TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH

LỜI MỞ ĐẦU
Tài sản cố định (TSCĐ) là một trong những bộ phận cơ bản tạo nên cơ sở vật chất
cho nền kinh tế quốc dân, nó là yếu tố quan trọng của quá trình sản xuất của xã hội. Hoạt
động sản xuất thực chất là quá trình sử dụng các tư liệu lao động để tác động và đối tượng
lao động nhằm tạo ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu của con người. Với doanh nghiệp,
TSCĐ là nhân tố công nghệ, năng lực sản xuất kinh doanh. Bởi vậy, TSCĐ được xem như
là thước đo trình độ công nghệ, năng lực sản xuất và khả năng cạnh tranh của doanh
nghiệp.
Trong những năm qua, việc sử dụng TSCĐ đặc biệt được quan tâm. Đối với một
doanh nghiệp, điều quan trọng không chỉ là mở rộng quy mô TSCĐ mà còn phải biết khai
thác có hiệu quả nguồn TSCĐ hiện có. Do vậy, một doanh nghiệp phải tạo ra một chế độ
quản lý đảm bảo sử dụng hợp lý công suất TSCĐ, kết hợp với việc thường xuyên đổi mới
TSCĐ.
Để kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, được sự giúp đỡ của thầy cô giáo em mạnh dạn
nghiên cứu chuyên đề “Kế toán tài sản cố định trong Doanh nghiệp”. Với mục đích cung
ứng đủ cho người tiêu dùng, công ty đã tiếp cận một cách có chọn lọc nguyên vật liệu đầu
vào, các chế độ do Nhà nước ban hành. Bản chuyên đề này bao quát một cách có hệ thống
tổng quan về công ty, đến thực trạng quản lý “Tổ chức công tác kế toán TSCĐ” và một số
giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ tại công ty.
Báo cáo gồm 3 phần:
- Phần I: Tổng quan về kế toán TSCĐ
- Phần II: Thực trạng công tác kế toán TSCĐ tại công ty Cổ phần đầu tư và xây
dựng 24 - ICIC
- Phần III: Nhận xét và đánh giá về công tác kế toán TSCĐ tại công ty
Sau thời gian thực tập tại Công ty cổ phần xây dựng 24 – ICIC với thời gian thực tế
còn ít và phần kiến thức còn hạn hẹp nên bài chuyên đề của em khó tránh khỏi những
thiếu sót, em rất mong nhận được sự chỉ bảo và những ý kiến đóng góp của Ban Giám
Đốc, các anh chị kế toán.
Em xin chân thành cảm ơn!

PHẦN I

1


TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TSCĐ
1.1.

LÝ DO LỰA CHỌN ĐỀ TÀI
Để tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh bất kể doanh nghiệp nào cũng cần các

yếu tố đầu vào như: tư liệu lao động, đối tượng lao động và lao động sống. TSCĐ là một
bộ phận chủ yếu của tư liệu lao động, nó là tiền đề, là cơ sở duy trì và thực hiện các hoạt
động SXKD của doanh nghiệp, đồng thời là yếu tố quyết định đến năng lực sản xuất, trình
độ kỹ thuật và quy mô hoạt động của từng doanh nghiệp.
Việc đầu tư trang thiết bị và tổ chức quản lý, sử dụng TSCĐ là một cách hợp lý, phù
hợp với điều kiện thực tế, đặc điểm ngành nghề kinh doanh của doanh nghiệp sẽ tạo điều
kiện cho doanh nghiệp nâng cao năng suất lao động, giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm,
nâng cao chất lượng sản phẩm. Từ đó có biện pháp tăng khả năng cạnh tranh của những
sản phẩm doanh nghiệp sản xuất và cung ứng.
Đối với doanh nghiệp công nghiệp TSCĐ là cơ sở vật chất quan trọng trong quá trình
SXKD. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, nhu cầu về đầu tư đổi mới TSCĐ, thay thế cho
những tài sản cũ, lạc hậu trở thành vấn đề sống còn trong sự vận động phát triển nói riêng
và nền kinh tế nói chung.
Có thể thấy rằng, kế toán TSCĐ ở các doanh nghiệp hiện nay đã có sự đổi mới và đòi
hỏi ngày càng hoàn thiện hơn nhằm phản ánh đúng đắn, hợp lý và cung cấp được thông tin
nắm được tình hình về cơ sở vật chất kỹ thuật và đánh giá được tình hình sử dụng TSCĐ
trong quá trình hoạt động của các doanh nghiệp.
Để kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, được sự giúp đỡ của thầy cô giáo em mạnh dạn
nghiên cứu chuyên đề “Tổ chức công tác Kế toán tài sản cố định trong Công ty cổ
phần xây dựng 24 – ICIC”. Với mục đích cung ứng đủ cho người tiêu dùng, công ty đã
tiếp cận một cách có chọn lọc nguyên vật liệu đầu vào, các chế độ do Nhà nước ban hành.

Bản báo cáo này bao quát một cách có hệ thống tổng quan về công ty, đến thực trạng quản
lý “ Tổ chức công tác kế toán TSCĐ” và một số giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng
TSCĐ tại công ty.
1.2. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1.2.1. Mục đích, đối tượng, nội dung nghiên cứu:
1.2.1.1.
Mục đích nghiên cứu:

2


Tìm hiểu, nghiên cứu về công tác kế toán TSCĐ tại Công ty cổ phần đầu tư và xây
dựng 24 – ICIC năm 2014. Qua đó đưa ra những đánh giá, kiến nghị và đề xuất một số
giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán TSCĐ của Công ty trong các năm tiếp theo.
1.2.1.2.
Đối tượng nghiên cứu:
- Các loại TSCĐ và đặc điểm của chúng tại công ty Cổ phần đầu tư và xây dựng 24 –
ICIC.
- Các chứng từ, sơ đồ luân chuyển chứng từ.
- Chế độ, chính sách về quản lý TSCĐ.
- Các loại sổ sách kế toán TSCĐ tại công ty.
1.2.2. Phương pháp nghiên cứu:
Căn cứ vào mục đích, đối tượng, nội dung nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu mà
đề tài lựa chọn là:
- Phương pháp phân tích đánh giá
- Phương pháp thống kê
- Phương pháp hạch toán kế toán.
Ngoài ra còn kết hợp với các số liệu thực tế được tập hợp vào bảng , biểu. Sau đó, rút
ra được các nhận xét và kết luận về ưu nhược điểm trong tổ chức quản lý TSCĐ của Công
ty, từ đó đề xuất một số các phương án nâng cao hiệu quả hoạt động trong công tác hạch

toán TSCĐ cua doanh nghiệp.
1.3.

