Tăng cường quản lý ngân sách xã trên địa bàn thị xã sơn tây hà nội

PH N M

U

1- Tínhăc p thi t c aăđ tƠiănghiênăc u.
Trong công cu c đ i m i đ t n

c, xư là đ n v hành chính c s có t m

quan tr ng đ c bi t, đó không ch là m t đ n v hành chính v m t Nhà n

c

mà còn là “ngôi nhà chung” c a c ng đ ng dân c . Chính quy n c p xư là
chính quy n nh nh t, g n bó m t thi t nh t v i ng

i dân và là đ i di n c a

Nhà n

c và nhân dân. G n k t

c gi i quy t m i quan h l i ích gi a Nhà n

ho t đ ng bình th
là ngân sách xư), ph

ng c a chính quy n c p xư là ngân sách c p xư(g i chung
ng ti n v t ch t đ m b o s ho t đ ng bình th

ng c a

chính quy n c p xư, là công c tài chính giúp chính quy n c p xư th c hi n
ch c n ng, nhi m v đ
ph

c giao. Ngân sách c p xư ph i là công c th c s và

ng ti n v t ch t b ng ti n t

ng x ng đ th c hi n nhi m v đó.

Trong nh ng n m qua, cùng v i nh ng đ i thay c a đ t n

c, xây d ng

nông thôn m i, ngân sách c p xư đư có nhi u bi n đ i tích c c, công tác qu n
lỦ đi u hành ngân sách xư c ng đư góp ph n thúc đ y n n kinh t phát tri n,
gi i quy t có hi u qu các v n đ xư h i t c s . Ngu n thu c a ngân sách
xư đư không ng ng t ng lên, ngoài các kho n thu th

ng xuyên, ngân sách xư

đư tích c c khai thác và huy đ ng các ngu n khác t i đ a ph

ng. Tuy nhiên,

công tác qu n lỦ Ngân sách xư c ng đư b c l nh ng y u kém và h n ch nh t
đ nh. H n ch trong qu n lỦ thu ngân sách do ch a t ch c khai thác ti m
n ng s n có, còn buông l ng qu n lỦ các ngu n thu đ

c giao, đ th t thu l n.

H n ch trong công tác l p, ch p hành, quy t toán ngân sách d n đ n vi c
qu n lỦ ngân sách c p xư b buông l ng, th t thoát và lưng phí. Xu t phát t
tình hình đó thì v n đ tìm bi n pháp nh m hoàn thi n t ng b
qu n lỦ ngân sách
t ng đ a ph

c công tác

c p c s mang m t Ủ ngh a vô cùng quan tr ng đ i v i

ng trên đ a bàn Thành ph Hà N i nói chung và đ i v i Th xư

S n Tây nói riêng trong giai đo n hi n nay.
V i lỦ do trên tác gi l a ch n nghiên c u đ tài “T ng c
ngân sách xư trên đ a bàn Th xư S n Tây – Hà N i”

1

ng qu n lỦ


2- M cớchvà nhi m v nghiờnc u c a lu nv n.
2.1- M c ớch nghiờn c u:
Ki n ngh các giải pháp nh m t ng c

ng cụng tỏc qu n l NSX trờn a

bn Th x S n Tõy cho phự h p v i i u ki n hi n nay.

2.2- Nhi m v nghiờn c u.
- Trình bày nh ng n i dung lý luận c b n c a NSX v qu n l NSX.
- Phõn tớch th c tr ng qu n l NSX trờn a bn th x S n Tõy qua cỏc
n m 2010 - 2014.
-

xu t m t s gi i phỏp v ki n ngh v l lu n v th c ti n nh m

t ng c

ng cụng tỏc qu n l NSX trờn a bn th x S n Tõy trong thời gian

tới .
3-

it

3.1-

ng, ph mvinghiờn c u.

it

ng nghiờn c u: Cụng tỏc qu n l NSNN c p x trờn a bn

Th x S n Tõy.
3.2- Ph m vi nghiờn c u: Cỏc x trờn a bn th x S n Tõy, thnh ph
H N i.
3.3- Th i gian nghiờn c u: Tỡnh hỡnh v s li u

c thu th p, phõn

tớch trong giai o n 5 n m (2010 2014) và kiến nghị đến năm 2020.
4- Ph

ngphỏpnghiờnc u: Kh o sỏt, th ng kờ, t ng h p, phõn tớch

v so sỏnh.
5- K t c u c a lu nv ng m3ch

ng:

Ngoi ph n m u, k t lu n, m c l c, lu n v n g m cỏc ch

ng sau:

Ch

ng1: Llu n chung v ngân sách xã và quản lý ngnsỏchx.

Ch

ng2: Th c tr ngcụngtỏcqu nlngnsỏchxtrờn abn
th xS nTy,Thnhph HN i.

Ch

ng3: Gi i phỏp t ng c

ng qu n l ngn sỏch x trên địa

bàn th xS nTy,Thnhph HN i.

2

Thang Long University Libraty


Ch

ngă1

LụăLU N CHUNG V NSX vµ QU NăLụ NSX
1.1. LụăLU N CHUNG V NSX.
1.1.1. Kháiăni m v NSX.
“NSX là h th ng các quan h kinh t phát sinh trong quá trình t o l p,
phân ph i và s d ng qu ti n t c a chính quy n Nhà n

c c p xư nh m

ph c v cho vi c th c hi n ch c n ng, nhi m v c a chính quy n Nhà n
c p c s trong khuôn kh đư đ

c

c phân công, phân c p qu n lỦ”.

Xét v ngu n g c xu t hi n NSNN nói chung và NSX nói riêng, thì các
nhà nghiên c u đ u nh t trí r ng: S xu t hi n và t n t i c a nhà n

c và n n

kinh t hàng hóa – ti n t đư t o ra nh ng đi u ki n c n và đ cho NSNN ra
đ i và t n t i. Ch ng nào còn t n t i c 2 đi u ki n trên, thì NSNN v n còn
t n t i. C c u t ch c c a b máy nhà n

c

m i qu c gia đ u là s h p

thành c a m t s c p hành chính nh t đ nh, và có s phân công, phân c p v
qu n lỦ kinh t , xư h i cho m i c p đó. Nên c u trúc c a h th ng NSNN
các qu c gia luôn bao g m m t s c p ngân sách nh t đ nh; trong đó NSX
luôn đ

c coi là c p ngân sách c s .

Trong th c ti n, thu t ng ngân sách th

ng đ ch t ng s thu và chi

c a m t đ n v trong m t th i gian nh t đ nh. M t b ng tính toán các chi phí
đ th c hi n m t k ho ch, ho c m t ch

ng trình cho m t m c đích nh t

đ nh c a m t ch th nào đó.
Hi n nay trong Lu t NSNN và các v n b n h

ng d n th c hi n Lu t

NSNN c ng ch a đ a ra khái ni m c th và đ y đ v NSX. Thông t s
60/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 c a B Tài chính xác đ nh: “NSX là m t b
ph n c a NSNN”.
Vai trò c a NSX là công c c a chính quy n Nhà n
hi n ch c n ng qu n lỦ kinh t - tài chính

xư. NSX đ

c c p xư đ th c

c qu n lỦ th ng nh t

theo nguyên t c t p trung dân ch , công khai, minh b ch, có s phân công c
th , g n quy n h n v i trách nhi m.
3


Nhi m v c a NSX l huy ng ngu n thu, b o m cỏc nhu c u chi tiờu
c a x, gúp ph n thỳc y s phỏt tri n kinh t - x h i núi chung. Thụng qua
ho t ng thu, chi NSX, u t xõy d ng k t c u h t ng, phỏt tri n kinh t ,
nõng cao i s ng v t ch t, v n húa tinh th n cho nhõn dõn trong x, m b o
s cụng b ng x h i, t ng c

ng hi u qu cỏc ho t ng qu n l Nh n

c,

b o m an ninh tr t t trờn a bn x.
1.1.2.

ci m c a NSX.

