Thực trạng quản lý hoạt động dạy học các trường THCS quận kiến an thành phố hải phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nhân loại đang sống trong thế kỷ XXI, thế kỷ của cuộc khoa học công
nghệ phát triển như vũ bão, sự bùng nổ thông tin, thời đại của toàn cầu hóa,
của nền kinh tế tri thức. Cùng với sự phát triển vượt bậc về khoa học và công
nghệ, nền kinh tế thế giới đang trên đà phát triển với tốc độ cao.
Để đạt được sự phát triển như vậy, mỗi quốc gia, dân tộc trên thế giới
đều có những chiến lược riêng của mình. Song, không một quốc gia, dân tộc
nào trong sự phát triển của mình lại không đầu tư cho giáo dục vì giáo dục là
biện pháp hữu hiệu nhất nhằm tăng cường sức mạnh cho mỗi quốc gia.
Trước thực tế trên, Nghị quyết sô 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội
nghị Trung ương 8 khoá XI về đổi mới căn bản giáo dục và đào tạo khẳng
định: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng,
Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu
tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội”[1, 2].
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII của nước ta đã xác định
các nhiệm vụ trọng tâm trong đó có nhiệm vụ: “Phát huy nhân tố con người
trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo
đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường
văn hóa lành mạnh” [13, 3].
Như vậy trước yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới đang
đặt ra cho ngành GD&ĐT nói chung, cho mỗi ngành học, bậc học và mỗi nhà
trường nói riêng, cho mỗi cán bộ quản lý giáo dục câu hỏi “Cần phải làm gì
để nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo đặc biệt là chất lượng dạy học cho
mỗi nhà trường?”
1


Hiện nay giáo dục nước ta đang thực hiện đổi mới nội dung, chương
trình, phương pháp dạy học theo hướng “lấy người học làm trung tâm” và đổi
mới sách giáo khoa, giáo trình. Đồng thời các nhà quản lý giáo dục đang đổi

mới tư duy lãnh đạo và quản lý các hoạt động dạy học trong nhà trường trong
môi trường đang có nhiều thay đổi. Tăng cường quản lý hoạt động dạy học
giúp nhà quản lý đánh giá năng lực sư phạm của giáo viên để nhằm nâng cao
tay nghề, chuẩn hóa đội ngũ đồng thời thực hiện mục tiêu đào tạo học sinh trở
thành các chủ nhân tương lai của đất nước đáp ứng yêu cầu hiện nay.
Theo báo cáo tổng kết hàng năm, công tác quản lý hoạt động dạy học ở
các trường THCS quận Kiến An thành phố Hải Phòng trong những năm qua
đã đạt được nhiều thành tích đáng kể nhưng bên cạnh đó còn có những mặt
yếu kém, bất cập do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, trong đó có
nguyên nhân là do công tác quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường còn
chậm đổi mới tư duy và phương thức quản lý trong nhà trường.
Để đổi mới quản lý hoạt động dạy học một cách khoa học, cần phải
nghiên cứu, tìm kiếm một phương thức quản lý mới. Phương thức quản lý
hoạt động dạy học sẽ là giải pháp cơ bản trong quản lý nhà trường hiện nay.
Giải quyết mâu thuẫn giữa yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học của xã
hội và thực tiễn quản lý dạy học còn nhiều bất cập hiện nay, cần phải nghiên
cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS để giúp cho nhà
trường thực thi tốt hơn trong quá trình dạy học, nhằm nâng cao chất lượng
dạy học của nhà trường, đây là một vấn đề mới, mang tính cấp thiết, khả thi.
Là Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn của trường THCS Bắc Sơn
quận Kiến An thành phố Hải Phòng, bản thân tôi nhận thấy cần phải nghiên
cứu để đề ra biện pháp quản lý hoạt động dạy học, vì vậy tôi chọn đề tài
“Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS quận Kiến An thành phố
Hải Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” làm luận văn tốt nghiệp cao
2


học của mình, với mong muốn góp phần nhỏ bé vào việc xây dựng các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường
THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục thực hiện tốt nhất nhiệm vụ của nhà

trường mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao cho.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực tiễn hoạt động dạy học và
quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS quận Kiến An thành phố Hải
Phòng, đề tài có mục đích đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học
của Hiệu trưởng ở các trường THCS nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS quận Kiến An thành
phố Hải Phòng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác quản lý hoạt động dạy học các trường THCS quận Kiến An
thành phố Hải Phòng đã đạt được những thành tựu đáng kể. Song đứng trước
yêu cầu đổi mới giáo dục thì công tác quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS còn nhiều bất cập, hạn chế. Vì vậy chất lượng dạy học ở các trường
chưa được cải thiện, chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục. Nếu đề
xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học phù hợp, phát huy được tính
tích cực, chủ động, sáng tạo của giáo viên thì chất lượng dạy học của nhà
trường sẽ được nâng cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
3


5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS quận Kiến An thành phố Hải Phòng.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS quận

Kiến An thành phố Hải Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và khảo
nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy
học đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Nội dung nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học bao gồm 3 nội dung: quản lý hoạt động dạy,
quản lý hoạt động học và quản lý các hoạt động hỗ trợ dạy học nhưng đề tài
chỉ tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy và quản lý hoạt động học của
Hiệu trưởng trường THCS.
6.2. Đối tượng khảo sát
- Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT
- Cán bộ quản lý, giáo viên các trường THCS
6.3. Địa bàn khảo sát
07 trường THCS quận Kiến An: THCS Lương Khánh Thiện, THCS
Trần Phú, THCS Bắc Sơn, THCS Nam Hà, THCS Đồng Hoà, THCS Trần
Hưng Đạo, THCS Bắc Hà.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết; phương pháp phân
loại, hệ thống hóa lý thuyết.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Tìm hiểu thực trạng hoạt động
dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS.
4


- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến lãnh đạo, các nhà giáo có kinh
nghiệm trong giảng dạy và khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của biện
pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm bổ sung cơ sở lý luận, kinh nghiệm
thực tế phục vụ cho luận văn.

