Nghiên Cứu Bệnh Cầu Trùng Đường Tiêu Hoá Ở Thỏ Tại Thành Phố Hải Phòng, Tỉnh Hải Dương Và Biện Pháp Phòng Trị

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C THÁI NGUYÊN

V

C H NH

NGHIÊN C U B NH C U TRÙNG

NG TIÊU HOÁ
TH

T I THÀNH PH
H
I PHÒNG, TNH H
I D NG
VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

LUN ÁN TIN S NÔNG NGHI P

THÁI NGUYÊN, 2013


B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C THÁI NGUYÊN

V

C H NH

NGHIÊN C U B NH C U TRÙNG

NG TIÊU HOÁ
TH

T I THÀNH PH
H
I PHÒNG, TNH H
I D NG
VÀ BI N PHÁP PHÒNG TR

Chuyên ngành: Ký sinh trùng và vi sinh vt hc thú y
Mã s : 62 64 01 04

LUN ÁN TIN S NÔNG NGHI P

Ng

ih

ng d n khoa h c: 1. GS. TS Nguyn Th Kim Lan
2. TS. Nguyn Vn Quang

THÁI NGUYÊN, 2013


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a tôi. Các s li u và k

t qu
nghiên c u trong lu
n án này là hoàn toàn trung th
c và cha c công b trong
bt k công trình nào khác. Mi thông tin trích dn trong lu
n án u c ghi rõ
ngun g c.

TÁC GI

V c Hnh


ii

L I C
M N
hoàn thành lu n án này, cho phép tôi

c b y t lòng kính tr ng và bi
t

n sâu s
c t
i GS. TS. Nguyn Th Kim Lan và TS. Nguyn Vn Quang - ng i ã
h
ng dn, ch bo tôi h
t sc t n tình trong sut quá trình nghiên cu và hoàn
thành Lu n án.
Tôi xin trân tr ng cm n Lãnh o Trung tâm Khuy

n nông Khuy
n ng
thành ph Hi Phòng ã to iu kin và b trí thi gian cho tôi
nghiên cu  tài

c h c t p và

hoàn thành lu n án m bo ti
n .

Trong quá trình thc hin  tài và hoàn thành Lu n án, tôi ã nh n

c s

quan tâm giúp  và to iu kin v c s, v t cht, nhân lc, v t lc ca Ban
giám c, Ban ào to Sau i h c -

i h c Thái Nguyên, Ban giám hiu, Phòng

qun lý ào to Sau i h c, Ban ch nhim khoa Chn nuôi Thú y, B môn Bnh
ng v t, B môn D

c lý và v sinh an toàn thc ph m, cùng các th y cô, các em

sinh viên Khoa Chn nuôi Thú y - Tr ng

i h c Nông lâm Thái Nguyên. Tôi xin

trân tr ng cm n t
i nh!ng s quan tâm giúp  quý báu ó.

Tôi xin chân thành cm n Ths. Tr ng Th Tính ging viên Khoa k∀ thu t
Nông lâm Tr ng cao #ng Kinh t
k∀ thu t Thái Nguyên; sinh viên Nguyn Th
Thi
t, Trnh Th Ph

ng, Nguyn Thu Xoan,

∃ Th Kim Dung và Nguyn Th Liên

(l
p CNTY 40A, 40B) ã giúp tôi trong quá trình thc hin  tài này.
Nhân dp này tôi c%ng xin bày t lòng bi
t n chân thành nht t
i gia ình,
bn bè &ng nghip ã ng viên, chia s∋ và khuy
n khích tôi trong quá trình h c
t p, nghiên cu và hoàn thành lu n án này.
Thái Nguyên, ngày 28 tháng 11 nm 2013
NGHIÊN C U SINH

V c Hnh


iii

MC LC
Li cam oan................................................................................................................i
Li cm n ..................................................................................................................ii
Mc lc...................................................................................................................... iii

Danh mc các ch vi
t tt trong lu
n án................................................................. viii
Danh mc các bng ....................................................................................................ix
Danh mc các biu ,  th.....................................................................................xi
Danh mc nh ...........................................................................................................xii
M


