Tải bản đầy đủ (.pdf) (39 trang)

Hạ huyết áp tư thế ở bệnh nhân đái tháo đường typ 2 đến khám và điều trị tại khoa điều trị ban ngày bệnh viện nội tiết tư năm 2015

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (987.01 KB, 39 trang )

GIÁO D CăVÀă ÀOăT O

B
TR

NGă

I H CăTH NGăLONG

KHOA KHOA H C S C KH E
B

MỌNă I UăD

NG

***********

V ăNG C CHÂM
Mã sinh viên: B00346

H HUY TăÁPăT ăTH

B NHăNHỂNă ÁIăTHÁOă

NG TYP 2

NăKHÁMăVÀă I U TR T IăKHOAă I U TR BAN NGÀY
B NH VI N N I TI TăTRUNGă

TÀI T T NGHI P C



NG

NG N Mă2015

NHÂN H V A LÀM V A H C

IăHDKH:ăThs.ă DăNguy năLêăH

HÀ N I - N Mă2015

ng


L IC M N

M

đ u lu n v n c a mình tôi xin bày t lòng bi t n t i:

Ban Giám hi u, Khoa Khoa h c s c kh e, B môn

i ud

ng tr

ng

i


h c Th ng Long đã t o m i đi u ki n thu n l i cho tôi trong su t quá trình h c t p.
Ban Giám đ c B nh vi n N i ti t, t p th khoa
N i Ti t Trung

ng đã t o đi u ki n cho tôi đ

i u tr Ban ngày B nh vi n

c ti n hành nghiên c u và giúp đ

tôi r t nhi u trong quá trình h c t p.
Tôi xin trân tr ng bày t lòng bi t n sâu s c t i Th c s
Nguy n Lê H

ng – ng

i th y đã t n tình h

i u d

ng

ng d n cho tôi trong su t quá trình

nghiên c u và hoàn thành khóa lu n .
Tôi xin chân thành c m n t i các b n đ ng nghi p nh ng ng

i đã giúp đ

và đóng góp nh ng ý ki n quý báu cho tôi đ tôi hoàn thành khóa lu n này.

Cu i cùng tôi xin dành t t c tình c m yêu quý và bi t n t i nh ng ng

i

thân trong gia đình, b n bè đã chia s nh ng khó kh n, đ ng viên và giúp đ tôi đ
có k t qu ngày hôm nay.
Tôi vô cùng bi t n và trân tr ng nh ng s giúp đ quý báu này.
Hà N i, tháng 10 n m 2015

V Ng c Châm

Thang Long University Library


THU T NG

VI T T T

ADA

: Hi p h i ái tháo đ

BN

: B nh nhơn

BMI

: Ch s kh i c th


BV

: B nh vi n

T

: ái tháo đ

H

:

ng Hoa k

ng

ng huy t

HbA1C

: Hemoglobin A1c

HA

: Huy t áp

THA

: T ng huy t áp


HHATT

: H huy t áp t th

HATT

: Huy t áp tơm thu

HATTr

: Huy t áp tơm tr

HDL - C

: (High density lipoprotein cholesterol)

ng

Cholesterol c a lipoprotein t tr ng cao
LDL ậC

: (Low density lipoprotein cholesterol)
Cholesterol c a lipoprotein t tr ng th p

WHO

: T ch c Y t th gi i


M CL C

TV N
Ch

.............................................................................................................1

ng 1. T NG QUAN ...........................................................................................2

1. B nh đái tháo đ
1.1.

ng týp 2 ...................................................................................2

nh ngh a b nh T ..................................................................................2

1.2. D ch t b nh T ........................................................................................2
1.3. Ch n đoán b nh T ..................................................................................2
1.4. Phân lo i b nh T ....................................................................................3
1.5. Bi n ch ng b nh T týp 2 ........................................................................3
2. H huy t áp t th
2.1.

b nh nhơn T týp 2 .........................................................4

nh ngh a h huy t áp t th ......................................................................4

2.2. D ch t h huy t áp t th

b nh nhơn T týp 2 .....................................4

2.3. Nguyên nhân h huy t áp t th


BN T týp 2 ......................................4

2.4. Sinh lý b nh h huy t áp t th

BN T týp 2 .......................................5

2.5. Tri u ch ng h huy t áp t th

BN T týp 2 ........................................6

2.6.

i u tr h huy t áp t th ............................................................................6

2.7. Các nghiên c u trong vƠ ngoƠi n
Ch

ng 2.
2.1.

IT
it

NG VÀ PH

c ...........................................................7

NG PHÁP ......................................................10


ng nghiên c u .................................................................................10

2.1.1. Tiêu chu n l a ch n .............................................................................10
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr : ..............................................................................10
2.2. Th i gian vƠ đ a đi m: ....................................................................................10
2.3. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................10

2.3.1. Thi t k nghiên c u ..................................................................................10
2.3.2. C m u và cách ch n m u: ......................................................................10
2.4. Ph

ng pháp thu th p .....................................................................................11

2.5. Các tiêu chu n s d ng trong nghiên c u: .....................................................12
2.6. X lý s li u ...................................................................................................14
2.7. S đ nghiên c u ...........................................................................................14
2.8. V n đ đ o đ c trong nghiên c u: ..................................................................15

Thang Long University Library


Ch

ng 3. K T QU ...............................................................................................16

