SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC SINH HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH

Chuyên đề:
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC
SINH HỌC NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
A. Lí do chọn chuyên đề:
I. Cơ sở lí luận:
Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học - từ chỗ quan tâm
tới việc học sinh học được gì đến chỗ quan tâm tới việc học sinh học được cái gì
qua việc học. Để thực hiện được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc
chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học,
cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất,
đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí nhớ
sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng
kiểm tra đánh giá kết quả học tập với kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập để
có tác động kịp thời nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động dạy học và giáo dục.
Trước bối cảnh đó cũng như để chuẩn bị cho quá trình đổi mới chương trình sau
năm 2015, việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng phát triển năng
lực của người học là cần thiết.
Trong những năm qua, toàn thể giáo viên cả nước đã thực hiện nhiều công
việc trong đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá và đã đạt được những
thành công bước đầu. Đây là những tiền đề vô cùng quan trọng để chúng ta tiến tới
việc việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng phát triển năng lực
của người học.
Trong dạy học bộ môn GDCD ở trường THCS, người GV là người giữ vai
trò chủ đạo trong việc hướng dẫn HS; hay nói cách khác là người trọng tài đưa học
sinh tìm tòi những tri thức khoa học. Lúc này học sinh là người chủ động, tích cực,
tìm tòi, phát hiện và có ý thức vận dụng kiến thức vào thực hành phục vụ nhu cầu
bản thân, gia đình và xã hội.
Do đặc trưng cơ bản của bộ môn GDCD là giúp học sinh hình thành những
kiến thức, kĩ năng cơ bản về đạo đức và pháp luật nên nó rất gần gũi với cuộc sống
và những hành vi hằng ngày của học sinh, nên người GV phải nắm được mục tiêu

chung của bộ môn, hiểu sâu và vận dụng kiến thức một cách linh động vào bài
giảng nhằm đưa tiết học trở nên sinh động, sáng tạo. Cũng từ bài học GDCD giáo
dục cho các em biết phân biệt việc làm đúng, sai, xấu tốt từ đó có thái độ yêu ghét
rõ ràng và có những định hướng đúng đắn cho hành vi, việc làm của bản thân và
của người khác.
Để làm được điều này việc dạy và học GDCD không chỉ đơn thuần sử dụng
biệt lập một phương pháp nào mà phải biết phối hợp các phương pháp một cách
khoa học, phù hợp từ tranh ảnh, video clip, các câu chuyện đạo đức, pháp luật hay
cả những câu ca dao tục ngữ... giúp HS hình thành được kiến thức nhanh nhất và
cụ thể nhất.


Cùng với việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, bộ môn GDCD nói
riêng, việc cải tiến phương pháp dạy học là một nhân tố rất quan trọng. Vì thế
trong vòng gần 10 năm trở lại đây, Đảng, Nhà nước và Bộ Giáo dục đã nhiều lần
bàn bạc và đi đến quyết định cải cách giáo dục, thay sgk nhằm “Đổi mới mạnh mẽ
phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện
thành nếp tư duy, sáng tạo của người học, từng bước áp dụng phương pháp tiên
tiến, hiện đại vào quá trình dạy học ...”
Học tập bộ môn GDCD càng cần đến sự phát triển tích cực, sáng tạo của học
sinh để không chỉ hiểu biết các vấn đề đạo đức, pháp luật mà còn biết chắt lọc và
áp dụng vào thực tiễn cuộc sống để có những định hướng đúng đắn cho hành vi,
việc làm của bản thân và của người khác.
II. Cơ sở thực tiễn:
Như chúng ta đã biết cấu trúc, nội dung cách trình bày của sách giáo khoa
học mới THCS theo hướng đổi mới cách viết từ thông báo kiến thức chuyển sang
tổ chức hoạt động để học sinh tìm tòi khám phá kiến thức mới, SGK góp phần thực
hiện mục tiêu chung của cấp học với ưu tiên giúp hình thành và phát triển phương
pháp tự học của học sinh, nâng cao năng lực độc lập, tính sáng tạo, có quan tâm
đúng mức tới tính phân hoá, phù hợp với các trình độ học tập của học sinh, hỗ trợ