Là một cấp NS cơ sở trong hệ thống NSNN thống nhất, NSX vừa có
những đặc điểm chung của NSNN lại vừa có những đặc điểm riêng có sau
đây:
Thứ nhất, Ngân sách xã là cấp ngân sách cuối cùng găn chặt với việc
thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp xã. NSX là cấp ngân sách
cuối cùng vì nó là nơi trực tiếp giải quyết mối quan hệ lợi ích giữa Nhà n- ớc
với nhân dân, đảm bảo cho pháp luật của Nhà n- ớc đ- ợc thực hiện nghiêm
minh. NSX là một loại quỹ tiền tệ của cơ quan chính quyền Nhà n- ớc cấp cơ
sở. Hoạt động của quỹ này thể hiện trên hai ph- ơng diện: Huy động nguồn thu
vào quỹ (gọi tắt là thu NSX) và phân phối, sử dụng các khoản vốn quỹ đó ( gọi
tắt là chi NSX).
Thông qua hoạt động thu, chi NSX thì mối quan hệ về lợi ích giữa
ng- ời dân- ng- ời dân, ng- ời dân- Nhà n- ớc cũng sẽ đ- ợc giải quyết tốt và
triệt để nếu nh- chính quyền cấp xã thực hiện đúng việc phân cấp nguồn thu
và nhiệm vụ chi trong nhiệm vụ và quyền hạn của mình. Ví dụ nh- thu thuế
chẳng hạn thì đó chính là việc lấy bớt một phần thu nhập của dân để tập trung
vào NSX, điều này sẽ ảnh h- ởng trực tiếp đến lợi ích của dân, từ đó đặt ra yêu
cầu người dân cũng muốn biết khoản đóng góp của mình sẽ đ- ợc sử dụng
nh- thế nào. Mặt khác, thông qua chi NSX đã tạo ra phúc lợi công cộng cho
mọi ng- ời dân h- ởng, nh- xây dựng các Nhà văn hoá nâng cao đời sống tinh
thần cho nhân dân, hay góp phần làm đ- ờng giao thông nông thôn... Qua hoạt
động thu, chi NSX nh- vậy cũng chính là để chính quyền xã thực hiện chức
năng, nhiệm vụ của mình mà thôi.
4

Thang Long University Libraty

Thứ hai, hoạt động thu, chi NSX luôn gắn liền với chức năng, nhiệm vụ
của chính quyền xã đ- ợc phân cấp, đồng thời luôn chịu sự kiểm tra, giám sát
của cơ quan quyền lực của Nhà n- ớc ở cấp xã. Chính vì vậy, các chỉ tiêu thu,
chi NSX luôn mang tính pháp lý.
Thứ ba: Các quan hệ thu, chi NSX rất đa dạng và biểu hiện d- ới nhiều
hính thức khác nhau. Nh- ng số thu hoặc số chi theo từng hình thức chỉ có thể
đ- ợc thực thi một khi nó đã đ- ợc ghi vào dự toán và đã đ- ợc cơ quan Nhà
n- ớc có thẩm quyền phê duyệt. ẩn chứa đằng sau các hoạt động thu, chi NSX
là các quan hệ lợi ích giữa một bên là lợi ích cộng đồng cấp cơ sở mà chính
quyến xã là ng- ời đại diện với một bên là lợi ích của các chủ thể kinh tế xã
hội khác.
Thứ t-: Một điểm khác biệt với cấp ngân sách khác đó là: NSX vừa là
một cấp ngân sách vừa là một đơn vị dự toán đặc biệt. NSX là một đơn vị dự
toán đặc biệt vì d- ới nó không có các đơn vị dự toán trực thuộc nào và nó phải
tạo nguồn kinh phí thông qua khoản thu ngân sách xã đ- ợc phân định, vừa
duyệt cấp, chi trực tiếp và tổng hợp các khoản chi trực tiếp đó vào chi ngân
sách. Chính đặc điểm riêng có này ảnh h- ởng và chi phối rất lớn đến quá trình
tổ chức, lập, chấp hành, kế toán và quyết toán NSX.
1.1.3. Ngu nthuvnhi m v chi c a NSX
1.1.3.1. Ngu n thu NSX
a) Cỏc kho n thu NSX h

c hỡnh thnh t 3 ngu n thu sau:
ng 100%:

L cỏc kho n thu phỏt sinh trờn a bn x, do x t ch c huy ng v
dnh cho NSX

ch

ng 100% s thu t cỏc kho n ny. C s hỡnh

thnh cỏc kho n thu v cho phộp x

ch

ng 100% xu t phỏt b i: c s

kinh t c a ngu n thu v yờu c u t p trung qu n l ngu n thu.
D a trờn c s kinh t , ng

i no l ch s h u (ho c

nh ch s h u) cỏc t li u s n xu t, thỡ ng

i ú

ch

c giao quy n

ng l i ớch t khai

thỏc, s d ng cỏc t li u s n xu t ú. Nờn, cỏc kho n thu t u th u, khoỏn
trờn t cụng ớch c a x; cỏc kho n thu do k t qu u t c a x mang l i,
nh : phớ ch ũ, b n bi, thu k t d NSX; Ngoi ra, m t s kho n thu
5

c

hình thành t quy n l a ch n u tiên đ u t c a ng
c ng tr thành các kho n thu NSX đ

ch

i dân ho c ng

i tài tr

ng 100%, nh : thu ng h , đóng

góp t nguy n và thu vi n tr tr c ti p cho xư.
D a trên yêu c u t p trung qu n lỦ ngu n thu, thông th
kho n thu nh l , g n li n v i các ho t đ ng th
c p xư, thì giao cho xư thu và h

ng nh ng

ng xuyên c a chính quy n

ng 100%, nh : các kho n phí, l phí và m t

s kho n thu khác.
b) Các kho n thu NSX đ

ch

ng theo t l đi u ti t:

C s đ hình thành các kho n thu này c ng d a vào c s kinh t và
yêu c u t p trung qu n lỦ ngu n thu. Khi d a trên c s kinh t , nh ng l i ích
gì thu c v quy n s h u c a chính quy n nhà n
đ a bàn xư, thì chính quy n nhà n

c c p trên đ

c c p trên phát sinh trên
ch

ng; song nên có phân

chia cho c p xư m t ph n đ t o s ph i h p qu n lỦ có hi u qu . Khi d a
trên yêu c u t p trung qu n lỦ ngu n thu, nh ng kho n thu l n và t
n đ nh th

ng đ i

ng dành cho ngân sách c p trên.

Trong đi u ki n hi n nay, Chính ph đang khuy n khích chính quy n các
t nh, thành ph tr c thu c trung

ng nâng cao t l đ l i cho ngân sách c p

xư (có th nâng t l đi u ti t cho ngân sách c p xư t i 100%). Thông qua đó
nh m phát huy quy n ch đ ng c a chính quy n c p xư trong qu n lỦ kinh t xư h i ngày càng cao h n.
c) Thu b sung t ngân sách c p trên:
Trong h th ng t ch c NSNN, các c p ngân sách có m i quan h ch t

ch v i nhau, và m i c p đ u ph i đ m b o cân đ i thu – chi c a mình. Tuy
nhiên, trong nh ng hoàn c nh c th n u c p ngân sách (hay m t b ph n c a
c p ngân sách) nào không t cân đ i đ

c, thì ngân sách c p trên có trách

nhi m c p b sung ngu n thu cho c p ngân sách (hay b ph n c a c p ngân
sách) đó đ đ m b o cân đ i thu – chi ngay t khâu d toán. T đó hình thành
kho n thu b sung t ngân sách c p trên cho ngân sách c p d
ki n n

i. Trong đi u

c ta hi n nay, ph n l n ngân sách c p xư ch a t cân đ i đ

c thu –

6

Thang Long University Libraty


chi, nên ngân sách c p trên ph i c p b sung và hình thành ngu n thu th 3
cho NSX.
1.1.3.2. Chi NSX g m:
Chi th

ng xuyên c a NSX: Chi th

ng xuyên c a NSX là các kho n chi

nh m đ m b o cho s ho t đ ng c a chính quy n c p xư. Thu c ph m vi chi
th

ng xuyên c a NSX, bao g m:
Chi cho ho t đ ng qu n lỦ nhà n

c,

ng, đoàn th

xư;

Chi s nghi p v n – xư;
Chi s nghi p kinh t ;
Các kho n chi th

ng xuyên khác theo quy đ nh c a pháp lu t.

C n c vào đ nh m c, ch đ , tiêu chu n c a nhà n
quy đ nh c th m c chi th

c, H ND c p t nh

ng xuyên cho t ng công vi c phù h p v i tình

hình đ c đi m và kh n ng ngân sách đ a ph

ng.