7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Sử dụng thống kê toán học, phần mềm toán học để xử lý số liệu.
8. Cấu trúc của luận văn
Phần mở đầu
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học các trường THCS
quận Kiến An thành phố Hải Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS
quận Kiến An thành phố Hải Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Kết luận và khuyến nghị
Danh mục tài liệu tham khảo
Phụ lục

5


Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về hoạt động dạy học
Hoạt động dạy học trong nhà trường là hoạt động giữ vị trí trung tâm,
chi phối mọi hoạt động khác và quyết định chất lượng giáo dục. Hoạt động
dạy học bao gồm hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Hai hoạt
động này song song tồn tại và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất.
Khổng Tử (551 - 479 trước công nguyên) với quan điểm dạy học:
“Dùng cách gợi mở, đi từ gần tới xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi
hỏi người học phải tích cực suy nghĩ. Đòi hỏi học trò phải luyện tập, phải
hình thành nề nếp, thói quen học tập” và “học không biết chán, dạy không

biết mỏi”[dẫn theo 32]. Quan điểm của ông muốn mang lại hiệu quả dạy học
phải đề cao các quy định về nề nếp dạy học, nâng cao trình độ của người dạy
để lựa chọn những phương pháp dạy học theo hướng đề cao năng lực người
học, phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học.
Thế kỷ thứ 17 nhà sư phạm vĩ đại J.A.Comenxki (1592-1670) của dân
tộc Séc và của cả thế giới đã đưa ra những quan điểm về hoạt động dạy học.
Theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào
sự vật hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên
áp đặt, gò ép người học chấp nhận bất kỳ một điều gì và ông đã nêu ra một số
nguyên tắc dạy rất lớn: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tự giác
của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức;
nguyên tắc dạy học theo khả năng tiếp thu của học sinh (vừa sức); dạy học
phải thiết thực và dạy học theo nguyên tắc cá biệt [dẫn theo 32].
6


Trong cuốn “Phát huy tính tích cực của học sinh thế nào”,
I.F.Kharlamốp đã khẳng định vai trò to lớn của tính tích cực, chủ động trong
việc tiếp thu tri thức mới. Tác giả cho rằng: Quá trình nắm kiến thức mới
không thể hình thành bằng cách học thuộc các quy tắc, các kết luận khái quát
hoá, nó phải được xây dựng trên cơ sở của việc cải tiến công tác tự lập của
học sinh, của việc phân tích logic sâu sắc tài liệu, sự kiện làm nền tảng cho
việc hình thành các khái niệm khoa học” [dẫn theo 18, 42]
Xã hội luôn vận động, phát triển không ngừng nên tất yếu dẫn đến sự
đổi mới trong nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục,…Khi nói về phương
pháp dạy học cần nhấn mạnh đó là vấn đề được các nhà khoa học trên thế giới
đặc biệt quan tâm như: Phương pháp dạy học hiệu quả của tác giả Carl Rogers
(2001); Làm chủ phương pháp giảng dạy của tác giả Madeline Hunter, Robin
Hunter (2005); Dạy học nêu vấn đề của tác giả I.Ia.Lecnen (1976),…
Vận dụng sáng tạo triết học Mác - Lênin đồng thời kế thừa các tinh

hoa của các tư tưởng giáo dục trên thế giới chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại
cho nền giáo dục Việt Nam những tư tưởng có giá trị cao trong trong quá
trình phát triển giáo dục và dạy học. Tư tưởng giáo dục của Người không bó
hẹp trong việc giáo dục tri thức, học vấn cho con người, mà có tính bao quát,
sâu xa, nhưng vô cùng sinh động, thiết thực, nhằm đào tạo ra những con
người toàn diện, vừa "hồng" vừa "chuyên", có tri thức, lý tưởng, đạo đức, sức
khoẻ, thẩm mỹ.
Dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay các nhà khoa học
Việt Nam cũng đã cho ra đời nhiều công trình trong lĩnh vực này như: Hoạt
động dạy học ở trường THCS của nhóm tác giả Nguyễn Ngọc Bảo - Hà Thị
Đức (2000); Dạy học lấy người học làm trung tâm của tác giả Trần Bá Hoành
7


(2013); Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà trường của tác giả Phan
Trọng Ngọ (2005),…
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học
Quản lý là một hoạt động chỉ có trong xã hội loài người. Ở đâu có con
người ở đó có quản lý. Do đó quản lý là hoạt động đặc trưng bao trùm mọi
mặt của đời sống xã hội trong đó có giáo dục. Các nhà lãnh đạo, nghiên cứu
trên thế giới đều thấy rõ vai trò động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế
xã hội. Thậm chí nền kinh tế tri thức đang trở thành một thành phần quan
trọng trong sự phát triển của mỗi nước. Trước yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ
của giáo dục vào đào tạo nhiều công trình nghiên cứu ở nước ngoài đã được
công bố như P.V.Zimin, M.I.Kônđakôp, N.I.Saxerđôtôp đi sâu nghiên cứu
lãnh đạo công tác giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu
then chốt trong hoạt động quản lý của Hiệu trưởng [27].
V.A.Xukhomlinxki, Jaxapop nêu ra một số vấn đề quản lý của Hiệu
trưởng trường phổ thông như phân công nhiệm vụ giữa Hiệu trưởng và Phó