có hiệu quả cho việc đổi mới phương pháp, dạy học theo hướng phát huy tính tích
cực, chủ động của HS. Vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy học thụ động sang
phương pháp dạy học tích cực là điều cần thiết, trong đó phương pháp tổ chức hoạt
động nhóm của học sinh là cách tiếp cận để dạy học tích cực có hiệu quả.
Tổ chức hoạt động nhóm là một hình thức trong phương pháp dạy học tích
cực trong đó những người tham gia được hướng dẫn bởi một người tổ chức thông
qua một chuỗi các hoạt động học tập, được khuyến khích để trao đổi các kinh
nghiệm và tạo cơ hội để chỉ huy và bị chỉ huy bởi các bạn cùng tuổi thông qua quá
trình học tập. Qua thảo luận nhóm các thành viên của nhóm có thể được nhận thêm
thông tin từ bạn bè, được biểu lộ qua các quan điểm khác nhau và phát triển các kĩ
năng giao tiếp. Hoạt động nhóm được tổ chức sẽ làm tăng không khí học tập gắn
bó. Trong từng nhóm, các ý kiến của mỗi cá nhân được đánh giá và chấp nhận, có
sự cảm thông chia sẻ, tin cậy và ủng hộ giữa học sinh với nhau, giúp các em hình
thành và phát triển khả năng làm việc hợp tác. Đây là một kĩ năng quan trọng của
người lao động tương lai. HS học theo nhóm HS có cơ hội thể hiện hiểu biết,
những kĩ năng, những quan điểm, thái độ trước một vấn đề nêu ra. Tính cách cá
nhân được bộc lộ, phát triển tình bạn bè, ý thức cộng đồng. Dạy học theo nhóm
giúp GV thu nhận những kinh nghiệm, sự sáng tạo của học sinh, cũng là phương
pháp có tính hiệu quả cao tạo điều kiện để học sinh tham gia vào quá trình dạy học,
giúp phát triển hành vi xã hội và phát triển tư duy.
Trong phương pháp hoạt động nhóm chú trọng vào phương pháp tự học của
học sinh. ở xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh chóng với sự bùng nổ thông tin, kĩ
thuật công nghệ phát triển thì không nhồi nhét vào đầu óc HS khối lượng kiến thức
ngày càng nhiều mà cần quan tâm dạy cho các em phương pháp tự học. Nếu làm
được điều đó sẽ tạo cho các em lòng say mê học tập. Kết quả học tập được nhân
lên gấp bội. Do đó trong qua trình học tập bên cạnh việc học tâp cá thể cần phối
2


hợp học tập hợp tác theo nhóm vì một lớp trình độ kiến thức tư duy của học sinh

không đông đều. Mặt khác trong học tập không phải mọi tri thức kĩ năng, thái độ
đều được hình thành thuận lợi bằng những hoạt động độc lập của học sinh. Thông
qua thảo luận, tranh luận trong nhóm làm tăng hiệu quả học tập nhất là lúc phải
giải quyết những vẫn đề khó thực sự xuất hiện nhu cầu phối hợp cá nhân để hoàn
thành nhiệm vụ chung. Trong hoạt động nhóm khó có thể có tính ỉ lại. GV khuyến
khích HS đóng góp ý kiến cá nhân vẫn đề đang học, khuyến khích những bài giải,
những bài tập sáng tạo thắc mắc những vấn đề đang học hay những bài tập khó.
GV tạo cơ hội để học sinh tham nhận xét, bổ sung các câu trả lời của bạn.
Như vậy dạy học tích cực bằng phương pháp hoạt động nhóm thì hoạt động
của học sinh là chủ yếu, giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, chỉ đạo việc
tìm tòi, khai thác kiến thức của học sinh. Trong quá trình thực tế giảng dạy, tự học
tập qua đồng nghiệp, tham gia các kì thao giảng, thông qua học tập bồi dưỡng
thường xuyên tôi đã nhận thức được vai trò của việc đổi mới phương pháp dạy học
đặc biệt trong phương pháp dạy học hợp tác nhóm nhỏ. Xuất phát từ những lí do
trên, để thực hiện một cách có hiệu quả sự chỉ đạo của ngành trong việc nâng cao
chất lượng giáo dục bộ môn sinh học, trường chúng tôi tổ chức thực hiện chuyên
đề "Sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học sinh học nhằm phát
triển năng lực học sinh"
B. Nội dung chuyên đề:
1. Thảo luận nhóm là gì?
Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình
khám phá và lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng tư duy, kỹ năng hợp tác trao đổi
lẫn nhau thì thảo luận nhóm có vai trò tích cực nhất. Vậy thảo luận nhóm là gì?
Hiểu một cách đơn giản, Thảo luận nhóm là phương pháp dạy học, trong đó giáo
viên chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ (có thể 2 hoặc 4, hoặc 6 – không nên chia
nhóm lẻ). Các thành viên trong nhóm đều phải làm việc, trao đổi từ đó đưa ra ý
kiến chung của cả nhóm về vấn đề được giao.
2. Tác dụng của phương pháp thảo luận nhóm:
Mục đích chính của thảo luận nhóm là thông qua cộng tác học tập nhằm phát
huy tính tích cực, chủ động, tự lực của học sinh; trong thảo luận nhóm, học sinh

