Quản lý hoạt động tổ chuyên môn trường mầm non đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC sư PHẠM HÀ NỘI 2
BÙI THỊ KIỀU ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
TRƯỜNG MẦM NON ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC sĩ KHOA HỌC GIÁO DỤC


BÙI THỊ KIỀU ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
TRƯỜNG MẦM NON ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC sĩ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THỨC


LỜI CẢM ƠN
Với lòng biết ơn sâu sắc, em xin bày tỏ lời cảm ơn chân
thành tới:
PGS - TS Nguyễn Xuân Thức, Nguời thầy đã tận tâm, nhiệt tình
chỉ bảo, huớng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Đồng thời, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc Ban lãnh đạo truờng
Đại học Su Phạm Hà Nội 2, Khoa sau đại học nhà truờng và các thầy
giáo, cô giáo tham gia quản lý, giảng dạy đã tạo điều kiện thuận lợi

quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện cho em trong suốt quá trình học tập và
thực hiện đề tài;
Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục & Đào tạo Bắc Từ
Liêm, Tổ Mầm non; Cán bộ quản lý, giáo viên các truờng mầm non
trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm đã nhiệt tình tham gia góp ý kiến, cung
cấp tu liệu, tài liệu trong quá trình điều tra, khảo sát phục vụ công tác
nghiên cứu;
Em xin gửi lời tri ân sâu sắc đến gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp đã động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện để em hoàn thành tốt luận
văn.
Với thời gian nghiên cứu còn hạn chế, tuy đã có nhiều cố gắng,
song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong đuợc sự
chỉ dẫn, đóng góp giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo,
bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn có giá trị thực tiễn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Bùi Thị Kiều Anh


4
LỜI CAM ĐOAN

Em xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung
thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Luận văn phản ánh rõ đặc điểm tình hình
của quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội và thực trạng hoạt động Tổ chuyên môn trong trường
mầm non.
Luận văn sử dụng số liệu của phiếu trưng cầu ý kiến được tiến hành trong buổi
kiến tập chuyên đề cấp quận của cán bộ và giáo viên các trường mầm non quận Bắc Từ
Liêm tổ chức vào tháng 3 năm 2015 tại trường mầm non nơi tác giả luận văn đang công

tác.
Biện pháp sử dụng trong luận văn đã, đang và sẽ được áp dụng rộng rãi trong
các trường mầm non trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm nhằm nâng cao chất lượng hoạt
động Tổ chuyên môn đáp ứng yêu cầu đổi mới.
Em cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Bùi Thị Kiều Anh


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT


6
- Ban chấp hành Trung ương

BCHTƯ

- Nhà xuất bản

NXB

- Nghị quyết chính phủ

NQ-CP

- Trung học cơ sở

THCS

- Tổ chuyên môn

TCM

- Quyết định - Bộ Giáo dục và Đào tạo
- Thông tu- Bộ Giáo dục và Đào tạo

QĐ-BGD&ĐT
TT-BGD&ĐT

- Tổ trưởng chuyên môn

TTCM

- Giáo viên

GV

- Thứ tự

TT

- Số lượng

SL

- Xây dựng

XD

- Mầm non

MN

- Cán bộ giáo viên

CBGV

- Cán bộ giáo viên - nhân viên

CBGV-NV

- Phương pháp dạy học

PPDH

- Kiểm tra đánh giá

KTĐG
MỤC LỤC



8

2.4.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở một số trường

DANH MỤC BẢNG SỐ

Bảng 3.3. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và mức độ khả thi của biện pháp
quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường mầm non quận Bắc Từ Liêm.. 89


1
DANH MỤC Sơ ĐỒ, BIỂU ĐỒ


1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
7.7.