3.1.

c đi m chung c a nhóm nghiên c u...........................................................16


3.2. T l h huy t áp t th

b nh nhơn T týp 2 ............................................18

3.3. M i liên quan gi a h huy t áp t th v i m t s ch s
CH

b nh nhơn T týp 2 ..19

NG 4: BÀN LU N ........................................................................................23

4.1.

c đi m chung c a đ i t

4.2. T l h áp t th

ng nghiên c u ....................................................23

b nh nhơn T týp 2 ...................................................23

4.3. M i liên quan gi a m t s đ c đi m trên bênh nhơn T typ2 v i h huy t
áp t th .................................................................................................................24
Ch

ng 5. K T LU N .............................................................................................27

KI N NGH ..............................................................................................................28
TÀI LI U THAM KH O



DANH M C B NG

B ng 2.1. Phân lo i BMI ...........................................................................................12
B ng 2. 2: Phơn đ t ng huy t áp theo ESH/ESC. ....................................................13
B ng 3.1. Các tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a nhóm nghiên c u. ..........17
B ng 3.2. S BN T týp 2 có h áp t th

các th i đi m ...................................18

B ng 3.3. M i liên quan gi a tu i và HHATT .........................................................19
B ng 3.4. M i liên quan gi a gi i tính v i HHATT ................................................19
B ng 3.5. M i liên quan gi a th i gian phát hi n b nh v i HHATT .......................19
B ng 3.6. M i liên quan gi a ch s kh i c th v i HHATT..................................20
B ng 3.7. M i liên quan gi a tình tr ng THA và HHATT .......................................20
B ng 3.8. M i liên quan gi a m c đ ki m soát glucose máu v i HHATT ............21
B ng 3.9. M i t

ng quan gi a các ch s lipid máu v i hi u huy t áp t th .......22

Thang Long University Library


DANH M C BI Uă

Bi u đ 3.1. Phân b gi i tính c a nhóm nghiên c u ...............................................16
Bi u đ 3.2. Phân b nhóm tu i

b nh nhơn T týp 2. ........................................16


Bi u đ 3.3. T l h huy t áp t th

b nh nhơn T týp 2. .................................18

Bi u đ 3.4. M i t

ng quan gi a hi u HA t th vƠ hi u m ch t th . ..................21

Bi u đ 3.5. M i t

ng quan gi a hi u huy t áp t th v i ch sô LDL-C ..............22


T V Nă
ái tháo đ
ng

ng ( T ) lƠ b nh n i ti t chuy n hóa nay đ

c coi lƠ “k gi t

i th m l ng” vì t c đ phát tri n nhanh vƠ t ng t l t vong do nh ng bi n

ch ng nguy hi m c a b nh gơy ra[2]. Theo Hi p h i
T

týp 2 đang gia t ng

T


qu c t (IDF), s l

ng

ng

i m c b nh

m i qu c gia, trong đó có 80% s

ng

i m c b nh s ng trong các qu c gia có thu nh p th p và trung bình[18].N m

1990, trong báo cáo c a Framingham đư ghi nh n b nh nhơn
tim m ch nhi u h n ng

i không

T

T

có các b nh lý

2- 4 l n, kho ng 80% nguyên nhân t vong

BN T có liên quan đ n bi n ch ng tim m ch [3].
H huy t áp t th (HHATT) lƠ m t trong các bi u hi n c a bi n ch ngth n

kinh t đ ng tim m ch

T

b nh nhân

týp 2.

ơy lƠ nguyên nhơn th

ng g p

c a ng t, d b sót ch n đoán vƠ có th góp ph n gơy ra tƠn t t vƠ th m chí t vong
vì các nguy c ti m tƠng c a t n th

ng. Ngay c khi không bi u hi n tri u ch ng,

HHATT c ng lƠ m t y u t nguy c đ c l p c a đ t qu , bi n c tim m ch, b nh
th n m n tính và c t vong chung, nh t là

ng

i trung niên ho c cao tu i[17],

[19]. Vi c xác đ nh k p th i và x trí HHATT h p lý là r t quan tr ng, đòi h i công
tác ch m sóc t n tình th

ng xuyên c a cán b y t , đ c bi t lƠ đi u d

ngày.Trong khi đó, t i B nh vi n N i Ti t Trung

cáo v HHATT
ápăt ăth

BN

T

ng ch a có đi u d

ng hàng

ng nào báo

týp 2. B i v y, chúng tôi ti n hƠnh đ tƠi: “ H huy t

b nhănhơnăđáiătháoăđ

ng týp 2ăđ n khám vƠăđi u tr t iăkhoaă i u

tr ban ngày B nh vi n N i ti tăTrungă

ng” v i hai m c tiêu:

1. Xác đ nh t l h huy t áp t th
khám và đi u tr t i khoa

b nh nhân đái tháo đ

ng týp 2 đ n


i u tr Ban ngày B nh vi n N i ti t Trung

ng.
2. Mô t m t s y u t liên quan đ n h huy t áp t th trên nh ng b nh
nhân đ n khám và đi u tr .

1

Thang Long University Library


Ch
B nhăđáiătháoăđ

1.

ngă1.ăT NG QUAN

ng týp 2

nhăngh aăb nhă T

1.1.