phải tự giải quyết nhiệm vụ học tập, đòi hỏi sự tham gia tích cực của các thành
viên, đồng thời các thành viên cũng có trách nhiệm về kết quả làm việc của mình.
Phát triển năng lực cộng tác làm việc của học sinh: HS được luyện tập kĩ
năng cộng tác, làm việc với tinh thần đồng đội giúp HS có điều kiện trao đổi, phát
triển năng lực giao tiếp, biết lắng nghe, chấp nhận và phê phán ý kiến người khác;
đồng thời các em biết đưa ra những ý kiến và bảo vệ ý kiến của mình.
Hình thành phương pháp nghiên cứu khoa học cho HS: thông qua thảo luận
nhóm giúp các em hình thành dần phương phương pháp nghiên cứu khoa học, rèn
luyện và phát triển năng lực khoa học trong mọi vấn đề cuộc sống.
3. Những thuận lợi và khó khăn trong tổ chức hoạt động thảo luận nhóm:
Trong dạy học tích cực, thảo luận nhóm là phương pháp có nhiều ưu điểm.
Trong đó, người học được phát huy tối đa được bộc lộ những khả năng của bản
3


thân. Đồng thời qua đó, các em còn có điều kiện học hỏi lẫn nhau, tạo không khí
thoải mái trong học tập. Điều đặc biệt là luôn có được cảm giác tự do, thoải mái
không bị áp đặt (khác với kiểu dạy học truyền thống - kiểu truyền thụ một chiều:
thầy nói trò nghe. Học trò học thuộc lời thầy như cái máy ghi âm…) thảo luận
nhóm khiến cho giờ học sinh động hơn.
*Thuận lợi
- Tạo được không khí vui tươi, sinh động cho giờ dạy.
- Có thể phát triển năng lực toàn diện cho học sinh từ tâm lí, tính cách cho đến kỹ
năng và hành vi giao tiếp…
- Số lượng hợp tác làm việc tập thể nên có thể bổ sung cho nhau những thiếu sót.
- Qua quan sát hoạt động của các nhóm, giáo viên có thể đánh giá chính xác năng
lực của từng học sinh từ đó kịp thời điều chỉnh hoạt động dạy học cho phù hợp,
đồng thời cũng kịp thời trấn chỉnh thái độ học tập không tốt của học sinh.
*Khó khăn:
- Giáo viên thường bị động về thời gian.