Chi đ u t phát tri n: T p h p các n i dung chi có liên quan đ n c i t o,
nâng c p, làm m i các công trình thu c h th ng c s v t ch t – k thu t c a
xư, nh : đ

ng giao thông; kênh m

ng t

các tr m thu, phát sóng phát thanh…, đ

i tiêu n

c; tr

ng h c; tr m xá;

c g i là chi đ u t phát tri n c a

NSX. Thông qua chi đ u t phát tri n c a NSX mà t ng b

c t o d ng c s

v t ch t c n thi t cho quá trình xây d ng, phát tri n kinh t đ a ph

ng ngay

t c p c s . Trong đi u ki n hi n nay, ph m vi chi đ u t phát tri n c a
NSX, bao g m:
Chi đ u t xây d ng các công trình k t c u h t ng kinh t - xư h i c a
xư không có kh n ng thu h i v n, theo phân c p c a Thành ph ;

Chi đ u t xây d ng các công trình k t c u h t ng KTXH c a xư t
ngu n huy đ ng đóng góp c a các t ch c, cá nhân cho t ng d án nh t đ nh
theo quy đ nh c a pháp lu t, do H ND xư quy t đ nh đ a vào NSX qu n lỦ;
1.2. Qu nălỦăNSX.
1.2.1.ăKháiăni m qu nălỦăNSX.
Trong b máy hành chính Nhà n

c ta, chính quy n c p xư là chính

quy n c s tr c ti p n m b t, gi i quy t các nguy n v ng c a nhân dân tri n
7


khai th c hi n các ch tr

ng, chính sách và pháp lu t c a Nhà n

c vào th c

ti n. Các n i dung ho t đ ng c a chính quy n c p xư đòi h i m t ngu n l c
tài chính đáp ng r t l n và có Ủ ngh a tiên quy t mà ch y u do NSNN đ m
b o. Chính vì th công tác qu n lỦ đi u hành NSX m t cách ti t ki m, hi u
qu , công khai, minh b ch và khoa h c càng c n thi t h n bao gi h t.
Ngân sách c p xư - c p đ n v hành chính c s có t m quan tr ng đ c
bi t và c ng có đ c thù riêng: ngu n thu đ
và nhi m v chi c ng đ

c khai thác tr c ti p trên đ a bàn

c b trí đ ph c v cho m c đích tr c ti p c a c ng

đ ng dân c trong xư mà không thông qua m t khâu trung gian nào. NSX là
c p ngân sách c s trong h th ng NSNN, đ m b o đi u ki n tài chính đ
chính quy n xư ch đ ng khai thác các th m nh v đ t đai, phát tri n kinh t ,
xư h i, xây d ng nông thôn m i, th c hi n các chính sách xư h i, gi gìn an
ninh, tr t t trên đ a bàn.
i u 3 Lu t NSNN n m 2002 quy đ nh, NSNN đ

c qu n lỦ th ng nh t

theo nguyên t c t p trung dân ch , công khai, minh b ch, có phân công, phân
c p qu n lỦ, g n quy n h n v i trách nhi m. Vì v y, các kho n thu, chi NSX
ph i đ m b o s cân đ i, theo ch đ , tiêu chu n, đ nh m c, d toán trên c
s pháp lu t quy đ nh, theo phân c p qu n lỦ. C ng nh các c p ngân sách
khác, ho t đ ng c a NSX không mang tính t phát mà nó đ
d toán và đ

c qu n lỦ theo

c ki m soát m t cách ch t ch qua Kho b c Nhà n

c.

Có th hi u, qu n lỦ NSX là ho t đ ng th c thi quy n hành pháp c a
Nhà n

c, đó là s tác đ ng có t ch c và đi u ch nh b ng quy n l c pháp

lu t đ i v i các ho t đ ng thu, chi NSX, là hành vi ho t đ ng c a con ng
trong các c quan Nhà n

nhi m v c a Nhà n
đ

i

c c p c s đ ti n hành th c hi n ch c n ng,

c nh m duy trì, xây d ng và phát tri n NSX đáp ng

c nhu c u qu n lỦ NSX c a chính quy n c p xư và nhu c u phát tri n kinh

t , v n hóa, xư h i, an ninh, qu c phòng

đ a ph

ng.

Vì v y, vi c qu n lỦ NSX nh t thi t ph i v n hành theo 3 khâu: L p d
toán NSX; ch p hành ngân sách; k toán, ki m toán và quy t toán NSX.
8

Thang Long University Libraty


1.2.2. T ch c b máyăqu nălỦăNSX.
Theo quy đ nh t i Thông t s 60/2003/TT-BTC ngày 23/6/2003 c a B
Tài chính “Quy đ nh v qu n lỦ NSX và các ho t đ ng tài chính khác c a xư,
ph

ng, th tr n”, thì UBND các c p có k ho ch c th t ng b

c c ng c

Ban Tài chính c a các xư đ Ban Tài chính xư th c hi n t t ch c n ng giúp
UBND xư qu n lỦ NSX và các ho t đ ng tài chính khác c a xư theo ch đ
quy đ nh.
Ch c danh và s l
l

ng cán b c a Ban Tài chính xư c n c vào kh i

ng công vi c, quy mô thu, chi và đ nh biên đ

c Chính ph quy đ nh t i

Ngh đ nh s 174/CP ngày 29/9/1994 v c c u, thành viên UBND các c p và
Ngh đ nh s 09/1998/N -CP ngày 23/01/1998 v ch đ ph c p đ i v i cán
b xư. Ban Tài chính xư th
NSX và 1 th qu . Tr

ng có 3 ng

i: 1 tr

ng ban, 1 ph trách k toán

ng ban là u viên U ban nhân dân ph trách công tác

tài chính, có nhi m v giúp Ch t ch U ban nhân dân xư t ch c th c hi n
công tác qu n lỦ NSX và các ho t đ ng tài chính khác c a xư. Ph trách k

toán ph i là ng

i có trình đ chuyên môn nghi p v , t i thi u trung c p tài

chính k toán;

mi n núi cao đ c bi t khó kh n, t i thi u ph i qua đào t o

ng n h n chuyên ngành tài chính k toán, nh ng ph i có k ho ch đào t o đ
đ t trình đ trung c p vào n m 2005. Ng
giúp Tr

ng ban tài chính qu n lỦ ho t đ ng thu, chi NSX và các ho t đ ng

tài chính khác
c a xư.

i ph trách k toán có nhi m v

xư; th c hi n công tác k toán, quy t toán NSX và các qu

i v i nh ng xư quy mô l n, qu n lỦ ph c t p, Ch t ch U ban

nhân dân huy n có th cho phép xư đ

c b trí thêm m t cán b tài chính k

toán làm vi c theo ch đ h p đ ng lao đ ng hi n hành. Th qu có nhi m v
qu n lỦ qu ti n m t c a xư (đ i v i xư có quy mô thu chi nh có th s d ng
cán b kiêm nhi m, nh ng không đ

c là cán b k toán xư).

Tùy theo quy mô m i xư mà biên ch Ban tài chính xư s có s l
khác nhau, ph bi n các xư đ
02 ng

c biên ch 01 ng

i, các xư l n đ

i tr c ti p làm nhi m v qu n lỦ tài chính xư. Cho dù s l

ng

c biên ch
ng biên

ch tài chính xư có khác nhau, nh ng các nhi m v mà Ban tài chính xư ph i
9


đ m nh n l i gi ng nhau. Nhi m v chung nh t c a Ban tài chính xư là giúp
UBND xư th c hi n qu n lỦ nhà n

c v tài chính trên đ a bàn xư.

1.2.3.ăNguyênăt căc ăb n v qu nălỦăNSX.
Qu n lỦ NSX và các ho t đ ng tài chính khác c a xư ph i đ

c th c hi n

theo nguyên t c dân ch , công khai, hi u qu và ti t ki m.
Cân đ i NSX ph i b o đ m nguyên t c chi không v
quy đ nh. Nghiêm c m đi vay ho c chi m d ng v n d

t quá ngu n thu

i m i hình th c đ

cân đ i NSX.
T i kho n 3,
đ

i u 8 c a Lu t NSNN quy đ nh “V nguyên t c, NS P

c cân đ i v i t ng s chi không đ

NSX hàng n m đ

cv

t quá t ng s thu”. Nh v y,

c cân đ i theo nguyên t c t ng s chi (chi đ u t phát

tri n, công tác xư h i, qu c phòng an ninh, ho t đ ng Nhà n

c và đoàn th ,

các s nghi p và các kho n chi khác theo quy đ nh phân c p c a H ND c p
t nh) không đ

cv

t t ng s thu các kho n thu đ

ch

ng (g m các kho n

thu , phí, l phí, thu t k t qu ho t đ ng tài chính khác c a xư, thu vi n tr ,
thu b sung t ngân sách c p trên n u có, và các kho n thu khác đư đ

c pháp

lu t quy đ nh và s phân c p c a H ND c p t nh). Ngh a là t ng s d toán
chi c n m không đ

cv

toán chi c n m không đ

t quá t ng s d toán thu c n m; và t ng s quy t
cv

t t ng s quy t toán thu c n m.

