GIÁO D CăVÀă ÀOăT O
B
TR
NGă
I H CăTH NGăLONG
KHOA KHOA H C S C KH E
B
MỌNă I UăD
NG
***********
V ăNG C CHÂM
Mã sinh viên: B00346
H HUY TăÁPăT ăTH
B NHăNHỂNă ÁIăTHÁOă
NG TYP 2
NăKHÁMăVÀă I U TR T IăKHOAă I U TR BAN NGÀY
B NH VI N N I TI TăTRUNGă
TÀI T T NGHI P C
NG
NG N Mă2015
NHÂN H V A LÀM V A H C
IăHDKH:ăThs.ă DăNguy năLêăH
HÀ N I - N Mă2015
ng
L IC M N
M
đ u lu n v n c a mình tôi xin bày t lòng bi t n t i:
Ban Giám hi u, Khoa Khoa h c s c kh e, B môn
i ud
ng tr
ng
i
h c Th ng Long đã t o m i đi u ki n thu n l i cho tôi trong su t quá trình h c t p.
Ban Giám đ c B nh vi n N i ti t, t p th khoa
N i Ti t Trung
ng đã t o đi u ki n cho tôi đ
i u tr Ban ngày B nh vi n
c ti n hành nghiên c u và giúp đ
tôi r t nhi u trong quá trình h c t p.
Tôi xin trân tr ng bày t lòng bi t n sâu s c t i Th c s
Nguy n Lê H
ng – ng
i th y đã t n tình h
i u d
ng
ng d n cho tôi trong su t quá trình
nghiên c u và hoàn thành khóa lu n .
Tôi xin chân thành c m n t i các b n đ ng nghi p nh ng ng
i đã giúp đ
và đóng góp nh ng ý ki n quý báu cho tôi đ tôi hoàn thành khóa lu n này.
Cu i cùng tôi xin dành t t c tình c m yêu quý và bi t n t i nh ng ng
i
thân trong gia đình, b n bè đã chia s nh ng khó kh n, đ ng viên và giúp đ tôi đ
có k t qu ngày hôm nay.
Tôi vô cùng bi t n và trân tr ng nh ng s giúp đ quý báu này.
Hà N i, tháng 10 n m 2015
V Ng c Châm
Thang Long University Library
THU T NG
VI T T T
ADA
: Hi p h i ái tháo đ
BN
: B nh nhơn
BMI
: Ch s kh i c th
BV
: B nh vi n
T
: ái tháo đ
H
:
ng Hoa k
ng
ng huy t
HbA1C
: Hemoglobin A1c
HA
: Huy t áp
THA
: T ng huy t áp
HHATT
: H huy t áp t th
HATT
: Huy t áp tơm thu
HATTr
: Huy t áp tơm tr
HDL - C
: (High density lipoprotein cholesterol)
ng
Cholesterol c a lipoprotein t tr ng cao
LDL ậC
: (Low density lipoprotein cholesterol)
Cholesterol c a lipoprotein t tr ng th p
WHO
: T ch c Y t th gi i
M CL C
TV N
Ch
.............................................................................................................1
ng 1. T NG QUAN ...........................................................................................2
1. B nh đái tháo đ
1.1.
ng týp 2 ...................................................................................2
nh ngh a b nh T ..................................................................................2
1.2. D ch t b nh T ........................................................................................2
1.3. Ch n đoán b nh T ..................................................................................2
1.4. Phân lo i b nh T ....................................................................................3
1.5. Bi n ch ng b nh T týp 2 ........................................................................3
2. H huy t áp t th
2.1.
b nh nhơn T týp 2 .........................................................4
nh ngh a h huy t áp t th ......................................................................4
2.2. D ch t h huy t áp t th
b nh nhơn T týp 2 .....................................4
2.3. Nguyên nhân h huy t áp t th
BN T týp 2 ......................................4
2.4. Sinh lý b nh h huy t áp t th
BN T týp 2 .......................................5
2.5. Tri u ch ng h huy t áp t th
BN T týp 2 ........................................6
2.6.
i u tr h huy t áp t th ............................................................................6
2.7. Các nghiên c u trong vƠ ngoƠi n
Ch
ng 2.
2.1.
IT
it
NG VÀ PH
c ...........................................................7
NG PHÁP ......................................................10
ng nghiên c u .................................................................................10
2.1.1. Tiêu chu n l a ch n .............................................................................10
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr : ..............................................................................10
2.2. Th i gian vƠ đ a đi m: ....................................................................................10
2.3. Ph
ng pháp nghiên c u ................................................................................10
2.3.1. Thi t k nghiên c u ..................................................................................10
2.3.2. C m u và cách ch n m u: ......................................................................10
2.4. Ph
ng pháp thu th p .....................................................................................11
2.5. Các tiêu chu n s d ng trong nghiên c u: .....................................................12
2.6. X lý s li u ...................................................................................................14
2.7. S đ nghiên c u ...........................................................................................14
2.8. V n đ đ o đ c trong nghiên c u: ..................................................................15
Thang Long University Library
Ch
ng 3. K T QU ...............................................................................................16
3.1.
c đi m chung c a nhóm nghiên c u...........................................................16
3.2. T l h huy t áp t th
b nh nhơn T týp 2 ............................................18
3.3. M i liên quan gi a h huy t áp t th v i m t s ch s
CH
b nh nhơn T týp 2 ..19
NG 4: BÀN LU N ........................................................................................23
4.1.
