Đánh Giá Bảo Tồn Đa Dạng Sinh Học Một Số Loài Thực Vật Có Nguy Cơ Tuyệt Chủng Tại Vườn Quốc Gia Xuân Thuỷ, Nam Định

i

I HC THI NGUYấN
TRNG I HC NễNG LM

BO CO KT QU
TI NGHIấN CU KHOA HC V CễNG NGH CP I HC

Tờn ti

ĐáNH GIá BảO TồN ĐA DạNG SINH HọC MộT Số LOàI THựC VậT
Có NGUY CƠ Bị TUYệT CHủNG TạI VƯờN QUốC GIA XUÂN THủY,
NAM ĐịNH
Mó s: H 2011-03-05

Ch nhim ti
: TS. Hong Vn Hựng
Thi gian thc hin : 2011 - 2012
a im thc hin : VQG Xuõn Thy - tnh Nam nh

THI NGUYấN - 2013


ii

I HC THI NGUYấN
TRNG I HC NễNG LM

BO CO KT QU
TI NGHIấN CU KHOA HC V CễNG NGH CP I HC

Tờn ti

ĐáNH GIá BảO TồN ĐA DạNG SINH HọC MộT Số LOàI THựC VậT
Có NGUY CƠ Bị TUYệT CHủNG TạI VƯờN QUốC GIA XUÂN THủY,
NAM ĐịNH

Ch nhim ti
: TS. Hong Vn Hựng
Thi gian thc hin : 2011 - 2012
a im thc hin : VQG Xuõn Thy - tnh Nam nh

THI NGUYấN, NM 2013


iii

BỐ CỤC TOÀN VĂN BÁO CÁO ĐỀ TÀI
TT
1

2

3

PHẦN
BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ
CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC
BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP
ĐẠI HỌC
SẢN PHẲM KHOA HỌC ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

CẤP ĐẠI HỌC


iv

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC

Thông tin chung
Tên đề tài: “Đánh giá bảo tồn đa dạng sinh học một số loài thực vật có nguy cơ bị
tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ, Nam Định”
Mã số đề tài: ĐH2011-03-05
Chủ nhiệm đề tài: TS. Hoàng Văn Hùng

Di động: 0989.372.386

E-mail:
Cơ quan chủ trì đề tài: Trường Đại học Nông Lâm - Thái Nguyên
Cá nhân chủ trì đề tài: TS. Hoàng Văn Hùng
Thời gian thực hiện: Năm 2011 - 2013
Phần 1
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HOÀN THÀNH SO VỚI ĐĂNG KÝ TRONG THUYẾT
MINH ĐỀ TÀI
1. Đề tài đã đạt được mục tiêu đề ra gồm:
- Đánh giá thực trạng đa dạng sinh học, các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng
tới đa dạng sinh học một số loài thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng.
- Xác định mối tương quan giữa các yếu tố sinh thái - môi trường với sự phân
bố của một số loài có nguy cơ bị tuyệt chủng làm cơ sở xây dựng định hướng bảo tồn
các loài cây này tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định.
2. So với nội dung đăng ký trong thuyết minh, đề tài đã thực hiện đầy đủ:

Phần mở đầu, nội dung phương pháp nghiên cứu, kết quả nghiên cứu và kết luận.