hiệu trưởng. Các tác giả thống nhất Hiệu trưởng phải là người lãnh đạo toàn
diện và chịu trách nhiệm chính trong công tác quản lý nhà trường [34].
Tác giả còn chỉ rõ tầm quan trọng của việc tổ chức dự giờ, phân tích sư
phạm bài dạy và đưa ra nhiều cách phân tích sư phạm cho bài dạy của giáo
viên [34].
Thực tế không chỉ những tác giả nước ngoài mà nhiều tác giả trong
nước rất quan tâm nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học để tìm ra biện pháp
quản lý hữu hiệu nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học nói riêng và
chất lượng giáo dục nói chung. Có thể kể đến một số giáo trình, tài liệu của
các tác giả như: Quản lý nhà trường, Nguyễn Phúc Châu (2005); Tiếp cận
hiện đại trong quản lý giáo dục, Trần Kiểm (2010),…
8


Trong nhà trường hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm. Vì vậy
hướng nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học cũng được các cán bộ quản lý
trong các nhà trường cũng như các học viên học cao học quản lý giáo dục
quan tâm, có thể kể đến các luận văn đã nghiên cứu như: Các biện pháp tăng
cường quản lý hoạt động dạy học ở một số trường THPT nội thành thành phố
Hải Phòng, Đỗ Văn Tải (2006); Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của
Hiệu trưởng trường THPT Hải An, Hải Phòng trong giai đoạn hiện nay, Bùi
Thanh Bình (2008); Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS huyện đảo Cát Hải thành phố Hải Phòng, Tô Thị Khâm (2011),...
Các tài liệu trên nghiên cứu ở các phạm vi, ở những bậc học và các
trường học khác nhau, dù mang tính khái quát hay nghiên cứu một khía cạnh
nào đó trong quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói
riêng nhưng đều là những công trình có giá trị về mặt lý luận cũng như thực
tiễn cho công tác quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường của các nhà
quản lý.
Các công trình nghiên cứu chưa bao quát hết được đặc thù của từng

vùng miền và trên thực tế chưa có nghiên cứu cụ thể nào về quản lý hoạt động
dạy học ở các trường THCS quận Kiến An thành phố Hải Phòng đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục. Vì vậy trong luận văn này sẽ đi sâu nghiên cứu về cơ sở
lý luận của quản lý hoạt động dạy học, tìm hiểu thực trạng của quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THCS quận Kiến An thành phồ Hải Phòng từ đó
đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục hiện nay.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một hiện tượng xuất hiện từ rất sớm, là hoạt động không thể
thiếu trong sự tồn tại và phát triển của xã hội, nó tồn tại một cách khách quan,
9


quản lý có ở mọi chế độ xã hội, mọi quốc gia và bất cứ hoạt động xã hội nào.
Thực tế đã chứng minh một tổ chức có quản lý tốt sẽ phát triển tốt, góp phần
phát triển xã hội và ngược lại quản lý không tốt sẽ kìm hãm sự phát triển.
Theo từ điển Tiếng Việt (1998), NXB Giáo dục: Quản lý là tổ chức,
điều khiển hoạt động của một đơn vị cơ quan. [33, 37]
Theo C.Mác (được trích bởi tác giả Bùi Minh Hiền): Quản lý (Quản lý
xã hội) là chức năng được sinh ra từ tính chất xã hội hóa lao động. Nó có tầm
quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động
của con người và thông qua quản lý(con người điều khiển con người) “Tất cả
mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô
tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa những
hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận
động của toàn bộ cơ chế sản xuất khác với sự vận động của các khí quan độc
lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một
dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” [dẫn theo 16]
Theo F.W Taylor (được trích dẫn bởi tác giả Bùi Minh Hiền): Quản lý

là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó như thế nào,
bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất. [dẫn theo 16]
Harold Koonntz, Cyril O’Donnell,Heinz Weihrich trong cuốn“Những
vấn đề cốt yếu của quản lý” cho rằng “Quản lý là hoạt động đảm bảo sự nỗ
lực của cá nhân để đạt được mục tiêu quan trọng điều kiện, chi phí thời gian,
công sức, tài liệu, vật liệu ít nhất và đạt được kết quả cao nhất” [15, 18].
Tác giả Đặng Quốc Bảo: “Quản lý là quá trình gây tác động của chủ
thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt được mục tiêu chung” [2, 16].
Theo tác giả Phạm Việt Vượng: “Quản lý là sự tác động có ý thức của
chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm chỉ huy, điều hành, hướng dẫn
10


các quá trình xã hội và hành vi của cá nhân hướng đến mục đích hoạt động
chung và phù hợp với quy luật khách quan” [36, 40].
Theo tác giả Bùi Minh Hiền: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có
hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đặt
ra” [16, 12].
Tuy có nhiều cách diễn đạt khác nhau về khái niệm quản lý nhưng
chúng đều có một điểm chung thống nhất như sau: “Quản lý là một quá trình
tác động có tổ chức, có định hướng phù hợp quy luật khách quan của chủ thể
quản lý đến đối tượng quản lý nhằm khai thác và tận dụng hiệu quả những
tiềm năng và cơ hội của đối tượng quản lý để đạt được mục tiêu quản lý
trong một môi trường luôn biến động, chủ thể quản lý tác động bằng các chế
định xã hội, tổ chức về nhân lực, tài lực, vật lực, phẩm chất và uy tín, chế độ
chính sách, đường lối, chủ trương trong các phương pháp quản lý và công cụ
quản lý để đạt được mục tiêu quản lý”.
Mô tả hoạt động quản lý theo sơ đồ sau:
Công cụ quản lý
Chủ thể quản

lý

Khách thể quản
lý

Mục tiêu quản
lý

Sơ đồ
1.1: Mô
hình
hoạt động quản lý
Phương
pháp
quản
lý năm tác nhân của sự phát triển kinh tế Công tác quản lý là một trong
xã hội: vốn, tài nguyên, nguồn lao động, khoa học kỹ thuật và quản lý. Trong
đó quản lý có vai trò mang tính quyết định. Những người làm công tác quản
lý phải là những người hội tụ đầy đủ kiến thức chuyên môn, phẩm chất, được
trang bị kiến thức khoa học quản lý, xác lập được mục tiêu rõ ràng, có bản