c đi m chung c a đ i t
4.2. T l h áp t th
ng nghiên c u ....................................................23
b nh nhơn T týp 2 ...................................................23
4.3. M i liên quan gi a m t s đ c đi m trên bênh nhơn T typ2 v i h huy t
áp t th .................................................................................................................24
Ch
ng 5. K T LU N .............................................................................................27
KI N NGH ..............................................................................................................28
TÀI LI U THAM KH O
DANH M C B NG
B ng 2.1. Phân lo i BMI ...........................................................................................12
B ng 2. 2: Phơn đ t ng huy t áp theo ESH/ESC. ....................................................13
B ng 3.1. Các tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a nhóm nghiên c u. ..........17
B ng 3.2. S BN T týp 2 có h áp t th
các th i đi m ...................................18
B ng 3.3. M i liên quan gi a tu i và HHATT .........................................................19
B ng 3.4. M i liên quan gi a gi i tính v i HHATT ................................................19
B ng 3.5. M i liên quan gi a th i gian phát hi n b nh v i HHATT .......................19
B ng 3.6. M i liên quan gi a ch s kh i c th v i HHATT..................................20
B ng 3.7. M i liên quan gi a tình tr ng THA và HHATT .......................................20
B ng 3.8. M i liên quan gi a m c đ ki m soát glucose máu v i HHATT ............21
B ng 3.9. M i t
ng quan gi a các ch s lipid máu v i hi u huy t áp t th .......22
Thang Long University Library
DANH M C BI Uă
Bi u đ 3.1. Phân b gi i tính c a nhóm nghiên c u ...............................................16
Bi u đ 3.2. Phân b nhóm tu i
b nh nhơn T týp 2. ........................................16
Bi u đ 3.3. T l h huy t áp t th
b nh nhơn T týp 2. .................................18
Bi u đ 3.4. M i t
ng quan gi a hi u HA t th vƠ hi u m ch t th . ..................21
Bi u đ 3.5. M i t
ng quan gi a hi u huy t áp t th v i ch sô LDL-C ..............22
T V Nă
ái tháo đ
ng
ng ( T ) lƠ b nh n i ti t chuy n hóa nay đ
c coi lƠ “k gi t
i th m l ng” vì t c đ phát tri n nhanh vƠ t ng t l t vong do nh ng bi n
ch ng nguy hi m c a b nh gơy ra[2]. Theo Hi p h i
T
týp 2 đang gia t ng
T
qu c t (IDF), s l
ng
ng
i m c b nh
m i qu c gia, trong đó có 80% s
ng
i m c b nh s ng trong các qu c gia có thu nh p th p và trung bình[18].N m
1990, trong báo cáo c a Framingham đư ghi nh n b nh nhơn
tim m ch nhi u h n ng
i không
T
T
có các b nh lý
2- 4 l n, kho ng 80% nguyên nhân t vong
BN T có liên quan đ n bi n ch ng tim m ch [3].
H huy t áp t th (HHATT) lƠ m t trong các bi u hi n c a bi n ch ngth n
kinh t đ ng tim m ch
T
b nh nhân
týp 2.
ơy lƠ nguyên nhơn th
ng g p
c a ng t, d b sót ch n đoán vƠ có th góp ph n gơy ra tƠn t t vƠ th m chí t vong
vì các nguy c ti m tƠng c a t n th
ng. Ngay c khi không bi u hi n tri u ch ng,
HHATT c ng lƠ m t y u t nguy c đ c l p c a đ t qu , bi n c tim m ch, b nh
th n m n tính và c t vong chung, nh t là
ng
i trung niên ho c cao tu i[17],
[19]. Vi c xác đ nh k p th i và x trí HHATT h p lý là r t quan tr ng, đòi h i công
tác ch m sóc t n tình th
ng xuyên c a cán b y t , đ c bi t lƠ đi u d
ngày.Trong khi đó, t i B nh vi n N i Ti t Trung
cáo v HHATT
ápăt ăth
BN
T
ng ch a có đi u d
ng hàng
ng nào báo
týp 2. B i v y, chúng tôi ti n hƠnh đ tƠi: “ H huy t
b nhănhơnăđáiătháoăđ
ng týp 2ăđ n khám vƠăđi u tr t iăkhoaă i u
tr ban ngày B nh vi n N i ti tăTrungă
ng” v i hai m c tiêu:
1. Xác đ nh t l h huy t áp t th
khám và đi u tr t i khoa
b nh nhân đái tháo đ
ng týp 2 đ n
i u tr Ban ngày B nh vi n N i ti t Trung
ng.
2. Mô t m t s y u t liên quan đ n h huy t áp t th trên nh ng b nh
nhân đ n khám và đi u tr .
1
Thang Long University Library
Ch
B nhăđáiătháoăđ
1.
ngă1.ăT NG QUAN
ng týp 2
nhăngh aăb nhă T
1.1.
