo ADA 2006 ..................................................................7
B ng 2.1.

ánhăgiáăBMIătheoătiêuăchu n phân lo i c a Hi p h i đáiătháoăđ
châu Á- TháiăBìnhăD

ng ...................................................................15

B ng 2.2.

Giá tr bìnhăth

B ng 2.3.

M c tiêu ki m soát các ch s
ti t- đáiătháoăđ

ng

ng c a m t s ch s hóa sinh máu ...........................16
b nhănhơnă T ătypă2ăăc a H i N i

ngVi tăNamăn mă2009. ............................................18

B ng 3.1.

căđi m lâm sàng c a nhóm nghiên c u..........................................20

B ng 3.2.

căđi m c n lâm sàng c a nhóm nghiên c u: .................................21

B ng 3.3.

Phân b b nh nhân d a vào bi n pháp KS GM

T0 và T3 .................22

B ng 3.4.

So sánh các ch s Lâm sàng t i th iăđi m NC v i th iăđi m T3 ......23

B ng 3.5.

Giá tr các ch s C n lâm sàngt i th iăđi m NC v i th iăđi m T3....23

B ng 3.6.

So sánh giá tr trung bình m t s ch s gi a hai nhóm ......................24

Bi uăđ 3.1. Phân b t l b nh nhân theo nhóm tu i .............................................20
Bi uăđ 3.2. Phân b t l b nh nhân theo th i gian phát hi n b nh.......................21
Bi uăđ 3.3. Phân b t l BN d a theo m căđ ch p hànhăC ăđi u tr .................22


TăV Nă

“Th ăk ă21ălƠăth ăk ăc aăcácăb nhăN iăti tăvƠăR iălo năchuy năhoáă”. D ăbáoă
c aăcácăchuyênăgiaăyăt ăt ănh ngăn mă90ăc aăth ăk ăXXăđư vƠăđangătr ăthƠnhăhi nă
th c.ăTrongăđó,ăđáiătháoăđ
đ uătrongăchi năl
tháoăđ

ngălƠăb nhăkhôngălơyănhi măđ

căWHOăquanătơmăhƠngă

căch măsócăs căkho ăc ngăđ ng. Theoăth ngăkêăc aăLiênăđoƠnăđáiă

ngăQu căt ăthìătrênăth ăgi iăcóăkho ngăă90%ălƠă áiătháoăđ

n mă cóă kho ngă 3,2ă tri uă ng

iă ch tă vìă b nhă đáiă tháoă đ

ngă trongă đóă kho ngă 80%ă

b nhă nhơnă t ă vongă doă bi nă ch ngă timă m ch,ă nh tă lƠă nh ngă tr
đ

ngătypeă2,ăm iăă
ngă h pă đáiă tháoă

ngă typeă 2ă ă phátă hi nă ă mu n.ă Nhi uă b nhă nhơnă khiă phátă hi nă b nhă khôngă đ

că

qu nă lỦ,ă theoă dõiă vƠă đi uă tr ă đúng,ă d nă đ nă bi nă ch ngă n ngă n .ă Theoă WHO,ă n mă
1985ă cóă kho ngă 30ă tri uă ng
kho ngă 98,9ă tri uă ng

iă m că đáiă tháoă đ

ngă trênă toƠnă c u,ă n mă 2004ă cóă

iă m c,ă t iă nayă kho ngă 230ă tri uă ng

t ngăg păđôiălênăt iă366ătri uăng

iă vƠă conă s ă đóă cóă th ă

iăvƠoănh ngăn mă2030ă.ăVi tăNamălƠăqu căgiaăcóă

t căđ ăphátătri năb nhănhanh.ăM tănghiênăc uăc aăB nhăvi năN iăti tăTrungă

ngăvƠoă

cu iăthángă10ă- 2008ăchoăth y,ăt ăl ăm căđáiătháoăđ

ngă ăVi tăNamăt ngănhanhăt ă

2,7%ă (n mă 2001)ă lênă 5%ă (n mă 2008).ă áiă tháoă đ

ngă đangă lƠă v nă đ ă th iă s ă c pă

báchăc aăs căkho ăc ngăđ ng.ăHi nănayănhi uăbi năphápăđ
t ăl ăbi năch ngăvƠăt ăvongăb nhăđáiătháoăđ

cănêuăraănh măgi măthi uă

ngă;ăm tătrongăcácăv năđ ăđ

căđ tăraăvƠă

đôiă khiă tr ă thƠnhă tháchă th că lƠ:ă LƠmă th ă nƠoă qu nă lỦă cóă hi uă qu ă b nhă nhơnă đáiă tháoă
đ

ngăngo iătrúăđ ăcóăth ăng năch năs ăti nătri năc aăcácăbi năch ngăm nătínhă?
Choăđ n nay trên th gi iăđưăcóănhi u công trình nghiên c u cho th y có m i liên

quan ch t ch gi a ki m soát glucóe máu và gi m t n su t bi n ch ng c a b nhăđáiătháoă
đ

ng. K t qu nghiên c u DCCT (Diabetes Control and Complication Trial) cho th y

ki m soát glucose máu ch tăđưăgi m t n su t các bi n ch ng
đ

b nhănhơnăđáiătháoă

ng xu ng 3- 4 l n . Nghiên c u UKPDS (United Kingdom Prospective Diabetes

Studyă)ăđưăk t lu n ki m soát glucose máu ch t ch trên b nhănhơnăđáiătháoăđ
typ 2 b ng k t h p nhi uăph

ng

ngăphápălƠmăgi m t l t vong và m căđ tàn ph t i

60- 70%.

1

Thang Long University Library


Tuy v y th c t m căđ ki m soát các ch s trongăđóăcóăglucoseămáu,ă b nh
nhơnăđáiătháoăđ

ng typ 2 v năcònăđ t

ngƠyăcƠngăt ngălƠmăgi m ch tăl

m c th p, t l các bi n ch ng v n xu t hi n

ng cu c s ng c aăng

i b nh. Gópăph nătìmăhi uăv nă

đ ă nƠy,ă chúngă tôiă ti nă hƠnhă đ ă tƠiă “Nghiênă c uă th că tr ngă ch mă sócă b nhă đáiă tháoă
đ

ngătyp2ăt iăkhoaăA1ăN iăcánăb ăB nhăvi năTrungă

ngăquơnăđ iă108ăn mă2015.

M c tiêu nghiên c u c a đ tài:
1. Mô t đ c đi m lâm sàng, c n lâm sàng
Khoa A1 N i cán b B nh vi n Trung
2.

b nh nhân đái tháo đ

ng đi u tr t i

ng quân đ i 108 n m 2015.