Theo Hi p H i đái tháo đ

ng Hoa K (ADA) n m 2010, đái tháo đ

ng


( T ) là m t b nh r i lo n chuy n hóa do nhi u nguyên nhơn, đ c tr ng b i tình
tr ng t ng glucose máu m n tính và r i lo n chuy n hóa glucid, lipid và protid do
h u qu c a vi c thi u h t ti t insulin, ho t đ ng insulin ho c c hai. Tình tr ng
t ng glucose máu v lâu dài s gây ra nhi u r i lo n c u trúc, ch c n ng, suy m n
tính

các c quan khác nhau đ c bi t là m t, th n, th n kinh, tim và các m ch máu

1.2.

D ch t b nhă T
Trên th gi i, m c dù c 2 týp

T

týp 2 trong t

s ng l
ng

T

đ u t ng, nh ng

c tính t l b nh

ng lai s gia t ng nhanh h n do t ng t l ng

i béo phì và l i


i v n đ ng.Theo s li u c p nh t m i nh t c a IDF, n m 2013 có 382 tri u

i m c b nh T , d ki n đ n n m 2030 con s này s lên 592 tri u ng

l

ng ng

s

ng

i m c b nh

T

týp 2 đang gia t ng

i. S

m i qu c gia. Trong đó có 80%

i m c b nh s ng trong các qu c gia có thu nh p th p và trung

bình[18]. Trong khi b nh T týp 2 đ t ra m t gánh n ng kinh t r t l n cho t t c
các qu c gia thì các n

c đang phát tri n ph i ch u gánh n ng cao nh t k t i h n

80%[23]. T i Vi t Nam, t l ng


i m c b nh

Theo k t qu đi u tra n m 2012, t l

T

T

đang gia t ng nhanh chóng.

trên toƠn qu c là 5,7% dân s . So sánh

gi a s li u th ng kê c a n m 2002 vƠ n m 2012 thì t l m c
t i 211%.
đ

áng chú ý lƠ trên 60% s ng

c phát hi n, khi đ

i m c b nh

T

n

c ta t ng

T trong c ng đ ng không


c phát hi n thì đư có nhi u bi n ch ng nguy hi m nh : bi n

ch ng tim m ch, th n kinh, suy th n, mù lòa, bi n ch ng bƠn chơn T [3].
1.3.

Ch năđoánăb nhă T
Theo tiêu chu n ch n đoán b nh

T

áp d ng t n m 1999 [11], b nh T đ
-

đ

c ch n đoán khi:

Có các tri u ch ng lâm sàng c a b nh

T , n ng đ glucose máu t i th i đi m

b t k ≥ 11,1 mmol/l (200 mg/dl).
-

c WHO công nh n n m 1998 vƠ

Glucose máu lúc đói ≥ 7,0 mmol/l (126 mg/dl).

2



-

Glucose máu gi th 2 ≥ 11,1 mmol/l sau lƠm nghi m pháp dung n p glucose
(NPDNG) đ

ng u ng.

L u ý: N u b nh nhân không có tri u ch ng c a t ng glucose máu, c n ph i
th l i glucose máu l n 2 đ xác đ nh ch n đoán.
Phân lo i b nhă T

1.4.

Theo Hi p H i T Hoa K (ADA) n m 2010 [13], T đ c phân lo i nh sau:
T týp 1

1.4.1.

T bào beta b phá h y, th

ng đ a đ n thi u insulin tuy t đ i

T týp 2

1.4.2.

Tình tr ng kháng insulin chi m u th v i thi u insulin t
khuy t ti t insulin. B nh

là b nh

T

T

ng đ i và khi m

týp 2 chi m 90 ậ 95 % s b nh nhơn

không ph thu c insulin, xu t hi n

ng

T , còn g i

i l n, không c n ph i đi u

tr b ng insulin ngay t đ u.
1.4.3.

T týp đ c bi t khác
- Gi m ch c n ng t bào beta do khi m khuy t gen
- Gi m ho t tính insulin do khi m khuy t gen
- B nh lý t y ngo i ti t
- B nh n i ti t
- T ng glucose máu do hóa ch t: Corticoid; hormone tuy n giáp…
- Nhi m virus: nhi m Rubella b m sinh; cytomegano virus...
- Các th qua trung gian mi n d ch


1.4.4.

T thai k
T thai k lƠ khi T đ

tr

ng h p có T đư có tr

c phát hi n l n đ u trong lúc có thai, không lo i tr

c khi có thai nh ng ch a đ

c ch n đoán.

1.5. Bi n ch ng b nhă T týp 2
1.5.1. Bi n ch ng m ch máu:
- Bi n ch ng m ch máu l n:
+ B nh m ch vƠnh tim gơy nh i máu c tim.
+ B nh m ch máu nưo gơy đ t qu .
+ B nh m ch máu ngo i vi, hay g p nh t lƠ b nh m ch máu chi d

i gơy

ho i t d n đ n c t c t chi.

3

Thang Long University Library



- Bi n ch ng m ch máu nh :
+ B nh lý võng m c.
+ B nh lý vi m ch c u th n.
1.5.2. B nh lý th n kinh:
- T n th

ng th n kinh ngo i biên.

- T n th

ng th n kinh s não.

- T n th

ng th n kinh t đ ng.