Theo Hi p H i đái tháo đ
ng Hoa K (ADA) n m 2010, đái tháo đ
ng
( T ) là m t b nh r i lo n chuy n hóa do nhi u nguyên nhơn, đ c tr ng b i tình
tr ng t ng glucose máu m n tính và r i lo n chuy n hóa glucid, lipid và protid do
h u qu c a vi c thi u h t ti t insulin, ho t đ ng insulin ho c c hai. Tình tr ng
t ng glucose máu v lâu dài s gây ra nhi u r i lo n c u trúc, ch c n ng, suy m n
tính
các c quan khác nhau đ c bi t là m t, th n, th n kinh, tim và các m ch máu
1.2.
D ch t b nhă T
Trên th gi i, m c dù c 2 týp
T
týp 2 trong t
s ng l
ng
T
đ u t ng, nh ng
c tính t l b nh
ng lai s gia t ng nhanh h n do t ng t l ng
i béo phì và l i
i v n đ ng.Theo s li u c p nh t m i nh t c a IDF, n m 2013 có 382 tri u
i m c b nh T , d ki n đ n n m 2030 con s này s lên 592 tri u ng
l
ng ng
s
ng
i m c b nh
T
týp 2 đang gia t ng
i. S
m i qu c gia. Trong đó có 80%
i m c b nh s ng trong các qu c gia có thu nh p th p và trung
bình[18]. Trong khi b nh T týp 2 đ t ra m t gánh n ng kinh t r t l n cho t t c
các qu c gia thì các n
c đang phát tri n ph i ch u gánh n ng cao nh t k t i h n
80%[23]. T i Vi t Nam, t l ng
i m c b nh
Theo k t qu đi u tra n m 2012, t l
T
T
đang gia t ng nhanh chóng.
trên toƠn qu c là 5,7% dân s . So sánh
gi a s li u th ng kê c a n m 2002 vƠ n m 2012 thì t l m c
t i 211%.
đ
áng chú ý lƠ trên 60% s ng
c phát hi n, khi đ
i m c b nh
T
n
c ta t ng
T trong c ng đ ng không
c phát hi n thì đư có nhi u bi n ch ng nguy hi m nh : bi n
ch ng tim m ch, th n kinh, suy th n, mù lòa, bi n ch ng bƠn chơn T [3].
1.3.
Ch năđoánăb nhă T
Theo tiêu chu n ch n đoán b nh
T
áp d ng t n m 1999 [11], b nh T đ
-
đ
c ch n đoán khi:
Có các tri u ch ng lâm sàng c a b nh
T , n ng đ glucose máu t i th i đi m
b t k ≥ 11,1 mmol/l (200 mg/dl).
-
c WHO công nh n n m 1998 vƠ
Glucose máu lúc đói ≥ 7,0 mmol/l (126 mg/dl).
2
-
Glucose máu gi th 2 ≥ 11,1 mmol/l sau lƠm nghi m pháp dung n p glucose
(NPDNG) đ
ng u ng.
L u ý: N u b nh nhân không có tri u ch ng c a t ng glucose máu, c n ph i
th l i glucose máu l n 2 đ xác đ nh ch n đoán.
Phân lo i b nhă T
1.4.
Theo Hi p H i T Hoa K (ADA) n m 2010 [13], T đ c phân lo i nh sau:
T týp 1
1.4.1.
T bào beta b phá h y, th
ng đ a đ n thi u insulin tuy t đ i
T týp 2
1.4.2.
Tình tr ng kháng insulin chi m u th v i thi u insulin t
khuy t ti t insulin. B nh
là b nh
T
T
ng đ i và khi m
týp 2 chi m 90 ậ 95 % s b nh nhơn
không ph thu c insulin, xu t hi n
ng
T , còn g i
i l n, không c n ph i đi u
tr b ng insulin ngay t đ u.
1.4.3.
T týp đ c bi t khác
- Gi m ch c n ng t bào beta do khi m khuy t gen
- Gi m ho t tính insulin do khi m khuy t gen
- B nh lý t y ngo i ti t
- B nh n i ti t
- T ng glucose máu do hóa ch t: Corticoid; hormone tuy n giáp…
- Nhi m virus: nhi m Rubella b m sinh; cytomegano virus...
- Các th qua trung gian mi n d ch
1.4.4.
T thai k
T thai k lƠ khi T đ
tr
ng h p có T đư có tr
c phát hi n l n đ u trong lúc có thai, không lo i tr
c khi có thai nh ng ch a đ
c ch n đoán.
1.5. Bi n ch ng b nhă T týp 2
1.5.1. Bi n ch ng m ch máu:
- Bi n ch ng m ch máu l n:
+ B nh m ch vƠnh tim gơy nh i máu c tim.
+ B nh m ch máu nưo gơy đ t qu .
+ B nh m ch máu ngo i vi, hay g p nh t lƠ b nh m ch máu chi d
i gơy
ho i t d n đ n c t c t chi.
3
Thang Long University Library
- Bi n ch ng m ch máu nh :
+ B nh lý võng m c.
+ B nh lý vi m ch c u th n.
1.5.2. B nh lý th n kinh:
- T n th
ng th n kinh ngo i biên.
- T n th
ng th n kinh s não.
- T n th
ng th n kinh t đ ng.