v

Phần 2
ĐÁNH GIÁ GIÁ TRỊ KHOA HỌC VÀ GIÁ TRỊ ỨNG DỤNG CỦA KẾT
QUẢ NGHIÊN CỨU

1. Tính mới.
Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng:
- Phát hiện: 2 trên 117 loài thực vật tại đây có tên trong Sách Đỏ Việt Nam 2007
(chiếm 1,72%), đó là: Cây Cóc đỏ - Lumnitzera littorea (Jack) Voigt. 1845 mọc ở nơi
rừng ngập mặn cửa sông, ven biển, nơi chỉ ngập chiều cao hoặc ít ngập nước mặn, đất
sét hơi chặt, mọc lẫn với các loại Giá (Excoecaria agallocha), Dà (Ceriops sp.) - xuất
hiện trong ÔTC 5 và Rong thuốc giun sần - Caloglossa leprieurii (Mont.) J. Agardh
mọc thành đám tương đối lớn, phụ sinh trên đá hoặc trên các thực vật khác (Sú, Vẹt),
thường mọc chung với Bostrychia radicans thành quần xã ở vùng triều giữa cũng như
vùng triều thấp của VQG Xuân Thủy (ÔTC 1, 3).
- Thành phần loài thực vật tương đối đa dạng, hệ số tương đồng về thành phần
loài giữa các loài thực vật trong 5 ô tiêu chuẩn biến động từ 42 - 100% (similarlity):
+ Các loài Trang (Kandelia candel), Bần (Sonneratia caseolaris), Sú
(Aegiceras Comiculata) có quan hệ mật thiết với nhau với chỉ số đồng dạng
similarity là 100%.
+ Các loài khác cũng có mối quan hệ với nhau tương đối mật thiết như: Ô rô,
Bong Bong, Muống biển, Cóc kèn, một số loài cỏ khác.
- Khi nghiên cứu về sự phân bố của các loài thực vật và mối quan hệ của chúng
với nhau ta cần phải xem xét chúng trong mối quan hệ tổng thể.
- Hệ thực vật có quan hệ mật thiết với một số các yếu tố sinh thái nhất định như:
các yếu tố độ tàn phá có quan hệ mật thiết với khoảng cách đến khu dân cư và đến

đường mòn. Điều này cho thấy tại khu vực nghiên cứu các yếu tố cơ học đã tác động
đến trạng thái rừng là rất lớn và chủ yếu tác động đến cây ưu thế tầng trên. Mặt khác,
chế độ thủy triều ở nghiên cứu này đã ảnh hưởng rất lớn đến cây ưu thế tầng dưới.
- Các yếu tố kinh tế - xã hội bao gồm: Điều kiện cộng đồng vùng đệm và các
hoạt động sản xuất tại vùng đệm của Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định
đều có ảnh hưởng nhất định đến công tác bảo tồn đa dạng sinh học các loài thực vật
có nguy cơ bị tuyệt chủng tại đây.


vi

- Kiến nghị các giải pháp để thực hiện tốt nhiệm vụ bảo tồn.
2. Tính ứng dụng.
- Hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh về đa dạng sinh học thực vật Vườn
Quốc gia Xuân Thuỷ phục vụ cho các nghiên cứu khác có liên quan.
- Thiết lập được Danh mục ưu tiên bảo tồn một số loài thực vật làm cơ sở đề
xuất ưu tiên bảo tồn
- Xác định được khả năng thích nghi của từng loại cây cụ thể với các yếu tố
sinh thái môi trường, sự phân bố của thực vật với từng HST và quan hệ của chúng
với các loài từ đó xác định được phương thức bảo tồn cho từng loại cây riêng biệt.
- Nâng cao nhận thức và khuyến khích người dân tham gia vào công tác bảo
tồn nguồn tài nguyên sinh vật tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy
- Cung cấp tài liệu học tập, giúp đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học và sinh viên
liên quan đến chuyên ngành nghiên cứu.
- Đã viết được 01 sách chuyên khảo dùng cho đào tạo cán bộ khoa học và sinh
viên liên quan đến chuyên ngành nghiên cứu.
- Đã viết được 04 bài báo đăng tạp chí có uy tín trong nước.

Phần 3
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA ĐỀ TÀI

1. Kinh tế - xã hội.
Với kinh phí và ngân sách có hạn, đề tài đã tập trung giải quyết các vấn đề sau:
- Đánh giá thực trạng đa dạng sinh học, các yếu tố kinh tế xã hội ảnh hưởng
tới đa dạng sinh học một số loài thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng, xác định mối
tương quan giữa các yếu tố sinh thái - môi trường với sự phân bố của một số loài có
nguy cơ bị tuyệt chủng làm cơ sở xây dựng định hướng bảo tồn các loài cây này tại
Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định.
- Từ cách tiếp cận nghiên cứu người dân có quyền được đóng góp ý kiến của
mình vào việc xác định các loài nguy cấp và định hướng cho việc bảo tồn thiên
nhiên ở khu vực nghiên cứu. Giúp đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học và sinh viên liên
quan đến chuyên ngành nghiên cứu.