2. H huy tăápăt ăth
2.1.

b nhănhơnă T týp 2

nhăngh a h huy tăápăt ăth
Theo Hi p H i Th n Kinh T Ch Hoa K (American Autonomic Society)

vƠ Vi n Th n Kinh Hoa K (American Academy of Neurology), h huy t áp t th
lƠ tình tr ng lơm sƠng v i huy t áp tơm thu gi m ít nh t 20 mmHg vƠ/ho c huy t áp
tơm tr

ng gi m ít nh t 10 mmHg khi đ ng trong vòng 3 phút so v i huy t áp khi


ng i ho c n m ng a[20].
2.2. D ch t h huy tăápăt ăth
ng

T l g p HHATT
l nl

b nhănhơnă T ătýpă2
i đái tháo đ

ng týp 1 và týp 2 trong c ng đ ng

BN

dao đ ng t 8,2-43% tùy giai đo n

t là 8,4 và 7,4% [5] t l này

phát hi n đái tháo đ

T

ng [6].

2.3. Nguyên nhân h huy t ápăt ăth

BNă T ătýpă2

M t s nguyên nhân gây h huy t áp th đ ng c a bao g m:

2.3.1. Thu c
-

Thu c ch ng tr m c m ba vòng

-

Thu c ch n 1-giao c m

-

Thu c ch a Parkinson

-

Thu c h huy t áp

2.3.2. Nguyên nhân do th n kinh nh
-

B nh lý th n kinh t đ ng tiên phát.

-

R i lo n th n kinh t đ ng đ n thu n.

-

Teo đa h th ng c a h th n kinh trung


-

B nh Parkinson,Sa sút trí tu th Lewy.

-

B nh lý th n kinh t đ ng th phát.

-

ái tháo đ

ng (týp 1 và týp 2).

4

ng.


2.3.3. Nguyên nhân không do th n kinh nh
-

Suy y u tr

l i t nh m ch: nh

R i lo n kh n ng co m ch qua

1-giao c m, gi m kh n ng giưn c a tim vƠ t nh m ch.
-


Gi m th tích tu n hoƠn: Gi m nh n th c khát vƠ gi m kh n ng gi
mu i vƠ n

c.

-

Do nguyên nhân tim m ch nh nh i máu c tim, suy tim

-

Do nguyên nhân n i ti t nh suy th

2.4. Sinh lý b nh h huy tăápăt ăth
Khi m t ng

huy t.

ng th n, gi m ti t aldosterone.

BNă T ătýpă2

i chuy n t t th n m t i t th đ ng thì có kho ng 300-800

ml máu chuy n xu ng chi d

i. C ch b o toƠn huy t áp khi thay đ i v trí lƠ khá

ph c t p v i s tham gia c a nhi u c quan nh y c m nh tim, m ch máu, th n

kinh, c . H th ng th n kinh t đ ng đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c duy trì
huy t áp khi m t ng

i thay đ i v trí. H th ng th n kinh giao c m đi u ch nh nh p

đi u co th t trong đ ng m ch, t nh m ch, vƠ tim. Các th th Baro n m ch y u
trong các đ ng m ch c nh vƠ đ ng m ch ch r t nh y v i nh ng thay đ i c a huy t
áp. Khi các th th Baro c m nh n s s t gi m nh áp l c s lƠm gia t ng áp l c
trong dòng ch y. Khi đó đ ng m ch co đ t ng s c đ kháng ngo i vi, huy t áp,
nh p tim vƠ t ng co bóp tim. T t c nh ng ph n ng nƠy lƠ nh m m c đích duy trì
huy t áp vƠ cơn b ng d ch th . M t vƠi c ch sinh lý khác có th tham gia nh các
th th gi m áp

tim, ph i, h th ng renin-angiotensin-aldosterone, vasopressin và

h th ng c a norepinephrine. Khi các c ch nƠy b r i lo n ho c n u b nh nhơn có
gi m th tích tu n hoƠn thì h huy t áp th đ ng có th x y ra.
t t huy t áp th đ ng, l

nh ng ng

i có

ng máu tr v t nh m ch quá m c cho phép d n đ n gây

gi m huy t áp vƠ đe d a thi u máu c c b nưo [15].
Nói chung, t t c các b ph n c a h th ng tim m ch vƠ th n kinh ph i lƠm
vi c cùng nhau. N u thi u s l
ch , gi m kh n ng l


ng n i m ch, suy gi m c a h th ng th n kinh t

ng máu tr l i c a t nh m ch, ho c tim không có kh n ng

đ p nhanh vƠ m nh h n thì h huy t áp t th có th x y ra [15].

5

Thang Long University Library


2.5. Tri u ch ng h huy tăápăt ăth

BNă T ătýpă2

Tình tr ng nƠy có th có ho c không có tri u ch ng đi kèm. Các tri u ch ng
nh hoa m t, nhìn m , chóng m t, lú l n… x y ra vƠi giơy đ n vƠi phút khi đ ng vƠ
bi n m t khi n m. M t s b nh nhơn có th té ngư, ng t ho c đ ng kinh toƠn th .
i u tr h huy tăápăt ăth

2.6.