ánh giá k t qu ki m soát m t s ch s : Glucose máu, HbA1c, huy t áp, ch s
kh i c th , lipid máu

b nh nhân đái tháo đ

qu n lý.

2

ng type 2 đi u tr n i trú đ

c


CH

NGă1:ăT NGăQUAN

1.1.ă nhăngh a:
Theoă T ă ch că Yă t ă Th ă gi i,ă“ áiă tháoă đ
bi uăhi năb ngăs ăt ngăđ

ngă lƠ m tăh iă ch ngă cóă đ că tínhă

ngămáuădoăh uăqu ăc aăvi căm tăhoƠnătoƠnăinsulinăho că

lƠădoăcóăliênăquanăđ năs ăsuyăy uătrongăbƠiăti tăho căho tăđ ngăc aăinsulin" .
1.2.ăCh năđoánăvƠăphơnălo iăb nhăđáiătháoăđ

ngă

1.2.1. Ch n đoán:

Tiêuăchu năch năđoánăxácăđ nh:ăTheoăADAăn mă1997ăvƠăđ

căT ăch căYăt ă

Th ă gi iăcôngă nh nă n mă 1998,ă tuyênă b ă ápă d ngă vƠoă n mă 1999,ă T

đ

căch nă

đoánăxácăđ nhăkhiăcóăb tăk ăm tătrongăbaătiêuăchu năsau:ă
- Tiêuăchu nă1:ăGlucoseămáuăb tăk ă≥ă11,1ămmol/l.ăKèmătheoăcácătri uăch ngă
u ngănhi u,ăđáiănhi u,ăsútăcơnăkhôngăcóănguyênănhơn.ă
- Tiêuăchu nă2:ăGlucoseămáuălúcăđóiă≥ă7,0ămmol/l,ăxétănghi mălúcăb nhănhơnă
đưănh năđóiăsauă6ă- 8ăgi ăkhôngă n.ă
- Ho c:ăGlucoseămáuă ăth iăđi mă2ăgi ăsauăkhiălƠmănghi măphápăt ngăglucose
máuă≥ă11,1ămmol/l.ăCácăxétănghi mătrênăph iăđ
1.2.2. Phân lo i b nh đái tháo đ
1.2.2.1. ái tháo đ
áiătháoăđ
đ

căl păl iă1ă- 2ăl n.

ng

ng týp 1:
ngătỦpă1ăchi măt ăl ăkho ngă5ă- 10%ăt ngăs ăb nhănhơnăđáiătháoă

ngă th ă gi i.ă Nguyênă nhơnă doă t ă bƠoă bê - taă b ă pháă h y,ă gơyă nênă s ă thi uă h tă

insulinătuy tăđ iăchoăc ăth .ă áiătháoăđ
vƠăth

ngăđ

căphátăhi nătr

ngătỦpă1ăph ăthu cănhi uăvƠoăy uăt ăgenă

că40ătu i.ăNg

iăb nhăđáiătháoăđ

ngătỦpă1ăs ăcóăđ iă

s ngăph ăthu căinsulinăhoƠnătoƠn.ă
1.2.2.2. ái tháo đ
áiătháoăđ
th

ngă g pă ă ng

ng týp 2:
ngătỦpă2ăchi măt ăl ăkho ngă90%ăđáiătháoăđ
iă tr

ngătrênăth ăgi i,ă

ngă thƠnhă trênă 40ă tu i.ă Nguyă c ă m că b nhă t ngă d nă theoă

tu i.ăTuyănhiên,ădoăcóăs ăthayăđ iănhanhăchóngăv ăl iăs ng,ăv ăthóiăquenă nău ng,ă
đáiătháoăđ

ngătỦpă2ă ăl aătu iătr ăđangăcóăxuăh

c aăđáiătháoăđ
áiă tháoă đ

ngăphátătri nănhanh.ă

ngătỦpă2ălƠăkhángăinsulinăđiăkèmăv iăthi uăh tăti tăinsulinăt
ngă tỦpă 2ă th

ngă đ

cătr ngă
ngăđ i.ă

că ch nă đoánă r tă mu nă vìă giaiă đo nă đ uă t ngă
3

Thang Long University Library


glucoseămáuăti nătri năơmăth măkhôngăcóătri uăch ng.ă
lỦăb nhăc aăđáiătháoăđ
tr

ngătỦpă2ălƠăcóăs ăt

ngătrongăc ăch ăb nhăsinh.ăNg

căđi măl nănh tătrongăsinhă

ngătácăgi aăy uăt ăgenăvƠăy uăt ămôiă

iăm căb nhăđáiătháoăđ

ngătỦpă2ăcóăth ăđi uătr ă

b ngă cáchă thayă đ iă thóiă quen,ă k tă h pă dùngă thu că đ ă ki mă soátă glucoseă máu,ă tuyă
nhiênăn uăquáătrìnhănƠyăth căhi năkhôngăt tăthìăb nhănhơnăc ngăs ăph iăđi uătr ăb ngă
cách dùng insulin.
1.2.2.3. ái tháo đ
áiăđ

ng thai k :

ngăthaiăk ăth

ngăg pă ăph ăn ăcóăthai,ăcóăglucoseămáuăt ng,ăg păkhiă

cóăthaiăl năđ u.ăS ăti nătri năc aăđáiătháoăđ
B ăđáiătháoăđ

ngăthaiănghénăsauăđ ătheoă3ăkh ăn ng:ă

ng,ăgi mădungăn păglucose,ăbìnhăth

1.2.2.4. Các th đái tháo đ

ng.