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TSCĐ VÀ KẾ TOÁN TSCĐ TRONG

DOANH NGHIỆP:
1.3.1. Khái niệm, đặc điểm TSCĐ:
- Khái niệm:
+ Tài sản cố định hữu hình: là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất
thoả mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định hữu hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh
doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu như nhà cửa, vật kiến trúc, máy
móc, thiết bị, phương tiện vận tải...
+ Tài sản cố định vô hình: là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện một
lượng giá trị đã được đầu tư thoả mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định vô hình, tham gia
vào nhiều chu kỳ kinh doanh, như một số chi phí liên quan trực tiếp tới đất sử dụng; chi
phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng sáng chế, bản quyền tác giả...
+ Tài sản cố định thuê tài chính: là những TSCĐ mà doanh nghiệp thuê của công ty
cho thuê tài chính. Khi kết thúc thời hạn thuê, bên thuê được quyền lựa chọn mua lại tài
3


sản thuê hoặc tiếp tục thuê theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê tài chính.
Tổng số tiền thuê một loại tài sản quy định tại hợp đồng thuê tài chính ít nhất phải tương
đương với giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng.
Mọi TSCĐ đi thuê nếu không thoả mãn các quy định nêu trên được coi là tài sản cố
định thuê hoạt động.
- Đặc điểm:
TSCĐ có nhiều chủng loại khác nhau với hình thái biểu hiện, tính chất đầu tư và mục
đích sử dụng khác nhau. Nhưng nhìn chung khi tham gia vào các hoạt động SXKD đều có
những đặc điểm sau:

+ TSCĐ là một trong ba yếu tố không thể thiếu của nền kinh tế của một quốc gia nói
chung và trong hoạt động SXKD của mỗi doanh nghiệp nói riêng.
+ TSCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ SXKD.
+ Giá trị của TSCĐ.
+ Giá trị của TSCĐ được chuyển dịch vào chi phí SXKD thông qua việc doanh
nghiệp trích khấu hao. Hàng tháng, hàng quý doanh nghiệp phải tích lũy phần vốn này để
hình thành nguồn vốn khấu hao cơ bản.
+ TSCĐ hữu hình giữ nguyên hình thái ban đầu cho đến khi bị hư hỏng, còn TSCĐ
vô hình khi tham gia vào quá trình SXKD thì cũng bị hao mòn do tiến bộ của khoa học kỹ
thuật, giá trị của TSCĐ vô hình cũng dịch chuyển dần dần, từng phần vào chi phí SXKD
của doanh nghiệp.
- Tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ:
+ TSCĐ hữu hình:
Tư liệu lao động là những tài sản hữu hình có kết cấu độc lập, hoặc là một hệ thống
gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau để cùng thực hiện một hay một số
chức năng nhất định mà nếu thiếu bất kỳ một bộ phận nào thì cả hệ thống không thể hoạt
động được, nếu thoả mãn đồng thời cả ba tiêu chuẩn dưới đây thì được coi là tài sản cố
định:
 Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;
 Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên;
 Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách tin cậy và có giá trị từ 30.000.000
đồng (Ba mươi triệu đồng) trở lên.
 Trường hợp một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau,
trong đó mỗi bộ phận cấu thành có thời gian sử dụng khác nhau và nếu thiếu một bộ phận
nào đó mà cả hệ thống vẫn thực hiện được chức năng hoạt động chính của nó nhưng do
4


yêu cầu quản lý, sử dụng tài sản cố định đòi hỏi phải quản lý riêng từng bộ phận tài sản thì
mỗi bộ phận tài sản đó nếu cùng thoả mãn đồng thời ba tiêu chuẩn của tài sản cố định

được coi là một tài sản cố định hữu hình độc lập.
 Đối với súc vật làm việc và/hoặc cho sản phẩm, thì từng con súc vật thoả mãn
đồng thời ba tiêu chuẩn của tài sản cố định được coi là một TSCĐ hữu hình.
 Đối với vườn cây lâu năm thì từng mảnh vườn cây, hoặc cây thoả mãn đồng thời
ba tiêu chuẩn của TSCĐ được coi là một TSCĐ hữu hình.
+ TSCĐ vô hình:
Mọi khoản chi phí thực tế mà doanh nghiệp đã chi ra thoả mãn đồng thời cả ba tiêu
chuẩn quy định tại khoản 1 Điều này, mà không hình thành TSCĐ hữu hình được coi là
TSCĐ vô hình.
Những khoản chi phí không đồng thời thoả mãn cả ba tiêu chuẩn nêu tại khoản 1
Điều 3 Thông tư này thì được hạch toán trực tiếp hoặc được phân bổ dần vào chi phí kinh
doanh của doanh nghiệp.
Riêng các chi phí phát sinh trong giai đoạn triển khai được ghi nhận là TSCĐ vô
hình tạo ra từ nội bộ doanh nghiệpnếu thỏa mãn đồng thời bảy điều kiện sau:
 Tính khả thi về mặt kỹ thuật đảm bảo cho việc hoàn thành và đưa tài sản vô hình
vào sử dụng theo dự tính hoặc để bán;
 Doanh nghiệp dự định hoàn thành tài sản vô hình để sử dụng hoặc để bán;
 c) Doanh nghiệp có khả năng sử dụng hoặc bán tài sản vô hình đó;
 d) Tài sản vô hình đó phải tạo ra được lợi ích kinh tế trong tương lai;
 đ) Có đầy đủ các nguồn lực về kỹ thuật, tài chính và các nguồn lực khác để hoàn
tất các giai đoạn triển khai, bán hoặc sử dụng tài sản vô hình đó;
 Có khả năng xác định một cách chắc chắn toàn bộ chi phí trong giai đoạn triển
khai để tạo ra tài sản vô hình đó;
 Ước tính có đủ tiêu chuẩn về thời gian sử dụng và giá trị theo quy định cho tài sản
cố định vô hình.
1.3.2. Nguyên tắc hạch toán, quản lý TSCĐ:
- TSCĐ hữu hình là những tài sản có những hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm
giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ
hữu hình.
- Những TSCĐ hữu hình có kết cấu độc lập hoặc nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên

kết với nhau thành một hệ thống để cùng thực hiện một số chức năng nhất định, nếu thiếu