U ................................................................................................................................... 1

1. TÍNH CP THIT CA  TÀI.................................................................................... 1
2. MC TIÊU CA  TÀI ................................................................................................. 2
3. Ý NGHA KHOA H C VÀ TH C TI!N CA  TÀI........................................... 2
3.1. Ý ngha khoa hc........................................................................................................... 2
3.2. Ý ngha th
c tin............................................................................................................ 2
4. NH∀NG ÓNG GÓP M#I CA  TÀI .................................................................... 2
Ch∃%ng 1: T&NG QUAN TÀI LI U .................................................................................. 3
1.1. C U TRÙNG GI
NG EIMERIA KÝ SINH
TH............................................... 3
1.1.1. Thành phn loài cu trùng th! ............................................................................... 3
1.1.2. ∀c im hình thái, kích th#c các loài cu trùng th! ã c nghiên c u... 5
1.1.3. Cu trúc c a Oocyst cu trùng th!......................................................................... 8
1.1.4. Vòng i c a cu trùng th! ..................................................................................... 10
1.1.5. Tính chuyên bi t c a cu trùng ............................................................................... 13
1.1.6. Các y
u t nh h ng
n s

phát trin c a cu trùng......................................... 15
1.1.6.1. Thi ti
t, khí h
u nh h ng
n s c s ng c a Oocyst cu trùng.................... 15
1.1.6.2. Các y
u t khác nh h ng
n s
tn t∃i và nhim Oocyst vào v
t ch ........ 15
1.1.6.3. %nh h ng c a các y
u t
Oocyst

v
t lý, hóa hc


n s
phát trin c a

ngo∃i cnh........................................................................................................ 18

1.1.7. Min dch hc trong b nh cu trùng....................................................................... 21
1.1.7.1. Nghiên c u v min dch cu trùng v
t nuôi .................................................. 21


iv

1.1.7.2. Tính ∀c hi u c a min dch cu trùng Eimeria................................................. 23
1.1.7.3. C ch
áp ng min dch c a cu trùng............................................................ 23
1.1.7.4. Các y
u t nh h ng
n áp ng min dch cu trùng................................. 25
1.1.7.5. Vc xin cu trùng .................................................................................................. 26
1.2. B NH C U TRÙNG
TH...................................................................................... 26
1.2.1. Nhng thi t h∃i kinh t
do cu trùng gây ra........................................................... 26
1.2.2. Dch t hc c a b nh cu trùng th! ..................................................................... 28
1.2.2.1. Gi ng th! mc b nh.............................................................................................. 28
1.2.2.2. Mùa v mc b nh.................................................................................................. 29
1.2.2.3. L a tu&i mc b nh................................................................................................. 29
1.2.2.4. iu ki n v sinh thú y ......................................................................................... 29
1.2.2.5. Các y
u t stress .................................................................................................... 30
1.2.3. ng truyn lây...................................................................................................... 30
1.2.4. C ch
sinh b nh trong b nh cu trùng th! ........................................................... 31
1.2.5. Tri u ch ng và b nh tích c a b nh cu trùng th!.............................................. 32
1.2.5.1. Tri u ch ng............................................................................................................ 32
1.2.5.2. B nh tích ................................................................................................................ 33
1.2.6. Ch∋n oán b nh cu trùng ....................................................................................... 34
1.2.6.1. V#i th! còn s ng ................................................................................................... 34
1.2.6.2. V#i th! ch
t............................................................................................................ 35
1.2.7. Phòng và iu tr b nh cu trùng th!................................................................... 35
1.2.7.1. Phòng b nh ............................................................................................................ 35

1.2.7.2. iu tr b nh .......................................................................................................... 37
Ch∃%ng 2:


I T ∋NG, VT LI U, N(I DUNG VÀ PH NG PHÁP

NGHIÊN C U ........................................................................... 40
2.1.
I T ∋NG VÀ VT LI U NGHIÊN C U......................................................... 40
2.1.1.

i tng nghiên c u .............................................................................................. 40