ng khác (hi m g p) Nguyênănhơnăliênăquanăđ năm tăs ă

b nh,ăthu c,ăhoáăch t.ă Khi măkhuy tăch căn ngăt ăbƠoăbêă - ta.ă Khi măkhuy tăgenă
ho tăđ ngăc aăinsulin.ăB nhăt yăngo iăti t:ăViêmăt y,ăch năth
Cácăb nhăn iăti t:ăH iăch ngăCushing,ăc
1.3.ăBi năch ngăb nhăđáiătháoăđ
T

n uă khôngă đ

ng,ăcarcinomăt y…ăă

ngăn ngătuy năgiáp…ă

ng:ă

că phátă hi nă s mă vƠă đi uă tr ă k pă th iă b nhă s ă ti nă tri nă

nhanhă chóngă vƠă xu tă hi nă cácă bi nă ch ngă c pă vƠă m nă tính.ă B nhă nhơnă cóă th ă t ă
vongădoăcácăbi năch ngănƠy.ă
1.3.1. Bi n ch ng c p tính:
Bi năch ngăc pătínhăth

ngălƠăh uăqu ăc aăch năđoánămu n,ănhi măkhu n c pă

tínhăho căđi uătr ăkhôngăthíchăh p.ăNgayăc ăkhiăđi uătr ăđúng,ăhônămêănhi mătoană

cetonă vƠă hônă mêă t ngă ápă l că th mă th uă v nă cóă th ă lƠă haiă bi nă ch ngă nguyă hi m.ă
Nhi mătoanăcetonălƠăbi uăhi năn ngăc aăr iălo năchuy năhóaăglucidădoăthi uăinsulină
gơyăt ngăglucoseămáu,ăt ngăphơnăh yălipid,ăt ngăsinhăth ăcetonăgơyătoanăhóaăt ăch c.ă
Hônă mêă t ngă ápă l că th mă th uă lƠă tìnhă tr ngă r iă lo nă chuy nă hóaă glucoseă n ng,ă
đ

ngăhuy tăt ngăcao.ă

1.3.2. Bi n ch ng m n tính
1.3.2.1. Bi n ch ng tim - m ch:
B nhălỦătimăm chă b nhănhơnă T

lƠăbi năch ngăth

ngăg păvƠănguyăhi m.ă

M cădùăcóănhi uăy uăt ăthamăgiaăgơyăb nhăm chăvƠnh,ănh ngăcácănghiênăc uăchoă
th yăn ngăđ ăglucoseămáuăcaoălƠmăt ngănguyăc ăm căb nhăm chăvƠnhăvƠăcácăbi nă
4


ch ngă timă m chă khác.ă Ng

iă đáiă tháoă đ

ngă cóă b nhă timă m chă lƠă 45%,ă nguyă c ă

m că b nhă timă m chă g pă 2ă - 4ă l nă soă v iă ng
b nhănhơnăđáiătháoăđ

iă bìnhă th

ng.ă THA th

ngă g pă ă

ng,ăt ăl ăm căb nhăchungăc aăt ngăhuy tăápă ăb nhănhơnăđáiă

tháoă đ

ngă g pă đôiă soă v iă ng

iă bìnhă th

m iăđ

căch năăđoánăcóăTHA. Ng

ng.ă Trongă T ă týp 2, 50% BNă T

iă m că T tỦpă2ăth

ngăkèmătheoăcácăr iălo nă

chuy năhoáăvƠă t ngălipidă máuă .ăNgoƠiăra,ăt ăl ăbi năch ngă m chă nưoă ăb nhănhơnă
T
th

g pă 1,5ă - 2ă l n,ă viêmă đ ngă m chă chiă d

iăg pă 5ă - 10ă l nă soă v iăng

iă bìnhă

ng.ă ă Vi tă Nam,ă theoă nghiênă c uă c aă T ă V nă Bình,ă kho ngă 80%ă BN

T ă

m căthêmăcác b nhăliênăquanăđ nătimăm chă.
1.3.2.2. Bi n ch ng th n:
Bi nă ch ngă th nă doă đáiă tháoă đ

ngă lƠă m tă trongă nh ngă bi nă ch ngă th

g p,ăt ă l ă bi năch ngăt ngătheoăth iăgian.ăB nhăth nădoăđáiă tháoă đ

ngă

ngăkh iăphátă

b ngăproteinăni u;ăsauăđóăkhiăch căn ngăth năgi măxu ng,ăureăvƠăcreatininăs ătíchăt ă
trongămáu.ăB nhăth nădoăđáiătháoăđ
th nă giaiă đo nă cu i.ă

ă theoă dõiă b nhă th nă T

ni u,ăđoăm căl căc uăth n,ăđ nhăl
1.3.2.3. B nh lý m t

ngălƠănguyênănhơnăth

cóă th ă đ nhă l

ngă microalbumin

ngăproteinăni u/ă24ăgi .ă

b nh nhân đái tháo đ

ng:

B nh võng m că T ă lƠă nguyênă nhơnă th
n

ngăg pănh tăgơyăsuyă

ng g p gây mù loà. T n xu t các

c Âu châu là 52%, B c Âu là 44 - 77%. Thái H ng Quang (1989) th y bi n

ch ng m tă43,16%ătrongăđóăb nh lý võng m c m t là 20%. T l b nh võng m căđáiă
tháoă đ

ngă tỦpă 2ă t ngă theoă th i gian m c b nhă đáiă tháoă đ

tri n b nh võng m că doă đáiă tháoă đ

ng.

h n ch phát

ngă đi u quan tr ng là ki m soát t t glucose

máu, nghiên c u UKPDS cho th y n u gi m 1% HbA1c s gi mă đ

c 21% bi n

ch ng b nh võng m c T .ă
1.3.3. M t s bi n ch ng khác
1.3.3.1. B nh lý bàn chân do đái tháo đ

ng: T năth

ngăbƠnăchơnă T ălƠăh u qu

c a b nh lý th n kinh ngo i biên do gi m nh y c m và r i lo n th n kinh t đ ng,
và thi uămáuădoăx ăv a m ch c a các m ch máu
tháoăđ

ng là bi n ch ng n ng n vƠăc ngăth

chân. Loét bàn chân

ng

iăđáiă

ng g p.

5

Thang Long University Library


1.3.3.2. Nhi m khu n

b nh nhân đái tháo đ

ng: Viêm ph i, lao ph iăth

b nhă nhơnă T .ă

c bi t nhi mă trùngă đ

ng ti t ni u hay g p b nh nhân n

ngăg pă

viêm bàng quang c p và m nătính,ăđơyăchínhălƠănguyênănhơnăd năđ n suy th n s m.
Nhi mătrùngăr ngăl i gây t t l iăđ năđ n lung lay và r ngăr ngăs m, t năth
th