- Lớp thường có số lượng quá đông (trên khoảng 30 học sinh), gây trở ngại rất
nhiều trong tổ chức, quản lí các nhóm.
- Đa phần học sinh ít chuẩn bị trước ở nhà. Trong nhóm thường chỉ tập trung ở một
số đối tượng tích cực, có năng lực, đa phần thuộc nhóm học sinh lười biếng hay ỷ
lại vào người khác nên ít mang lại hiệu quả như mong muốn.
Vì thế, muốn hoạt động thảo luận nhóm thành công, giáo viên phải nắm
vững phương pháp, biết cách tổ chức, biết kết hợp nhiều phương tiện, kỹ thuật hỗ
trợ. Song yếu tố quyết định vẫn là ở học sinh. Vì thế, ngoài việc phải năng động,
tích cực, các em cần được hướng dẫn cụ thể trước khi tiến hành thảo luận và ngay
cả khi chuẩn bị soạn bài ở nhà trong tiết học trước.
Sau đây là nội dung cụ thể cho việc tổ chức thảo luận nhóm.
4. Một số vấn đề chú ý khi tổ chức thảo luận nhóm:
4.1. Lựa chọn đề tài:
Việc lựa chọn đề tài rất quan trọng. Đề tài quá khó hoặc quá dễ đối với học
sinh đều ảnh hưởng đến hoạt động thảo luận của học sinh. Lựa chọn vấn đề thảo
luận phải hấp dẫn, có tính chất kích thích tính tích cực chủ động làm việc của học
sinh. Đề tài thảo luận phải là vấn đề chính của bài học, vấn đề có thể có nhiều
hướng khai thác khác nhau, nhiều cấp độ nhận thức khác nhau. Thường là loại cấp
độ phát hiện và suy luận.
Trong đó đặc biệt chú ý:
1) Phải đặt ra nhiệm vụ cụ thể của từng nhóm bằng một câu hỏi. Câu hỏi phải rõ
ràng, không mập mờ, đánh đố và phải duy nhất một cách hiểu.
2) Phải có hướng dẫn cụ thể về yêu cầu và định hướng cách thức làm việc.
4


3) Những vấn đề không nên cho thảo luận: tóm tắt tác giả, tóm tắt tác phẩm, xác
định nhân vật chính, nhân vật phụ, xác định bố cục,…
4) Thời gian thảo luận phải tương ứng với nội dung yêu cầu của vấn đề thảo luận
4.2.Chia nhóm: Khi chia nhóm cần chú ý:

Cần phải chia đều về số lượng và năng lực làm việc giữa các nhóm với nhau.
Không chia nhóm này quá nhiều, nhóm kia quá ít; nhóm này tập trung học sinh
giỏi, nhóm kia phần đông là yếu kém, ý thức học tập chưa cao.
Không nên chia nhóm lẻ.
Nếu vấn đề đặt ra trong bài học không nhiều, giáo viên có thể cho hai nhóm cùng
thảo luận một vấn đề. Nhưng sau đó giáo viên có thể linh hoạt cho nhóm này báo
cáo, nhóm kia đặt ra câu hỏi phản biện.
4.3.Giao nhiệm vụ:
Rất nhiều trường hợp tổ chức thảo luận nhóm không thành công, trong đó nguyên
nhân chính thường do giao nhiệm vụ không rõ ràng, phân công không hợp lí.
Nhiệm vụ được giao thì quá nhiều trong khi thời gian để làm thì quá ít. Trong
những lần như thế, thảo luận nhóm đa phần chỉ mang hình thức đối phó, không có
giá trị thiết thực.
Vì thế, khi tổ chức chia nhóm, cần chú ý giao nhiệm vụ cụ thể cho mỗi nhóm, nhất
là các thành viên trong nhóm. Mỗi nhóm phải có thư kí để tổng hợp ý kiến của các
thành viên trong nhóm. Học sinh được giao nhiệm vụ này phải là những học sinh
khá – giỏi, tích cực, năng động, có khả năng tổng hợp và trình bày vấn đề trước tập
thể. Đây là kỹ năng quan trọng cần được rèn luyện thường xuyên. Kỹ năng này rất
có ích cho các em sau này khi bước vào đời. Vì thế, giáo viên cũng nên tạo cơ hội
cho tất cả được thử sức, không nên quá tập trung vào một em duy nhất.
4.4.Giám sát hoạt động của từng nhóm.
Do đa phần học sinh của chúng ta có ý thức học tập không cao, năng lực học tập
không đều. Thường với một nhóm đông thành viên, rất dễ dẫn đến nhiều em không
tập trung, làm việc riêng. Hoặc trong quá trình thảo luận, có khi do lúng túng
không hiểu rõ yêu cầu của vấn đề cần thảo luận dẫn đến làm lệch hướng, không
đáp ứng yêu cầu đặt ra. Vì thế, giáo viên phải giám sát thường xuyên, kịp thời uốn
nắn.
4.5.Trình bày kết quả thảo luận
Khi kết thúc quá trình thảo luận, mỗi nhóm cử đại diện trình bày kết quả thảo luận
của nhóm. Thường, công việc này do thư kí nhóm trình bày. Tùy vào điều kiện,