vii

2. Khoa học công nghệ.
- Hoàn thiện bộ cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh về đa dạng sinh học thực vật Vườn
Quốc gia Xuân Thuỷ phục vụ cho các nghiên cứu khác có liên quan.
- Cung cấp tài liệu học tập, tham khảo quan trọng cho cán bộ khoa học và sinh
viên liên quan đến chuyên ngành nghiên cứu.
- Viết được: 01 sách chuyên khảo và 04 bài báo đăng tạp chí có uy tín trong nước:
+ Sách chuyên khảo:
Introduction to Biology: EVOLUTION, ECOLOGY AND BIODIVERSITY
+ Bài báo khoa học: 04 bài
“Phân cấp vùng thích nghi dinh dưỡng một số loài chim lội nước tại Vườn
Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định” - tạp chí Khoa học & Công nghệ - Đại học
Thái Nguyên.
“Nghiên cứu mối quan hệ giữa các yếu tố sinh thái môi trường với sự phân bố
một số loài cây thực vật tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định” - tạp chí
Nông Nghiệp & Phát triển Nông thôn.

“Nghiên cứu hiện trạng và điều kiện sinh cảnh loài cò Thìa (Platalea minor)
tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định” - tạp chí Nông Nghiệp & Phát triển
Nông thôn.
“Đánh giá bảo tồn đa dạng sinh học một số loài quý hiếm tại Vườn Quốc gia
Xuân Thủy, Nam Định” - tạp chí Khoa học & Công nghệ - Đại học Thái Nguyên.
3. Thông tin.
3.1. Kết quả về đào tạo:
- 01 đề tài Nghiên cứu khoa học cấp ĐHTN
- 02 đề tài Cao học
- 04 đề tài Tốt nghiệp Đại học
- 01 đề tài NCKH sinh viên.
3.2. Sản phẩm ứng dụng:
- Bộ cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh về đa dạng sinh học thực vật Vườn Quốc gia
Xuân Thuỷ phục vụ cho các nghiên cứu khác có liên quan.
- Thiết lập Danh mục ưu tiên bảo tồn một số loài thực vật làm cơ sở đề xuất ưu
tiên bảo tồn


viii

- Xác định được khả năng thích nghi của từng loại cây cụ thể với các yếu tố
sinh thái môi trường, sự phân bố của thực vật với từng HST và quan hệ của chúng
với các loài từ đó xác định được phương thức bảo tồn cho từng loại cây riêng biệt.
3.3. Sản phẩm khác.
Nâng cao nhận thức và khuyến khích người dân tham gia vào công tác bảo tồn
nguồn tài nguyên sinh vật tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy.


ix

REPORT ON RESEARCH RESULTS OF SCIENCE
AND TECHNOLOGY RESEARCH PROJECT AT UNIVERSITY LEVEL

General Information
Project title: "Evaluation of the biodiversity conservation status and risks for
endangered plant species in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province"
Project Code: DH2011-03-05
Project leader’s name: Ph.D. Hung Hoang Van
Mobile: 0989.372.386
E-mail:
Research hosting institution: Thai Nguyen University of Agriculture and Forestry
Person in charge: Ph.D. Hung Hoang Van
Project duration: 2011 - 2013
Part 1
ASSESSING COMPLETED LEVEL COMPARED WITH PROJECT
PROPOSAL
1. The project obtained objectives:
- To assess the status of plant biodiversity, the socio-economic factors
affecting on the biodiversity of plant species at risk of extinction.
- To identify the relationships between ecological factors - environment with
the distribution of some plant species at risk of extinction as foundation to build
preserving orientation for these species at Xuan Thuy National Park, province
Nam Dinh.
2. Followed fully the content structure as project proposal:
Preface, methodology, results and conclusion.