ng ph i h p trên b nhănhơnăđáiătháoăđ

ngădaă

ng nh ăviêmăda,ăn m, á s ng, v y n n

vv... ngày càng g p nhi u.
1.4. CH M SÓC VÀă I UăTR ă B NHăNHỂNă ỄIăTHỄOă

Cácăh

ng d năch măsóc hi n t iăđ i v iăđáiătháoăđ

H iăđáiătháoăđ
BìnhăD

NG

ng typ 2 c a Châu Âu,

ng M , t ch c y t th gi iăc ngănh ăc a khu v c Châu Á- Thái

ngălƠăđ aăraăcácăm c tiêu c năđ tăđ

c cho vi c ki m soát các ch s tim

m ch, chuy n hóa. Tuy nhiên th c t đaăs b nhănhơnă T ătype 2ăđ
trú khôngăđ tăđ

c nh ng m c tiêu này. Có nhi u y u t

glucoseă máuăđóălƠă:ăch đ dinhăd
đ

nhăh

căđi u tr n i

ngăđ n ki m soát

ng, ho tăđ ng th l c, thu căđi u tr đáiătháoă

ng và t ch măsócă(t theoădõiăglucoseămáu,ăthayăđ i l i s ng). M iăkhơuăđ u

đóngăvaiătròăquanătr ng trong ki m soát glucose máu và m i khâu là m t m t xích
góp ph n vào gi m t l bi n ch ng c a b nhă T .ă
1.4.1 Ch m sóc b nh đái tháo đ
Ch đ dinhă d
đi u tr có hi u qu

ng typ 2 tr

c h t là ch đ dinh d

ng là m t ph n trong k ho chă ch mă sóc
T ătypă2ăn u không th c hi n t t ch đ

ng:

T .ă Khôngă th

năh p lý, cung c p

đ yăđ các thành ph n th că năvƠăl

ngăcaloriăđ m b o cho cân n ng năđ nh, phù

h p. Ch đ dinhăd

ngăđ n các y u t nguyăc ătimăm chănh ăt ngă

ng còn nhăh

huy t áp, r i lo n lipid máu và béo phì. M cătiêuăch măsóc ch đ dinhăd

ng là:

+ Ki m soát glucoseămáuăsauă năvƠălipidămáu.ă
+ăă

t và duy trì cân n ngălỦăt

+ăă ápă ng nhu c uădinhăd

ng.

ng c a cá nhân.

+ Làm gi măcácănguyăc ătimăm ch,ăng năng a và làm ch m các bi n ch ng.

6


B ng 1: T l các thành ph n dinh d

ng trong ch đ

n c a b nh nhân T

theo khuy n cáo ADA 2006
ThƠnhăph n

M căđ cho phép
15 ậ 20%

Protein

•ă

c bi t 10-35%

•ăBCăth n 0,8g/kg/ngày
Lipid

25 ậ 35%

Carbonhydrat

45 - 65%ănh ngăkhôngăd

Ch tăx

≥ă5ăgăch tăx /kh u ph nă n

i 130g/ngày

1.4.2 Ho t đ ng th l c và luy n t p:
Ho tăđ ng th l c và luy n t p đóngăvaiătròăquanătrongătrongăđi u tr

T ătypă

2. Ho tăđ ng th l călƠmăt ngăđ nh y c m c a insulin, nh đóăc i thi n ki m soát
m c glucose và có th làm gi m cân .ăKhiăđi u tr b ng ch đ
l căkhôngăđ tăđ

năvƠăluy n t p th

c m c tiêu ki m soát glucose máu. Ti p theo là b ng thu c u ng

h glucoseă máuă đ nă tr li u ho că đi u tr ph i h pă đaă tr li u, ho că đi u tr b ng
insulinăđ năthu năđ đ tăđ
1.4.3

c m c tiêu ki m soát glucose máu.

i u tr t ng glucose máu b ng thu c:
i u tr b ng thu c nh măđi u ch nh hai r i lo năchínhătrongăc ăch b nh sinh

c aăđáiătháoăđ

ngătypă2ăđóălƠătìnhătr ng kháng insulin và gi m ti t insulin h u qu

c a suy gi m t bào beta c aăđ o t y. M i lo i thu c h glucose máu s nh m vào
m t trong hai m c tiêu này.
1.5ăCH MăSịCăB NHăNHỂNă ỄIăTHỄOă
Khiăb nhănhơnăvƠoăvi n,ăng
đ

iăđi uăd

NG

ngăph iănh năđ nhăb nhănhơnăđáiătháoă

ngăthu cătypăIăhayătypăIIăđ ăcóăk ăho chăch măsócăthíchăh p.

7

Thang Long University Library


1.5.1 Nh n đ nh b nh nhân:
1.5.1.1 Nh n đ nh qua th m h i b nh nhân:
ăcóăđ

cănh ngăthôngătinăc năthi tăchoăvi căch năđoánăđi uăd

chínhă xácă vƠă l pă đ

că k ă ho chă ch mă sócă b nhă nhơnă chuă đáo,ă ng

ngăm tăcáchă
iă đi uă d

ngă

ph iă ơnă c nă v iă b nhă nhơn,ă thôngă c mă chiaă s ă vƠă t ă nh ă khiă ph ngă v nă ng
b nh.B nhănhơnăđ

căphátăhi năb nhăđáiătháoăđ

iă

ngăt ăbaoăgi ?

Tri uăch ngăxu tăhi năđ uătiênălƠăgì?
nănhi u,ău ngănhi u,ăti uănhi u,ăsútăcơn?
C măgiácăm tăm i,ăkhôămi ng,ăkhôăda?
Trongăth căt ,ăng

iăb nhăđ năb nhăvi năth

ngăch măkhiăđưăcóăbi năch ng.ă

Doăv yăc năh iăthêm:
B nhănhơnăcóăc măgiácărátăb ng,ăki năbò,ăkimăchơmă ăph năxaăc aăchiăvƠăcácă
ngón tay chân không?
M tăcóăm ăkhông?
R ngăđau,ălungălayăd ăr ng,ăl iăcóăhayăb ăviêm?
Cácăv tăsơyăs

cădaăth

Cóăđauăvùngătr

ngălơuăkh iăvƠăd ăb ănhi mătrùng?

cătim?

R iălo nătiêu hóa:ăth

ngăđ iăti năphơnăl ngăv ăbanăđêm.

Cácăb nhăđưăm căvƠăcáchăth căđi uătr ănh ăth ănƠo?
1.5.1.2 Nh n đ nh qua quan sát b nh nhân:
T ngătr ngăchung:ăg yăhayăm p.
Kh ăn ngăv năđ ngăc aăb nhănhơn.
Tinhăth n:ăm tăm i,ăch măch păhayăhônămê.
Da:ăng a,ăm n nh t,ăl ăloét,ăcóăth ăth yăd uăviêmăt căcácăviăm chă ăchiăd
Khiăb nhănhơnăquáăn ngăcóăth ăquanăsátăđ
mêădoăđáiătháoăđ

ng.
8

i.

căd uăhi uăc aăgiaiăđo năti năhônă


1.5.1.3 Nh n đ nh qua th m khám b nh nhân:
Ki mătraăd uăhi uăs ng,đánhăgiáătìnhătr ngăphù.
Tìnhătr ngătimăm ch.
Tìnhătr ngăhôăh p:ăkhóăth ,ăviêmăph i,ălaoăph i...
Tìnhătr ngătiêuăhoá:ătiêuăch yădoăviêmăd ădƠyă- ru t.
Khámăm t:ăkh ăn ngănhìn,ăcóăđ căth yătinhăth ăkhông?
Khámăr ng:ăviêmăm ăchơnăr ng,ăr ngălungălay,ăr ngăs m.
1.5.1.4 Nh n đ nh qua thu th p các d li u:
Quaăgiaăđìnhăb nhănhơn.