giáo viên có thể cho các nhóm tham gia phản biện. Khi ấy, giáo viên chính là trọng
tài có nhiệm vụ dẫn dắt, định hướng vào đề tài, tránh lệch hướng.
Điều cần chú ý, tất cả các nhóm phải được trình bày kết quả thảo luận của mình.
Thực tế qua dự giờ một số đồng nghiệp, do không có thời gian, một số thầy cô chỉ
chọn một hoặc hai nhóm trình bày. Nhóm còn lại, hoặc tiết sau trình bày hoặc tự
rút kinh nghiệm từ các nhóm trước. Điều này là không công bằng. Có thể hình
5


thành ở các em thái độ không cố gắng trong những lần sau. Cũng như giáo viên
không nhận ra được những ưu và khuyết điểm của nhóm. Và như thế, giáo viên
không đánh giá một cách toàn diện học sinh.
4.6.Tổng kết đánh giá
Tổng kết đánh giá là khâu cuối cùng của hoạt động thảo luận. Vấn đề cốt lõi của
khâu này là phải tìm ra được vấn đề - có thể xem như chân lý mà mỗi nhóm đã đạt
được hoặc đạt được. Ngoài ra cũng cần đánh giá khả làm việc của nhóm: Các
nhóm làm việc có khoa học hay không. Những ai tích cực, những ai lười biếng,
hay làm chuyện riêng, cần rút kinh nghiệm gì,… Giáo viên nên nhận xét cụ thể,
khách quan và tốt nhất nên cho điểm để khích lệ tinh thần học tập của các em.
Có trường hợp giáo viên sau khi để các nhóm trình bày xong nội dung thảo luận
của mình, giáo viên nhận xét xong tất cả các nhóm rồi mới công bố kết quả chung.
Cách làm này tuy có tiết kiệm được thời gian nhưng thực tế không hiệu quả. Làm
như thế giáo viên sẽ không đánh giá một cách toàn diện khả năng của từng nhóm.
Và học sinh cũng khó nhận ra cái ưu điểm – hạn chế của mình.
Thực tế, cách làm hiệu quả nhất chính là giải quyết dứt điểm từng nhóm một, có
nhận xét đánh giá ưu khuyết điểm, sau đó đưa ra kết luận của giáo viên về vấn đề
đặt ra của đề tài, cuối cùng so sánh giữa các nhóm để làm cơ sở đánh giá năng lực
của từng nhóm cũng như rút kinh nghiệm cho lần sau.
5.Kỹ thuật phối hợp trong hoạt động thảo luận nhóm.
Việc tổ chức thảo luận nhóm có thành công hay không, phần lớn tùy thuộc rất

nhiều vào kỹ thuật tổ chức. Qua quá trình học tập, rút kinh nghiệm từ bản thân và
đồng nghiệp tôi nhận thấy trong hoạt động thảo luận nhóm nên có thể vận dụng kết
hợp những kỹ thuật dạy học sau:
5.1.Kỹ thuật đặt câu hỏi
Câu hỏi ở đây chính là yêu cầu hay vấn đề đặt ra cho từng nhóm. Câu hỏi phải kích
thích sự hứng thú của học sinh, phải vừa tầm khả năng làm việc của nhóm. Vì thế
giáo viên nên lựa chọn câu hỏi phải đạt cấp độ vừa mang tính phát hiện vừa có sự
tư duy sâu.
Ví dụ: ...........
5.2.Kỹ thuật “Khăn phủ bàn”
Mỗi nhóm sẽ có một tờ giấy A0 đặt trên bàn, như là một chiếc khăn trải bàn. Chia
tờ giấy ra thành nhiều phần xung quanh tờ giấy .Tùy thuộc vào số lượng của nhóm
sẽ có số lượng khung tương ứng. Các thành viên sẽ ghi ý kiến tìm được của mình
vào trong khung đó. Phần chính giữa là ý chung, được thống nhất của cả nhóm.
Phần này do thư kí nhóm ghi lại.
Sử dụng kỹ thuật này giáo viên sẽ dễ dàng đánh giá từng thành viên một. Đánh giá
khả năng làm việc của nhóm, đặc biệt là về mặt hình thức.
5.3. Kỹ thuật dùng phiếu học tập
Phiếu học tập là những tờ giấy rời có nội dung hướng dẫn, yêu cầu học sinh làm
việc trong một thời gian ngắn tại lớp học hoặc được làm ở nhà trước mỗi bài học.