H huy t áp c p tính t th th
b n.

ng gi i quy t và đi u tr các nguyên nhơn c

b nh nhân h huy t áp th đ ng mưn tính, ph

ng pháp không dùng thu c


và đi u tr dùng thu c đ u có th áp d ng[20].
2.6.1. Không dùng thu c
i u tr không dùng thu c nên đ

c áp d ng cho t t c các b nh nhơn ngay

lúc đ u.
Tránh n nhi u th c n giƠu carbohydrate (đ tránh t t huy t áp sau n), h n
ch u ng r

u, vƠ đ m b o u ng đ n

c.

Gi m t cu n nh t ký ghi l i các tri u ch ng vƠ tránh các y u t góp ph n
làm HHATT.
B nh nhơn l n tu i nên tiêu th t i thi u lƠ 1,25-2,50 lit n
cơn b ng d ki n m t qua n
n

c ti u 24 gi . Li u 480 ml n

c m i ngƠy đ

c ho c hai ly 250 ml

c đ t ng huy t áp tơm thu h n 20 mmHg trong hai gi [24].
Natri có th đ


c b sung b ng cách thêm mu i vƠo th c n ho c u ng t

0,5 đ n 1,0g mu i. N ng đ natri trong n
tr . B nh nhơn n u có giá tr Natri d

c ti u 24 gi có th h tr trong đi u

i 170 mmol trong n

b sung 1-2 g natri chia ba l n m t ngƠy vƠ đ

c ti u 24 gi ph i đ

c

c đánh giá l i sau m t đ n hai tu n,

v i m c tiêu n ng đ Natri vƠo kho ng 150 - 200 mEq.
B ng ép b ng có th có l i. M t nghiên c u ng u nhiên, mù đ n có ki m
soát s d ng th nghi m b ng Tiltch ng minh hi u qu qu n lý c a h huy t áp th
đ ng b ng cách b ng ép

b ng.

T p th d c t p trung vƠo vi c c i thi n vƠ thích ng v i m iđi u ki n đ
tránh h huy t áp th đ ng đư đ

c ch ng minh lƠ có l i. B nh nhơn nên tích c c

t p đ ng b t chéo chơn, có ho c không nghiêng v phía tr


c và ng i x m, các bài

t p liên quan đ n v n đ ng đ ng th i cánh tay, chơn vƠ c b ng khi thay đ i v trí
ho c đ ng lơu.

6


2.6.2. Dùng thu c.
nh ng b nh nhơn không đáp ng v i ph

ng pháp không dùng thu c thì

c n cho thu c đ đi u tr n u có ch đ nh.
Fludrocortisone. Fludrocortisone: lƠ m t mineralocorticoid t ng h p, đ

c

coi lƠ đi u tr đ u tay cho đi u tr h huy t áp th đ ng. Các tác d ng ph bao g m
đau đ u, t ng huy t áp n m ng a và suy tim sung huy t.
Midodrine. Midodrine lƠ thu c ch v n alpha-1-adrenergic ngo i vi, lƠm
t ng đáng k huy t áp tơm thu th đ ng vƠ c i thi n các tri u ch ng
tháo đ

b nh nhơn đái

ng týp 2 có bi n ch ng th n kinh gơy h huy t áp th đ ng. Các tác d ng

ph bao g mng a, vƠ d c m.

Pyridostigmine (Mestinon): Pyridostigmine lƠ m t ch t c ch cholinesterase
đ c i thi n d n truy n th n kinh

t bƠo th n kinh acetylcholine qua trung gian c a

h th ng th n kinh t ch . Thu c đư ch ng minh gi m tình tr ng h huy t áp tơm
tr

ng t th đ ng mƠ không lƠm t ng huy t áp n m ng a. Các tác d ng ph bao

g m phơn l ng, toát m hôi[20].
2.7. Các nghiên c u trong và ngoƠiăn
Trong n

c

c

Trong n

c đư có m t vài nghiên c u v t l h huy t áp t th

T týp 2, v i các k t qu khác nhau tùy thu c vƠo đ i t

b nh nhân

ng nghiên c u nh :

Hoàng Th Bích, Nguy n Khoa Di u Vơn, V Bích Nga (2005) [4]nghiên
c u trên 150 b nh nhơn đái tháo đ


ng đi u tr n i trú t i Khoa N i ti t B nh vi n

B ch Mai cho th y t l HHATT đ ng là 60,7%, 100 % b nh nhân HHATT đ ng có
t ng nh p tim khi thay đ i t th , m c đ HHATT đ ng càng nhi u thì nh p tim
t ng cƠng nhanh.
Tác gi Lê Trúc Th y và c ng s (2005) ghi nh n b nh nhân béo phì thì
nguy c b HHATT cao g p 2 l n ng
nghiên c u trên 55 b nh nhơn

T

i không béo. Nguy n Th Nh n (2003)

type 2 ghi nh n có t

ng quan ngh ch HHATT

v i BMI.
Nguy n Doãn S n, Nguy n Th Nh n (2011)[8] nghiên c u s thay đ i huy t
áp t th và Holter nh p tim 24 gi trên 56 b nh nhơn

T

týp 2 đi u tr n i trú t i

7

Thang Long University Library



khoa N i ti t - Th n kinh - Hô h p B nh vi n Trung
i h c Y D

ng Hu và khoa N i T ng

h p B nh vi n tr

ng

c Hu đ a ra k t lu n: T l HHATT là

42,85%, có m i t

ng quan thu n gi a h huy t áp t th v i th i gian phát hi n

b nh (r = 0,45 và r = 0,36; p < 0,05).
G n đơy nh t là Tr n B c (2014)[1]nghiên c u m i t

ng quan HHATT v i

m t s y u t liên quan và glucose huy t sau n trên 59 b nh nhơn T cho th y t
l HHATT đ ng trên b nh nhơn đái tháo đ

ng là 45,8%, có m i t

ng quan gi a

HHATT v i tu i, th i gian phát hi n b nh, HbA1c và THA. Không có m i t


ng

quan gi a HHATT v i ch s kh i c th và glucose máu toàn ph n sau n.
N

c ngoài
các n

c trên th gi i đư có nhi u nghiên c u v HHATT

b nh nhân

T týp 2, các nghiên c u m i g n đơy nh :
BN T t 12 - 28%[21].