Quaăh ăs ăb nhăán,ăđ căbi tălƠăxemăcácăxétănghi măvƠăcácăthu căđưăs ăd ng.
Ch năđoánăđi uăd

ng

Quaă ph ngă v n,ă quană sát,ă th mă khámă vƠă thuă th pă cácă d ă li u,ă m tă s ă ch nă
đoánăđi uăd

ngăcóăth ăcóă ăb nhănhơnăđáiătháoăđ

nănhi uădoăđáiătháoăđ

ngănh ăsau:

ng.

U ngănhi u,ăti uănhi uădoăt ngăápăl căth măth u.
TêătayăchơnăvƠăc măgiácăki năbòădoăviêmăth năkinhăngo iăbiên.
Nguyăc ăh ăđ

ngămáuădoăs ăd ngăinsulin.

1.5.2. L p k ho ch ch m sóc
Ng

iăđi uăd

đoánă v ă đi uă d
đ

ngăthuăth păđ

căcácăthôngătinăc năthi tăđ ăcóăđ

căcácăch nă

ng.ă T ă đó,ă xácă đ nhă cácă nhuă c uă thi tă c aă b nhă nhơnă đáiă tháoă

ngăvƠăl păraăk ăho chăch măsóc.
Ch măsócăc ăb n:
ăb nhănhơnăngh ăng i,ăn mă ăt ăth ăd ăch uănh t.
Bu ngăb nhăph iăyênăt nh,ăthoángămát,ăs chăs .
Gi iăthíchăvƠătr năanăchoăb nhănhơnăvƠăgiaăđình.

9

Thang Long University Library


Cóăk ăho chăh ngăngƠyă nău ng,ădùngăthu c.
V ăsinhăs chăs ăh ngăngƠy.
Theoădõiătìnhătr ngăh ăđ

ngămáuăvƠăcácăd uăhi uăsinhăt n.

Theo dõi:
D uăhi uăsinhăt n:ăm ch,ănhi t,ăhuy tăáp,ănh păth .
Tìnhătr ngăh ăđ

ngăhuy t.

Tìnhătr ngăs ăd ngăthu căvƠăcácăbi năch ngădoăthu căgơyăra.
Cácăbi năch ngăc aăđáiătháoăđ

ng.

Th căhi năcácăch măsócăc ăb n:
ăn măngh ăng iătho iămái,ătránhăsuyăngh ,ăloăl ng.
tăđ

căcơnăn ngălỦăt

đi uătr ăk tăqu ăđáiătháoăđ

ng,ăch ngăbéo.ăS tăcơnălƠăd uăhi uăduyănh tăc aăvi că

ngătypăII.

Ch ăđ ă n:ăđ măb oăch ăđ ă năchoăng
đ

ngămáuăvƠăduyătrìăcơnăn ngăc aăng
Glucid:ăph iăgi măs ăl

iăb nhăđáiătháoăđ

ngăđ ăki măsoátăt tă

iăb nh.

ng,ăthayăđ iătu ăt ngăb nhănhơnădoăth ătr ngăg y,ăbéo,ă

ho cătínhăch tălƠmăvi c.ăT ngăs ăcaloătrongăngƠyăkho ngă2240ăcalo.
Ch ăđ ă n:ăph ăthu căvƠoătu i,ăcơnăn ngăb nhănhơn.
Tu iătr ă<ă40ătu i:ă42ăKcalo/kg.
Tu iă>ă40ătu i:ă32ăKcalo/kg.
ThƠnhăph n:ăglucidă50%;ălipid:ă33%ăvƠăprotid:ă17%.
B a n nên chia nh sau: B aă sáng:ă 33%.B aă tr a:ă 35%.B aă t i:ă 17%.B aă
n aăđêm:ă15%.
V ă sinhă hƠngă ngƠy:ă ng

iă b ă m că b nhă đáiă tháoă đ

ngă luônă b ă đeă do ă b iă

nh ngă bi nă ch ngă khóă tránhă trongă cu că s ngă h ngă ngƠy,ă r tă d ă nhi mă khu nă nênă
ng

iăđi uăd

ngăhƠngăngƠyăph iăgiúpăb nhănhơnă(n uăb nhăquáăn ng)ălƠmănh ngă

côngăvi c:ăđánhăr ngămi ng,ăr aăm t,ăb nhănhơnăph iăđ

10

căv ăsinhădaăs chăs ,ăt mă


g iăb ngă xƠăphòngăvƠă n

căs ch,ănh ngăch ă sơyă s

s chăs .ăM nănh t,ăl ăloétăhƠngăngƠyăph iăđ

căph iăluônăđ

căthayăb ngăs chăs ,ăkhôăráoăvƠătránhă

b ănhi mătrùng,ăthayăqu năáoăhƠngăngƠyă(qu năáo,ăraăgi
thayăraătr iăgi
Ng

căgi ăv ăsinhă

ngăph iăđ

căs yăh p...)ăvƠă

ngăhƠngăngƠyăđ ăphòngătránhănhi măkhu năda.

iăđi uăd

ngăc năch măsócătheoădõiă khôngănh ngătrongă th iăgianăb nhă

nhơnăn măvi nămƠăngayăc ăkhiăb nhănhơnăđưăraăvi n.
M iăm iătiêmăcáchănhauă5ăcm,ăkhôngătiêmăm tăch ăquáă3ăl n.ăKéoădaălênă1ăcmă
vƠătiêmăth ngăgócăvƠoăn pădaăthu cău ngăsulfamidăch ngăt ngăđ

ngăhuy t;ăthu că

khángăsinh,ăcácăvitamin,ăcácăthu căđi uătr ăbi năch ng.
Th căhi năcácăxétănghi m:ăđ

ngămáu,ănghi măphápăt ngăđ

ngămáu,ăđ

ngă

ni u,ăproteinăni u,ăbilanălipid...
Soiăđáyăm t,ăđi nătơmăđ ...
Th căhi năyăl nh:
Tiêmă insulină d

iă daă đúngă li u,ă đúngă gi ă vƠă luônă ph iă đ iă vùngă tiêmă (vìă t ă

ch căvùngătiêmăd ăb ăthoáiăhoáăm ălƠmăchoăvùngătiêmăkhôngăng măthu c).
S ăd ngăthu cău ngăsulfamidăch ngăđáiătháoăđ
LƠmăcácăxétănghi măc ăb n:ăđ

ngămáu,ăđ

ng.

ngăni u,ăchuy năhoáăc ăb n.