1.2.4. N i dung qu nălỦăNSX.
Qu n lỦ NSNN nói chung và qu n lỦ NSX nói riêng đ u có m t chu

trình khép kín gi ng nhau. Chu trình ngân sách hay còn g i là quy trình ngân
sách dùng đ ch toàn b ho t đ ng c a m t ngân sách k t khi b t đ u hình
thành cho t i khi k t thúc chuy n sang ngân sách m i. M t chu trình ngân
sách g m ba khâu n i ti p nhau, đó là: l p d toán ngân sách (bao g m chu n
b và quy t đ nh d toán NS); ch p hành ngân sách và quy t toán ngân sách.
1.2.4.1. L p d toán NSX.
a) M c tiêu l p d toán:
Huy đ ng ngu n l c tài chính theo đúng ch đ , chính sách c a Nhà
n

c và b o đ m ki m soát chi tiêu t ng th .
10

Thang Long University Libraty


Phân b ngân sách phù h p v i u tiên trong k ho ch phát tri n kinh t
- xư h i c p xư và chính sách, ch đ c a Nhà n

c.

Là c s cho vi c qu n lỦ thu, chi trong khâu ch p hành ngân sách c ng
nh vi c đánh giá, quy t toán NSX đ

c công khai, minh b ch và b o đ m

trách nhi m gi i trình.
b) Yêu c u l p d toán:
L p theo đúng n i dung, m u bi u, m c l c NSNN, th i h n qui đ nh.
Tuân theo các chính sách, ch đ , tiêu chu n, đ nh m c.

m b o nguyên t c cân đ i ngân sách.
Ph i c n c vào đi u ki n và ngu n kinh phí đ l a ch n các ho t đ ng,
d án c n u tiên b trí v n tránh dàn tr i.
c) C n c l p d toán:
Các nhi m v phát tri n kinh t - xư h i, đ m b o an ninh qu c phòng và
tr t t an toàn xư h i c a xư th hi n trong k ho ch phát tri n kinh t - xư h i
c a xư đư đ

c H ND xư thông qua.

Chính sách, ch đ thu NSNN, c ch phân c p ngu n thu, nhi m v chi
c a NSX và t l phân chia ngu n thu do H ND thành ph quy đ nh;
Ch đ , tiêu chu n, đ nh m c chi ngân sách hi n hành nh : ch đ ti n
l

ng CBCC xư, chi cho ho t đ ng c a các ban ngành đoàn th …
S ki m tra v d toán NSX do UBND huy n thông báo; Tình hình th c

hi n d toán NSX n m tr

c và m t s n m li n k ,

hi n hành. D báo nh ng xu h

c th c hi n NS n m

ng có tác đ ng đ n NSX n m k ho ch.

d) Quy trình l p d toán nh sau:
B

c (1): UBND huy n h

ng d n và giao s ki m tra d toán ngân

sách cho các xư.
B

c (2): UBND xư t ch c h i ngh tri n khai xây d ng d toán NSX

và giao s ki m tra cho các ban ngành, đoàn th .
B

c (3): Các ban ngành, đoàn th , k toán xư l p d toán NSX.

11


B

c (4): UBND xư làm vi c v i các ban ngành, đoàn th v d toán

ngân sách; k toán t ng h p và hoàn ch nh d toán NSX.
B

c (5): UBND xư trình Th

ng tr c H ND xư xem xét cho Ủ ki n v

d toán NSX.

B

c (6): C n c vào Ủ ki n c a Th

ng tr c H ND xư, UBND xư hoàn

ch nh l i d toán ngân sách và g i Phòng Tài chính - K ho ch huy n.
B

c (7): Phòng Tài chính - K ho ch huy n t ch c làm vi c v d

toán ngân sách v i các xư đ i v i n m đ u c a th i k
UBND xư có yêu c u

nh ng n m ti p theo c a th i k

n đ nh ho c khi
n đ nh ngân sách;

t ng h p và hoàn ch nh d toán ngân sách huy n báo cáo UBND huy n.

tr

B

c (8): UBND huy n giao d toán ngân sách chính th c cho các xư

B

c (9): UBND xư hoàn ch nh l i d toán NSX g i đ i bi u H ND xư

c phiên h p c a H ND xư v d toán ngân sách; H ND xư th o lu n và

quy t đ nh d toán ngân sách
B

c (10): UBND xư giao d toán cho ban, ngành, đoàn th , đ ng th i

g i Phòng Tài chính - K ho ch huy n, Kho b c nhà n
công khai d toán NSX tr

c huy n; th c hi n

c ngày 31/12.

1.2.4.2. T ch c ch p hành NSX.
a) M c đích, yêu c u:
Ch p hành NSX là quá trình s d ng t ng h p các bi n pháp kinh t , tài
chính và hành chính nh m bi n các ch tiêu thu, chi ghi trong k ho ch ngân
sách n m tr thành hi n th c, góp ph n th c hi n các ch tiêu c a k ho ch
phát tri n KTXH c a xư. C ng qua vi c ch p hành ngân sách s b o đ m
ki m tra vi c th c hi n các chính sách, ch đ , tiêu chu n, đ nh m c v kinh
t , tài chính c a Nhà n

c, đánh giá s phù h p gi a chính sách v i th c ti n.

i v i công tác qu n lỦ đi u hành NSX, ch p hành NSX là khâu c t
y u có Ủ ngh a quy t đ nh v i m t chu trình ngân sách. N u khâu l p k
ho ch đ t k t qu t t thì c b n c ng m i d ng

trên gi y, n m trong kh

n ng và d ki n, chúng có bi n thành hi n th c hay không là tu thu c vào
khâu ch p hành ngân sách. H n n a, ch p hành ngân sách th c hi n t t s có
tác d ng tích c c trong vi c th c hi n khâu ti p theo là quy t toán NSX.
12

Thang Long University Libraty


Yêu c u đ u tiên c a ch p hành ngân sách là ph i b o đ m r ng ngân
sách s đ

c th c hi n tuân theo nh ng đi u mà pháp lu t cho phép, c v

khía c nh tài chính c ng nh chính sách trong d toán ngân sách. Tuy nhiên,
quá trình ch p hành ngân sách không đ n gi n ch là b o đ m s tuân th d
toán ngân sách b i l k c khi có d báo t t, nh ng thay đ i không l
tr

c trong môi tr

ng

ng kinh t v mô v n có th x y ra trong n m và c n đ

c

ph n ánh trong quá trình đi u hành ngân sách.
i u ch nh vi c th c thi ngân sách cho phù h p v i nh ng thay đ i quan

tr ng trong môi tr

ng kinh t v mô c ng là m t yêu c u h t s c quan tr ng

nh m tránh gián đo n ho c gi m s l

ng, ch t l

ng ho t đ ng c a các c

quan, đ n v . Ngoài ra c n gi i quy t k p th i nh ng v n đ phát sinh trong
quá trình th c hi n đ b o đ m thu đúng, thu đ , thu k p th i vào NSX và s
d ng m t cách hi u qu nh ng ngu n l c tài chính khan hi m.
b) N i dung t ch c ch p hành thu ngân sách
UBND xư ph i h p v i c quan thu đ m b o thu đúng, thu đ và k p
th i các kho n thu , phí, l phí và các kho n ph i n p khác vào NSNN.
V nguyên t c, các kho n thu NSX đ
tr c ti p t i KBNN, tr

c n p qua ngân hàng ho c n p

ng h p t i các đ a bàn có khó kh n trong vi c n p

qua ngân hàng ho c n p t i KBNN thì c quan thu đ
nhi m cho t ch c, cá nhân thu ti n m t t ng
đ , k p th i vào KBNN.

c tr c ti p thu, ho c u

i n p, sau đó ph i n p đ y

i v i các kho n thu thu c nhi m v thu c a

UBND xư, c ng ph i tuân th nguyên t c là ph i n p vào KBNN theo ch đ
quy đ nh.

i v i các xư

xa KBNN, đ

c phép đ t i xư s d ng và đ nh k

làm th t c thu, chi ngân sách qua KBNN.
T t c các kho n thu NSX đ

c h ch toán b ng đ ng n i t , chi ti t theo

niên đ ngân sách, c p ngân sách và m c l c NSNN.
Các kho n thu NSX b ng hi n v t, b ng ngày công lao đ ng đ
đ i ra đ ng n i t theo giá hi n v t, giá ngày công lao đ ng đ
n

c quy

c c quan nhà

c có th m quy n quy đ nh t i th i đi m phát sinh đ h ch toán thu NSX.
Các kho n thu không đúng ch đ ph i đ
13

c hoàn tr cho đ i t

ng n p.