Maule S. và cs (2007) báo cáo t l HHATT

Mototaka Y. và cs ti n hành nghiên c u trên 277 b nh nhân
ng

T

týp 2

i Nh t B n cho th y t l HHATT là 40,7%[30].
Nghiên c u c a Jin Sang Wu và c ng s n m 2009 cho th y t l HHATT

b nh nhơn

T


týp 2 lƠ 25,5%, HHATT có m i t

ng quan thu n v i ch s

HbA1C và tình tr ng THA[29].
n n m 2010 có nghiên c u c a Shafig ur Rahman và c ng s trên 200 BN
T cho th y t l HHATT là 26%, t l HHATT

b nh nhơn THA cao h n so v i

BN T không có THA[25].
Van Hateren KJ và c ng s n m 2012 cho th y t l HHATT

BN

T



28% vƠ HHATT lƠm t ng nguy c ngư qu và các tai n n khác d n đ n t ng t l t
vong [27].
G n đơy nh t có nghiên c u c a Eze CO và c ng s n m 2013 th y t l
HHATT là 23,3%, HHATT có m i t

ng quan thu n v i các bi n ch ng th n kinh,

m t và th n [16].

8



Các nghiên c u trong n
nh ng BN

T

c t tr

c th

ng v i c m u nh , đ i t

ng là

nói chung vƠ mang nhi u y u t nhi u nh tu i cao. Trong khi

B nh Vi n N i Ti t Trung

ng là m t b nh vi n l n tuy n cu i hàng ngày có r t

nhi u BN đ n khám vƠ đi u tr nh ng hi n t i ch a có nghiên c u nào v i c m u
l n đánh giá th c tr ng bi n ch ng HHATT

BN T týp 2 đ cho k t qu nghiên

c u mang tính th ng kê vƠ đ i di n cao trong c ng đ ng. H n n a, bi n ch ng
HHATT là bi n ch ng c n đ
ch m sóc s c kh e ph i th


c phát hi n và x trí s m

BN

T

týp 2 đòi h i

ng xuyên liên t c theo dõi c a công tác đi u d

ng và

y t gia đình.

9

Thang Long University Library


Ch
iăt

2.1.

ngă2.ă

IăT

NGăVÀăPH


NGăPHÁP

ng nghiên c u

Là nh ng BN
vi n N i ti t Trung

T

týp 2 khám vƠ đi u tr t i Khoa

i u tr Ban ngày b nh

ng t 1/2015- 10/2015.

2.1.1. Tiêu chu n l a ch n
-

Tu i : t 30 ậ 75 tu i đ tránh y u t nhi u v tu i cao c ng nh d ch t b nh
T týp 2.

-

ng ý tham gia nghiên c u.

2.1.2. Tiêu chu n lo i tr :
- B nh nhơn ≥ 75 tu i: do khó th c hi n nghi m pháp
- B nh nhân có kèm b nh lý n i ti t khác nh : Basedow, u th

ng th n, r i


lo n các hormon n i ti t t …
- B nh nhơn đang dùng thu c làm nh h
m ch ( c ch calci, nitrate);

ng đ n m ch, HA nh : thu c dãn

c ch alpha (prazosin, phenoxybenzamine),

thu c h áp (clonidine, methyldopa, reserpine, c ch beta), thu c ch ng
lo n th n (phenothiazines), MAOIs, thu c ch ng tr m c m 3 vòng ho c 4
vòng, thu c l i ti u quai (furocemid).
- B nh nhân có các b nh lý nh nhi m trùng n ng, suy gan, suy th n n ng,
thi u máu n ng, suy tim, Parkinson…
- BN không có kh n ng h p tác.
- BN t ch i tham gia nghiên c u.
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi m:
- Th i gian: t tháng 1/2015 đ n 10/2015
2.3. Ph

a đi m: khoa i u tr Ban ngày B nh vi n N i ti t Trung
ngăphápănghiênăc u

2.3.1. Thi t k nghiên c u
Nghiên c u mô t c t ngang
2.3.2. C m u và cách ch n m u:
-

C m u nghiên c u
n = Z21-


/2

[p(1-p)/(p. )2]

10

ng.


Trong đó: n c m u nghiên c u
Z1- /2: h s tin c y v i

= 0,05 tra b ng có Z1-

P: t l h huy t áp t th
chính xác t

:

/2 =

1,96

nghiên c u khác: 40 %

ng đ i, ch n = 0,2.

Thay vào công th c trên ta có:
n = 1,962 × 0,4 × (1- 0,4)/ (0,2 × 0,4)2 = 144,06

( l y tròn n = 150 BN )
-

Cách ch n m u: ch n m u thu n ti n.