11


lĩnh, quyết tâm điều hành toàn bộ hệ thống tổ chức của mình đi tới đích bằng
hệ thống các biện pháp quản lý.
1.2.2. Hoạt động dạy học
Theo từ điển Tiếng Việt: “Dạy học là để nâng cao trình độ văn hóa,
phẩm chất đạo đức theo một chương trình nhất định” [33, 45].
Tác giả Võ Quang Phúc cho rằng: “Dạy học là hệ thống những tác

động qua lại lẫn nhau giữa nhiều nhân tố nhằm mục đích trang bị kiến thức,
hình thành kỹ năng, kỹ xảo tương ứng và rèn luyện đạo đức cho người công
dân. Chính những nhân tố hợp thành hoạt động này cùng với hệ thống tác
động qua lại lẫn nhau giữa chúng đã làm cho dạy học thực sự tồn tại như một
thực thể toàn vẹn - một hệ thống” [28, 15].
Nhóm tác giả Thái Văn Thành và Chu Thị Lục cho rằng: “Dạy học là
một bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể, là quá trình tác động qua lại giữa
giáo viên và học sinh nhằm truyền thụ và lĩnh hội những tri thức khoa học,
những kỹ năng, kỹ xảo hoạt động nhận thức và thực tiễn, trên cơ sở đó phát
triển năng lực tư duy và hình thành thế giới quan khoa học” [31, 252].
Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Học là quá trình tự giác, tích cực, tự lực
chiếm lĩnh khái niệm khoa học (nội dung học), dưới sự điều khiển sư phạm
của giáo viên”. “Dạy là sự điều khiển tối ưu hóa quá trình người học chiếm
lĩnh nội dung học, trong và bằng cách đó phát triển và hình thành nhân cách
(năng lực, phẩm chất) [29, 25].
Trong quá trình dạy học, các yếu tố mục đích, nội dung, phương pháp,
tổ chức, phương tiện dạy học, luôn vận động và kết hợp chặt chẽ với nhau
thông qua hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò. Hoạt động dạy
của thầy và hoạt động học của trò là hai hoạt động có tính chất khác nhau
nhưng thống nhất biện chứng tác động qua lại lẫn nhau.
12


Bản chất của quá trình dạy học là một hệ thống toàn vẹn và có thể sơ
đồ hóa như sau:

Nội dung dạy học

Dạy

Học

Truyền đạt

Lĩnh hội
Cộng tác

Điều khiển

Tự điều khiển

Như vậy: Hoạt động dạy học là quá trình gồm hoạt động dạy của thầy
và hoạt động học của trò có quan hệ thống nhất biện chứng, tác động qua lại
lẫn nhau. Trong đó dưới sự lãnh đạo, tổ chức, điều khiển của giáo viên,
người học tự giác, tích cực tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động học tập của
mình nhằm thực hiện những nhiệm vụ dạy học.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học
Trong trường học mọi hoạt động đều hướng vào phục vụ hoạt động dạy
học và quản lý trường học trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học.
Theo tác giả Đỗ Bích Ngọc: Quản lý quá trình dạy học là một bộ phận
cấu thành chủ yếu của toàn bộ hệ thống quản lý quá trình giáo dục và đào tạo
trong trường học. Quá trình thực hiện các chức năng tổng hợp, phát triển nhân
cách nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài [24, 41].
Quản lý hoạt động dạy học là hệ thống các tác động có định hướng,
mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên tất cả các nguồn lực nhằm đẩy
mạnh hoạt động dạy của giáo viên, hoạt động học của học sinh để đạt được
mục tiêu dạy học đã định.
13

Quản lý hoạt động dạy học là quá trình quản lý hoạt động dạy của giáo
viên, hoạt động học của học sinh. Đây là hai quá trình thống nhất gắn bó hữu
cơ với nhau. Quá trình dạy và học là hệ thống các hành động liên tiếp của
giáo viên với học sinh làm cho học sinh tự giác nắm vững hệ thống các kiến
thức, kỹ năng, kỹ xảo và trong quá trình đó hình thành năng lực nhận thức của
học sinh.
Như vậy, quản lý hoạt động dạy - học thực chất là những tác động của
chủ thể quản lý vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi tập thể giáo viên
và học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm góp phần
hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo
của nhà trường.
1.3. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường THCS
1.3.1. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân
* Vị trí của trường THCS
Trường THCS là cơ sở giáo dục của bậc trung học, bậc học nối tiếp của
bậc tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm hoàn chỉnh hệ thống giáo
dục phổ thông. Trường THCS có tư cách pháp nhân và có con dấu riêng.
Trường THCS là bậc học trung gian giữa bậc TH và THPT, là giai
đoạn quan trọng mà học sinh cần bổ sung đầy đủ kiến thức của bậc học và
tích lũy đầy đủ, toàn diện kiến thức của bậc THCS để chuẩn bị học lên THPT
hoặc học tiếp vào các trường nghề hoặc trung học chuyên nghiệp. Giáo dục
THCS được thực hiện trong bốn năm học, từ lớp 6 đến lớp 9, học sinh vào
học lớp 6 phải hoàn thành chương trình TH, có độ tuổi là 11 tuổi. Chất lượng
học tập của học sinh ở bậc học này quyết định năng lực làm việc, tư duy sáng
tạo, kỹ năng sống của mỗi con người.
* Mục tiêu, nội dung và kế hoạch đào tạo trường THCS
14