6


Sử dụng kỹ thuật dùng phiếu học tập trong thảo luận nhóm là biện pháp đem lại
hiệu quả tích cực nhất. Để làm tốt công việc này, đòi hỏi giáo viên phài kì công
thiết kế.
Một phiếu học tập được xem là tốt phải là phiếu vừa mang tính thẩm mỹ vừa thể
hiện đầy đủ các yêu cầu đăt ra từng cá nhân hoặc nhóm.
Ngoài ra, trong hoạt động thảo luận nhóm có thể sử dụng một số kỹ thuật hỗ trợ

thêm. Chẳng hạn như:
1) Kỹ thuật vẽ sơ đồ tư duy
2) Kỹ thuật hợp tác
…..
6 - Các bước tiến hành hoạt động nhóm:
** Giao nhiệm vụ:
+ Nêu mục tiêu của hoạt động nhóm: giáo viên thông báo rõ ràng mục tiêu
của hoạt động. Sau hoạt động nhóm, học sinh cần thu nhận được những kiến thức,
kĩ năng gì.
+ Tóm tắt khái quát toàn bộ hoạt động: GV mô tả khái toàn bộ hoạt động, có
những công việc gì, làm như thế nào.
+ Nêu câu hỏi, vấn đề: GV nêu nhiệm vụ thảo luận cho cả lớp ( nếu cả lớp
có cùng nhiệm vụ ) hoặc cho mỗi nhóm ( nếu các nhóm có nhiệm vụ khác nhau ).
**Thành lập nhóm:
+ Chia nhóm: Thông báo số nhóm, mỗi nhóm có bao nhiêu người và cách
chia nhóm.
+ Cung cấp thông tin và các điều kiện đảm bảo cho hoạt động nhóm. Nơi
làm việc của nhóm, bao nhiêu thời gian, kết quả cuối cùng, ai sẽ chỉ đạo nhóm, tiến
hành ra sao, nguồn vật tư, dụng cụ …
+ Dành thời gian để học sinh tự nghiên cứu mẫu vật, trao đổi thống nhất với
nhau, kiểm tra lại xem các em đã rõ nhiệm vụ chưa, hoặc các em có thắc mắc gì
nữa không.
**Làm việc theo nhóm:
+ Bắt đầu làm việc theo nhóm: sau khi hoàn thành các bước trên GV yêu cầu
các em tiến hành làm việc theo nhóm. Các nhóm thảo luận nhiệm vụ dưới sự điều
khiển của nhóm trưởng. Thư kí ghi chép những ý kiến thảo luận, kết quả thí
nghiệm …
+ Theo dõi tiến độ của nhóm: điều chỉnh thời gian cần thiết, giải quyết
những thắc mắc của học sinh, những khó khăn các nhóm gặp phải. +Thông báo
thời gian: GV nhắc nhở HS về thời gian cho học sinh để đảm bảo thời gian như kế

hoạch đã dự kiến. Tránh bị động và quá thời gian thảo luận, ảnh hưởng đến kế
hoạch của bài học.
+ Hỗ trợ các nhóm làm báo cáo: Trong khi học sinh báo cáo, GV có thể đến
từng nhóm và hưỡng dẫn học sinh viết báo cáo theo yêu cầu của giáo viên.
** Các nhóm báo cáo kết quả: Đại diện từng nhóm báo cáo kết quả của
nhóm mình, các nhóm khác nêu câu hỏi và thắc mắc.
** Tổng kết rút kinh nghiệm:
7