Các kho n thu đư t p trung vào NSX nh ng đ
tr , thì KBNN hoàn tr cho các đ i t
nhà n

c mi n gi m ho c hoàn

ng n p theo quy t đ nh c a c quan

c có th m quy n.

Ngu n thu b sung t Ngân sách huy n cho xư đư đ
d toán t đ u n m. C n c vào d toán đ

c thông báo theo

c duy t, đ i chi u v i nhu c u s

d ng kinh phí NSX, xư ch đ ng rút d toán b sung t Ngân sách huy n
đ m b o nhu c u chi
c) N i dung t ch c ch p hành chi NSX.
V nguyên t c: Các đ n v d
NSNN h tr th
h

toán ngân sách và các t ch c đ

ng xuyên ph i m tài kho n t i Kho b c Nhà n

c

c theo

ng d n c a B Tài chính; ch u s ki m tra c a c quan tài chính và Kho

b c Nhà n

c trong quá trình thanh toán, s d ng kinh phí. Các kho n thanh

toán v c b n theo nguyên t c chi tr tr c ti p qua Kho b c Nhà n
K toán xư c n c n c vào d toán chi c n m đư đ
b chi ti t theo m c l c ngân sách đư g i Kho b c tr

c.

c UBND xư phân

c ngày 31/12 đ th c

hi n chi tr cho các ho t đ ng theo d toán.
K toán xư c n xem xét k l

ng nhu c u s d ng kinh phí c a các đ n

v và trình ch t ch xư kỦ th t c chi ngân sách theo quy đ nh. Vi c ch p hành
các kho n chi th

ng xuyên c a ngân sách ph i c n c vào ti n đ th c hi n

chuyên môn, th c hi n ch đ , c n c vào d toán chi c n m.
Tr
t

ng h p không đ ngu n chi tr , thì s p x p các yêu c u chi theo th

u tiên. Tr

c h t là các kho n chi ti n l

ng, ph c p c a cán b xư ph i

tr đ y đ , k p th i; Ti p đ n là các kho n chi cho các ho t đ ng, chi s
nghi p không th trì hoưn đ

c; Ki m tra, giám sát vi c th c hi n chi ngân

sách, s d ng tài s n c a các b ph n, phát hi n và báo cáo đ xu t k p th i
Ch t ch UBND xư v nh ng vi ph m ch đ , tiêu chu n đ nh m c đ có bi n
pháp th c hi n m c tiêu và ti n đ quy đ nh.
Vi c quy t đ nh chi ph i theo đúng ch đ , tiêu chu n và m c chi trong
ph m vi d toán đ

c phê duy t và ng

nhi m v quy t đ nh c a mình tr

i ra quy t đ nh chi ph i ch u trách

c pháp lu t.
14

Thang Long University Libraty


d) Chi NSNN ch đ

c th c hi n khi có đ các đi u ki n sau đây :

ư có trong d toán NSNN đ

c giao.

úng ch đ , tiêu chu n, đ nh m c do c p có th m quy n quy đ nh.
ưđ
Tr

c Ch t ch UBND xư ho c ng

iđ

c y quy n quy t đ nh chi.

ng h p s d ng kinh phí NSNN đ đ u t xây d ng c b n, mua

s m trang thi t b , ph

ng ti n làm vi c... c n ph i th c hi n đ u th u ho c

th m đ nh giá theo quy đ nh c a pháp lu t.
1.2.4.3. Quy t toán NSX
a) Khái ni m, m c đích quy t toán NSX.
Quy t toán NSX là khâu cu i cùng c a m t chu trình ngân sách. Quy t
toán NSX là vi c t ng k t, đánh giá vi c t ch c th c hi n thu, chi ngân sách
trong n m theo quy t đ nh c a các c quan có th m quy n, c ng nh xem xét
trách nhi m pháp lỦ c a chính quy n c p xư trong vi c huy đ ng và s d ng
ngân sách.
M c đích c a quy t toán NSX là t ng k t, đánh giá l i toàn b quá trình
thu, chi ngân sách trong m t n m ngân sách đư qua, cung c p đ y đ thông tin
v qu n lỦ đi u hành thu, chi cho nh ng ng
dân các c p, các nhà tài tr , ng
Quy t toán ngân sách đ

i quan tâm nh : H i đ ng nhân

i dân...
c th c hi n t t s có Ủ ngh a r t quan tr ng

trong vi c nhìn nh n l i quá trình ch p hành ngân sách qua m t n m, rút ra
nh ng bài h c kinh nghi m thi t th c b sung cho công tác l p ngân sách
c ng nh ch p hành ngân sách nh ng chu trình ti p theo.
b) Nguyên t c quy t toán:
V s li u: S li u trong báo cáo quy t toán ngân sách ph i chính xác,
trung th c, đ y đ . S quy t toán thu NSX là s thu đư th c n p ho c đư h ch
toán thu NSX qua Kho b c Nhà n
th c thanh toán ho c đư đ

c; S quy t toán chi NSX là s chi đư

c phép h ch toán chi theo quy đ nh.

V n i dung: Báo cáo quy t toán NS ph i theo đúng các n i dung trong
d toán đ

c giao và theo M c l c NSNN; Báo cáo quy t toán c a các đ n v

d toán và ngân sách các c p chính quy n đ a ph
15

ng không đ

c quy t toán


chi l n h n thu. Báo cáo quy t toán n m ph i có báo cáo thuy t minh nguyên
nhân t ng, gi m các ch tiêu thu, chi ngân sách so v i d toán.
V trách nhi m: Ch t ch UBND xư ph i ch u trách nhi m tr

c pháp

lu t v tính chính xác, trung th c, đ y đ c a báo cáo quy t toán NSX.
c) Trình t quy t toán NSX
B

c 1: Khóa s k toán cu i n m và x lỦ các nghi p v kinh t phát

sinh trong th i gian ch nh lỦ quy t toán.

Khoá s k toán: Là công vi c c ng s đ tính ra t ng s phát sinh bên
n , bên có và s d cu i k c a t ng tài kho n k toán ho c t ng s thu, chi,
t n qu ... Khoá s k toán NSX cu i n m đ

c th c hi n vào th i đi m cu i

niên đ k toán NSX t c là cu i ngày 31/12. K t qu ho t đ ng c a n m báo
cáo đ

c t p h p thông qua vi c khoá s k toán cu i n m là m t trong

nh ng c n c đ ti n hành l p d toán cho nh ng n m ngân sách ti p theo.
Thông qua vi c khoá s k toán cu i n m đ đ i chi u, rà soát, phát hi n và
s a ch a nh ng sai sót trong quá trình h ch toán.
Ch nh lỦ quy t toán NSX: Ch nh lỦ quy t toán NSX là vi c k toán NSX
th c hi n vi c ki m tra rà soát và ch nh lỦ l i các s li u thu, chi NSX nh m
tho mưn yêu c u h ch toán chính xác s th c thu, th c chi c a n m ngân
sách. Trong kho ng th i gian đ

c phép ch nh lỦ quy t toán do B Tài chính

quy đ nh, k toán ph i đ i chi u và đi u ch nh nh ng sai sót trong quá trình
h ch toán k toán. K toán xư ph i ph i h p v i KBNN huy n n i giao d ch
ch nh lỦ quy t toán NSX, đ m b o s li u h ch toán đ y đ , chính xác, kh p
đúng c t ng s và chi ti t các kho n thu, chi theo m c l c NSX đư qui đ nh.
Ch nh lỦ quy t toán NSX đ

c th c hi n đ n h t ngày 31/01 n m sau, theo

Thông t s 108/2008/TT-BTC ngày 18/11/2008 c a B Tài chính.

B

c 2: L p báo cáo quy t toán NSX.