2. H huy tăápăt ăth
2.1.
b nhănhơnă T týp 2
nhăngh a h huy tăápăt ăth
Theo Hi p H i Th n Kinh T Ch Hoa K (American Autonomic Society)
vƠ Vi n Th n Kinh Hoa K (American Academy of Neurology), h huy t áp t th
lƠ tình tr ng lơm sƠng v i huy t áp tơm thu gi m ít nh t 20 mmHg vƠ/ho c huy t áp
tơm tr
ng gi m ít nh t 10 mmHg khi đ ng trong vòng 3 phút so v i huy t áp khi
ng i ho c n m ng a[20].
2.2. D ch t h huy tăápăt ăth
ng
T l g p HHATT
l nl
b nhănhơnă T ătýpă2
i đái tháo đ
ng týp 1 và týp 2 trong c ng đ ng
BN
dao đ ng t 8,2-43% tùy giai đo n
t là 8,4 và 7,4% [5] t l này
phát hi n đái tháo đ
T
ng [6].
2.3. Nguyên nhân h huy t ápăt ăth
BNă T ătýpă2
M t s nguyên nhân gây h huy t áp th đ ng c a bao g m:
2.3.1. Thu c
-
Thu c ch ng tr m c m ba vòng
-
Thu c ch n 1-giao c m
-
Thu c ch a Parkinson
-
Thu c h huy t áp
2.3.2. Nguyên nhân do th n kinh nh
-
B nh lý th n kinh t đ ng tiên phát.
-
R i lo n th n kinh t đ ng đ n thu n.
-
Teo đa h th ng c a h th n kinh trung
-
B nh Parkinson,Sa sút trí tu th Lewy.
-
B nh lý th n kinh t đ ng th phát.
-
ái tháo đ
ng (týp 1 và týp 2).
4
ng.
2.3.3. Nguyên nhân không do th n kinh nh
-
Suy y u tr
l i t nh m ch: nh
R i lo n kh n ng co m ch qua
1-giao c m, gi m kh n ng giưn c a tim vƠ t nh m ch.
-
Gi m th tích tu n hoƠn: Gi m nh n th c khát vƠ gi m kh n ng gi
mu i vƠ n
c.
-
Do nguyên nhân tim m ch nh nh i máu c tim, suy tim
-
Do nguyên nhân n i ti t nh suy th
2.4. Sinh lý b nh h huy tăápăt ăth
Khi m t ng
huy t.
ng th n, gi m ti t aldosterone.
BNă T ătýpă2
i chuy n t t th n m t i t th đ ng thì có kho ng 300-800
ml máu chuy n xu ng chi d
i. C ch b o toƠn huy t áp khi thay đ i v trí lƠ khá
ph c t p v i s tham gia c a nhi u c quan nh y c m nh tim, m ch máu, th n
kinh, c . H th ng th n kinh t đ ng đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c duy trì
huy t áp khi m t ng
i thay đ i v trí. H th ng th n kinh giao c m đi u ch nh nh p
đi u co th t trong đ ng m ch, t nh m ch, vƠ tim. Các th th Baro n m ch y u
trong các đ ng m ch c nh vƠ đ ng m ch ch r t nh y v i nh ng thay đ i c a huy t
áp. Khi các th th Baro c m nh n s s t gi m nh áp l c s lƠm gia t ng áp l c
trong dòng ch y. Khi đó đ ng m ch co đ t ng s c đ kháng ngo i vi, huy t áp,
nh p tim vƠ t ng co bóp tim. T t c nh ng ph n ng nƠy lƠ nh m m c đích duy trì
huy t áp vƠ cơn b ng d ch th . M t vƠi c ch sinh lý khác có th tham gia nh các
th th gi m áp
tim, ph i, h th ng renin-angiotensin-aldosterone, vasopressin và
h th ng c a norepinephrine. Khi các c ch nƠy b r i lo n ho c n u b nh nhơn có
gi m th tích tu n hoƠn thì h huy t áp th đ ng có th x y ra.
t t huy t áp th đ ng, l
nh ng ng
i có
ng máu tr v t nh m ch quá m c cho phép d n đ n gây
gi m huy t áp vƠ đe d a thi u máu c c b nưo [15].
Nói chung, t t c các b ph n c a h th ng tim m ch vƠ th n kinh ph i lƠm
vi c cùng nhau. N u thi u s l
ch , gi m kh n ng l
ng n i m ch, suy gi m c a h th ng th n kinh t
ng máu tr l i c a t nh m ch, ho c tim không có kh n ng
đ p nhanh vƠ m nh h n thì h huy t áp t th có th x y ra [15].
5
Thang Long University Library
2.5. Tri u ch ng h huy tăápăt ăth
BNă T ătýpă2
Tình tr ng nƠy có th có ho c không có tri u ch ng đi kèm. Các tri u ch ng
nh hoa m t, nhìn m , chóng m t, lú l n… x y ra vƠi giơy đ n vƠi phút khi đ ng vƠ
bi n m t khi n m. M t s b nh nhơn có th té ngư, ng t ho c đ ng kinh toƠn th .
i u tr h huy tăápăt ăth
2.6.
H huy t áp c p tính t th th
b n.
ng gi i quy t và đi u tr các nguyên nhơn c
b nh nhân h huy t áp th đ ng mưn tính, ph
ng pháp không dùng thu c
và đi u tr dùng thu c đ u có th áp d ng[20].
2.6.1. Không dùng thu c
i u tr không dùng thu c nên đ
c áp d ng cho t t c các b nh nhơn ngay
lúc đ u.