Giáoăd căs căkho ăchoăb nhănhơnăvƠăgiaăđình:
Phátăhi năb nhăkhiăcònă ăgiaiăđo năti nălơmăsƠngăb ngăcáchăxétănghi măđ
huy tăvƠăđ

ngă

ngăni uătrongăc ngăđ ngăđ ăcóăth ăgiúpăchoăb nhănhơnăđi uăch nhăch ă

đ ă năkhiăcóăr iălo năv ăcácăxétănghi mătrên,ăkhôngăc nădùngăthu cămƠăv nălaoăđ ngă
vƠăcôngătácăbìnhăth

ng.

Khiăb nhănhơnăđưăn măvi nănênătuyênătruy năchoăh ăhi uăđ

căt măquanătr ngă

c aăch ăđ ă năvƠăcáchăs ăd ngăb ngăchuy năđ iăth că n.
Giáoăd căchoăb nhănhơnăth ăd c,ălaoăđ ng,ăluy năt păr tăc năthi tătrongăđi uătr ă
t ngăđ

ngăhuy tăvìălƠmăgi măbéoăvƠălƠmăgi măacidăbéoăt ădo,ăt ngătu năhoƠnăvƠăc ă

l c,ălƠmăgi măbi năch ngăx ăv a,ăt ngălipoproteinăcóăt ătr ngăcaoă(HDL),ălƠmăgi mă
triglycerid và cholesterol.
11

Thang Long University Library


Tuyănhiênăc năl uăỦăkhiăb nhănhơnăcóăđ
khôngăđ

căt păth ăd căho călaoăđ ngăn ngămƠăph iăngh ăng i.

Nh ngăng
th

ngămáuă300ămgă%ăho căcetonăni u,ă

ngăvƠăc ngăđ

iăbéoăphìă nênă nă m tăch ăđ ă nă ítăcaloăsoăv iănh ngăng
cătheoădõiăk ăh năv ăcácăxétănghi măđ

ngămáuăvƠăđ

iăbìnhă
ngăni u.ă

TránhălƠmăvi căquáăs c,ăxúcăc măm nhăkhiăb nhănhơnăcònăbi uăhi nănh .
Giáoă d că choă b nhă nhơnă bi tă đ

căcácă bi nă ch ngă d ă x yă raă vƠă nh tă lƠă bi nă

ch ngănhi măkhu n,ăđ ăcaoăv năđ ăv ăsinhăcáănhơn,ăv ăsinhădaăđ ătránhăbi năch ng.
Nh ngăng

iătrongăgiaăđìnhăc năđ

cătheoădõiăb ngăxétănghi măđ ăphát hi nă

b nhăs m.

V năđ ăhônănhơn:ă2ăng

iăđ uăm căb nhăđáiătháoăđ

ngăkhôngănênăk tăhôn.

ánhăgiáătìnhătr ngăch măsóc
Tìnhătr ngăb nhănhơnăsauăm tăth iăgianăđi uătr ,ăth căhi năcácăk ăho chăch mă
sócăvƠăsoăsánhăv iănh năđ nhăbanăđ uăkhiăb nhănhơnăvƠoăvi năđ ăđánhăgiáătìnhăhìnhă
hi năt i.
Cácă k tă qu ă xétă nghi m:ă đ
b nh,ăđi uăch nhăli uăl

ngă máu,ă đ

ngă ni uă đ ă đánhă giáă ti nă tri nă c aă

ngăthu căvƠăcóăk ăho chăch măsócăthíchăh p.

Cácăd uăhi uăsinhăt năđưăđ

cătheoădõiăvƠăghiăchépăđ yăđ .

Cácăbi năch ngăc aăb nhăcóăgi măđiăhayăn ngălên.
V năđ th căhi năch ăđ ă nău ng.
ánhăgiáăl

ngăn

căvƠoăraăhƠng ngày.

Vi căch măsócăđi uăd
b nhănhơnăđáiătháoăđ

ngăcóăđ

căth căhi năđ yăđ ,ăđápă ngăyêuăc uăc aăm tă

ngăhayăkhông?

C năb ăsungănh ngăđi uăcònăthi uăvƠoăk ăho chăch măsóc.

12


CH
2.1.ă

iăt

NGă2:ă

IăT

NG-PH

NG PHỄPăNGHIểNăC U

ngănghiênăc u

Trong s ă 2000 b nhă nhơnă T ă theoă dõi,ă đi uă tr ă t i Khoa A1- BVT ă Q ă
108,ăchúngătôiăch năđ

căă150 b nhănhơn n iătrúă T ătỦpă2ăđ aăvƠoănghiênăc uăt ă

thángă4ăn mă2015ăđ năthángă10ăn mă2015.
2.1.1. Tiêu chu n ch n b nh nhân
* Ch n đoán T d a vào tiêu chu n c a TCYTTG(WHO) n m 2010:
+ăGlucoseămáuăđóiă(sauăb aă năcu iăcùngă8-12ăgi )ă≥ă7.0ămmol/lă(ph iălƠmăítă
nh tă2ăl n)ăho c
+ăăGlucoseă máuăb tă k ă ≥ă11.1ă mmol/lăk tăh păv iăcácătri uăch ngăt ngăt ngă
glucoseămáuă(lƠmă2ăl n)ăho c
+ăGlucoseămáuăgi ăth ă2ăc aănghi măphápădungăn păă≥ă11.1ămmol/l.ă
* Ch n đoán đái tháo đ

ng typ 2 theo tiêu chu n:

+ăB nhăti nătri năt ăt .
+ăTh

ngăcóăc ăđ aăbéoăphìăhi năt iăho cătr

+ăKhôngăcóăchi uăh
+ă nhăl

căđó.ă

ngănhi mătoanăậ ceton.

ngăinsulinămáuăbìnhăth

+ăGlucoseămáuăki măsoátăđ

ng.

căkhiăápăd ngăch ăđ ă năh pălỦ,ăv năđ ngăth ăl că

đ uăđ n,ăho căk tăh păv iăthu cău ngăh ăGM,ăho căinsulinăli uăth p.
*ăCh năđoánăl năđ uăho căđưăđi uătr ăt iăcácăc ăs ăyăt ăkhác.
*ăCóăđi uăki năkhámă đ nhăk ăvƠătheoă dõiălơu dƠiăt iăKhoaăA1ăN iăCán B ăBVT ăQ ă108.
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr
+ă áiătháoăđ

ngătyp1,ă T ăthaiăk , các lo iă T ăkhácăcóănguyênănhơn.