Cu i niên đ , sau khi đư th c hi n xong vi c khoá s k toán và x lỦ
các nghi p v kinh t phát sinh trong th i gian ch nh lỦ quy t toán NSX,
UBND xư ph i ti n hành l p báo cáo quy t toán NSX c a n m tr

c. S li u

trong báo cáo quy t toán ph i chính xác, trung th c, rõ ràng d hi u, cung c p
16

Thang Long University Libraty


đ y đ nh ng thông tin c n thi t cho UBND xư, H ND xư và các c quan
Nhà n

c c p trên theo qui đ nh; N i dung trong các báo cáo quy t toán NSX

ph i theo đúng các n i dung ghi trong d toán đ

c duy t và ph i báo cáo

quy t toán theo đúng M c l c NSNN; S li u gi i trình trong thuy t minh báo
cáo quy t toán n m ph i th ng nh t v i s li u trên các báo cáo quy t toán.
Thuy t minh quy t toán n m ph i gi i trình rõ đ
không đ t d toán ho c v
NSX. T đó đ a ra đ

toán n m tr

t d toán đ

c nguyên nhân đ t hay

c giao theo t ng ch tiêu thu, chi

c nh ng gi i pháp ki n ngh n u có; Báo cáo quy t

c khi g i cho H ND xư xét duy t và g i cho Phòng Tài chính -

K ho ch huy n ph i có đ i chi u, xác nh n s li u c a KBNN n i giao d ch.
B

c 3: Ki m toán quy t toán NSX.

Ki m toán Nhà n

c ti n hành ki m tra và đánh giá các thông tin liên

quan t i quá trình qu n lỦ và s d ng v n c a chính quy n c p xư. Quan h
gi a c quan ki m toán nhà n

c và UBND xư là quan h b t bu c theo lu t

đ nh. C quan ki m toán Nhà n

c xác nh n, đánh giá và nh n xét các tài

li u, s li u k toán, báo cáo k toán đư đ

c ki m toán và ch u trách nhi m

v các n i dung đó.
Theo quy đ nh c a Lu t ngân sách, Ki m toán Nhà n

c có nhi m v

xác đ nh tính đúng đ n, h p pháp c a báo cáo quy t toán NSX. Thông qua
ki m toán quy t toán NSNN, ki m toán nhà n

c th c hi n đánh giá tính kinh

t , tính hi u l c, hi u qu trong s d ng ngân sách. K t qu ki m toán này
đ

c báo cáo và th c hi n tr
B

c khi H i đ ng nhân dân phê chu n quy t toán.

c 4: Xét duy t, phê chu n quy t toán NSX:

Sau khi hoàn t t vi c ch nh lỦ quy t toán n m, s li u trên s sách k
toán ph i kh p đúng v i s li u c a KBNN và c quan thu, khi đó b ph n k
toán NSX có trách nhi m l p báo cáo quy t toán NSX trình UBND xư xem
xét đ g i cho Phòng Tài chính - K ho ch huy n, đ ng th i UBND xư trình
H ND xư phê chu n.
Trong tr

ng h p báo cáo quy t toán n m c a xư do H ND xư phê

chu n có thay đ i so v i báo cáo quy t toán n m do UBND xư đư g i cho
17


Phòng Tài chính - K ho ch huy n, thì UBND xư ph i báo cáo b sung, đi u
ch nh g i Phòng Tài chính - K ho ch huy n.
Báo cáo quy t toán NSX ph i đ

c H ND xư phê chu n k p th i đ g i

cho Phòng Tài chính - K ho ch huy n theo đúng th i gian quy đ nh.
H ND xư s th o lu n và ra Ngh quy t phê chu n quy t toán NSX
trong k h p c a H ND. Báo cáo quy t toán ngân sách s ph i công khai
theo quy đ nh c a B Tài chính. Phòng Tài chính - K ho ch huy n có trách
nhi m th m đ nh báo cáo quy t toán thu, chi NSX, tr

ng h p có sai sót ph i

báo cáo UBND huy n yêu c u H ND xư đi u ch nh.
1.3.ăCácănhơnăt

nhăh

ngăđ năcôngătácăqu nălỦăNSX.

1.3.1. C ch chính sách và môi tr

ng pháp lý.

Vi c đ i m i NSX là m t yêu c u mang tính t t y u, là đi u ki n quan
tr ng đ ngân sách xư th c s tr thành công c đi u ch nh c a chính quy n
Nhà n

c c p xư. Tuy nhiên nh ng n i dung đ i m i ph i đ

c th ch hóa

và nâng cao hi u l c v m t pháp lỦ, đó chính là đi u ki n c b n đ đ m b o
tính kh thi c a đ i m i ngân sách xư.
Quá trình đ i m i qu n lỦ NSX đ
tr ng, th hi n

ng và Nhà n

c h t s c chú

hàng lo t nh ng v n b n pháp lu t v qu n lỦ ngân sách xư

đư ra đ i và ngày càng đ
n

c

c đ i m i cho phù h p v i tình hình chung c a đ t

c. Trên c s các đi u lu t quy đ nh, công tác qu n lỦ ngân sách xư đư có

hi u qu , t o đi u ki n cho kinh t phát tri n, ti t ki m trong chi tiêu, h n ch
vi c s d ng lưng phí kinh phí ngân sách c p. Nh v y, m t môi tr

ng pháp

lỦ đ ng b và hoàn thi n góp ph n không nh t o đi u ki n cho công tác qu n
lỦ ngân sách xư đ t hi u qu cao.
1.3.2. Vai trò c a chính quy n xã trong qu n lý ngân sách.
Vi c đ i m i c ch qu n lỦ n n kinh t t t p trung bao c p sang c ch
th tr

ng đ nh h

ng XHCN đư làm thay đ i c n b n vai trò c a Ngân sách

nhà n

c. C p xư là c p chính quy n c s trong b máy qu n lỦ Nhà n

có ch c n ng, nhi m v th c hi n các m c tiêu c a Nhà n

c

c,

c pc s .

th c hi n t t nhi m v đó, chính quy n c p xư ph i có ngu n tài chính đ
18

Thang Long University Libraty


m nh đ góp ph n thúc đ y s phát tri n n n kinh t - xư h i t i c s . V i
vai trò là c p chính quy n c p c s g n li n v i đ i s ng nhân dân và th c
hi n qu n lỦ tr c ti p đ i v i nhân dân, tr c ti p gi i quy t các công vi c c a
dân trên m i ph

ng di n theo chính sách ch đ c a Nhà n

c quy đ nh

nh m đáp ng các nhu c u, nguy n v ng c a nhân dân.
gi i quy t đ

c các v n đ trên có hi u qu , chính quy n xư ph i s

d ng m t trong nh ng công c đ c bi t, đó là NSX. Thông qua ho t đ ng thu
NSX mà các ngu n thu đ

c t o l p t p trung vào qu NSX, đ ng th i giúp

chính quy n c s th c hi n vi c ki m tra, ki m soát, đi u ch nh các ho t
đ ng s n xu t kinh doanh d ch v và các ho t đ ng khác theo pháp lu t nhà
n

c. Vi c ki m soát thông qua NSX đ

c th hi n qua vi c phân lo i các

ngành, ngh kinh doanh, các ch ng lo i hàng hoá…, qua đó ch ng các ho t
đ ng kinh t phi pháp, tr n thu , gian l n thu và các ngh a v đóng góp khác.
Thông qua chi ngân sách xư, các ho t đ ng c a
đoàn th chính tr , xư h i

xư đ

ng b , chính quy n

c duy trì phát tri n liên t c và n đ nh, nh

đó mà nâng cao hi u l c qu n lỦ c a chính quy n c s .
Cùng v i s phát tri n c a n n kinh t theo c ch th tr

ng, bên c nh

nh ng m t tích c c thì v n còn t n t i nh ng m t trái c a nó. Thông qua ho t
đ ng thu, chi NSX đóng vai trò quan tr ng trong vi c kh c ph c khuy t t t đó
b ng vi c t o ra m t môi tr

ng kinh doanh thu n l i cho các ch th kinh t ,

ng n ch n s đ c quy n trong kinh doanh, đ nh h
h

ng tiêu dùng xư h i,

ng xư h i t i các ho t đ ng phát tri n lành m nh, h n ch các tiêu c c và

các t n n xư h i.

V i ph

ng châm “toàn dân chung s c xây d ng nông thôn m i”, ngân

sách xư đư cùng nhân dân gi i quy t t t các v n đ v c s h t ng “ i n,
đ

ng, tr

ng, tr m,…”, t ng b

c c i thi n b m t nông thôn và rút ng n s

cách bi t gi a thành th và nông thôn, góp ph n quan tr ng thúc đ y phát tri n
kinh t - xư h i trong c n

c.

Trên th c t hi n nay chính quy n c s s d ng các kho n thu theo t l
đi u ti t dành cho chi xây d ng c b n ch a đ
19

c th c hi n đúng ch tr

ng.