Tránh n nhi u th c n giƠu carbohydrate (đ tránh t t huy t áp sau n), h n
ch u ng r
u, vƠ đ m b o u ng đ n
c.
Gi m t cu n nh t ký ghi l i các tri u ch ng vƠ tránh các y u t góp ph n
làm HHATT.
B nh nhơn l n tu i nên tiêu th t i thi u lƠ 1,25-2,50 lit n
cơn b ng d ki n m t qua n
n
c ti u 24 gi . Li u 480 ml n
c m i ngƠy đ
c ho c hai ly 250 ml
c đ t ng huy t áp tơm thu h n 20 mmHg trong hai gi [24].
Natri có th đ
c b sung b ng cách thêm mu i vƠo th c n ho c u ng t
0,5 đ n 1,0g mu i. N ng đ natri trong n
tr . B nh nhơn n u có giá tr Natri d
c ti u 24 gi có th h tr trong đi u
i 170 mmol trong n
b sung 1-2 g natri chia ba l n m t ngƠy vƠ đ
c ti u 24 gi ph i đ
c
c đánh giá l i sau m t đ n hai tu n,
v i m c tiêu n ng đ Natri vƠo kho ng 150 - 200 mEq.
B ng ép b ng có th có l i. M t nghiên c u ng u nhiên, mù đ n có ki m
soát s d ng th nghi m b ng Tiltch ng minh hi u qu qu n lý c a h huy t áp th
đ ng b ng cách b ng ép
b ng.
T p th d c t p trung vƠo vi c c i thi n vƠ thích ng v i m iđi u ki n đ
tránh h huy t áp th đ ng đư đ
c ch ng minh lƠ có l i. B nh nhơn nên tích c c
t p đ ng b t chéo chơn, có ho c không nghiêng v phía tr
c và ng i x m, các bài
t p liên quan đ n v n đ ng đ ng th i cánh tay, chơn vƠ c b ng khi thay đ i v trí
ho c đ ng lơu.
6
2.6.2. Dùng thu c.
nh ng b nh nhơn không đáp ng v i ph
ng pháp không dùng thu c thì
c n cho thu c đ đi u tr n u có ch đ nh.
Fludrocortisone. Fludrocortisone: lƠ m t mineralocorticoid t ng h p, đ
c
coi lƠ đi u tr đ u tay cho đi u tr h huy t áp th đ ng. Các tác d ng ph bao g m
đau đ u, t ng huy t áp n m ng a và suy tim sung huy t.
Midodrine. Midodrine lƠ thu c ch v n alpha-1-adrenergic ngo i vi, lƠm
t ng đáng k huy t áp tơm thu th đ ng vƠ c i thi n các tri u ch ng
tháo đ
b nh nhơn đái
ng týp 2 có bi n ch ng th n kinh gơy h huy t áp th đ ng. Các tác d ng
ph bao g mng a, vƠ d c m.
Pyridostigmine (Mestinon): Pyridostigmine lƠ m t ch t c ch cholinesterase
đ c i thi n d n truy n th n kinh
t bƠo th n kinh acetylcholine qua trung gian c a
h th ng th n kinh t ch . Thu c đư ch ng minh gi m tình tr ng h huy t áp tơm
tr
ng t th đ ng mƠ không lƠm t ng huy t áp n m ng a. Các tác d ng ph bao
g m phơn l ng, toát m hôi[20].
2.7. Các nghiên c u trong và ngoƠiăn
Trong n
c
c
Trong n
c đư có m t vài nghiên c u v t l h huy t áp t th
T týp 2, v i các k t qu khác nhau tùy thu c vƠo đ i t
b nh nhân
ng nghiên c u nh :
Hoàng Th Bích, Nguy n Khoa Di u Vơn, V Bích Nga (2005) [4]nghiên
c u trên 150 b nh nhơn đái tháo đ
ng đi u tr n i trú t i Khoa N i ti t B nh vi n
B ch Mai cho th y t l HHATT đ ng là 60,7%, 100 % b nh nhân HHATT đ ng có
t ng nh p tim khi thay đ i t th , m c đ HHATT đ ng càng nhi u thì nh p tim
t ng cƠng nhanh.
Tác gi Lê Trúc Th y và c ng s (2005) ghi nh n b nh nhân béo phì thì
nguy c b HHATT cao g p 2 l n ng
nghiên c u trên 55 b nh nhơn
T
i không béo. Nguy n Th Nh n (2003)
type 2 ghi nh n có t
ng quan ngh ch HHATT
v i BMI.
Nguy n Doãn S n, Nguy n Th Nh n (2011)[8] nghiên c u s thay đ i huy t
áp t th và Holter nh p tim 24 gi trên 56 b nh nhơn
T
týp 2 đi u tr n i trú t i
7
Thang Long University Library
khoa N i ti t - Th n kinh - Hô h p B nh vi n Trung
i h c Y D
ng Hu và khoa N i T ng
h p B nh vi n tr
ng
c Hu đ a ra k t lu n: T l HHATT là
42,85%, có m i t
ng quan thu n gi a h huy t áp t th v i th i gian phát hi n
b nh (r = 0,45 và r = 0,36; p < 0,05).