Trong những năm gần đây, với xu thế hội nhập, công cuộc đổi mới trên đất

nuớc ta đang có buớc phát triển với nhịp điệu nhanh, quy mô lớn, đòi hỏi nhanh chóng
phải có đội ngũ cán bộ quản lý, có phẩm chất, năng lực, trình độ mới đáp ứng đuợc
yêu cầu đó. Nghị quyết hội nghị lần thứ tu BCH Tư khóa VII khẳng định: “Khẩn
trương đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các cấp”. Bởi lẽ đội ngũ quản lí
có nhận thức đúng về hoạt động tổ chuyên môn, nhận thức đúng về quản lí thì mới
quản lí tốt hoạt động tổ chuyên môn.
Xuất phát từ vai trò của quản lí hoạt động tổ chuyên môn trong việc nâng cao
chất luợng giáo viên mầm non từ đó nâng cao chất luợng chăm sóc giáo dục trẻ mầm
non nhu Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nhấn mạnh về chuyên môn: “Mơỉ' người phải
biết một nghề để sinh hoạt... ai lãnh đạo ngành hoạt động nào phải biết chuyên môn

về ngành ẩy” (Hồ Chí Minh: toàn tập, NXB Chính trị Quốc gia, H.,2002,t6, tr.46-47);
chúng tôi - những nguời quản lí cần nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ, vai trò của mình
trong mỗi nhà truờng đang từng ngày quản lí tốt việc dạy và học để nâng cao chất
luợng chuyên môn trong trường mầm non.

1.2.

Quận Bắc Từ Liêm là một quận thuộc Hà Nội, nằm dọc phía bờ nam của

sông Hồng, Đông giáp quận Tây Hồ, Đông Nam giáp quận cầu Giấy, Tây giáp huyện
Đan Phuợng, Hoài Đức, Nam giáp quận Nam Từ Liêm, Bắc giáp sông Hồng.
Quận đuợc thành lập theo Nghị quyết số 132/NQ-CP ngày 27 tháng 12 năm
2013 của Chính phủ. Phòng giáo dục và Đào tạo Bắc Từ Liêm tuy mới đi vào hoạt
động từ ngày 01 tháng 4 năm 2014 nhung đã gặt hái đuợc thành tích đáng kể trong đợt
tổng kết toàn ngành giáo dục Thành phố Hà Nội năm học 2013-2014. Điều đó chứng
tỏ hoạt động chuyên môn ở các nhà truờng trên địa bàn quận đang từng ngày hoàn
thiện và khẳng định vị thế trên toàn Thành phố. [1 ]
Thực tế hoạt động tổ chuyên môn và quản lí hoạt động tổ chuyên môn ở các
truờng mầm non Thụy Phuơng, Đông Ngạc A, Đông Ngạc B, cổ Nhuế 1, Cổ Nhuế 2,
Thuợng Cát, Liên Mạc, Phú Diễn, Minh Khai, Phúc Diễn, Xuân Đỉnh, Xuân Tảo thuộc


1
Quận Bắc Từ Liêm đứng truớc yêu cầu đổi mới giáo dục còn có những bất cập cần
tháo gỡ để nâng cao chất luợng hoạt động tổ chuyên môn.
Hoạt động của tổ chuyên môn có vai trò hết sức quan trọng, hoạt động của
từng thành viên có vai trò quyết định rất lớn đến kết quả giảng dạy của giáo viên cũng
nhu các hoạt động khác của nhà truờng. Thông qua hoạt động của giáo viên nhân viên,
Ban giám hiệu quản lí đuợc giáo viên về chuyên môn, cũng thông qua hoạt động của
tổ chuyên môn giáo viên đuợc tự học nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân,

giáo viên đuợc học hỏi lẫn nhau, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy, kinh nghiệm chăm
sóc, nuôi duỡng, giáo dục học sinh...
Tuy nhiên thực tế cho thấy :

-

Một số truờng chua dành nhiều thời gian dành cho sinh hoạt chuyên môn và đổi mới
sinh hoạt chuyên môn chua thuờng xuyên và còn hạn chế, chua đáp ứng đuợc với đổi
mới giáo dục.

-

Mặc dù đó có nhiều tiến bộ tích cực, xong việc tự bồi duõng năng lực chuyên môn,
năng lực quản lí của một số cán bộ còn hạn chế. Còn để thiếu sót trong quản lí hồ so
chuyên môn, quản lí nề nếp dạy học, quản lí hành chính, quản lí thu - chi trong truờng
học, quản lí tài sản và sử dụng tài sản công.

1.3.