S quy t toán NSX không hoàn toàn là s th c chi mà ch là s c p phát. Có
nh ng kho n chi còn lưng phí, ch a đ

c qu n lỦ ch t ch , nh t là chi cho

v n phòng ph m, h i ngh , ti p khách…; K t qu thu NSX hàng n m tuy có
t ng nh ng các ngu n thu trên đ a bàn không n đ nh, ch a đ
ch t ch , n đ ng kéo dài, ch a có k ho ch, gi i pháp b i d

c ki m soát
ng ngu n thu

và ch ng th t thu thu . M t s s c thu do cán b thu không n m đ

cm c

doanh thu c a doanh nghi p nên t l n p thu th p không sát v i th c t .
1.3.3. Ch

ng trình phát tri n kinh t - xã h i c a đ a ph

Ngân sách xư đ
tri n chung do

ng.

c l p hàng n m và ph i phù h p v i k ho ch phát

ng và Nhà n

c đ ra. Quá trình qu n lỦ ngân sách nói

chung và qu n lỦ ngân sách xư nói riêng c ng ph i đ m b o th c hi n nh ng

đ

ng l i ch tr

ng phát tri n kinh t - xư h i đó.

N u nh ng m c tiêu phát tri n kinh t - xư h i mang tính kh thi thì vi c
đ u t ngân sách đ th c hi n s có c s cho hi u qu cao công tác qu n lỦ
s ch t ch h n, tránh đ
Nhà n

c. Ng

c nh ng hi n t

ng tiêu c c, gây th t thoát v n c a

c l i, khi các m c tiêu kinh t - xư h i đó thi u tính th c ti n,

đ u t không tính đ n hi u qu s d n đ n nh ng hi n t

ng tiêu c c, vi c

qu n lỦ không ch t ch gây th t thoát c ng nh lưng phí ti n c a Nhà n

c.

1.3.4. N ng l c, trình đ đ i ng cán b qu n lý NSX.
NSX là m t b ph n quan tr ng trong h th ng NSNN, đ m b o th c
hi n các ch c n ng, nhi m v đ

ng

c giao c a chính quy n c p xư. Nh ng

i làm công tác qu n lỦ NSX đòi h i ph i có m t trình đ nh t đ nh v

m i m t và chuyên sâu nghi p v qu n lỦ thì m i có th đáp ng đ

c yêu

c u chung.
Vi c t ch c b máy qu n lỦ ngân sách xư ph i th ng nh t đ ng b t
khâu t ch c thu, qu n lỦ c p phát, ki m soát chi tiêu đ n t ng công vi c c
th . Các khâu l p, trình duy t ngân sách, đi u hành ngân sách đ n quy t toán
ngân sách đ u ph i d a trên c s lu t đ nh, đòi h i cán b tài chính xư ph i
thông hi u Lu t NSNN, n m ch c tiêu chu n, đ nh m c, th c hi n đúng ch
đ quy đ nh. Nh v y, công tác qu n lỦ NSX có đ t đ

c hi u qu hay không

20

Thang Long University Libraty


ph thu c khá nhi u vào trình đ c a cán b qu n lỦ c ng nh vi c t ch c b
máy qu n lỦ.
1.3.5. Phân c p qu n lý ngân sách.
M c tiêu chính c a phân c p NS nh m đ m b o các ngu n l c tài chính
nhà n

cđ

c huy đ ng và s d ng m t cách hi u qu nh t.

ng th i đ m

b o tính ch đ ng, sáng t o, s hài hòa v quy n l c trong qu n lỦ NS gi a
các c p, góp ph n thúc đ y phát tri n kinh t - xư h i. Phân c p qu n lỦ NS
bao g m các n i dung: phân c p ngu n thu, nhi m v chi và t l ph n tr m
các kho n thu phân chia gi a NS Trung

ng và NS đ a ph

ng.

Phân c p NSNN hi n nay còn mang n ng tính bao c p, làm phát sinh
tính c a quy n, xin cho. C n hoàn thi n vi c phân c p qu n lỦ NS theo h

ng

gi m tính l ng ghép NS, quy đ nh rõ ràng, c th ph m vi nhi m v các c p
đ m nh n, t ng c

ng tính ch đ ng c a đ a ph

ngu n thu và nhi m v chi cho c p d

ng trong vi c phân c p

i.

Quy trình l p NSNN hi n quy đ nh th i gian quá ng n và còn b ràng
bu c b i Lu t T ch c H ND và UBND cho nên vi c l p d toán NSNN
đ a ph

ng còn mang n ng tính hình th c, không sát th c t , không khoa h c.

S t ch c a chính quy n đ a ph

ng còn h n ch , t

thu và nhi m v chi c a các c p chính quy n đ a ph
1.4. S c n thi tăkháchăquanăph iăt ngăc

ng quan gi a ngu n

ng ch a t

ng x ng.

ng qu nălỦăNSX

Th ănh t,ăXu tăphátăt ăth cătr ngăqu nălỦăNSXăth iăgianăqua.
c s quan tâm c a

ng và Nhà n

c, NSX đư có nhi u bi n đ i

tích c c, t o ngu n thu ngày càng l n, đáp ng nhu c u chi phong phú và đa
d ng đ t ra cho chính quy n c p xư, đ t đ

c nh ng thành t u to l n góp

ph n vào công cu c xây d ng và phát tri n nông thôn m i.
Trong th i gian qua Nhà n

c đư ban hành hàng lo t các chính sách,

ch đ qu n lỦ NSX giúp cho công tác t ch c thu, đi u hành chi NSX đi vào
n n p và có hi u qu , các khâu trong chu trình qu n lỦ NSX đ

cđ mb o

và ch p hành nghiêm ch nh, đúng lu t. Ngày 23/6/2003, B Tài chính đư ban
hành thông t s 60/2003/TT-BTC quy đ nh v qu n lỦ NSX và các ho t
21


đ ng tài chính khác c a xư, ph

ng, th tr n. Qua đây ta th y r ng Nhà n

c

ta đư có s quan tâm đúng m c đ n công tác qu n lỦ NSX và luôn chú tr ng
đ n vi c s a đ i, b sung ch đ qu n lỦ NSX cho phù h p v i th c t .
Quy mô thu, chi NSX ngày m t t ng lên, vi c b i d
ngu n thu c ng đ

i n–

ng phát tri n

c h u h t các xư quan tâm, các công trình m c tiêu nh

ng – Tr

ng – Tr m đư hoàn thành góp ph n thay đ i sâu s c b

m t nông thôn, thúc đ y chuy n d ch c c u kinh t , m r ng kh n ng ti p
th , nâng cao dân trí, s c kh e c ng đ ng, t o ti n đ v t ch t cho s nghi p
CNH,H H nông nghi p nông thôn.
Vi c ki m tra, ki m soát các kho n thu chi c a NSX qua Kho B c Nhà
n

c đư đ

c tri n khai

t t c các xư, t đó giúp cho các c quan chuyên

môn và các c p lưnh đ o b t k p th i di n bi n thu, chi vào NSX đ k p th i
ch đ o, qu n lỦ và đi u hành.
Tuy nhiên, bên c nh nh ng thành t u đ t đ

c, NSX c ng đư b c l

nh ng h n ch nh t đ nh đòi h i ph i có bi n pháp đ t ng c
Công tác qu n lỦ thu ch a khai thác đ

ng qu n lỦ.

c ti m n ng s n có, c c u thu ch a

h p lỦ, ch a th c s quan tâm đ c bi t t i vi c nuôi d

ng ngu n thu. Qu n

lỦ chi còn l ng l o, c c u chi còn nhi u b t c p. V n đ n i c m trong chi
NSX là chi tiêu trong qu n lỦ hành chính còn lưng phí, các kho n chi h i
ngh , ti p khách còn quá l n, s a ch a th

ng xuyên ch p vá, chi đ u t tràn

lan, không d t đi m. Nhi u n i còn giao cho thôn, xóm th c hi n thu, chi cho
đ u t xây d ng c b n không đúng các th t c quy đ nh, không th c hi n
công khai tài chính tr

c dân.

V cân đ i ngân sách còn nhi u nan gi i, h u h t các xư là không t cân
đ iđ

c ngân sách, nên s b sung t ngân sách c p trên còn l n.
Ngoài ra công tác l p d toán còn mang tính hình th c, không bám sát

th c t v i tình hình kinh t - xư h i trên đ a bàn, t đó gây khó kh n cho
công tác đi u hành ngân sách theo d toán đ

c duy t. B máy qu n lỦ NSX

còn r t h n ch , trình đ chuyên môn không đ ng đ u, nhi u cán b làm công
tác qu n lỦ kinh tê – tài chính ch a th c s quan tâm đ n lu t NSNN, ch a
22

Thang Long University Libraty


đáp ng đ

c nhu c u ngày càng cao c a qu n lỦ NSX.