G n đơy nh t là Tr n B c (2014)[1]nghiên c u m i t
ng quan HHATT v i
m t s y u t liên quan và glucose huy t sau n trên 59 b nh nhơn T cho th y t
l HHATT đ ng trên b nh nhơn đái tháo đ
ng là 45,8%, có m i t
ng quan gi a
HHATT v i tu i, th i gian phát hi n b nh, HbA1c và THA. Không có m i t
ng
quan gi a HHATT v i ch s kh i c th và glucose máu toàn ph n sau n.
N
c ngoài
các n
c trên th gi i đư có nhi u nghiên c u v HHATT
b nh nhân
T týp 2, các nghiên c u m i g n đơy nh :
BN T t 12 - 28%[21].
Maule S. và cs (2007) báo cáo t l HHATT
Mototaka Y. và cs ti n hành nghiên c u trên 277 b nh nhân
ng
T
týp 2
i Nh t B n cho th y t l HHATT là 40,7%[30].
Nghiên c u c a Jin Sang Wu và c ng s n m 2009 cho th y t l HHATT
b nh nhơn
T
týp 2 lƠ 25,5%, HHATT có m i t
ng quan thu n v i ch s
HbA1C và tình tr ng THA[29].
n n m 2010 có nghiên c u c a Shafig ur Rahman và c ng s trên 200 BN
T cho th y t l HHATT là 26%, t l HHATT
b nh nhơn THA cao h n so v i
BN T không có THA[25].
Van Hateren KJ và c ng s n m 2012 cho th y t l HHATT
BN
T
lƠ
28% vƠ HHATT lƠm t ng nguy c ngư qu và các tai n n khác d n đ n t ng t l t
vong [27].
G n đơy nh t có nghiên c u c a Eze CO và c ng s n m 2013 th y t l
HHATT là 23,3%, HHATT có m i t
ng quan thu n v i các bi n ch ng th n kinh,
m t và th n [16].
8
Các nghiên c u trong n
nh ng BN
T
c t tr
c th
ng v i c m u nh , đ i t
ng là
nói chung vƠ mang nhi u y u t nhi u nh tu i cao. Trong khi
B nh Vi n N i Ti t Trung
ng là m t b nh vi n l n tuy n cu i hàng ngày có r t
nhi u BN đ n khám vƠ đi u tr nh ng hi n t i ch a có nghiên c u nào v i c m u
l n đánh giá th c tr ng bi n ch ng HHATT
BN T týp 2 đ cho k t qu nghiên
c u mang tính th ng kê vƠ đ i di n cao trong c ng đ ng. H n n a, bi n ch ng
HHATT là bi n ch ng c n đ
ch m sóc s c kh e ph i th
c phát hi n và x trí s m
BN
T
týp 2 đòi h i
ng xuyên liên t c theo dõi c a công tác đi u d
ng và
y t gia đình.
9
Thang Long University Library
Ch
iăt
2.1.
ngă2.ă
IăT
NGăVÀăPH
NGăPHÁP
ng nghiên c u
Là nh ng BN
vi n N i ti t Trung
T
týp 2 khám vƠ đi u tr t i Khoa
i u tr Ban ngày b nh
ng t 1/2015- 10/2015.
2.1.1. Tiêu chu n l a ch n
-
Tu i : t 30 ậ 75 tu i đ tránh y u t nhi u v tu i cao c ng nh d ch t b nh
T týp 2.
-
ng ý tham gia nghiên c u.
2.1.2. Tiêu chu n lo i tr :
- B nh nhơn ≥ 75 tu i: do khó th c hi n nghi m pháp
- B nh nhân có kèm b nh lý n i ti t khác nh : Basedow, u th
ng th n, r i
lo n các hormon n i ti t t …
- B nh nhơn đang dùng thu c làm nh h
m ch ( c ch calci, nitrate);
ng đ n m ch, HA nh : thu c dãn
c ch alpha (prazosin, phenoxybenzamine),
thu c h áp (clonidine, methyldopa, reserpine, c ch beta), thu c ch ng
lo n th n (phenothiazines), MAOIs, thu c ch ng tr m c m 3 vòng ho c 4
vòng, thu c l i ti u quai (furocemid).
- B nh nhân có các b nh lý nh nhi m trùng n ng, suy gan, suy th n n ng,
thi u máu n ng, suy tim, Parkinson…
- BN không có kh n ng h p tác.
- BN t ch i tham gia nghiên c u.
2.2. Th iăgianăvƠăđ aăđi m:
- Th i gian: t tháng 1/2015 đ n 10/2015
2.3. Ph
a đi m: khoa i u tr Ban ngày B nh vi n N i ti t Trung
ngăphápănghiênăc u
2.3.1. Thi t k nghiên c u
Nghiên c u mô t c t ngang
2.3.2. C m u và cách ch n m u:
-
C m u nghiên c u
n = Z21-
/2
[p(1-p)/(p. )2]
10
ng.
Trong đó: n c m u nghiên c u
Z1- /2: h s tin c y v i
= 0,05 tra b ng có Z1-
P: t l h huy t áp t th
chính xác t
:
/2 =
1,96
nghiên c u khác: 40 %
ng đ i, ch n = 0,2.
Thay vào công th c trên ta có:
n = 1,962 × 0,4 × (1- 0,4)/ (0,2 × 0,4)2 = 144,06
( l y tròn n = 150 BN )
-
Cách ch n m u: ch n m u thu n ti n.