Mục tiêu giáo dục THCS

Giáo dục THCS giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của
giáo dục TH, có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban
đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học THPT, trung cấp, học nghề
hoặc tiếp tục đi vào cuộc sống lao động.
Xác định đúng đắn mục tiêu trong từng thời kỳ phát triển của đất nước
có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành các mục tiêu xã hội và
thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Mục tiêu giáo dục như là một phần định
hướng, chỉ đường cho các khuôn mẫu phát triển và làm nền tảng cho sự vận
động của tình hình hiện tại cho đến tương lai.
Để giáo dục phát triển mạnh mẽ nhằm phát huy nguồn lực con người,
yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững. Khi bước vào thời kỳ
CNH-HĐH, Đảng và Nhà nước ta đã xác định: Mục tiêu chủ yếu là thực hiện
giáo dục toàn diện: đức, trí, thể, mỹ ở tất cả các bậc học.
Ngoài ra các mục tiêu cụ thể nhằm xác định thực hiện PCGD cả nước
đến năm 2020, phổ cập THCS đến năm 2010, phổ cập THPT năm 2020. Bảo
đảm phần lớn thanh thiếu niên trong độ tuổi ở thành thị và vùng nông thôn
học hết THPT, trung học chuyên nghiệp hoặc đào tạo nghề. Tạo điều kiện cho
mọi người, ở mọi lứa tuổi được học tập thường xuyên, suốt đời.
Nội dung giáo dục THCS
Theo khoản 1, Điều 24 Luật giáo dục đã quy định: “Nội dung giáo dục
phổ thông phải đảm bảo tính phổ thông, cơ bản, toàn diện, hướng nghiệp và
hệ thống: Gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của
học sinh, đáp ứng mục tiêu của mỗi bậc học, cấp học”. [23, 12]
Nội dung giáo dục THCS phải củng cố, phát triển những nội dung đã
học ở bậc TH, bảo đảm cho học sinh có những kiến thức phổ thông cơ bản và
15


các kiến thức khác về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học,
ngoại ngữ, có những hiểu biết tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp.

Trong giai đoạn CNH-HĐH việc đổi mới nội dung giáo dục là việc làm
rất cần thiết. Đổi mới nội dung giáo dục nhằm loại bỏ những nội dung không
thiết thực, bổ sung các nội dung cần thiết theo hướng đảm bảo kiến thức cơ
bản cập nhật với tiến bộ khoa học công nghệ.
1.3.2. Vị trí, vai trò, nhiệm vụ và quyền hạn của Hiệu trưởng trường THCS
Trong nhà trường, Hiệu trưởng là người đại diện cho cơ quan quản lý
nhà nước về GD&ĐT, chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của nhà trường.
Theo điều lệ trường THCS và THPT, Hiệu trưởng có những nhiệm vụ
và quyền hạn sau đây:
-Tổ chức bộ máy nhà trường;
- Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện nhiệm vụ năm học;
- Quản lý giáo viên, nhân viên, học sinh, quản lý chuyên môn, phân
công công tác, KTĐG việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên, nhân viên trong
nhà trường;
- Quản lý và tổ chức giáo dục học sinh;
- Quản lý hành chính, tài chính, tài sản của nhà trường;
- Thực hiện các chế độ chính sách của nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh, tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường;
- Được theo học các lớp chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng các chế độ
hiện hành.
Như vậy, Hiệu trưởng một trường THCS là một chủ thể quản lý, chịu
trách nhiệm tổ chức các hoạt động của nhà trường theo đúng quan điểm,
đường lối phát triển giáo dục của Đảng cộng sản Việt Nam và Nhà nước, thực
thi công tác quản lý nhà trường nhằm đảm bảo các mục tiêu, nội dung chương
trình và chất lượng giáo dục học sinh.
16


Theo đó quản lý và tổ chức các hoạt động dạy học là một trong các
nhiệm vụ trọng tâm, đồng thời có liên quan trực tiếp đến các nhiệm vụ, quyền

hạn của Hiệu trưởng. Tổ chức và quản lý quá trình dạy học của toàn trường
thông qua từng lớp học một cách hiệu quả chính là một nội dung công tác
quan trọng nhất của mỗi người Hiệu trưởng nói chung và mỗi Hiệu trưởng
trường THCS nói riêng.
Trong thực tế hiện nay nước ta đang có những chuyển biến sâu sắc theo
hướng mở cửa, hội nhập, hợp tác quốc tế về kinh tế vì vậy trong sự nghiệp đổi
mới giáo dục hiện nay, công tác quản lý nhà trường và vai trò tổ chức, quản lý
của Hiệu trưởng càng trở nên quan trọng và có ý nghĩa quyết định chất lượng,
hiệu quả giáo dục của mỗi cơ sở GD&ĐT.
1.4. Một số yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay
1.4.1. Đổi mới giáo dục hiện nay
Hiện nay toàn ngành giáo dục đang tiếp tục tích cực thực hiện Nghị
quyết 29, Hội nghị TW8 khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH đất nước. Đối với giáo dục phổ thông,
tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học,
khuyến khích học tập suốt đời. Hoàn thành việc xây dựng chương trình giáo
dục phổ thông giai đoạn sau năm 2015. Bảo đảm cho học sinh có trình độ
THCS (hết lớp 9) có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu cầu phân luồng
mạnh sau THCS; THPT phải tiếp cận nghề nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn
học sau phổ thông có chất lượng. Nâng cao chất lượng PCGD, thực hiện giáo
dục bắt buộc 9 năm từ sau năm 2020.
17