Th ă hai,ă theoă tinhă th nă c aă lu tă NSNN đ

c qu c h i thông qua

ngày 16/12/2002 có hi u l c thi hành b t đ u t n m 2004 có nh n m nh đ n
v n đ t ng c

ng ngu n l c cho NSX (đi m c; kho n 2; đi u 4); dành quy n

ch đ ng nhi u h n cho xư, đi u này th hi n

ch :t ng t l đi u ti t cho xư

m t s kho n thu nh : thu chuy n quy n s d ng đ t; thu nhà, thu đ t;
thu môn bài t cá nhân, h kinh doanh; thu s d ng đ t nông nghi p; l phí
tr

c b nhà, đ t). Theo quy đ nh thì các kho n thu này NSX đ

ch

ng t i

thi u 70% (theo quy đ nh t i đi m b, kho n 1, đi u 34 lu t NSNN).

ây là

đi m khác bi t so v i lu t NSNN c , là m t b

c ti n trong qu n lỦ NSN.

Vi c phân c p m nh h n cho xư nh v y là đ xư ch đ ng khai thác ngu n
thu, b trí nhu c u chi tiêu h p lỦ phù h p v i đi u ki n c a m i xư. T đó đ t
ra yêu c u nâng cao trình đ và yêu c u qu n lỦ NSX.
Th ăba,ăxu tăphátăt ănguy năv ngăth căt ăc aăng

iădơnăc ngănh ă

yêuăc uăchungăc aătoƠnăxưăh i, chúng ta đang thúc đ y m nh m công cu c
phòng ch ng tham nh ng, c ng nh x lỦ k p th i, đ y đ nh ng sai ph m
trong vi c s d ng NSX, tránh đ x y ra tình tr ng th t thoát lưng phí trong
chi tiêu NSX. Vì v y, UBND các c p c n ch đ o th c hi n đ y đ các quy
đ nh và h

ng d n v th c hành ti t ki m, ch ng lưng phí, th c hi n quy ch

công khai tài chính Ngân sách, t ng c

ng ki m tra, ki m soát trong vi c chi

tiêu NS, ch p hành nghiêm ch nh pháp lu t trong chi tiêu NS. Nh v y t t y u
đ t ra yêu c u hoàn thi n công tác qu n lỦ NSX.
Nói tóm l i: NSX đóng m t v trí vô cùng quan tr ng trong vi c th c
hi n các m c tiêu phát tri n kinh t - xư h i, th c hi n công b ng, v n minh
đ a ph

ng, NSX liên quan đ n l i ích và nhu c u sát s

n c a ng

i dân,

nh ng th c t công tác qu n lỦ NSX còn nhi u b t c p. H n th n a đ th c
hi n t t theo tinh th n c a Lu t NSNN thì c n ph i có bi n pháp t ng c

ng

qu n lỦ NSX, t o cho NSX đ m nh đ chính quy n xư th c hi n t t ch c
n ng, nhi m v trong giai đo n đ i m i hi n na. Vì v y, vi c hoàn thi n công
tác qu n lỦ NSX luôn là m t yêu c u b c thi t khi mà yêu c u dân ch hóa
23


đ i s ng kinh t xư h ngày càng đ

c đ y m nh.

1.4.1. Xu t phát t v trí, vai trò c a NSX.
NSX là m t đ n v d toán cu i cùng, là c p chính quy n c s , d

i xư

không có các đ n v d toán tr c thu c nào. V a ph i qu n lỦ ngân sách
thông qua các nghi p v thu , tài chính, qu NSX, l i v a qu n lỦ ti n m t,
v t t , tài s n và các ho t đ ng kinh t - xư h i khác thu c đ a bàn xư. Vì v y,
NSX có v trí và vai trò r t quan tr ng trong h th ng NSNN:
NSX có vai trò cung c p các ph
đ ng c a b máy chính quy n

ng ti n v t ch t cho s t n t i và ho t

c s .

Thông qua các ho t đ ng thu, chi NSX mà chính quy n xư có th qu n lỦ
toàn di n các ho t đ ng kinh t - xư h i t i đ a ph

ng.

Thu NSX đóng vai trò quan tr ng góp ph n th c hi n m c tiêu kinh t xư h i t i xư. Thông qua thu NSX mà các ngu n thu đ

c t p trung nh m t o

l p qu NSX. ây là ngu n ch y u đ đáp ng nhu c u chi ngày càng t ng
xư. Thông qua thu NSX, chính quy n xư có th đi u ti t, đ m b o công b ng
gi a nh ng ng
t

i có ngh a v đóng góp cho NSX, tr giúp cho nh ng đ i

ng thu c di n u đưi, nh ng đ i t

ngành ngh m i phát tri n

ng có hoàn c nh khó kh n, nh ng

nông thôn.

Nh có chi NSX mà b m t c a nông thôn có nh ng thay đ i đáng k ,
t o ni m tin, ph n kh i c a nhân dân. Các nhu c u chi ph c v m c tiêu,
ch

ng trình xóa đói gi m nghèo, th c hi n chính sách xư h i…, c ng đ

đáp ng có hi u qu . Các nhu c u chi an ninh - qu c phòng c ng đ

c

cđ m

b o, góp ph n gi v ng an ninh chính tr , tr t t an toàn xư h i. Chi giáo d c,
y t góp ph n nâng cao dân trí và s c kh e c a nhân dân đ a ph
V quy mô thu ngày m t t ng lên, vi c b i d
c ng đ
tr

ng.

ng phát tri n ngu n thu

c h u h t các xư quan tâm, các công trình m c tiêu nh đi n, đ

ng,

ng, tr m đư hoàn thi n góp ph n thay đ i sâu s c b m t nông thôn, thúc

đ y chuy n d ch c c u kinh t , nâng cao dân trí, s c kho c ng đ ng, toàn
dân tham gia chung s c xây d ng nông thôn m i.
24

Thang Long University Libraty


V chi NSX các xư đư t trang tr i chi th

ng xuyên đ m b o cho vi c

ho t đ ng c a chính quy n xư b ng ngu n thu đ

c phân c p và b sung c a

ngân sách c p trên.
Vi c ki m tra, ki m soát các kho n thu - chi c a NSX qua KBNN đư
đ

c tri n khai

t t c các xư, t đó giúp cho các c quan chuyên môn và các

c p lưnh đ o n m b t k p th i di n bi n thu - chi vào NSX đ k p th i ch đ o,
qu n lỦ và đi u hành.
Tuy nhiên, bên c nh đó vi c qu n lỦ NSX còn nhi u h n ch đòi h i ph i
có bi n pháp đ t ng c

ng qu n lỦ đó là:

V thu NSX c n ph i qu n lỦ ch t ch ngu n thu không đ b sót gây
m t công b ng trong xư h i d n đ n vi c c nh tranh thi u lành m nh. C n thu
đúng, thu đ và b i d

ng ngu n thu, các xư hi n nay đư chú tr ng đ n huy

đ ng đóng góp c a nhân dân nh ng ch a đ
XDCB v n di n ra khá ph bi n

c nhi u. Tình tr ng n v n trong

các xư.

V chi NSX là vi c chi tiêu trong qu n lỦ hành chính còn lưng phí, các
kho n chi h i ngh , ti p khách còn quá l n, s a ch a th

ng xuyên ch p vá,

chi đ u t tràn lan không có tr ng tâm, tr ng đi m.
V n đ cân đ i ngân sách còn nhi u h n ch , h u h t các xư không t
cân đ i đ

c ngân sách, nên s b sung t c p trên còn l n.

Ngoài ra công tác t l p d toán còn mang tính hình th c, không bám sát
th c t v i tình hình kinh t xư h i trên đ a bàn, t đó gây khó kh n cho công
tác đi u hành ngân sách theo d toán đ

c duy t.

B máy qu n lỦ NSX còn r t nhi u h n ch , đa s ch t ch xư ch a đ
đào t o c b n v qu n lỦ tài chính, m i ch d ng l i

vi c b i d

c

ng ki n

th c qu n lỦ NSX nên nghi p v ch a sâu. Trình đ cán b tài chính - k toán
xư còn h n ch , ch y u là đào t o ch p vá t i ch c. Hi n nay đ i ng cán b
chuyên trách NSX v a m ng v s l
ti p t c đào t o đ đáp ng đ

ng, v a h n ch v trình đ , c n ph i

c yêu c u công tác qu n lỦ NSX hi n nay.

1.4.2. Nh ng nguyên nhân khác.
25