x

Part 2

ASSESSING SCIENCE AND APPLICATION VALUE OF THE RESEARCH
RESULTS
1. The new achievements of the project.
The research results show that:
- Detecting 2 among 117 plant species named in the Vietnam’s Red Book
2007 (accounting 1.72%); namely: Lumnitzera littorea (Jack) Voigt. 1845 growing
in estuaries mangroves, coastal areas, where they are only submerged a little high or
submerged slightly by salt water, fit clay, growing together with Gia (Excoecaria
agallocha), Da (Ceriops) - appeared in plot 5; and Caloglossa leprieurii (Mont.)
J.Agardh growing in large clumps, parasitize rocks or other plants as Su,Vet, they
often grow together with Bostrychina radicans to form population at mid-tidal area
as well as low-tidal area of Xuan Thuy National Park (plot 1, 3).
- The composition of plant species is relatively diverse, the coefficient of
similarity of specie composition between plant species in 5 standard plots ranged
from 42 - 100% (similarlity):
+ Kandelia candel, Sonneratia caseolaris, Aegiceras Comiculata are closely
related with each other to form the similarity index of 100%.
+ Other species also have a very close relationship such as O ro, Bong bong,
Muong bien and other kinds of grass.
- When researching about the distribution of plants and their relationships, we
need to consider them in the overall relationship.
- The flora is closely related to some certain ecological factors such as the
destructive elements which are closely related to the distance to residential areas
and trails. This indicates that in the research area, the mechanical factors have a
relatively large impact on the forest states and primarily affects on the dominant tree
in the upperlayer. Furthermore, tidal regimes in this research also had a strong
influence on dominant tree in lower layers.
- The socio-economic factors including: community conditions of buffer area
and production activities in the buffer area of Xuan Thuy National Park, Nam Dinh

xi

province are certainly influenced on the biodiversity conservation of plant species at
risk of extinction here.
- Recommend solutions to implement conservation tasks.
2. The application
- Completing data base of plant biodiversity in Xuan Thuy National Park for
other relative researches.
- Establishing conservation priorities list of some plant species to propose
conservation priority.
- Determining the adaptability of each species with specific ecological
environment, the distribution of plants with each ecosystem and their relationship
with these species from which to identify methods for conservation of each
separate plant.
- Raising awareness of people and encourage them to participate in the
conservation of biological resources in Xuan Thuy National Park.
- Providing educational materials/ helping staffs and students to train scientific
materials related to specialized research .
- Publishing 01 reference book related to specialized research for training
scientific staffs and students
- Publishing 02 scientific papers in national prestigious journal.

Part 3
ASSESSING THE ACHIEVED EFFICTIVENESS OF THE PROJECT
1. Socio-economic.
With limitation of funding and budget , the project has focused on addressing
the following issues:
- Assessing biodiversity status, the socio-economic factors affecting on the
biodiversity of plant species at risk of extinction, determining the relationship

between ecological factors - environment and the distribution of some species in
danger of extinction as the foundation for preserving orientation of these species at
Xuan Thuy National Park, Nam Dinh province.


xii

- From research approach method, people have right to contribute their ideas
to identifying endangered species and orienting for nature conservation in the study
area. Helping train scientific staffs and students related to specialized research.
2. Science and Technology.
- Completing the set of database of plant biodiversity in Xuan Thuy National
Park for the other relative researches.
- Providing educational materials, important reference for scientists and
students involved in the specialized research.
- Publishing: 01 specialized reference book and 04 articles published in
national prestigious journals:
+ Specialized reference book:
Introduction to Biology: EVOLUTION, ECOLOGY AND BIODIVERSITY
+ Scientific articles:04 papers
“Decentralizing adaptive nutrition area of some wading birds in Xuan Thuy
National Park in Nam Dinh Province” - Journal of Science and Technology - Thai
Nguyen University
“Research on the relationship between ecological enviromental factors and
vegetation distribution in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province” - Science
and Technology Journal of Agriculture & Rural Development
“Research on status and habitat conditions of black-Faced Spoonbilis
(Platalea minor) in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province” - Science and
Technology Journal of Agriculture & Rural Development
“Evaluation of the biodiversity conservation for some rare species in Xuan

Thuy National Park, Nam Dinh Province” - Journal of Science and Technology Thai Nguyen University
3. Information
3.1. Result of the training:
- 01 Thai Nguyen University scientific research project level
- 02 Master theses
- 04 undergraduate theses
- 01 scientific resesearch project of students


xiii

3.2. Product applications
- Completing data base of plant biodiversity in Xuan Thuy National Park for
other relative researches.
- Establishing conservation priority list of some plant species to propose
conservation priority.
- Determining the adaptability of each species with specific ecological
environment, the distribution of plants with each ecosystem and their relationship
with these species from which to identify methods for conservation of each
separate plant.
3.3. Other products
- Raise awareness and encourage people to participate in the conservation of
biological resources in Xuan Thuy National Park.