5


bất kỳ một bộ phận nào trong đó thì cả hệ thống không thể hoạt động được, nếu thỏa mãn
đồng thời cả 4 tiêu chuẩn theo quy định hiện hành thì được coi là TSCĐ.
- Giá trị TSCĐ hữu hình được phản ánh trên TK211 theo nguyên giá, Kế toán phải
theo dõi chi tiết nguyên giá của từng TSCĐ thuộc vào nguồn hình thành.
- Chỉ được thay đổi nguyên giá TSCĐ hữu hình trong các trường hợp:
+ Theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
+ Thực hiện tổ chức lại doanh nghiệp, chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp, chuyển
đổi hình thức doanh nghiệp: chia, tách, sáp nhập, hợp nhất, cổ phần hoá, bán, khoán, cho
thuê, chuyển đổi công ty trách nhiệm hữu hạn thành công ty cổ phần, chuyển đổi công ty
cổ phần thành công ty trách nhiệm hữu hạn.
+ Dùng tài sản để đầu tư ra ngoài doanh nghiệp.
+ Đầu tư nâng cấp TSCĐ.
+ Tháo dỡ một hay một số bộ phận của TSCĐ mà các bộ phận này được quản lý
theo tiêu chuẩn của 1 TSCĐ hữu hình.
Mọi trường hợp tăng, giảm TSCĐ hữu hình đều phải lập biên bản giao nhận, thanh
lý TSCĐ và phải thực hiện các thủ tục quy định. Kế toán có nhiệm vụ lập và hoàn chỉnh
hồ sơ TSCĐ về mặt kế toán.
- TSCĐ hữu hình cho thuê hoạt động vẫn phải trích khấu hao theo quy định của
chuẩn mực kế toán và chính sách tài chính hiện hành.
- TSCĐ hữu hình phải được theo dõi chi tiết cho từng đối tượng ghi TSCĐ, theo
từng loại TSCĐ và địa điểm bảo quản, sử dụng, quản lý TSCĐ.
- Mọi TSCĐ trong doanh nghiệp phải có bộ hồ sơ riêng (gồm biên bản giao nhận
TSCĐ, hợp đồng, hoá đơn mua TSCĐ và các chứng từ, giấy tờ khác có liên quan). Mỗi
TSCĐ phải được phân loại, đánh số và có thẻ riêng, được theo dõi chi tiết theo từng đối
tượng ghi TSCĐ và được phản ánh trong sổ theo dõi TSCĐ.

- Mỗi TSCĐ phải được quản lý theo nguyên giá, số hao mòn luỹ kế và giá trị còn lại
trên sổ sách kế toán:
Giá trị còn lại trên sổ
kế toán của TSCĐ

=

Nguyên giá của tài
sản cố định

-

Số hao mòn luỹ
kế của TSCĐ

- Đối với những TSCĐ không cần dùng, chờ thanh lý nhưng chưa hết khấu hao,
doanh nghiệp phải thực hiện quản lý, theo dõi, bảo quản theo quy định hiện hành và trích
khấu hao theo quy định tại Thông tư này.
6


- Doanh nghiệp phải thực hiện việc quản lý đối với những tài sản cố định đã khấu
hao hết nhưng vẫn tham gia vào hoạt động kinh doanh như những TSCĐ thông thường.
1.3.3. Phân loại TSCĐ:
Căn cứ vào mục đích sử dụng của tài sản cố định, doanh nghiệp tiến hành phân loại
tài sản cố định theo các chỉ tiêu sau:
• Tài sản cố định dùng cho mục đích kinh doanh là những tài sản cố định do doanh
nghiệp quản lý, sử dụng cho các mục đích kinh doanh của doanh nghiệp.
a) Đối với tài sản cố định hữu hình, doanh nghiệp phân loại như sau:
- Loại 1: Nhà cửa, vật kiến trúc: là tài sản cố định của doanh nghiệp được hình thành

sau quá trình thi công xây dựng như trụ sở làm việc, nhà kho, hàng rào, tháp nước, sân bãi,
các công trình trang trí cho nhà cửa, đường xá, cầu cống, đường sắt, đường băng sân bay,
cầu tầu, cầu cảng, ụ triền đà.
- Loại 2: Máy móc, thiết bị: là toàn bộ các loại máy móc, thiết bị dùng trong hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp như máy móc chuyên dùng, thiết bị công tác, giàn
khoan trong lĩnh vực dầu khí, cần cẩu, dây truyền công nghệ, những máy móc đơn lẻ.
- Loại 3: Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn: là các loại phương tiện vận tải gồm
phương tiện vận tải đường sắt, đường thuỷ, đường bộ, đường không, đường ống và các
thiết bị truyền dẫn như hệ thống thông tin, hệ thống điện, đường ống nước, băng tải.
- Loại 4: Thiết bị, dụng cụ quản lý: là những thiết bị, dụng cụ dùng trong công tác
quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như máy vi tính phục vụ quản lý, thiết bị
điện tử, thiết bị, dụng cụ đo lường, kiểm tra chất lượng, máy hút ẩm, hút bụi, chống mối
mọt.
- Loại 5: Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và/hoặc cho sản phẩm: là các vườn cây
lâu năm như vườn cà phê, vườn chè, vườn cao su, vườn cây ăn quả, thảm cỏ, thảm cây
xanh...; súc vật làm việc và/ hoặc cho sản phẩm như đàn voi, đàn ngựa, đàn trâu, đàn bò…
- Loại 6: Các loại tài sản cố định khác: là toàn bộ các tài sản cố định khác chưa liệt
kê vào năm loại trên như tranh ảnh, tác phẩm nghệ thuật.
b) Tài sản cố định vô hình: quyền sử dụng đất theo quy định tại điểm đ khoản 2 Điều
4 Thông tư này, quyền phát hành, bằng sáng chế phát minh, tác phẩm văn học, nghệ thuật,
khoa học, sản phẩm, kết quả của cuộc biểu diễn nghệ thuật, bản ghi âm, ghi hình, chương
trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá, kiểu dáng công nghiệp,
7


thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ
dẫn địa lý, giống cây trồng và vật liệu nhân giống.
• Tài sản cố định dùng cho mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh, quốc phòng là
những tài sản cố định do doanh nghiệp quản lý sử dụng cho các mục đích phúc lợi, sự
nghiệp, an ninh, quốc phòng trong doanh nghiệp. Các tài sản cố định này cũng được phân

loại theo quy định tại điểm 1 nêu trên.
• Tài sản cố định bảo quản hộ, giữ hộ, cất giữ hộ là những tài sản cố định doanh
nghiệp bảo quản hộ, giữ hộ cho đơn vị khác hoặc cất giữ hộ Nhà nước theo quy định của
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
• Tuỳ theo yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp, doanh nghiệp tự phân loại chi tiết
hơn các tài sản cố định của doanh nghiệp trong từng nhóm cho phù hợp.
1.3.4.

Đánh giá TSCĐ

Đánh giá TSCĐ là việc xác định giá trị ghi sổ của TSCĐ được đánh giá lần đầu và có
thể đánh giá lại trong quá trình sử dụng. TSCĐ được đánh giá theo nguyên giá, giá trị hao
mòn và giá trị còn lại theo công thức:
Giá trị còn lại = Nguyên giá – Giá trị hao mòn
1.3.5.

Nguyên giá TSCĐ hữu hình:

a) TSCĐ hữu hình mua sắm:
Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua sắm (kể cả mua mới và cũ): là giá mua thực tế
phải trả cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại), các chi
phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản cố định vào trạng thái sẵn
sàng sử dụng như: lãi tiền vay phát sinh trong quá trình đầu tư mua sắm tài sản cố định;
chi phí vận chuyển, bốc dỡ; chi phí nâng cấp; chi phí lắp đặt, chạy thử; lệ phí trước bạ và
các chi phí liên quan trực tiếp khác.
Trường hợp TSCĐ hữu hình mua trả chậm, trả góp, nguyên giá TSCĐ là giá mua trả
tiền ngay tại thời điểm mua cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được
hoàn lại), các chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào
trạng thái sẵn sàng sử dụng như: chi phí vận chuyển, bốc dỡ; chi phí nâng cấp; chi phí lắp
đặt, chạy thử; lệ phí trước bạ (nếu có).