Đứng trước thực trạng đó, việc đổi mới công tác quản lý trường trung
học trong đó có trường THCS là đòi hỏi tất yếu, khách quan. Sự đổi mới công

tác quản lý được hiểu là sự đổi mới toàn diện: Từ nhận thức đến hành động
của người Hiệu trưởng. Có thể xem đây là điều kiện tiên quyết của việc đổi
mới toàn bộ hoạt động giáo dục trong trường THCS.
Đặc biệt sự thay đổi toàn diện giáo dục và đào tạo theo nghị quyết 29
Hội nghị TW 8 hiện nay đang tạo ra nhiều cơ hội cho đổi mới hoạt động dạy
trong nhà trường: thay đổi cách dạy, cách học, cách đánh giá học sinh. Đối
với bậc THCS đang triển khai thí điểm mô hình trường học mới, dạy học theo
chương trình nhà trường, đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát
triển năng lực của học sinh.
Từ năm học 2013-1014 đến nay cấp THCS tập trung cao vào đổi mới
phương pháp giảng dạy chú trọng hình thành và phát triển năng lực cho học
sinh. Có thể nói, đây là một nhiệm vụ nặng nề, khó khăn, phức tạp đòi hỏi
phải có sự đồng tâm nhất trí của các lực lượng tham gia, của toàn xã hội.
1.4.2. Yêu cầu đặt ra đối với dạy học và quản lý hoạt động dạy học
Để thực hiện tốt đổi mới giáo dục hiện nay đòi hỏi trong hoạt động dạy
học đối với giáo viên cần chú ý đến một số vấn đề sau:
- Giáo viên phải nắm được cấu trúc, nhận biết được những điểm mới,
những vấn đề mới theo tinh thần đổi mới toàn diện giáo dục hiện nay.
- Giáo viên cần phải đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy
được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc
điểm của môn học, đối tượng học sinh; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp
tự học, khả năng hợp tác và tự tin; tăng cường kiến thức liên môn và dạy học
tích hợp, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến
tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập của học sinh.
18


Đổi mới phương pháp dạy học phải gắn liền với việc sử dụng phương tiện dạy
học. Tăng cường tính liên môn, tích hợp trong dạy học.
- Giáo viên cần biết xây dựng kế hoạch các bài dạy học trên quan điểm

đổi mới, các hoạt động của cả thầy và trò phải rõ ràng trong quá trình dạy
học, áp dụng kỹ thuật đa phương tiện trong soạn giáo án. Giáo viên cần xác
định rõ mục đích yêu cầu của môn học, xác định rõ mục tiêu của từng bài học,
xác định rõ nội dung tài liệu. Chuẩn bị các phương tiện trực quan để dùng
đúng lúc, hiệu quả nhất. Chuẩn bị tốt phần hướng dẫn học sinh cách học để
học sinh tự học, tự làm bài tập ở nhà.
- Đổi mới cách đánh giá nhằm đánh giá toàn diện cả quá trình học tập
và rèn luyện của học sinh; tăng cường phương pháp đánh giá kết hợp giữa
định lượng và định tính; đảm bảo tính chính xác, khách quan, công bằng trong
đánh giá.
Trong công tác quản lý hoạt động dạy ở các trường hiện nay, người
Hiệu trưởng cần thể hiện rõ vai trò quản lý mục tiêu, nội dung, chương trình,
phương pháp dạy học, thiết bị giáo dục và đánh giá dạy học một cách đồng bộ
và toàn diện. Theo đó trọng tâm hàng đầu của việc đổi mới giáo dục hiện nay
là đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường theo các định hướng:
- Chuyển từ dạy học truyền thụ một chiều, học tập thụ động, chủ yếu là
ghi nhớ kiến thức để đối phó với thi cử sang tổ chức cho học sinh học tập
trong hoạt động và bằng các hoạt động tích cực, chủ động sáng tạo, chú trọng
hình thành năng lực tự học.
- Đổi mới các hình thức tổ chức dạy học: Đa dạng hóa các hoạt động
học của học sinh, làm cho học sinh thật sự hứng thú trong học tập, học sinh
được nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn, hợp tác với nhau trong học tập
nhiều hơn, được bày tỏ ý kiến của mình nhiều hơn.
- Tăng cường sự vận dụng kiến thức liên môn và dạy học tích hợp.
19


Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, Hiệu trưởng cần chú ý các công tác sau:
- Phải nắm vững một cách sâu sắc về sự cần thiết của việc đổi mới giáo
dục phổ thông.