xiv

I HC THI NGUYấN
TRNG I HC NễNG LM

BO CO TNG KT
TI NGHIấN CU KHOA HC V CễNG NGH CP I HC

Tờn ti

ĐáNH GIá BảO TồN ĐA DạNG SINH HọC MộT Số LOàI THựC VậT
Có NGUY CƠ Bị TUYệT CHủNG TạI VƯờN QUốC GIA XUÂN THủY,
NAM ĐịNH
Mó s: H 2011-03-05

Ch nhim ti: TS. Hong Vn Hựng
Thi gian thc hin: 2011 - 2012
a im thc hin: VQG Xuõn Thy - tnh Nam nh

THI NGUYấN, NM 2013


xv

I HC THI NGUYấN
TRNG I HC NễNG LM

BO CO TNG KT
TI NGHIấN CU KHOA HC V CễNG NGH CP I HC

Tờn ti

ĐáNH GIá BảO TồN ĐA DạNG SINH HọC MộT Số LOàI THựC VậT
Có NGUY CƠ Bị TUYệT CHủNG TạI VƯờN QUốC GIA XUÂN THủY,
NAM ĐịNH

Mó s: H 2011-03-05
Ch nhim ti: TS. Hong Vn Hựng
Ngi tham gia thc hin:
La Quang
Nguyn Thanh Hi
V Th Quý
Nguyn Chớ Hiu
Nguyn Ngc Anh
Xỏc nhn ca c quan ch trỡ ti
(ký, h tờn, úng du)

THI NGUYấN, NM 2013


xvi

DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH
1. NHỮNG THÀNH VIÊN THAM GIA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
TT

Họ và tên

Đơn vị công tác và
lĩnh vực chuyên môn
Khoa Lâm nghiệp

Nội dung nghiên cứu
cụ thể được giao
Điều tra, bố trí thí nghiệm

1

La Quang Độ

2

Nguyễn Thanh Hải

Khoa TN & MT

Điều tra, lấy mẫu

3

Vũ Thị Quý

Khoa TN & MT

Điều tra, lấy mẫu

4

Nguyễn Chí Hiểu

Khoa TN & MT

Phân tích, sử lý số liệu

5

Nguyễn Ngọc Anh

Khoa TN & MT

Thí nghiệm, viết báo cáo

Chữ
ký

2. ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH
Tên đơn vị trong
và ngoài nước

Nội dung phối hợp nghiên cứu

Họ và tên người
đại diện

Vườn Quốc gia Xuân Thủy

Điều tra, xây dựng các ô tiêu
chuẩn, xác định các vị trí lấy mẫu

NguyễnViết Cách


xvii

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài. .........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu. ..............................................................................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2
4. Ý nghĩa của đề tài. ...................................................................................................3
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU..................................................................4
1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ liên quan. ............................................................4
1.2. Tổng quan về đa dạng sinh học trên thế giới và ở Việt Nam...............................5
1.2.1. Tổng quan về đa dạng sinh học trên thế giới. ...................................................5
1.2.2. Tổng quan về đa dạng sinh học ở Việt Nam .....................................................6
1.3. Cơ sở của nghiên cứu. ........................................................................................11
1.3.1. Cơ sở khoa học. ...............................................................................................11
1.3.2. Cơ sở lý luận. ..................................................................................................17
1.4. Tổng quan về Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định. ..............................19
1.4.1. Lịch sử hình thành và phát triển. .....................................................................19
1.4.2. Tài nguyên sinh vật. ........................................................................................23
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...28
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. .....................................................................28
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................28
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu. ........................................................................................28
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu. .....................................................................28
2.3. Nội dung nghiên cứu. .........................................................................................28
2.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................30
2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu và tài liệu thứ cấp. ...........................................30
2.4.2. Phương pháp thu thập số liệu và tài liệu sơ cấp. .............................................30
2.4.3. Phương pháp tổng hợp và xử lí số liệu. ..........................................................33
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................34
3.1. Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội của Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam

Định. .................................................................................................................34
3.1.1. Điều kiện tự nhiên của VQG Xuân Thủy, tỉnh Nam Định. ............................34
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội 5 xã vùng đệm Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam
Định. .................................................................................................................41


xviii

3.2. Hiện trạng đa dạng sinh học khu hệ thực vật tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy,
tỉnh Nam Định. .................................................................................................44
3.2.1. Đa dạng về lớp phủ thực vật rừng. ..................................................................44
3.2.2. Đa dạng mức độ loài. ......................................................................................50
3.2.3. Đa dạng sinh học khu hệ thực vật thủy sinh của Vườn Quốc gia Xuân Thủy,
tỉnh Nam Định. .................................................................................................52
3.2.4. Đa dạng về giá trị khoa học và thực tiễn của nguồn tài nguyên thực vật tại
Vườn Quốc gia. ................................................................................................62
3.3. Đa dạng sinh học các loài thực vật quí hiếm có nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn
Quốc gia Xuân Thuỷ, tỉnh Nam Định. .............................................................63
3.3.1. Nguồn tài nguyên cây đặc hữu và cây quý hiếm. ............................................63
3.3.2. Phân bố các loài thực vật quí hiếm tại VQG Xuân Thủy. ...............................65
3.4. Xác định mối tương quan giữa các yếu tố sinh thái - môi trường với sự phân bố
của một số loài thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân
Thuỷ, tỉnh Nam Định........................................................................................66
3.4.1. Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố của một số loài thực vật có
nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ, tỉnh Nam Định. ........66
3.4.2. Mối quan hệ giữa các loài thực vật trong 5 ô nghiên cứu. ..............................69
3.4.3. Mối quan hệ giữa các hệ sinh thái và trạng thái rừng với sự phân bố của thực
vật trong 5 ô nghiên cứu. ..................................................................................72
3.5. Đánh giá tác động của các yếu tố kinh tế - xã hội đến công tác bảo tồn đa dạng
sinh học một số loài thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia

Xuân Thuỷ, tỉnh Nam Định. .............................................................................78
3.5.1. Điều kiện cộng đồng vùng đệm Vườn Quốc gia.............................................79
3.5.2. Các hoạt động sản xuất. ..................................................................................81
3.5.3. Hoạt động khai thác lâm sản trái phép. ...........................................................84
3.6. Đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học một số loài thực vật có nguy cơ
bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy, tỉnh Nam Định. ......................84
3.6.1. Giải pháp kĩ thuật. ...........................................................................................84
3.6.2. Giải pháp chính sách. ......................................................................................84
3.6.3. Giải pháp kinh tế. ............................................................................................85
3.6.4. Giải pháp quản lí. ............................................................................................85
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................86
1. Kết luận .................................................................................................................86
2. Kiến nghị ...............................................................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................89


xix

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Giải nghĩa

BÐKH
CITES

Biến đổi khí hậu
Công ước về buôn bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã nguy cấp

CRES

ĐDSH

Trung tâm nghiên cứu Tài nguyên và môi trường
Đa dạng sinh học

ĐNN
ENV
GEF/SGP
HST

Đất ngập nước
Trung tâm giáo dục thiên nhiên
Chương trình tài trợ các dự án nhỏ thuộc Quỹ môi trường
Hệ sinh thái

IMA
IUCN

Liên minh sinh vật biển quốc tế
Hiệp hội bảo tồn thiên nhiên quốc tế

KBT
NTTS

Khu bảo tồn
Nuôi trồng thuỷ sản

MCD
SNV

Hợp tác với Trung tâm bảo tồn biển và phát triển cộng đồn
Tổ chức phát triển của Hà Lan

RNM
THCS
THPT

Rừng ngập mặn
Trung học cơ sở
Trung học phổ thông

UBND
UNDP
UNEP
UNESCO
VQG

Ủy ban nhân dân
Quỹ môi trường
Chương trình môi trường Liên hợp quốc
Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên hợp quốc
Vườn Quốc gia