8


Trường hợp mua TSCĐ hữu hình là nhà cửa, vật kiến trúc gắn liền với quyền sử
dụng đất thì giá trị quyền sử dụng đất phải xác định riêng và ghi nhận là TSCĐ vô hình
nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn theo quy định tại điểm đ khoản 2 Điều này, còn TSCĐ hữu
hình là nhà cửa, vật kiến trúc thì nguyên giá là giá mua thực tế phải trả cộng (+) các khoản
chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa TSCĐ hữu hình vào sử dụng.
Trường hợp sau khi mua TSCĐ hữu hình là nhà cửa, vật kiến trúc gắn liền với quyền
sử dụng đất, doanh nghiệp dỡ bỏ hoặc huỷ bỏ để xây dựng mới thì giá trị quyền sử dụng
đất phải xác định riêng và ghi nhận là TSCĐ vô hình nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn theo quy
định tại điểm đ khoản 2 Điều này; nguyên giá của TSCĐ xây dựng mới được xác định là
giá quyết toán công trình đầu tư xây dựng theo quy định tại Quy chế quản lý đầu tư và xây
dựng hiện hành. Những tài sản dỡ bỏ hoặc huỷ bỏ được xử lý hạch toán theo quy định hiện
hành đối với thanh lý tài sản cố định.

b) TSCĐ hữu hình mua theo hình thức trao đổi:
Nguyên giá TSCĐ mua theo hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình không tương
tự hoặc tài sản khác là giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý của
TSCĐ đem trao đổi (sau khi cộng thêm các khoản phải trả thêm hoặc trừ đi các khoản phải
thu về) cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại), các chi
phí liên quan trực tiếp phải chi ra đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử
dụng, như: chi phí vận chuyển, bốc dỡ; chi phí nâng cấp; chi phí lắp đặt, chạy thử; lệ phí
trước bạ (nếu có).
Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua theo hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình
tương tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự
là giá trị còn lại của TSCĐ hữu hình đem trao đổi.
c) Tài sản cố định hữu hình tự xây dựng hoặc tự sản xuất:
Nguyên giá TSCĐ hữu hình tự xây dựng là giá trị quyết toán công trình khi đưa vào

sử dụng. Trường hợp TSCĐ đã đưa vào sử dụng nhưng chưa thực hiện quyết toán thì
doanh nghiệp hạch toán nguyên giá theo giá tạm tính và điều chỉnh sau khi quyết toán
công trình hoàn thành.

9


Nguyên giá TSCĐ hữu hình tự sản xuất là giá thành thực tế của TSCĐ hữu hình
cộng (+) các chi phí lắp đặt chạy thử, các chi phí khác trực tiếp liên quan tính đến thời
điểm đưa TSCĐ hữu hình vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (trừ các khoản lãi nội bộ, giá trị
sản phẩm thu hồi được trong quá trình chạy thử, sản xuất thử, các chi phí không hợp lý
như vật liệu lãng phí, lao động hoặc các khoản chi phí khác vượt quá định mức quy định
trong xây dựng hoặc sản xuất).
d) Nguyên giá tài sản cố định hữu hình do đầu tư xây dựng:
Nguyên giá TSCĐ do đầu tư xây dựng cơ bản hình thành theo phương thức giao thầu
là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy định tại Quy chế quản lý đầu tư và xây
dựng hiện hành cộng (+) lệ phí trước bạ, các chi phí liên quan trực tiếp khác. Trường hợp
TSCĐ do đầu tư xây dựng đã đưa vào sử dụng nhưng chưa thực hiện quyết toán thì doanh
nghiệp hạch toán nguyên giá theo giá tạm tính và điều chỉnh sau khi quyết toán công trình
hoàn thành.

Đối với tài sản cố định là con súc vật làm việc và/ hoặc cho sản phẩm, vườn cây lâu
năm thì nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực tế đã chi ra cho con súc vật, vườn cây đó từ
lúc hình thành tính đến thời điểm đưa vào khai thác, sử dụng.
đ) Tài sản cố định hữu hình được tài trợ, được biếu, được tặng, do phát hiện thừa:
Nguyên giá tài sản cố định hữu hình được tài trợ, được biếu, được tặng, do phát hiện
thừa là giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên
nghiệp.
e) Tài sản cố định hữu hình được cấp; được điều chuyển đến:
Nguyên giá TSCĐ hữu hình được cấp, được điều chuyển đến bao gồm giá trị còn lại

của TSCĐ trên số kế toán ở đơn vị cấp, đơn vị điều chuyển hoặc giá trị theo đánh giá thực
tế của tổ chức định giá chuyên nghiệp theo quy định của pháp luật, cộng (+) các chi phí
liên quan trực tiếp mà bên nhận tài sản phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng
thái sẵn sàng sử dụng như chi phí thuê tổ chức định giá; chi phí nâng cấp, lắp đặt, chạy
thử…
g) Tài sản cố định hữu hình nhận góp vốn, nhận lại vốn góp:

10


TSCĐ nhận góp vốn, nhận lại vốn góp là giá trị do các thành viên, cổ đông sáng lập
định giá nhất trí; hoặc doanh nghiệp và người góp vốn thoả thuận; hoặc do tổ chức chuyên
nghiệp định giá theo quy định của pháp luật và được các thành viên, cổ đông sáng lập chấp
thuận.
1.3.6.

Nguyên giá TSCĐ vô hình:

a) Tài sản cố định vô hình mua sắm
Nguyên giá TSCĐ vô hình mua sắm là giá mua thực tế phải trả cộng (+) các khoản
thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp phải
chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản vào sử dụng.
Trường hợp TSCĐ vô hình mua sắm theo hình thức trả chậm, trả góp, nguyên giá
TSCĐ là giá mua tài sản theo phương thức trả tiền ngay tại thời điểm mua (không bao
gồm lãi trả chậm).
b) Tài sản cố định vô hình mua theo hình thức trao đổi:
Nguyên giá TSCĐ vô hình mua theo hình thức trao đổi với một TSCĐ vô hình không
tương tự hoặc tài sản khác là giá trị hợp lý của TSCĐ vô hình nhận về, hoặc giá trị hợp lý
của tài sản đem trao đổi (sau khi cộng thêm các khoản phải trả thêm hoặc trừ đi các khoản
phải thu về) cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại), các

chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản vào sử dụng theo dự
tính.
Nguyên giá TSCĐ vô hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ vô hình tương
tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự là giá
trị còn lại của TSCĐ vô hình đem trao đổi.
c) Tài sản cố định vô hình được cấp, được biếu, được tặng, được điều chuyển đến:
Nguyên giá TSCĐ vô hình được cấp, được biếu, được tặng là giá trị hợp lý ban đầu
cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp phải chi ra tính đến việc đưa tài sản vào sử dụng.
Nguyên giá TSCĐ được điều chuyển đến là nguyên giá ghi trên sổ sách kế toán của
doanh nghiệp có tài sản điều chuyển. Doanh nghiệp tiếp nhận tài sản điều chuyển có trách
nhiệm hạch toán nguyên giá, giá trị hao mòn, giá trị còn lại của tài sản theo quy định.
d) Tài sản cố định vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp:
11