- Các ch s , bi n s s d ng trong nghiên c u:
c đi m chung:
Tu i, gi i, th i gian m c b nh, bi n ch ng T , d u hi u HHATT.
Bi n s gi i quy t m c tiêu 1:
+ T l BN HHATT
các th i đi m
+ T l HHATT nói chung
Bi n s gi i quy t m c tiêu 2:
Nhóm các bi n s tìm hi u v m i liên quan t i h HHATT g m:
Tu i, gi i, th i gian m c T
typ 2, hi u HA t th (HA t th n m ậ HA t th
đ ng), hi u m ch t th (m ch t th đ ng ậ m ch t th n m), BMI, THA, HbA1c,
lipid máu.
2.4. Ph ngăphápăthuăth p
Các b c ti n hành
-
Khai thác ti n s , b nh s
-
Khám b nh:
+ o chi u cao, cân n ng, tính ch s kh i c th (BMI).
Ch s BMI đ
c tính theo công th c:
BMI =
â
+ o huy t áp :
o HA
t th n m vƠ đ ng. N u b nh nhơn không th đ ng, có th đánh
giá v i t th ng i th ng.
11
Thang Long University Library
Gi i thích cho b nh nhơn hi u cách lƠm vƠ yêu c u b nh nhơn báo các tri u
ch ng khó ch u trong quá trình lƠm nghi m pháp.
o HA cùng 1 cánh tay trái v i 1 máy đo HA.
o HA sau khi BN n m đ u ngang 5 phút; đ ng 1 phút vƠ 3 phút.
Xác đ nh HHATT: HATT gi m ≥ 20 mmHg vƠ/ho c HATTr gi m ≥ 10 mmHg.
+
o m ch: B t m ch cùng 1 v trí, xác đ nh m ch
các th i đi m cùng v i
huy t áp nh sau khi BN n m đ u ngang 5 phút; đ ng 1 phút vƠ 3 phút.
+ H i các tri u ch ng c n ng vƠ đánh giá các tri u ch ng th c th đi kèm.:
nh choáng váng, đau đ u, bu n nôn, th u, ng t.
+ Phát hi n các bi n ch ng c a b nh
T
nh m t, th n, th n kinh, tim
m ch, bàn chân.
- Xét nghi m c n lâm sàng: làm các XN HbA1c, các ch s lipid máu, ure,
creatinin, GOT, GPT, đi n gi i đ …
2.5. Các tiêu chu n s d ng trong nghiên c u:
- Ch n đoán h huy t áp t th
Theo Hi p H i Th n Kinh T
Ch
Hoa K (AAS - American Autonomic
Society) và Vi n Th n Kinh Hoa K (AAN - American Academy of Neurology)
[20]: H huy t áp t th khi huy t áp tơm thu (HATT) gi m ít nh t 20 mmHg
vƠ/ho c huy t áp tơm tr
ng (HATTr) gi m ít nh t 10 mmHg khi đ ng trong vòng
3 phút so v i huy t áp khi ng i ho c n m ng a.
- ánh giá ch s nhân tr c (BMI):
Theo tiêu chu n c a WHO (2000) áp d ng cho ng i ông Nam Á [28].
B ng 2.1. Phân lo i BMI
Phân lo i
BMI (kg/m2)
Nh cân
< 18,5
Bình th
18,5 ậ 22,9
ng
≥ 23,0
Th a cân và béo phì
12
- Phân đ THA
Phơn đ
theo Hi p h i THA châu Âu và H i tim m ch Châu Âu[9]
(ESH/ESC) n m 2007.
B ng 2. 2: Phân đ t ng huy t áp theo ESH/ESC.
Lý t
HA tơm tr
HA tâm thu
Phân lo i
(mmHg)
ng
ng
(mmHg)
< 120
Và
< 80
Bình th
ng
120-129
và/ho c
80-84
Bình th
ng cao
130-139
và/ho c
85-89
THA đ 1
140-159
và/ho c
90-99
THA đ 2
160-179
và/ho c
100-109
THA đ 3
> 180
và/ho c
> 110
THA tơm thu đ n đ c
> 140
Và
< 90
- Ki m soát đ
ng huy t
Theo Hi p h i T m (ADA) n m 2013[14]:
+T
ng đ i t t HbA1c < 7%.
+ Không t t ≥ 7%.
- Phân lo i r i lo n lipid máu theo tiêu chu n c a H i Tim M ch Vi t Nam
(2008)[5]
ThƠnhăph nălipidămáu
(mmol/l)
Bìnhăth
ng
Cóăr iălo n
Cholesterol
< 5,2
≥ 5,2
Triglycerid
< 1,7
≥ 1,7
HDL-C
> 1,0
≤ 1,0
LDL-C
< 3,4
≥ 3,4
* Non - HDL-C có r i lo n khi > 4.1mmol/l
13
Thang Long University Library
2.6. X lý s li u
Các k t qu , s li u đ
c thu th p và x lý trên máy tính theo Excel 2007 và
ph n m m th ng kê SPSS 22.0.
Các thu t toán th ng kê s d ng trong nghiên c u:
Giá tr c a các ch s nghiên c u đ
± đ l ch chu n (SD), đ
c trình bƠy d
i d ng s trung bình (X)
c ki m đ nh so sánh test Student (T- test).