- Các ch s , bi n s s d ng trong nghiên c u:
c đi m chung:
Tu i, gi i, th i gian m c b nh, bi n ch ng T , d u hi u HHATT.
Bi n s gi i quy t m c tiêu 1:
+ T l BN HHATT

các th i đi m

+ T l HHATT nói chung
Bi n s gi i quy t m c tiêu 2:
Nhóm các bi n s tìm hi u v m i liên quan t i h HHATT g m:
Tu i, gi i, th i gian m c T

typ 2, hi u HA t th (HA t th n m ậ HA t th

đ ng), hi u m ch t th (m ch t th đ ng ậ m ch t th n m), BMI, THA, HbA1c,
lipid máu.
2.4. Ph ngăphápăthuăth p
Các b c ti n hành
-

Khai thác ti n s , b nh s

-


Khám b nh:
+ o chi u cao, cân n ng, tính ch s kh i c th (BMI).
Ch s BMI đ

c tính theo công th c:
BMI =

â

+ o huy t áp :
o HA

t th n m vƠ đ ng. N u b nh nhơn không th đ ng, có th đánh

giá v i t th ng i th ng.

11

Thang Long University Library


Gi i thích cho b nh nhơn hi u cách lƠm vƠ yêu c u b nh nhơn báo các tri u
ch ng khó ch u trong quá trình lƠm nghi m pháp.
o HA cùng 1 cánh tay trái v i 1 máy đo HA.
o HA sau khi BN n m đ u ngang 5 phút; đ ng 1 phút vƠ 3 phút.
Xác đ nh HHATT: HATT gi m ≥ 20 mmHg vƠ/ho c HATTr gi m ≥ 10 mmHg.
+

o m ch: B t m ch cùng 1 v trí, xác đ nh m ch


các th i đi m cùng v i

huy t áp nh sau khi BN n m đ u ngang 5 phút; đ ng 1 phút vƠ 3 phút.
+ H i các tri u ch ng c n ng vƠ đánh giá các tri u ch ng th c th đi kèm.:
nh choáng váng, đau đ u, bu n nôn, th u, ng t.
+ Phát hi n các bi n ch ng c a b nh

T

nh m t, th n, th n kinh, tim

m ch, bàn chân.
- Xét nghi m c n lâm sàng: làm các XN HbA1c, các ch s lipid máu, ure,
creatinin, GOT, GPT, đi n gi i đ …
2.5. Các tiêu chu n s d ng trong nghiên c u:
- Ch n đoán h huy t áp t th
Theo Hi p H i Th n Kinh T

Ch

Hoa K (AAS - American Autonomic

Society) và Vi n Th n Kinh Hoa K (AAN - American Academy of Neurology)
[20]: H huy t áp t th khi huy t áp tơm thu (HATT) gi m ít nh t 20 mmHg
vƠ/ho c huy t áp tơm tr

ng (HATTr) gi m ít nh t 10 mmHg khi đ ng trong vòng

3 phút so v i huy t áp khi ng i ho c n m ng a.
- ánh giá ch s nhân tr c (BMI):

Theo tiêu chu n c a WHO (2000) áp d ng cho ng i ông Nam Á [28].
B ng 2.1. Phân lo i BMI
Phân lo i

BMI (kg/m2)

Nh cân

< 18,5

Bình th

18,5 ậ 22,9

ng

≥ 23,0

Th a cân và béo phì

12


- Phân đ THA
Phơn đ

theo Hi p h i THA châu Âu và H i tim m ch Châu Âu[9]

(ESH/ESC) n m 2007.


B ng 2. 2: Phân đ t ng huy t áp theo ESH/ESC.

Lý t

HA tơm tr

HA tâm thu

Phân lo i

(mmHg)

ng

ng

(mmHg)

< 120



< 80

Bình th

ng

120-129


và/ho c

80-84

Bình th

ng cao

130-139

và/ho c

85-89

THA đ 1

140-159

và/ho c

90-99

THA đ 2

160-179

và/ho c

100-109


THA đ 3

> 180

và/ho c

> 110

THA tơm thu đ n đ c

> 140



< 90

- Ki m soát đ

ng huy t

Theo Hi p h i T m (ADA) n m 2013[14]:
+T

ng đ i t t HbA1c < 7%.

+ Không t t ≥ 7%.
- Phân lo i r i lo n lipid máu theo tiêu chu n c a H i Tim M ch Vi t Nam
(2008)[5]
ThƠnhăph nălipidămáu
(mmol/l)


Bìnhăth

ng

Cóăr iălo n

Cholesterol

< 5,2

≥ 5,2

Triglycerid

< 1,7

≥ 1,7

HDL-C

> 1,0

≤ 1,0

LDL-C

< 3,4

≥ 3,4


* Non - HDL-C có r i lo n khi > 4.1mmol/l

13

Thang Long University Library


2.6. X lý s li u
Các k t qu , s li u đ

c thu th p và x lý trên máy tính theo Excel 2007 và

ph n m m th ng kê SPSS 22.0.
Các thu t toán th ng kê s d ng trong nghiên c u:
Giá tr c a các ch s nghiên c u đ
± đ l ch chu n (SD), đ

c trình bƠy d

i d ng s trung bình (X)

c ki m đ nh so sánh test Student (T- test).