+ B nh nhân có nh ng b nh n i ti t khác kèm theo (Basedow, h i ch ng
Cushing,ătoăđ uăchi…...).

13

Thang Long University Library


+ B nh nhân có bi n ch ng c p tính , ác tính.
+ Nh ng BN m t máu c p ho c m n, thi u s t, xu t huy t tiêu hoá, nhi m
s c t s t… nhăh

ng t i k t qu HbA1c.

+ B nhănhơnăkhôngăcóăđi u ki n theo dõi, chuy n vùng.

2.2.ăPH
Ph

NGăPHỄPăNGHIểNăC U
ngăphápăti n c u, mô t , c t ngang.

2.2.1. N i dung nghiên c u
T t c b nhănhơnăđi u tr t i khoa A1 N i cán b :
+ H i b nh,ăth măkhámălơmăsƠngăvƠălƠmăb nh án theo m u th ng nh t
+ Làm các xét nghi măsinhăhóaămáu,ăn

c ti u, huy t h c.

+ăTh mădòăch căn ng:
- i nătơmăđ .
- Siêu âm b ng, siêu âm Doppler m ch c nh, m chăchiăd

i.

- Khám m t.
- Khám tim m ch
+ Nh ng b nhă nhơnă đ tiêu chu n nghiên c uă đ
N i cán b (A1) thamăgiaăăt ăv n giáo d c BN
h p lý t iăkhoaădinhăd

c g i b nh nhân lên khoa

T ,ăt ăv n giáo d c v ch đ

nă

ng BVT ăQ ă108. Kêăđ năđi u tr theoăphácăđ .

+ T t c b nhă nhơnă đ

c h n khám l iă theoă đ nh k hàng tháng ho c m i 3

thángăđ ch nh li u thu c (tùy theo k t qu khám và xét nghi m c a BN).
+ă ánhăgiáăm căđ ki m soát 3 tháng m t l n
+ă
nhân s đ

n th iăđi m cu i d a theo k t qu ph ng v n t i nh ng l n khám mà b nh
c phân làm 2 nhóm: Nhóm ch p hành t t ch đ đi u tr và nhóm ch p

hƠnhăch aăt t ch đ đi u tr và so sánh k t qu ki m soát các ch s gi a 2 nhóm.

14


2.2.2. Ph ong pháp xác đ nh các ch s nghiên c u:
* H i b nh, th m khám lâm sàng, làm b nh án theo m u th ng nh t
+ Hành chính : tên, tu i, ngh nghi p,ăđ a ch , s đi n tho i liên l că(đ liên
l c v i b nh nhân nh c nh đ n khám theo h n).
+ Ti n s b năthơnăvƠăgiaăđình.
- Giaăđìnhăcóăaiăm c b nhăđáiătháoăđ

ng .

- Ti n s b n thân m c các b nh ph i h p khác.

+ Th iăgianăđ

c ch năđoánă T ,ăhoƠnăc nh phát hi n b nh.

+ Vi căđi u tr b nhă T :ăPh

ngăphápă(ch đ dinhăd

ng, luy n t p, thu c).

+ Vi c ch p hành các ch đ đi u tr b nhă đáiă tháoă đ
th

ngăxuyênătheoăh

ng: dùng thu c có

ng d n,ăcóăđiăki mătraăđ nh k theo h n…

+ Các bi n ch ng m n tính c aă T ănh :ăm t, th n, tim m ch..
+ Các b nh ph i h p
* Khám lâm sàng
+ Ch s kh iăc ăth - Body Mass Index (BMI)
Cơnăn ngă(kg)

BMI =

[Chi uăcao(m)]

năv ătínhă:ăkg/ăm2

2

ánhăgiáăch ăs ăkh iăc ăth ătheoăkhuy năcáoăc aăt ăch căyăt ăth ăgi iăđ ăngh ă
choăkhuăv căchơuăÁ - TháiăBìnhăD

ngă

B ng 2.1. ánh giá BMI theo tiêu chu n phân lo i c a Hi p h i đái tháo đ
châu Á- Thái Bình D
Th ătr ng

ng
BMI (kg/m2)

Thi uăcơn
Bìnhăth

ng

< 18,5
ng

18,5 ậ 22,9

Th aăcơn

≥ă23,0

Cóănguyăc

23,0- 24,9

Béoăăăăăăđ ăI

25,0- 29,9

đ ăII

≥ă30

15

Thang Long University Library


+ă oăchuăviăvòngăeoăvƠăvòngămôngăđ ătínhăt ăs ăWHRă(waistăhipăratio):
WHR = vòng eo / vòng mông
Ng iăchơuăÁ:ă
WHRăc aăn ăă≥ă0,80; WHRăc aănamă≥ă0,90
+ă oăhuy tăáp: oăhuy tăápăb ngăhuy tăápăk ăđ ngăh ăsauăkhi BN ngh ăăítă
nh tă5ăphút,ăđoăhuy tăápăhaiăl năcáchănhauă2ăphút,ăk tăqu ătínhăb ngăăătrungăbìnhăc aă
haiăl năđo.
Tiêu chu n ch nă đoánă THAă khi BN có ti n s dùng thu c h HAă tr că đó,ă
ho c b nhăănhơnăđ tiêu chu n ch năđoánăTHAătheoăJNCăVIII- 2010.
Khám chuyên khoa:
+ Khám m t ( g i khám chuyên khoa m t l năđ uăkhiăđ aăvƠoănghiênăc u và
sauăđóăkhámătheoăh năđ nh k c aăbácăs ă):ă
-

oăth l c, nhãn áp phát hi năt ngănhưnăáp.ăă

- Khám phát hi năđ c th th y tinh:
- Soiăđáyăm t phát hi n t năth ngăvõngăm c, ho c có th ch p mach hu nh
quang.ăă ánhăgiáăt năth ngăm t theo Airlie- House:
+ăăKhámătimăm ch, khám bàn chân:
+ăTìnhătr ngădaăniêmăm c,ăănhi mătrùngăngoƠiăda,ăphù,ăc ăch

ng….ă

* Xét nghi m c n lâm sàng
Các xét nghi măsinhăhóaămáuăđ c làm t i khoa Sinh hoá BVT ăQ ă108
+ Các xét nghi mă sinhă hóaă th ngă quyă khácă nh ă đ nhă l ng creatinin huy t
thanh, enzym ASAT, ALAT, t ng phân tích n
B ng 2.2. Giá tr bình th
Ch s hóa sinh

c ti u 10 thông s .