Nguyên giá TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp là các chi phí liên
quan trực tiếp đến khâu xây dựng, sản xuất thử nghiệm phải chi ra tính đến thời điểm đưa
TSCĐ đó vào sử dụng theo dự tính
Riêng các chi phí phát sinh trong nội bộ để doanh nghiệp có nhãn hiệu hàng hoá,
quyền phát hành, danh sách khách hàng, chi phí phát sinh trong giai đoạn nghiên cứu và
các khoản mục tương tự không đáp ứng được tiêu chuẩn và nhận biết TSCĐ vô hình được
hạch toán vào chi phí kinh doanh trong kỳ.
đ) TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất:
- TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất bao gồm:
+ Quyền sử dụng đất được nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất hoặc nhận chuyển
nhượng quyền sử dụng đất hợp pháp (bao gồm quyền sử dụng đất có thời hạn, quyền sử
dụng đất không thời hạn).
+ Quyền sử dụng đất thuê trước ngày có hiệu lực của Luật Đất đai năm 2003 mà đã
trả tiền thuê đất cho cả thời gian thuê hoặc đã trả trước tiền thuê đất cho nhiều năm mà
thời hạn thuê đất đã được trả tiền còn lại ít nhất là 5 năm và được cơ quan có thẩm quyền

cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nguyên giá TSCĐ là quyền sử dụng đất được xác định là toàn bộ khoản tiền chi ra
để có quyền sử dụng đất hợp pháp cộng (+) các chi phí cho đền bù giải phóng mặt bằng,
san lấp mặt bằng, lệ phí trước bạ (không bao gồm các chi phí chi ra để xây dựng các công
trình trên đất); hoặc là giá trị quyền sử dụng đất nhận góp vốn.
- Quyền sử dụng đất không ghi nhận là TSCĐ vô hình gồm:
+ Quyền sử dụng đất được Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất.
+ Thuê đất trả tiền thuê một lần cho cả thời gian thuê (thời gian thuê đất sau ngày có
hiệu lực thi hành của Luật đất đai năm 2003, không được cấp giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất) thì tiền thuê đất được phân bổ dần vào chi phí kinh doanh theo số năm thuê đất.
+ Thuê đất trả tiền thuê hàng năm thì tiền thuê đất được hạch toán vào chi phí kinh
doanh trong kỳ tương ứng số tiền thuê đất trả hàng năm.
- Đối với các loại tài sản là nhà, đất đai để bán, để kinh doanh của công ty kinh
doanh bất động sản thì doanh nghiệp không được hạch toán là TSCĐ và không được trích
khấu hao.
12


e) Nguyên giá của TSCĐ vô hình là quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền
đối với giống cây trồng theo quy định của Luật sở hữu trí tuệ: là toàn bộ các chi phí thực
tế mà doanh nghiệp đã chi ra để có được quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp, quyền
đối với giống cây trồng theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
g) Nguyên giá TSCĐ là các chương trình phần mềm
Nguyên giá TSCĐ của các chương trình phần mềm được xác định là toàn bộ các chi
phí thực tế mà doanh nghiệp đã bỏ ra để có các chương trình phần mềm trong trường hợp
chương trình phần mềm là một bộ phận có thể tách rời với phần cứng có liên quan, thiết kế
bố trí mạch tích hợp bán dẫn theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
1.3.7.

Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính:

Nguyên giá TSCĐ thuê tài chính phản ánh ở đơn vị thuê là giá trị của tài sản thuê tại
thời điểm khởi đầu thuê tài sản cộng (+) với các chi phí trực tiếp phát sinh ban đầu liên
quan đến hoạt động thuê tài chính.
1.3.8.

Phương pháp kế toán TSCĐ:

Nhiệm vụ của kế toán TSCĐ:
- Tổ chức ghi chép, phản ánh tổng hợp một cách đầy đủ, kịp thời về số lượng, hiện
trạng và giá trị TSCĐ hiện có, tình hình tăng, giảm và di chuyển TSCĐ trong nội bộ doanh
nghiệp nhằm giám sát chặt chẽ việc mua sắm đầu tư, bảo quản và sử dụng TSCĐ.
- Phản ánh kịp thời giá trị hao mòn của TSCĐ trong quá trình sử dụng, tính toán
phân bổ chính xác số khấu hao vào chi phí SXKD trong kỳ.
- Tham gia lập kế hoạch sửa chữa, dự toán sửa chữa TSCĐ, phản ánh chính xác chi
phí sửa chữa TSCĐ, kiểm tra việc thực hiện TSCĐ và dự toán chi phí sửa chữa TSCĐ.
- Tham gia kiểm kê, kiểm tra định kì hay bất thường TSCĐ, tham gia đánh giá lại
TSCĐ khi cần thiết, tổ chức phân tích tình hình bảo quản và sử dụng TSCĐ trong doanh
nghiệp.
1.3.9. Các quy định về chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ:
1.3.9.1. Các quy định của Bộ Tài Chính.
Công ty áp dụng chế độ kế toán theo quy định hiện hành:
- Chuẩn mực số 03 – Kế toán TSCĐ hữu hình.
- Chuẩn mực số 04 – Kế toán TSCĐ vô hình.
- Chuẩn mực số 06 – Kế toán thuê TSCĐ.