Các bi n đ nh tính đ

c trình bƠy d

(%), quan h gi a các bi n đ nh tính đ


i d ng s quan sát (n) và ph n tr m

c ki m đ nh “khi bình ph

ng”.

2.7. S ăđ nghiên c u

150 BN T týp 2

Khai thác ti n s , b nh s

o M,HA t th n m, sau
đ ng 1 phút, 3 phút

Khám LS, xét nghi m CLS

M c tiêu 1

K T LU N

Hình 1. S đ nghiên c u

14

M c tiêu 2


2.8. V năđ đ oăđ c trong nghiên c u:
c ng nghiên c u đ c h i đ ng khoa h c BV N i ti t Trung

qua và cho phép th c hi n tr
-

T tc đ it

ng thông

c khi ti n hành t i khoa.

ng tham gia nghiên c u đ u đ

c thông báo và gi i thích rõ v

m c đích nghiên c u, có quy n rút kh i nghiên c u n u không đ ng ý tham
gia.
-

Các thông tin cá nhân c a đ i t

ng nghiên c u đ

c gi bí m t vƠ đ

c mã

hóa trong quá trình x lý trên máy tính, đ m b o không l thông tin.
-

tài nghiên c u nh m m c đích h c t p, nghiên c u khoa h c, không vì
b t k m c đích khác.


-

Các xét nghi m sinh hóa ph c v cho vi c ch n đoán vƠ đi u tr đ

cb o

hi m chi tr , BN không ph i tr thêm b t k chi phí nào khác.

15

Thang Long University Library


Ch
3.1.

ngă3.ăK T QU

căđi m chung c a nhóm nghiên c u

Bi u đ 3.1. Phân b gi i tính c a nhóm nghiên c u
Nh n xét: Trong 150 b nh nhân nghiên c u có t l nam là 62/150 (41,3%) th p h n
n gi i là 88/150 ( 58,7%).

30,7%

8%

30 - 39 tu i


25,3%

40 - 49 tu i
50 - 59 tu i
≥ 60 tu i

36%

Bi u đ 3.2. Phân b nhóm tu i
Nh n xét: Tu i trung bình c a các đ i t

b nh nhân T týp 2.

ng nghiên c u là 53.6 ± 9.9 tu i, trong đó

th p nh t là 30 tu i, cao nh t là 75 tu i. Nhóm tu i chi m t l cao nh t là t 50-59
chi m t l 36%.
Th i gian m c b nh trung bình

b nh nhơn

th p nh t là l n đ u (0 n m), cao nh t lƠ 27 n m.

16

T

týp 2 lƠ 4,3 ± 5,4 n m,



B ng 3.1. Các tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a nhóm nghiên c u.
TT

Ch s

Phân lo i

n

%

Hoa m t, chóng m t

20

13.3

Nhìn m

13

8.7

Bu n nôn

0

0


Choáng

0

0

Ng t

0

0

Tim

7

4.7

M t

10

6.7

Th n

9

6.0


Th n kinh

68

45.3

Nh cân (<18.5)

19

12.7

ng (18.5-22.9)

66

44

Th a cơn, béo phì (>23)

65

43

T ng



32


21.3

HA

không

118

78.7

Kém (≥7.0%)

102

68

T t (<7.0%)

48

32

T ng Cholesterol (≥ 5,2 mmol/l)

46

30.7

Ch s


T ng LDL-C (≥ 3,4 mmol/l)

23

15.3

RLLM

Gi m HDL-C (< 1 mmol/l)

29

19.3

T ng Triglycerid ( ≥ 1,7 mmol/l)

85

56.7

Các
1

tri u
ch ng
LS

Bi n
2


ch ng
T

3

4

5

6

BMI
(kg/m2)

HbA1C

Bình th

17

Thang Long University Library


Nh n xét:


Tri u ch ng hay g p nh t là hoa m t chóng m t (13.3%) và nhìn m (8.7%)

 Bi n ch ng hay g p nh t là bi n ch ng th n kinh (45.3%) và m t (6.7%).
 Ch s BMI trung bình là 22.6 ± 3.2, th p nh t là 15.9, cao nh t là 33.5.

 T l th a cân và béo phì
 T l t ng huy t áp
 T l ki m soát đ

b nh nhơn T týp 2 lƠ 43%.

b nh nhân T týp 2 lƠ 21.3%.
ng máu kém chi m 68%.

 R i lo n lipid máu

các đ i t

3.2. T l h huy tăápăt ăth

ng hay g p nh t lƠ t ng Triglycerid (56.7%).

b nhănhơnă T ătýpă2

B ng 3.2. S BN T týp 2 có h áp t th
Th i gian

các th i đi m

S BN h HA
Tơm thu (≥ 20mmhg)

Tơm Tr

ng (≥ 10mmhg)


T ng

Sau 1 phút

5

30

33

Sau 3 phút

7

25

7

T ng

40

Nh n xét: S b nh nhân h áp t th ch y u là h áp tơm tr

ng vƠ hay x y ra ngay

sau đ ng 1 phút.

26,7%


H áp t th
Bình th

73,3%

Bi u đ 3.3. T l h huy t áp t th
T l h huy t áp t th đ ng

b nh nhân T týp 2.

b nh nhơn T týp 2 lƠ 26,7%.

18

ng


×