- Quan tâm đến công tác bồi dưỡng chuyên môn, làm cho giáo viên
hiểu được các văn bản hướng dẫn về thực hiện đổi mới giáo dục phổ thông.
- Phối hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường để làm tốt công
tác tuyên truyền, thuyết phục giúp giáo viên và phụ huynh học sinh hiểu rõ sự
cần thiết của công cuộc đổi mới giáo dục phổ thông.
- Tổ chức hoạt động nghiên cứu, học tập, ứng dụng những lý luận, học
hỏi về phương pháp dạy học mới thông qua học tập chuyên đề, tổ chức hội
thảo, trao đổi kinh nghiệm, tổ chức nghiên cứu sách báo, tạp chí.
- Quy định và quản lý nề nếp và chất lượng các hoạt động của tổ, nhóm
chuyên môn, chú trọng đổi mới hoạt động sinh hoạt nhóm chuyên môn: trao
đổi cách soạn bài, thiết kế bài soạn, tìm hiểu các vấn đề khó trong sách giáo
khoa, tổ chức dự giờ rút kinh nghiệm các tiết học theo hướng tích cực hóa và
tăng cường mối quan hệ tương tác các hoạt động của học sinh và giáo viên.`
- Tổ chức tham quan, trao đổi học tập kinh nghiệm với các trường trong
và ngoài tỉnh.
- Đổi mới công tác KTĐG và phản ánh thực chất kết quả học tập của
học sinh.
- Quản lý tốt các nguồn lực vật chất của nhà trường, tập trung vào các
nguồn lực vào các phương tiện, trang thiết bị phục vụ dạy học, để thực hiện
tốt, có hiệu quả mục tiêu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
Tóm lại, để quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường hiện nay người
Hiệu trưởng cần tập trung vào: nâng cao nhận thức về bản chất của hoạt động
dạy học, đổi mới quản lý hoạt động dạy học, thực hiện những tác động cụ thể
20


để quản lý hoạt động dạy học. Người Hiệu trưởng phải “ Thay đổi sự quản lý”
để “Quản lý sự thay đổi”.
1.5. Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THCS đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục

Căn cứ Luật giáo dục (2005), điều lệ trường phổ thông đề tài hiểu quản
lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng trường THCS bao gồm:
- Quản lý hoạt động dạy của thầy
- Quản lý hoạt động học của trò
- Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học
1.5.1. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục
1.5.1.1. Quản lý xây dựng kế hoạch và phân công giảng dạy
Quản lý xây dựng kế hoạch:
Việc xây dựng kế hoạch của giáo viên và kế hoạch tổ chuyên môn là
một việc làm tất yếu. Trên cơ sở yêu cầu chung của công tác giáo dục và yêu
cầu riêng của từng bộ môn, căn cứ vào hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm
học của các cấp quản lý và tình hình cụ thể của nhà trường mà mỗi giáo viên
và tổ trưởng chuyên môn phải đề ra kế hoạch phù hợp.
Hiệu trưởng phải là người hướng dẫn giáo viên quy trình xây dựng kế
hoạch, giúp họ biết xác định đúng mục tiêu, tìm ra các biện pháp để thực hiện
mục tiêu đó.
- Nội dung yêu cầu kế hoạch đối với cá nhân:
+ Cơ sở để xây dựng kế hoạch: các chỉ thị, nhiệm vụ năm học, hướng
dẫn giảng dạy bộ môn, định mức chỉ tiêu được giao, tình hình điều tra chất
lượng học sinh, các điều kiện đảm bảo cho việc dạy và học.
+ Xác định mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu về các mặt hoạt động. Đề ra các
biện pháp để đạt được các mục tiêu và điều kiện để đảm bảo thực hiện kế
21


hoạch như: sách giáo khoa, tài liệu tham khảo, trang thiết bị dạy học bộ môn,
kinh phí dành cho các hoạt động, kế hoạch cụ thể từng chương, từng bài, từng
tháng, từng tuần. Chỉ đạo việc thực hiện đổi mới chương trình, phương pháp
trong giai đoạn hiện nay.

- Nội dung kế hoạch đối với tổ chuyên môn:
Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch chung với các
yêu cầu:
+ Cơ sở để xây dựng kế hoạch: Chỉ thị thực hiện nhiệm vụ năm học
mới, kế hoạch của nhà trường, đặc điểm tình hình của nhà trường, những
thuận lợi, khó khăn của nhà trường, tổ bộ môn.
+ Lập kế hoạch công tác từng tháng, học kỳ, cả năm. Xác định phương
hướng nhiệm vụ, mục tiêu, chỉ tiêu phấn đấu. Nêu các biện pháp thực hiện,
điều kiện thực hiện biện pháp như: CSVC, sự phối hợp của các lực lượng giáo
dục trong và ngoài nhà trường, sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Ban giám
hiệu nhà trường, các cấp lãnh đạo trong việc thực hiện đổi mới chương trình
sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy trong giai đoạn hiện nay.
Để đảm bảo chất lượng dạy học, mỗi cá nhân và tổ chuyên môn thực
hiện tốt kế hoạch đã đề ra, đồng thời cán bộ quản lý nhà trường cần theo dõi,
kiểm tra đôn đốc, tạo điều kiện tốt nhất cho họ đạt được mục tiêu đã đề ra
trong kế hoạch.
- Quản lý việc phân công giảng dạy:
Việc phân công giảng dạy cho giáo viên nhằm phát huy khả năng của
từng người để mang lại hiệu quả dạy học cao nhất là một công việc quan
trọng trong công tác quản lý của người Hiệu trưởng. Muốn làm tốt công việc
này thì người Hiệu trưởng cần hiểu rõ tình hình chất lượng đội ngũ giáo viên
như: trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm, hoàn cảnh gia đình, sức khoẻ,
nguyện vọng cá nhân,…... để phân công cho phù hợp. Có như vậy mới khích
22


lệ, động viên giáo viên phát huy tốt khả năng và tinh thần trách nhiệm trong
công việc được giao.
Ngược lại, nếu sự phân công giáo viên giảng dạy mang tính áp đặt cá
nhân, cảm tính sẽ gây ức chế làm giáo viên chán nản, không hứng thú và điều