13


- Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20 tháng 03 năm 2006 của Bộ Tài Chính ban

hành về công tác quản lý sử dụng TSCĐ.
1.3.9.2. Nội dung của kế toán TSCĐ:
a.
Kế toán chi tiết TSCĐ:
• Xác định đối tượng ghi TSCĐ:
Để quản lý tót TSCĐ kế toán phải theo dõi chặt chẽ cả kế toán tổng hợp và kế toán
chi tiết. Thông qua kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết cung cấp được những chỉ tiêu liên
quan đến cơ cấu, số lượng, tình trạng và chất lượng của TSCĐ.
Mỗi nghiệp vụ kế toán phát sinh có liên quan đến TSCĐ đều được lập chứng từ kế
toán để làm cơ sở cho việc hạch toán.
Những chứng từ mà các doanh nghiệp sử dụng trong hạch toán chi tiết TSCĐ bao
gồm:
- Biên bản giao nhận TSCĐ.
- Biên bản nghiệm thu TSCĐ.
- Biên bản thanh lý TSCĐ.
- Các hợp đồng, hóa đơn mua – bán, chứng từ có liên quan...
Các sổ kế toán gồm:
- Thẻ TSCĐ.
- Sổ theo dõi chi tiết tăng giảm TSCĐ .
- Sổ chi tiết tài sản theo đơn vị sử dụng.
Tại doanh nghiệp để theo dõi TSCĐ, người ta tiến hành mở thẻ TSCĐ. Mỗi một
TSCĐ đều được mở riêng một thẻ TSCĐ, căn cứ để ghi thẻ TSCĐ là biên bản giao nhận
TSCĐ, biên bản thanh lý TSCĐ, bảng phân bổ khấu hao.
b.
Kế toán tổng hợp tăng giảm TSCĐ.
Trong quá trình hoạt động SXKD ở doanh nghiệp, TSCĐ thường biến động do mua
sắm hoặc đầu tư xây dựng mới, thanh lý hoặc nhượng bán. Khi có sự mua hoặc bán TSCĐ
cần phải làm thủ tục giao nhận và căn cứ vào các chứng từ có liên quan đến sổ kế toán.
Để phản ánh các nghiệp vụ liên quan đến tăng, giảm TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô
hình, kế toán sử dụng TK211 và TK213

- TK211- TSCĐ hữu hình: được sử dụng để phản ánh số hiệu có và tình hình tăng,
giảm TSCĐ hữu hình thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp theo nguyên giá.
Các TK cấp 2 của TK211- TSCĐ hữu hình bao gồm:
TK 2112: Nhà cửa, vật kiến trúc.
TK 2113: Máy móc thiết bị.
TK 2114: phương tiện vận tải truyền dẫn.
TK 2115: Thiết bị, dụng cụ quản lý.
TK 2118: TSCĐ hữu hình khác.
Các TK cấp II của TK 213- TSCĐ vô hình bao gồm:
TK 2131: Quyền sử dụng đất.
14


TK 2132: Quyền phát hành
TK2133: Mua sắm TSCĐ
TK 2134: Nhãn hiệu hàng hóa.
TK 2135: Phần mềm máy tính
TK 2136: Giấy phép và giấy phép chuyển nhượng
TK2138: TSCĐ vô hình khác.
TK 241: Xây dựng cơ bản dở dang
TK 133: thuế GTGT được khấu trừ.

Sơ đồ 1.1: Kế toán tăng, giảm TSCĐ
c.
Kế toán hao mòn và khấu hao TSCĐ:
Để hach toán hao mòn và khấu hao TSCĐ, kế toán sử dụng TK 214- Hao mòn
TSCĐ.
TK này dùng để phản ánh giá trị hao mòn TSCĐ trong quá trình sử dụng do trích
khấu hao và những khoản tăng, giảm, hao mòn khác của TSCĐ
15

TK này dùng để phản ánh sự hình thành tăng, giảm và sử dụng vốn khấu hao cơ bản
ở doanh nghiệp.

Sơ đồ 1.2: Hạch toán hao mòn TSCĐ

Hao mòn TSCĐ:
Trong quá trình sử dụng, do nhiều nguyên nhân khác nhau TSCĐ của doanh nghiệp
bị hao mòn. Hao mòn TSCĐ là sự giảm sút về giá trị và giá trị sử dụng của TSCĐ do
TSCĐ theo giá và các hoạt động SXKD của doanh nghiệp và do các nguyên nhân khác.
TSCĐ hữu hình bị hao mòn dưới 2 hình thức:
- Hao mòn hữu hình: Là sự giảm sút về giá trị và giá trị sử dụng của TSCĐ do các
TSCĐ tham gia vào hoạt động SXKD và do các nguyên nhân tự nhiên.
- Hao mòn vô hình: Là do sự giảm sút thuần túy về giá trị của TSCĐ do nguyên nhân
tiến bộ khoa học kỹ thuật gây ra.

Khấu hao TSCĐ:
Khấu hao TSCĐ chính là phần giá trị TSCĐ bị hao mòn và dịch chuyển vào chi phí
SXKD của doanh nghiệp.

16


Khấu hao TSCĐ là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của
TSCĐ vào chi phí SXKD trong thời gian sử dụng của TSCĐ.
Hao mòn là hiện tượng khách quan, còn khấu hao lại là biện pháp chủ quan của con
người nhằm thu hồi vốn đầu tư vào TSCĐ. Để đảm bảo thu hồi đầy đủ vốn đầu tư ban đầu,
việc tính khấu hao TSCĐ phải phù hợp với mức độ hao mòn của TSCĐ.


Nguyên tắc trích khấu hao TSCĐ:

Tất cả TSCĐ hiện có của doanh nghiệp đều phải trích khấu hao, trừ những TSCĐ sau
đây:
- TSCĐ đã khấu hao hết giá trị nhưng vẫn đang sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh
doanh.
- TSCĐ khấu hao chưa hết bị mất.
- TSCĐ khác do doanh nghiệp quản lý mà không thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp (trừ TSCĐ thuê tài chính).
- TSCĐ không được quản lý, theo dõi, hạch toán trong sổ sách kế toán của doanh
nghiệp.
- TSCĐ sử dụng trong các hoạt động phúc lợi phục vụ người lao động của doanh
nghiệp (trừ các TSCĐ phục vụ chongười lao động làm việc tại doanh nghiệp như: nhà
nghỉ giữa ca, nhà ăn giữa ca, nhà thay quần áo, nhà vệ sinh, bể chứa nước sạch, nhà để xe,
phòng hoặc trạm y tế để khám chữa bệnh, xe đưa đón người lao động, cơ sở đào tạo, dạy
nghề, nhà ở cho người lao động do doanh nghiệp đầu tư xây dựng).
- TSCĐ từ nguồn viện trợ không hoàn lại sau khi được cơ quan có thẩm quyền bàn
giao cho doanh nghiệp để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học.
- TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất lâu dài có thu tiền sử dụng đất hoặc nhận
chuyển nhượng quyền sử dụng đất lâu dài hợp pháp.
- Việc trích hoặc thôi trích khấu hao TSCĐ sẽ thực hiện bắt đầu từ ngày mà TSCĐ
tăng, giảm hoặc ngừng tham gia vào hoạt động SXKD.

Xác định thời gian sử dụng của TSCĐ:
Khi xác định thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ cần quan tâm đến những vấn đề
sau:
- Mức độ sử dụng ước tính đối với TSCĐ đó.
17

- Mức độ hao mòn phụ thuộc vào các nhân tố liên quan trong quá trình sử dụng
TSCĐ: số ca làm việc, sửa chữa,...
- Hao mòn vô hình trong quá trình sử dụng tài sản.
- Các giới hạn pháp lý của việc nắm giữ sử dụng TSCĐ.