ng c a m t s ch s hóa sinh máu
năv

Giá tr bìnhăth

Glucose máu

mmol/l

3,9- 6,4

HbA1c

%

4ậ6

Cholesterol

mmol/l

3,9 ậ 5,2

Triglycerid

mmol/l

0,46 ậ 1,88

HDL- c

mmol/l

≥ă0,9

LDL- c

mmol/l

≤ă3,4

Ure

mmol/l

2,5- 7,5

Creatinin

Mmol/l

ASAT

U/l- 370 C

Nam : 62- 120
N : 53- 100
≤ăă37

ALAT

U/l- 370 C

≤ăă40

16

ng


2.2.3. Bi n pháp qu n lý, theo dõi, đi u tr b nh nhân
T t c b nhănhơnăkhiăđ tiêu chu n nghiên c uăđ uăđ

ki n th c v b nhă đáiă tháoă đ

căt ăv năs ăb m t s

ng, các d u hi u phát hi n bi n ch ng, t m quan

tr ng c a vi c tham gia sinh ho t câu l c b b nh nhân T và tuân th đi u tr .
+ă T ă v n ch đ

nă h p lý: Ph iă nă cơnă đ i các thành ph n glucid, protid,

lipid, ch t x ,ă mu i.ă nă đúngă gi , nên chia nh nhi u b aă trongă ngƠyă đ h n ch
t ngăglucoseămáuăsauă n,ăch ra nh ng lo i th că năc n h n ch cho t ng b nh nhân
(c th kh u ph nă nădoăbácăs ăchuyênăkhoaădinhăd

ng tính toán).

+ Luy n t p th l c: d a vào k t qu xét nghi m glucose máu, huy t áp, tình
tr ng bi n ch ng hi n ta đ đ aăraăl i khuyên v cách th c và hình th c luy n t p
phù h pănh ;ă iăb t i thi u m i ngày 30 phút , 1 tu n trung bình kho ng 150 phút,
có th b iăl i,ăch iăc uălông,ăđ păxeăđ p…
+ H u h t b nh nhân nghiên c u c aăchúngătôiăđ uăđ
t tr

cădoăđóăb nh nhân vào nghiên c uăđ

c ch năđoánăvƠăđi u tr

căkêăđ năthu căđi u tr ph i h p : Ti t

ch , luy n t p và thu c .
2.2.4. Ph

ng pháp đánh giá và th i đi m đánh giá

* Các b nhă nhơnă đ
l

c h n tái khám đ nh k m iă ă thángă đ đi u ch nh li u

ng thu c (nh ng b nh nhân khó ch nh li u có th tái khám t 0,5 - 1 tháng, ho c

vƠoăđi u tr n i trú).
* Khám và làm các xét nghi mă đ yă đ các ch s (glucose máu, HbA1c,
cholesterol TP, triglycerid, HDL- c, LDL- c,ăure,ăcreatinin,ăASAT,ăALAT)ăđ đánhă
giá m căđ ki m soát theo khuy n cáo c m i 3 tháng / l n.
*ă ánhăgiáăm căđ ki m soát các ch s d a theo khuy n cáo c a H i N i ti tđáiătháoăđ

ng Vi tăNamăn mă2009.

*ă ánhăgiáăm căđ ki m soát các ch s và bi n ch ng c a b nh t i các th i
đi măbanăđ u (T0) ; sau m i 3 tháng , ký hi u l năl

t là T3.

17

Thang Long University Library

b nh nhân T typ 2

B ng 2.3. M c tiêu ki m soát các ch s
c a H i N i ti t- đái tháo đ
năv

T t

Lúc đói

mmol/l

4,4 ậ 6,1

HbA1c

%

Ch s

ngVi t Nam n m 2009.
Ch p nh n

Kém

Glucose máu
6,2 - 7,0
≤ă7,5

< 6,5

Huy t áp

mmHg

BMI

kg/(m)2

18,5 - 23

cm

< 90

Vòng eo: nam
N

> 7,0

< 130/80

> 7,5

130/80 - 140/90

>140/90

18,5 - 23

≥ă23

< 80

Cholesterol TP

mmol/l

< 4,5

4,5 ậ ≤ă5,2

≥ă5,3

HDL-c

mmol/l

> 1,1

≥ă0,9

< 0,9

Triglycerid

mmol/l

< 1,5

1,5 - ≤ă2,2

> 2,2

LDL-c

mmol/l

< 2,5

2,5 ậ 3,4

≥ă3,ă4

* ánhăgiáăm căđ ch p hành ch đ đi u tr c a b nh nhân:
đánhăgiáă nhăh
s

ng c a vi c ch păhƠnhăđi u tr đ i v i ki m soát các ch

b nh nhân T typ 2, d a trên b câu h i chu n c a T Ch c Y t Th gi i và

LiênăđoƠnă áiătháoăđ

ng Qu c t n mă2005.ăTheoăđóăb nhănhơnăđ

c chia thành 2

nhóm bao g m:
+ Nhóm ch p hành t t ch đ đi u tr :

- Th c hi n t tăđ yăđ các li uăphápăđi u tr theoăh
dinhăd

ng d n bao g m: ch đ

ng, luy n t p thân th , dùng thu c.

- Không t

ý b thu c ho căthayăđ iăphácăđ đi u tr .

- Có s theo dõi glucose máu, huy t áp, cân n ng và nh ng di n bi n b t
th

ng t i nhà, ph n ánh k p th i m i l n tái khám
- Khám đ nh k theo h n c aăbácăs ăchuyênăkhoa.
- Thamăgiaăđ yăđ các bu iăt ăv n giáo d c cho b nhănhơnăđáiătháoăđ

ng.

+ Nhóm ch păhƠnhăch aăt t ch đ đi u tr :
- Ch păhƠnhăch aăt t các li uăphápăđi u tr : dinhăd

ng, luy n t p, thu c …

- Khôngăđiăkhámăl i theoăđúngăh n,ăthamăgiaăkhôngăđ các bu iăt ăv n v b nh
18