Trong hoạt động rút kinh nghiệm, GV thực hiện có sự phối hợp của học
sinh. Những kết luận về kiến thức và kĩ năng mà HS cần tiếp thu cần được tổng
kết, tóm tắt, hệ thống sau hoạt động nhóm. Đồng thời trong bước này, GV cần rút
kinh nghiệm về tinh thần, thái độ tham gia hoạt động của các nhóm, của từng các
nhân. Đây cũng là những điều cần thiết cho giáo viên để tổ chức hoạt động tương
tự ở các lớp khác.
c - Dạy học tích cực bằng phương pháp hoạt động nhóm. áp dụng vào bài
“ thực hành quan sát lá biến dạng ” sinh học 6:
III. Kết luận:
- Như vậy tổ chức dạy học sinh học theo hình thức hoạt động nhóm là một
trong những hình thức tốt để phát huy tính tích cực của học sinh. Với hình thức
này, HS được khuyến khích thảo luận và hợp tác với nhau, được trao đổi, chia sẻ
và có cơ hội sử dụng phương pháp, kiến thức và các kĩ năng mà các em đã được
lĩnh hội và rèn luyện. Bằng cách đó sẽ hấp dẫn, lôi cuốn HS vào các hoạt động học
tập, thu nhận kiến thức bằng chính khả năng của mình với sự giúp đỡ của GV. Với
phương pháp này bản thân tôi đã áp dụng vào bài giảng, bước đầu đã thành công
trong giảng dạy và học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng, có hứng thú hơn
trong học tập đặc biệt khi dạy trong lớp có học sinh khá, giỏi thì việc tiếp thu kiến
thức của các em nhanh hơn, chủ động hơn, sáng tạo hơn. Qua đề tài này cũng đã
đem ra được cách bố trí một tiết dạy bằng hình thức hoạt động nhóm, cách bố trí

nhóm và sinh hoạt nhóm đối với học sinh và trình bày được phương hướng và trình
tự của bài dạy, mục 1 từ các câu hỏi SGK và câu hỏi mở rộng rút ra được các loại
lá biến dạng và khắc sâu kiến thức lá biến dạng cho các em qua trò chơi ghép các
mảnh bìa về đặc điểm, chức năng, nhận dạng các lá biến dạng, sang đến mục 2 từ
kiến thức trong bảng và hiểu biết thực tế học sinh rút ra được ý nghĩa của lá biến
dạng. Trong phạm vi đề tài này tôi chỉ áp dụng vào một bài mà tôi đã áp dụng dạy
thành công mong các đồng nghiêp tham khảo góp ý kiến để áp dụng vào các bài
khác trong quá trình giảng dạy./.
Ngày nay, để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy
tính tích cực của học sinh thì có nhiều giải pháp để giáo viên lựa chọn. Trong số
đó, thảo luận nhóm luôn là vấn đề rất được quan tâm. Tuy nhiên khả năng sử dụng
biện pháp này và thành công đem lại không được cao. Bởi khi sử dụng phương
pháp này, người giáo viên phải đối mặt với áp lực thời gian, năng lực học tập của
học sinh, phải tốn nhiều công sức đề lựa chọn đề tài, thiết kế phiếu học tập, câu hỏi
hướng dẫn thảo luận… cho nên nhiều giáo viên ngán ngại khi sử dụng chúng.
Nhưng thực tế, nếu ứng dụng tốt phương pháp này, hiệu quả đem lại rất tích cực.
Biện pháp này không những giúp học sinh khắc sâu hơn kiến thức bài học mà còn
rèn luyện nhiều cho các em kỹ năng quan trọng sau này. Trước hết là kỹ năng làm
việc theo nhóm, kỹ năng trình bày vấn đề, …
Qua thực tế trải nghiệm và nghiên cứu, bản thân nhận thấy việc sử dụng thảo
luận nhóm trong dạy học là có khả năng và đem lại hiệu quả cao. Tuy nhiên để
thành công, ngoài việc nắm vững các yếu tố kỹ thuật bỗ trợ trong quá trình tổ chức
thảo luận thì giáo viên cũng cần chú ý hướng dẫn kỹ cho học sinh chuẩn bị bài
8


trước ở nhà và công việc này phải được duy trì thường xuyên. Mỗi lần tổ chức đều
có nhận xét, đánh giá rút kinh nghiệm và nhất là phải cho học sinh thấy được cái
lợi ích của mình khi được học tập theo phương pháp này. Có như thế các em mới
hứng thú và hợp tác tích cực hơn, chủ động hơn.

Và cuối cùng, việc sử dụng các yếu tố kỹ thuật hỗ trợ phải linh hoạt, sáng tạo.
Tránh lặp đi lặp lại một hình mẫu tạo cảm giác đơn điệu, nhàm chán.

9