2.1.2. V
t li u nghiên c u .................................................................................................. 40
2.2. A I)M, TH I GIAN NGHIÊN C U................................................................. 41
2.2.1. a im nghiên c u ................................................................................................ 41


v

2.3. N(I DUNG NGHIÊN C U......................................................................................... 41
2.3.1. Nghiên c u ∀c im dch t c a b nh cu trùng

th! t∃i thành ph Hi Phòng

và t(nh Hi Dng............................................................................................................... 41
2.3.1.1. Nghiên c u tình hình nhim cu trùng th!...................................................... 41
2.3.1.2. Nghiên c u Oocyst cu trùng th! ngo∃i cnh .............................................. 42
2.3.2. Nghiên c u b nh lý, lâm sàng c a b nh cu trùng th!...................................... 42

2.3.2.1. ∀c im b nh lý, lâm sàng c a th! gây nhim cu trùng................................ 42
2.3.2.2. ∀c im b nh lý, lâm sàng c a th! b cu trùng trên th
c a........................ 42
2.3.3. Bi n pháp phòng tr b nh cu trùng cho th!.......................................................... 42
2.3.3.1. Th) nghi m m∗t s phác  iu tr b nh cu trùng th! ............................... 42
2.3.3.2. Th) nghi m quy trình phòng tr+ b nh cu trùng cho th! ................................. 42
2.4. PH NG PHÁP NGHIÊN C U............................................................................... 42
2.4.1. Phng pháp nh danh loài cu trùng................................................................... 42
2.4.2. Phng pháp ly mu, xét nghi m và ánh giá cng ∗ nhim cu trùng.... 43
2.4.2.1. Phng pháp thu th
p mu và thu nh
n Oocyst cu trùng................................ 43
2.4.2.2. Phng pháp xác nh các ch( tiêu nghiên c u.................................................. 44
2.4.3. Nghiên c u m∗t s

∀c im dch t b nh cu trùng th! .................................. 44

2.4.3.1. T, l nhim cu trùng theo l a tu&i th! .............................................................. 44
2.4.3.2. T, l nhim cu trùng theo mùa v..................................................................... 45
2.4.3.3. Theo dõi t, l nhim cu trùng theo tình tr∃ng v sinh thú y............................ 45
2.4.4. Nghiên c u Oocyst cu trùng ngo∃i cnh........................................................... 45
2.4.4.1. Theo dõi s
phát trin c a Oocyst cu trùng trong phân th!............................. 45
2.4.4.2. Xác nh s
tn t∃i c a Oocyst cu trùng có s c gây b nh trong phân th! ..... 46
2.4.5. Phng pháp gây nhim cho th! ............................................................................ 46
2.4.6. Phng pháp theo dõi các biu hi n lâm sàng c a th! b b nh cu trùng .......... 47
2.4.7. Phng pháp xác nh b nh tích ∃i th ................................................................ 47
2.4.8. Phng pháp xác nh nhng bi
n &i b nh lý vi th

c quan tiêu hoá do cu

trùng gây ra.......................................................................................................................... 47
2.4.9. Phng pháp xét nghi m máu  xác nh m∗t s ch( tiêu huy
t hc c a th!
nhim cu trùng và th! không nhim cu trùng............................................................... 48


vi

2.4.10. Xác nh hi u l
c và ∗ an toàn c a thu c tr cu trùng .................................... 48
2.4.11. iu tra th
c tr∃ng áp dng các bi n pháp phòng tr+ b nh cu trùng cho th!. 49
2.4.12. Xây d
ng và th) nghi m quy trình phòng tr+ t&ng hp b nh cu trùng th! ... 49
2.4.13. −ng dng r∗ng rãi quy trình phòng tr+ t&ng hp b nh cu trùng

th!

th
c

tin sn xut ......................................................................................................................... 49
2.5. PH NG PHÁP X∗ LÝ S
LI U........................................................................... 49
Ch∃%ng 3: KT QU
NGHIÊN C U VÀ TH
O LUN............................................ 50

3.1. NGHIÊN C U

+C

I)M DCH T! B NH C U TRÙNG TH T I

THÀNH PH