Các phương pháp khấu hao TSCĐ:
Khấu hao tháng được tính hàng tháng để phân bổ vào chi phí cho các đối tượng sử
dụng TSCĐ:
Mức khấu hao
của TSCĐ tháng =
này

Mức khấu
hao tháng
trước

+

Mức KH
tăng trong
tháng

-

Mức KH
giảm trong
tháng

Về phương pháp khấu hao TSCĐ, doanh nghiệp có thể áp dụng một trong 3 phương

pháp:
+ Phương pháp khấu hao theo đường thẳng.
+ Phương pháp khấu hao theo sản lượng
+ phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần.
• Phương pháp khấu hao theo đường thẳng:
TSCĐ trong doanh nghiệp được trích khấu hao theo phương pháp khấu hao đường
thẳng:
- Xác định mức trích khấu hao trung bình hàng năm cho TSCĐ theo công thức:
Mức trích khấu hao trung
bình hàng năm của TSCĐ

=

Nguyên giá của TSCĐ
--------------------------------Thời gian sử dụng của TSCĐ

- Mức trích khấu hao trung bình hàng tháng bằng số khấu hao trích cả năm chia cho
12 tháng
• Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh:
Mức khấu hao TSCĐ theo phương pháp này được xác định như:
- Xác định thời gian khấu hao TSCĐ:
DN xác định thời gian khấu hao của TSCĐ theo quy định tại Thông tư số
45/2013/TT- BTC của Bộ Tài Chính.
- Xác định mức trích khấu hao của TSCĐ trong các năm đầu như sau:
Mức trích khấu hao hàng

Giá trị còn lại

năm của TSCĐ

của TSCĐ

Tỷ lệ khấu
hao nhanh

Tỷ lệ khấu hao nhanh xác định theo công thức sau:
Tỷ lệ khấu hao

=

Tỷ lệ khấu hao TSCĐ theo
18

Hệ số


nhanh (%)

phương pháp đường thẳng

điều chỉnh

Tỷ lệ khấu hao TSCĐ theo phương pháp đường thẳng được xác định như sau:
Tỷ lệ khấu hao
TSCĐ theo phương =
pháp đường thẳng
(%)
Hệ số điều chỉnh xác định theo thời gian sử dụng của TSCĐ quy định tại bảng sau:
Thời gian sử dụng của TSCĐ

Hệ số điều chỉnh (lần)

Đến 4 năm (t < 4 năm)

1,5

Trên 4 đến 6 năm (4
2,0

Trên 6 năm (t>6)

2,5

Những năm cuối, khi mức khấu hao năm xác định theo phương pháp số dư giảm dần
nói trên bằng (hoặc thấp hơn) mức khấu hao tính bình quân giữa giá trị còn lại và số năm
sử dụng còn lại của TSCĐ, thì kể từ năm đó, mức khấu hao được tính bằng giá trị còn lại
của TSCĐ chia cho số năm sử dụng còn lại của TSCĐ.
- Mức trích khấu hao hàng tháng bằng số khấu hao phải trích cả năm chia cho 12
tháng
• Phương pháp trích khấu hao theo sản lượng:
Tài sản cố định trong doanh nghiệp được trích khấu hao theo phương pháp khấu hao
theo số lượng, khối lượng sản phẩm như sau:
- Căn cứ vào hồ sơ kinh tế- kỹ thuật của tài sản cố định, doanh nghiệp xác định tổng
số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của tài sản cố định, gọi tắt
là sản lượng theo công suất thiết kế.
- Căn cứ tình hình thực tế sản xuất, doanh nghiệp xác định số lượng, khối lượng sản
phẩm thực tế sản xuất hàng tháng, hàng năm của tài sản cố định.
- Xác định mức trích khấu hao trong tháng của tài sản cố định theo công thức dưới
đây:

Mức trích khấu hao
trong tháng của TSCĐ

=

Số lượng sp sản

Mức trích khấu hao bình

xuất trong tháng

quân cho 1 đơn vị sp

19


Trong đó:
Mức trích khấu hao
bình quân tính cho
một đơn vị sản phẩm

Nguyên giá của tài sản cố định
= ––––––––––––––––––––––––––
Sản lượng theo công suất thiết kế

- Mức trích khấu hao năm của tài sản cố định bằng tổng mức trích khấu hao của 12
tháng trong năm.
Trường hợp công suất thiết kế hoặc nguyên giá của tài sản cố định thay đổi, doanh
nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao của tài sản cố định.
d.

Kế toán sửa chữa TSCĐ:
Trong quá trình sử dụng TSCĐ bị hao mòn và hư hỏng từng bộ phận do nhiều
nguyên nhân khác nhau. Để đảm bảo TSCĐ hoạt động bình thường trong suốt thời gian sử
dụng, các doanh nghiệp phải thường xuyên bảo dưỡng và sửa chữa TSCĐ. Căn cứ vào quy
mô sửa chữa TSCĐ, công việc sửa chữa được chia thành:
- Sửa chữa thường xuyên TSCĐ: Là hoạt động sửa chữa nhỏ, hoạt động bảo trì, bảo
dưỡng theo yêu cầu kỹ thuật nhằm đảm bảo cho TSCĐ hoạt động bình thường. Công việc
sửa chữa được tiến hành thường xuyên, chi phí sửa chữa phát sinh không lớn, do vậy
không cần lập dự toán.
- Sửa chữa lớn TSCĐ: Có 2 dạng là sửa chữa phục hồi và sửa chữa nâng cấp.
+ Sửa chữa phục hồi TSCĐ: là hoạt động sửa chữa khi TSCĐ bị hư hỏng nặng hoặc
theo yêu cầu kỹ thuật nhằm đảm bảo cho TSCĐ hoạt động bình thường.
+ Sửa chữa nâng cấp TSCĐ: là công việc sửa chữa nhằm kéo dài tuổi thọ của TSCĐ
hay nâng cấp năng suất, tính năng, tác dụng của tài sản như: Cải tạo, thay thê, xây lắp,
trang bị, bổ sung thêm một số bộ phận của TSCĐ.
Trong trường hợp này kế toán sử dụng TK 241- xây dựng cơ bản dở dang (2413 –
sửa chữa lớn TSCĐ) dùng để tập hợp chi phí sửa chữa lớn.

20


Sơ đồ 1.3: Hạch toán tổng hợp sửa chữa TSCĐ

1.4.
a.