Các bi n đ nh tính đ
c trình bƠy d
(%), quan h gi a các bi n đ nh tính đ
i d ng s quan sát (n) và ph n tr m
c ki m đ nh “khi bình ph
ng”.
2.7. S ăđ nghiên c u
150 BN T týp 2
Khai thác ti n s , b nh s
o M,HA t th n m, sau
đ ng 1 phút, 3 phút
Khám LS, xét nghi m CLS
M c tiêu 1
K T LU N
Hình 1. S đ nghiên c u
14
M c tiêu 2
2.8. V năđ đ oăđ c trong nghiên c u:
c ng nghiên c u đ c h i đ ng khoa h c BV N i ti t Trung
qua và cho phép th c hi n tr
-
T tc đ it
ng thông
c khi ti n hành t i khoa.
ng tham gia nghiên c u đ u đ
c thông báo và gi i thích rõ v
m c đích nghiên c u, có quy n rút kh i nghiên c u n u không đ ng ý tham
gia.
-
Các thông tin cá nhân c a đ i t
ng nghiên c u đ
c gi bí m t vƠ đ
c mã
hóa trong quá trình x lý trên máy tính, đ m b o không l thông tin.
-
tài nghiên c u nh m m c đích h c t p, nghiên c u khoa h c, không vì
b t k m c đích khác.
-
Các xét nghi m sinh hóa ph c v cho vi c ch n đoán vƠ đi u tr đ
cb o
hi m chi tr , BN không ph i tr thêm b t k chi phí nào khác.
15
Thang Long University Library
Ch
3.1.
ngă3.ăK T QU
căđi m chung c a nhóm nghiên c u
Bi u đ 3.1. Phân b gi i tính c a nhóm nghiên c u
Nh n xét: Trong 150 b nh nhân nghiên c u có t l nam là 62/150 (41,3%) th p h n
n gi i là 88/150 ( 58,7%).
30,7%
8%
30 - 39 tu i
25,3%
40 - 49 tu i
50 - 59 tu i
≥ 60 tu i
36%
Bi u đ 3.2. Phân b nhóm tu i
Nh n xét: Tu i trung bình c a các đ i t
b nh nhân T týp 2.
ng nghiên c u là 53.6 ± 9.9 tu i, trong đó
th p nh t là 30 tu i, cao nh t là 75 tu i. Nhóm tu i chi m t l cao nh t là t 50-59
chi m t l 36%.
Th i gian m c b nh trung bình
b nh nhơn
th p nh t là l n đ u (0 n m), cao nh t lƠ 27 n m.
16
T
týp 2 lƠ 4,3 ± 5,4 n m,
B ng 3.1. Các tri u ch ng lâm sàng và c n lâm sàng c a nhóm nghiên c u.
TT
Ch s
Phân lo i
n
%
Hoa m t, chóng m t
20
13.3
Nhìn m
13
8.7
Bu n nôn
0
0
Choáng
0
0
Ng t
0
0
Tim
7
4.7
M t
10
6.7
Th n
9
6.0
Th n kinh
68
45.3
Nh cân (<18.5)
19
12.7
ng (18.5-22.9)
66
44
Th a cơn, béo phì (>23)
65
43
T ng
Có
32
21.3
HA
không
118
78.7
Kém (≥7.0%)
102
68
T t (<7.0%)
48
32
T ng Cholesterol (≥ 5,2 mmol/l)
46
30.7
Ch s
T ng LDL-C (≥ 3,4 mmol/l)
23
15.3
RLLM
Gi m HDL-C (< 1 mmol/l)
29
19.3
T ng Triglycerid ( ≥ 1,7 mmol/l)
85
56.7
Các
1
tri u
ch ng
LS
Bi n
2
ch ng
T
3
4
5
6
BMI
(kg/m2)
HbA1C
Bình th
17
Thang Long University Library
Nh n xét:
Tri u ch ng hay g p nh t là hoa m t chóng m t (13.3%) và nhìn m (8.7%)
Bi n ch ng hay g p nh t là bi n ch ng th n kinh (45.3%) và m t (6.7%).
Ch s BMI trung bình là 22.6 ± 3.2, th p nh t là 15.9, cao nh t là 33.5.
T l th a cân và béo phì
T l t ng huy t áp
T l ki m soát đ
b nh nhơn T týp 2 lƠ 43%.
b nh nhân T týp 2 lƠ 21.3%.
ng máu kém chi m 68%.
R i lo n lipid máu
các đ i t
3.2. T l h huy tăápăt ăth
ng hay g p nh t lƠ t ng Triglycerid (56.7%).
b nhănhơnă T ătýpă2
B ng 3.2. S BN T týp 2 có h áp t th
Th i gian
các th i đi m
S BN h HA
Tơm thu (≥ 20mmhg)
Tơm Tr
ng (≥ 10mmhg)
T ng
Sau 1 phút
5
30
33
Sau 3 phút
7
25
7
T ng
40
Nh n xét: S b nh nhân h áp t th ch y u là h áp tơm tr
ng vƠ hay x y ra ngay
sau đ ng 1 phút.
26,7%
H áp t th
Bình th
73,3%
Bi u đ 3.3. T l h huy t áp t th
T l h huy t áp t th đ ng
b nh nhân T týp 2.
b nh nhơn T týp 2 lƠ 26,7%.
18
ng