này rất có hại trong công việc.
Ngoài ra, người Hiệu trưởng còn phải xem xét quyền lợi học tập của
học sinh, khối lượng công việc, tính chất công việc để giao cho giáo viên nào
cho hợp lý để có thể phát huy tốt nhất khả năng của từng giáo viên.
Như vậy chất lượng dạy học không chỉ phụ thuộc vào năng lực của giáo
viên, CSVC... mà còn phụ thuộc rất nhiều vào sự phân công giảng dạy và bố
trí công việc cho giáo viên của Hiệu trưởng.
1.5.1.2. Quản lý hoạt động của các tổ chuyên môn
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là những tác động có tổ chức, có
định hướng của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) đến đối tượng quản lý (Tổ
chuyên môn) nhằm đảm bảo cho hoạt động của tổ chuyên môn đi vào nề nếp
đạt hiệu quả, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường, trong đó sử dụng
và khai thác có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội để nâng cao chất
lượng giảng dạy, giáo dục trong nhà trường theo ý chí của chủ thể quản lý
(Hiệu trưởng)
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn là hoạt động của chủ thể quản lý
(Hiệu trưởng) nhằm tập hợp vào tổ chức các hoạt động của tổ chuyên môn,
giáo viên, học sinh, các lực lượng giáo dục khác cũng như huy động tối đa
các nguồn lực giáo dục để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong nhà
trường.
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn chủ yếu tác động đến tổ chuyên môn
và tập thể giáo viên trong tổ chuyên môn để tổ chức và phối hợp hoạt động
của họ trong quá trình giáo dục học sinh theo mục tiêu đào tạo.
23


1.5.1.3. Quản lý việc chuẩn bị giờ dạy của giáo viên
Việc soạn bài và chuẩn bị bài chu đáo, cẩn thận, dự đoán được những
tình huống xảy ra trong từng tiết học để có những phương pháp giảng dạy phù
hợp với đối tượng học sinh là công việc hết sức quan trọng, đem lại thành

công cho tiết học, nó đòi hỏi người giáo viên phải nâng cao ý thức trách
nhiệm, nâng cao nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học, luôn tự bồi
dưỡng chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp.
Do đó cán bộ quản lý nói chung, đặc biệt là Hiệu trưởng cần phải chỉ
đạo tốt công việc chuẩn bị bài và các thiết bị dạy học cần thiết, muốn vậy
Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn cần tập trung vào một số
công việc sau:
- Yêu cầu các tổ, nhóm chuyên môn nghiên cứu kỹ nội dung chương
trình, trao đổi, bàn bạc để đi đến thống nhất mục đích yêu cầu, nội dung,
phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức từng tiết học cho phù hợp với
đối tượng học sinh.
- Có thể mời chuyên viên trao đổi việc soạn những bài khó dạy trong
chương trình.
- Cùng với tổ chuyên môn kiểm tra giáo án định kỳ 2 tuần/01 lần, đột
xuất việc soạn bài và chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên, yêu cầu tổ chuyên
môn xây dựng kế hoạch tự kiểm tra thường xuyên, tránh hiện tượng đối phó,
hình thức.
- Thông qua dự giờ để đánh giá việc chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên.
- Tổ chức nhận xét, đánh giá rút kinh nghiệm trong tổ, nhóm chuyên
môn để cải tiến việc soạn bài theo hướng đổi mới phát huy được tính tích cực,
chủ động, sáng tạo, gây hứng thú,.. cho học sinh.
1.5.1.4. Quản lý giảng dạy trên lớp của giáo viên
- Thông qua trực ban hàng ngày để quản lý nề nếp trong các buổi học.
24


- Tổ chức hoạt động dự giờ, thăm lớp để nắm bắt thực trạng chất lượng
các giờ dạy và tổ chức rút kinh nghiệm sư phạm.
- Thông qua báo cáo của các tổ chuyên môn và của giáo viên chủ
nhiệm để nắm thông tin về công tác dạy học của giáo viên.

Hoạt động dạy và học trong nhà trường phổ thông hiện nay được thực
hiện chủ yếu bằng hình thức dạy và học trên lớp, với những giờ lên lớp và hệ
thống bài học cụ thể. Nói cách khác, giờ lên lớp là hình thức tổ chức cơ bản
và chủ yếu nhất của quá trình dạy học trong nhà trường để thực hiện mục tiêu
cấp học.
Chính vì vậy trong quá trình quản lý dạy và học của mình, Hiệu trưởng
phải có những biện pháp tác động cụ thể, phong phú và linh hoạt để nâng cao
chất lượng giờ lên lớp của giáo viên, đó là trách nhiệm của người quản lý.
Quản lý giờ lên lớp của giáo viên phải đảm bảo các yêu cầu chủ yếu là:
- Xây dựng “chuẩn” giờ lên lớp để quản lý tốt giờ lên lớp của giáo viên.
Ngoài những quy định chung của ngành cần thường xuyên được bổ sung,
điều chỉnh để thực hiện được tiến độ chung của nhà trường.
- Phải xây dựng nề nếp giờ lên lớp cho thầy và trò nhằm bảo đảm tính
nghiêm túc trong mọi hoạt động hết sức nhịp nhàng của nhà trường, góp phần
nâng cao chất lượng dạy học.
- Phải tác động đến giờ lên lớp một cách tích cực và càng trực tiếp càng
tốt để mọi giờ lên lớp đều góp phần thực hiện mục tiêu.
- Phải yêu cầu cụ thể từng đối tượng thực hiện đầy đủ, nghiêm túc
những quy định của nhà trường, quy chế có liên quan đến giờ lên lớp.
Để đảm bảo được những yêu cầu quản lý giờ lên lớp, Hiệu trưởng cần
xây dựng và quy định rõ chế độ thực hiện và kiểm tra sử dụng thời khoá biểu
nhằm kiểm soát các giờ lên lớp, duy trì nề nếp dạy học, điều khiển nhịp điệu
dạy học và tạo nên bầu không khí sư phạm trong nhà trường.
25