MỘT SỐ NGHIỆP VỤ KINH TẾ CHỦ YẾU:
Kế toán tăng TSCĐ hữu hình:

Tài sản của đơn vị tăng do được giao vốn (Đối với doanh nghiệp nhà nước), nhận

góp vốn bằng TSCĐ, do mua sắm, do công tác XDCB hoàn thành, do viện trợ hoặc biếu
tặng...
• Nhận góp vốn hoặc nhận vốn cấp bằng TSCĐ hữu hình:
Nợ TK 211- TSCĐ hữu hình
Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh
• Sổ sách liên quan :
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái TK211, TK 411
 Sổ chi tiết TK 211
• TSCĐ tăng do mua sắm:
• TSCĐ mua thuộc đối tượng chịu thuế hoặc tính thuế theo phương pháp khấu trừ:
Nợ TK 211 – TSCĐ hữu hình
Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ
21


Có TK 111, 112, 331, 341...
+Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211, 133, 111, 112, 331...
 Sổ chi tiết các TK211, 113, 111, 112,331
• Mua TSCĐ không thuộc đối tượng chịu thuế hoặc tính thuế theo phương pháp trực
tiếp:
Nợ TK 211 – TSCĐ hữu hình
Có TK 111, 112, 331,341...
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211,111, 112, 331...
 Sổ chi tiết các TK211,111, 112,331
• Mua TSCĐ hữu hình bằng quỹ phúc lợi, quỹ đầu tư phát triển của doanh nghiệp

dùng vào SXKD:
Nợ TK 414 – Quỹ đầu tư phát triển
Nợ TK 441 – Nguồn vốn đầu tư XDCBDD
Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh.
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK414, TK 441,441
• Mua TSCĐ hữu hình theo hình thức trả góp:
Nợ TK 211 – TSCĐ hữu hình
Nợ TK 133 – thuế GTGT được khấu trừ
Nợ TK 242 – lãi trả góp
Có TK 331 – tổng giá mua theo phương thức trả góp.
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211, 133,242, 331
 Sổ chi tiết các TK211, 113, 331
22


• TSCĐ hữu hình được biếu tặng, tài trợ
Nợ TK 211 – TSCĐ hữu hình
Có TK 711: thu nhập khác.
Nếu đã qua sử dụng
Nợ TK 211
Có TK 142
Có TK 214
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211, 142, 214, 711
 Sổ chi tiết TK211

b.

Kế toán giảm TSCĐ hữu hình:

TSCĐ của doanh nghiệp giảm do thanh lý, nhượng bán, mất mát, phát hiện thiếu khi
kiểm tra, đem góp vốn liên doanh, liên kết, điều chuyển cho đơn vị khác, tháo dỡ một hoặc
một số bộ phận...
• TSCĐ giảm do nhượng bán:
Nợ TK 214 – hao mòn TSCĐ (giá trị đã hao mòn)
Nợ TK 811- chi phí khác (giá trị còn lại)
Có TK 211 – TSCĐ hữu hình (nguyên giá)
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK 211, 214, 811
 Sổ chi tiết TK 211
• TSCĐ nhượng bán dùng vào hoạt động SXKD
DN nộp thuế theo phương pháp khấu trừ:
Nợ TK 111, 112, 131...
Có TK 3331 – thuế GTGT phải nộp
Có TK 711 – thu nhập khác (giá thanh toán)
DN nộp thuế theo phương pháp trực tiếp:
Nợ TK 111,112,131...
Có TK 711
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK 133, 111, 112, 131,711,3331...
 Sổ chi tiết các TK113, 111, 112,131
• Giảm do thanh lý:
23

Nợ TK 811
Nợ TK 214
Có TK 211
Thu từ hoạt động thanh lý:
Nợ TK 152, 153, 111, 112
Có TK 711
- Nếu giá trị còn lại nhỏ thì tiến hành phân bổ vào chi phí
Nợ TK 214 – KH lũy kế
Nợ TK 627, 641, 642 – Nguyên giá còn lại
Có TK 211 – Nguyên giá
- Nếu giá trị còn lại lớn:
Nợ TK 142, 242 – giá trị còn lại
Nợ TK 214 – Hao mòn
Có 211 – Nguyên giá
+ Sổ sách liên quan
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211, 133, 111, 112, 331...
 Sổ chi tiết các TK211, 113,152,153, 111, 112
c.
Kế toán tăng TSCĐ vô hình:
• Mua TSCĐ vô hình dùng cho hoạt động SXKD:
- Thuộc đối tượng chịu thuế theo phương pháp khấu trừ:
Nợ TK 213 – TSCĐ vô hình
Nợ TK 133 – thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 112,141, 331
- Không phải đối tượng chịu thuế GTGT
Nợ TK 213 – TSCĐ vô hình
Có TK 112,331...
• TSCĐ vô hình mua dưới hình thức trao đổi:

- Trao đổi tương tự
Nợ TK 213 – TSCĐ vô hình (TSCĐ nhận về ghi theo giá trị còn lại của TSCĐ đưa đi
trao đổi)
Nợ TK 214 – Hao mòn TSCĐ (giá trị đã khấu hao của TSCĐ đưa đi trao đổi)
Có TK 213 – TSCĐ vô hình (nguyên giá của TSCĐ vô hình đưa đi trao đổi)


Trao đổi không tương tự:
Ghi giảm TSCĐ mang đi trao đổi:

Nợ TK 214 – hao mòn TSCĐ (giá trị đã khấu hao)

24


Nợ TK 811 – Chi phí khác (giá trị còn lại của TSCĐ đưa đi trao đổi)
Có TK 213 – TSCĐ vô hình (nguyên giá)

Ghi tăng TSCĐ nhận về
Nợ TK 213 – TSCĐ vô hình (nguyên giá)
Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 131 – Phải thu của khách hàng (tổng giá thanh toán)
+ Sổ sách liên quan:
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211, 133, 111, 112, 331...
 Sổ chi tiết các TK211, 113, 111, 112,331
d.
Kế toán TSCĐ thuê tài chính:
- Khi phát sinh chi phí trực tiếp ban đầu liên quan đến TSCĐ thuê tài chính trước khi
nhận tài sản thuê

Nợ TK 142 – chi phí trả trước ngắn hạn
Có TK 111, 112...
- Khi chi tiền ứng trước khoản tiền thuê tài chính hoặc ký quỹ đảm bảo việc thuê tài
sản
Nợ TK 342 – Nợ dài hạn (số tiền thuê trả trước – nếu có)
Nợ TK 244 – Ký quỹ, ký cược dài hạn
Có TK 111, 112
+ Sổ sách liên quan:
 Sổ nhật ký chung
 Sổ cái các TK211,142,111,112,244,342
 Sổ chi tiết các TK211, 111, 112
e.
Kế toán khấu hao TSCĐ
- Định kì tính, trích khấu hao TSCĐ vào chi phí sản xuất, kinh doanh, chi phí khác
Nợ TK 623 – Chi phí sử dụng máy thi công (6234)
Nợ TK 627 – Chi phí sản xuất chung
Nợ TK 641 – Chi phí bán hàng
Nợ TK 642 – Chi phí quản lý doanh nghiệp
Nợ TK 811 – Chi phí khác
Có TK 214 – Hao mòn TSCĐ
- TSCĐ đã sử dụng, nhận được do điều chuyển trong nội bộ:
Nợ TK 211 – TSCĐ hữu hình (nguyên giá)
Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh
Có TK 214 – Hao mòn TSCĐ (2141) (giá trị còn lại)
f.
Kế toán sửa chữa TSCĐ
- Sửa chữa nhỏ:
Nợ TK 627 – Chi phí sản xuất chung
25