WWF

Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên


xx

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
Trang
Biểu đồ 2.1: Phương pháp lập ô tiêu chuẩn ..............................................................31
Biểu đồ 3.1: Bản đồ vị trí Vườn Quốc gia Xuân Thủy - Nam Định .........................34
Biểu đồ 3.2. Quan hệ giữa các loài thực vật trong 5 Ô tiêu chuẩn tại VQGXT .......69
Biểu đồ 3.3. Quan hệ giữa các loài thực vật trong 5 Ô tiêu chuẩn tại VQGXT .......70
Biểu đồ 3.4. Quan hệ giữa các loài thực vật trong 5 Ô tiêu chuẩn tại VQG Xuân
Thủy chỉ số MDS (stress: 0) .............................................................................70
Biểu đồ 3.5. Mối quan hệ giữa các loài thực vật phân bố tại VQG Xuân Thủy chỉ số
MDS (stress: 0,07) ............................................................................................71
Biểu đồ 3.6. Mối quan hệ giữa các loài xuất hiện tại 5 Ô tiêu chuẩn .......................71
Biểu đồ 3.7. Mối quan hệ giữa các yếu tố sinh thái môi trường với sự phân bố của
hệ thực vật VQG Xuân Thủy Nam Định (stress: 0,17) ....................................72
Biểu đồ 3.8. Mối quan hệ giữa các yếu tố sinh thái môi trường tại khu vực nghiên cứu ...73
Biểu đồ 3.9. Tỷ lệ đồng dạng về các yếu tố sinh thái trong các ô tiêu chuẩn
(similarity từ 85 - 100%) ..................................................................................73
Biểu đồ 3.10. Tỷ lệ đồng dạng về các yếu tố sinh thái với hệ thực vật trong các ô
tiêu chuẩn (similarity từ 85 - 100%) ................................................................74
Biểu đồ 3.12. Mối quan hệ giữa các loài thực vật tại ÔTC2 ....................................75
Biểu đồ 3.13. Mối quan hệ giữa các loài thực vật tại ÔTC 3 ...................................76
Biểu đồ 3.14. Mối quan hệ giữa các loài thực vật tại ÔTC 4 ...................................77
Biểu đồ 3.15. Mối quan hệ giữa các loài thực vật tại ÔTC 5 ...................................77
Biểu đồ 3.16. Mối quan hệ tương tác giữa các loài thực vật trong các ô tiêu chuẩn
và hệ thực vật trong khu vực nghiên cứu tại VQG Xuân Thủy. ......................78
Biểu đồ 3.17. Mối quan hệ giữa điều kiện cộng đồng với bảo tồn đa dạng sinh học
VQG Xuân Thủy ..............................................................................................80


xxi

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. Nhóm loài động vật và phân hạng nguy cơ tuyệt chủng ở Việt Nam ........9
Bảng 1.2: Các loài chim quý hiếm tại VQG Xuân Thuỷ ..........................................25
Bảng 3.1. Thống kê diện tích các loại đất đai ở VQG Xuân Thủy ...........................38
Bảng 3.2. Thống kê các loại đất đai ở vùng đệm ......................................................38
Bảng 3.3. Thống kê dân số 5 xã vùng đệm VQG Xuân Thủy ..................................41
Bảng 3.4. Thành phần thực vật bậc cao có mạch VQG Xuân Thuỷ .........................50
Bảng 3.5. Các loài thực vật ngập nước định kì .........................................................52
Bảng 3.6. Thực vật ngoi lên mặt nước ......................................................................57
Bảng 3.7. Thực vật có lá nổi trên mặt nước ..............................................................58
Bảng 3.8. Thực vật chìm trong nước.........................................................................59
Bảng 3.9. Tài nguyên khu hệ thực vật VQG .............................................................63
Bảng 3.10. Các loài thực vật quí hiếm tại VQG Xuân Thủy - Nam Định ................64
Bảng 3.11. Bảng tổng hợp sản lượng và diện tích nuôi trồng Ngao qua các năm tại
Cồn Lu, Cồn Ngạn............................................................................................83


xxii

THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Thông tin chung
Tên đề tài: “Đánh giá bảo tồn đa dạng sinh học một số loài thực vật có nguy cơ bị
tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ, Nam Định”
Mã số đề tài: ĐH2011-03-05
Chủ nhiệm đề tài: TS. Hoàng Văn Hùng1

Di động: 0977139062

E-mail:

Cơ quan chủ trì đề tài: Trường Đại học Nông lâm - Thái Nguyên
Cá nhân chủ trì đề tài: TS. Hoàng Văn Hùng1
Thời gian thực hiện: Năm 2011 - 2013
2. Mục tiêu:
- Đánh giá điều kiện sinh thái - môi trường, đa dạng sinh học VQG Xuân
Thuỷ, tỉnh Nam Định.
- Xác định được mối quan hệ giữa các yếu tố sinh thái - môi trường với sự
phân bố của hệ thực vật tại VQG Xuân Thuỷ.
- Đề xuất các giải pháp bảo tồn đa dạng sinh học thích hợp cho VQG Xuân Thuỷ.
3. Nội dung chính:
- Đánh giá thực trạng đa dạng sinh học thực vật Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ,
Nam Định.
- Kiểm kê các loài cây có nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy.
- Điều tra thảm thực vật, điều kiện sinh thái - môi trường tương quan tới phân
bố của thực vật có nguy cơ bị tuyệt chủng tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy.
- Nghiên cứu ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế xã hội đến tài nguyên rừng tại
Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ.
- Đề xuất các biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học cho Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ.
4. Kết quả chính đạt được:
* Sản phẩm khoa học:
- Sách chuyên khảo: 01 quyển
- Bài báo đăng tạp chí trong nước: 04 bài
* Sản phẩm đào tạo:
- Nghiên cứu sinh cao học: 02 nghiên cứu sinh


xxiii

- Đề tài Tốt nghiệp Đại học: 04
- Nhóm sinh viên NCKH: 01 nhóm

* Sản phẩm ứng dụng:
- Bộ cơ sở dữ liệu hoàn chỉnh về đa dạng sinh học thực vật Vườn Quốc gia
Xuân Thuỷ phục vụ cho các nghiên cứu khác có liên quan: 01.
- Thiết lập Danh mục ưu tiên bảo tồn một số loài thực vật làm cơ sở đề xuất ưu
tiên bảo tồn: 01.
- Xác định được khả năng thích nghi của từng loại cây cụ thể với các yếu tố sinh
thái môi trường, sự phân bố của thực vật với từng HST và quan hệ của chúng với các
loài từ đó xác định được phương thức bảo tồn cho từng loại cây riêng biệt: 01.
- Bài báo khoa học: 04 bài
- Sách chuyên khảo: 01 quyển.
* Sản phẩm khác:
- Nâng cao nhận thức và khuyến khích người dân tham gia vào công tác bảo
tồn nguồn tài nguyên sinh vật tại Vườn Quốc gia Xuân Thủy

1

Nghiên cứu sinh, ứng viên GS, PGS.


xxiv

IMFORMATION ON RESEARCH RESULTS
1. General Information.
Project title: "Evaluation of the biodiversity conservation status and risks for
endangered plant species in Xuan Thuy National Park, Nam Dinh Province"
Project Code: DH2011-03-05
Project leader’s name: Ph.D. Hung Hoang Van
Mobile: 0989.372.386
E-mail:
Research hosting institution: Thai Nguyen University of Agriculture and Forestry

Person in charge: Ph.D. Hung Hoang Van
Project duration: 2011 - 2013
2. Objectives:
- To assess the ecological - environmental conditions and biodiversity in Xuan
Thuy National Park, Nam Dinh Province.
- To identify the correlation between ecological - environmental factors with
the distribution of flora in Xuan Thuy National Park.
- To propose solutions to biodiversity conservation appropriate for Xuan Thuy
National Park.
3. Main contents:
- To assess the status of plant biodiversity in Xuan Thuy National Park, Nam
Dinh province.
- To inventory of plant species at risk of extinction in Xuan Thuy National Park
- To survey the vegetation, the relationship between ecological environmental factors with the distribution of some endangered species in Xuan
Thuy National Park.
- To study the effect of socio - economic factors to forest resources in Xuan
Thuy National Park.
- To propose solutions to biodiversity preservation for Xuan Thuy National Park.
4. Results obtained:
* Scientific products:
- Specialized reference book: 01 book
- Articles published in national prestigious journals: 04


xxv

* Training products:
- Master theses: 02
- Undergraduate theses: 04
- Scientific resesearch project of students: 01

* Applied products:
- Completing data base of flora biodiversity in Xuan Thuy National Park to
serve for other relative researches: 01
- Establishing conservation priority list of some plant species to propose for
conservation priority: 01
- Determining the adaptability of each species with specific of ecology
environment, the distribution of plants with each ecosystem and their relationship
with these species from which to identify methods for conservation of each
separate plant.
- Specialized reference book: 01 book
- Articles published in national prestigious journals: 04 articles
* Other products:
- Raise awareness and encourage people to participate in the conservation of
biological resources in Xuan Thuy National Park.