Trong lĩnh vực quản lí giáo dục mầm non đã có nhiều các công trình

nghiên cứu về các lĩnh vực nhu: quản lí chăm sóc giáo dục trẻ mầm non, quản lí thực
hiện chuông trình mầm non mới, quản lí bồi duõng giáo viên mầm non theo chuẩn
nghề nghiệp...còn ở lĩnh vực quản lí hoạt động tố chuyên môn đáp ứng yêu cầu đối
mới giáo dục còn chua có nhiều các đề tài nghiên cứu.
Hoạt động của tổ chuyên môn còn là một bộ phận không thể thiếu trong nhà
truờng, thực hiện nhiệm vụ của nhà truờng. Thế nhung một số truờng mầm non trên
địa bàn quận Bắc Từ Liêm hoạt động chua mấy hiệu quả. Trong buổi tập huấn chuyên
môn ngày 23 tháng 12 năm 2014 về nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn tại các truờng
mầm non thì hầu hết các nhà truờng chua tích cực phát biểu, học thụ động, thiếu thực

tế để phản hồi tới giảng viên. Bởi lẽ một số nhà truờng có nhiều điểm lẻ, giáo viên trẻ,
chua có nhiều kinh nghiệm điển hình nhu giáo viên truờng em tuổi trung bình 27,2.


1
Do vậy hoạt động của tổ chuyên môn còn gặp nhiều lúng túng. Giáo viên chua nhận
thức rõ đuợc nhiệm vụ của tổ chuyên môn. Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp
vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo quy định của Bộ Giáo dục
và Đào tạo. Đề xuất khen thuởng, kỷ luật đối với giáo viên.
Với các lí do nêu trên nên em lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên
môn trường mầm non quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục ”.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt
động tổ chuyên môn truờng mầm non Quận BắcTừ Liêm - Thành phố Hà Nội đáp ứng
yêu cầu đổi mới, nhằm nâng cao chất luợng hoạt động tổ chuyên môn và chất luợng
chăm sóc giáo dục trẻ của truờng mầm non.

3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu
3.1.

Khách thế nghiên cứu
Hoạt động tố chuyên môn trường mầm non đáp ứng yêu cầu đối mới giáo dục.

3.2.

Đối tượng nghiên cứu
Quản lí hoạt động tổ chuyên môn trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm - Thành

phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đối mới giáo dục.

4. Giả thuyết khoa học
Quản lí hoạt động tổ chuyên môn truờng mầm non trên địa bàn quận Bắc Từ
Liêm trong thời gian qua đã đạt đuợc kết quả nhất định. Tuy nhiên đứng truớc yêu cầu
đổi mới giáo dục bộc lộ bất cập, hạn chế. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản
lí hoạt động tổ chuyên môn phù họp hơn với thực tế giáo dục mầm non theo từng địa
phuơng, vùng miền và đổi mới giáo dục mầm non thì sẽ nâng cao đuợc chất luợng
giáo viên mầm non và chất luợng giáo dục mầm non ở trường mầm non trên địa bàn
quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.7.

Hệ thống hóa cơ sở lí luận về quản lí hoạt động tổ chuyên môn của hiệu

trưởng trường mầm non.


1

5.2.

Khảo sát thực trạng hoạt động tổ chuyên môn và quản lý hoạt động của

hiệu trưởng trường mầm non trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội.

5.3.

Đề xuất biện pháp quản lí hoạt động tổ chuyên môn các trường mầm non

nói trên.

6. Giói hạn phạm vỉ nghiên cứu
6.1.

Giới hạn về đối tượng, địa bàn nghiên cứu
Do điều kiện và thời gian nghiên cứu có hạn nên khi thực hiện đề tài này em

chỉ thực hiện nghiên cứu “Một số biện pháp quản lỷ hoạt động tổ chuyên môn của
Hiệu trưởng trường mầm non Quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới
giáo dục”. Đe thực hiện đề tài này em lấy số liệu khảo sát thực trạng trong ba năm học
từ 2012-2013; 2013 -2014; 2014-2015.

6.2.

Giới hạn khách thế khảo sát
Khảo sát 96 người gồm cán bộ quản lý và giáo viên ở các trường mầm non

Thụy Phương, Đông Ngạc A, Đông Ngạc B, cổ Nhuế 1, cổ Nhuế 2, Hồ Tùng Mậu,
Kim Mai, Liên Mạc, Minh Khai, Phú Diễn, Phúc Diễn, Tây Tựu, Thượng Cát, Xuân
Đỉnh A, Xuân Đỉnh B, Tây Tựu- quận Bắc Từ Liêm- Hà Nội.

7. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành nhiệm vụ trên, em đã sử dụng các phưong pháp nhiên cứu sau:

7.1.

Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phuong pháp tổng họp, phân tích các dữ liệu, những tài liệu trong sách báo,

các công trình nghiên cứu khoa học, luật giáo dục, tham khảo các văn bản về những
vấn đề có liên quan đến đề tài nghiên cứu

7.2.

Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phuơng pháp điều tra, quan sát, tổng kết kinh nghiệm, phỏng vấn và phân tích

các kết quả khảo sát thục trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn truờng mầm non trên
địa bàn Quận Bắc Từ Liêm - Thành phố Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới.

7.3.

Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phuơng pháp toán thống kê trong việc xử lý những số liệu điều tra,

khảo sát và từ đó rút ra những kết luận chính xác.


1

8. Cấu trúc luân văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, mục lục,
luận văn gồm 03 chuông:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động tố chuyên môn truờng mầm non
đáp ứng yêu cầu đối mới giáo dục.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động tố chuyên môn một số truờng mầm
non trên địa bàn Quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động tố chuyên môn một số truờng mầm

non trên địa bàn Quận Bắc Từ Liêm - Hà Nội đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chương 1
Cơ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN
TRƯỜNG MẦM NON ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

1.1.
1.1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Các nghiên cứu về quản lý trường mầm non
Tìm hiểu nghiên cứu về quản lí trường mầm non trên thế giới, có thể thấy

nghiên cứu về lĩnh vực này nở rộ vào những năm 90 ở úc và ở Anh, ví dụ như tác
phẩm của Hayden J. (1996) về “Quản lí trường mầm non” (Management of Early
Childhood Services) [2] - Wentworth Falls NSW, Social Sciences Press và tác phẩm
cùng tên (Management in Pre -schools) do Pre - schools Learning Alliance (PLA) ấn
hành tại London năm 2000. Với 40 năm kinh nghiệm, quyển sách của PLA đã giúp
cho người lãnh đạo trường mầm non có phương pháp quản lý nhà trường hiệu quả [3].
Bên cạnh đó, một số nghiên cứu khác tìm hiểu rộng hơn đến vai trò của người lãnh
đạo ở nhà trường mầm non như nghiên cứu của Cushla Scrivens (1990) (Professional
Leadership in Early Childhood - the New Zealand Kindergarten Experience);
Stamopoulos E. (2003) (Leadership and Change Management in Early Childhood); và
Rodd J. (2006) (Leadership in Early Childhood), vấn đề quản lý chuyên môn của hiệu
trưởng trường mầm non cũng được đề cập đến trong các tác phấm nói về vai trò của
người lãnh đạo ở nhà trường mầm non như đã kể trên.
Các nghiên cứu về quản lý trường mầm non đã được sự quan tâm của các nhà


1
khoa học như Nguyễn Ánh Tuyết (1992), Phạm Thị Châu (1994), Đinh Văn Vang

(1996) [4]... thể hiện trong các tác phẩm “Một số vấn đề quản lý trường mầm non”,
“Quản lý giảo dục mầm non”... Nội dung của các tác phấm trên nêu một số khái niệm
về quản lý, quản lý giáo dục và quản lý trường mầm non; chức năng quản lý và quản
lý giáo dục; hệ thống mục tiêu, nguyên tắc, phương pháp quản lý; vị trí, tính chất,
nhiệm vụ; tổ chức bộ máy;
vai trò của hiệu trưởng trong công tác quản lý trường mầm non... Các tác phẩm viết
khá đầy đủ cả về lý luận và thực tiễn công tác quản lý ở trường mầm non.

1.1.2.

Các nghiên cứu về quản lý hoạt động tổ chuyên môn trong nhà trường

nhằm nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục. Có thể kể ra một sổ công trình
nghiên cứu sau

-

Nguyễn Thế Quang (2005), Một sổ biện pháp quản lý nâng cao chất lượng hoạt động
tổ chuyên môn ở các trường Trung học Phổ thông thành phổ Hà Đông, Hà Tây.[5]

-

Nguyễn Thị Tâm (2007), Biện pháp quản lý tổ chuyên môn của hiệu trưởng các
trường tiểu học quận Hồng Bàng, thành phổ Hải Phòng.[ 6]

-

Doãn Thị Thanh Phương (2006), Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của
hiệu trưởng các trường mầm non quận cầu Giấy, thành phổ Hà Nội. [7]

-

Bùi Thị Thu Hà (2011), Biện pháp quản lý của hiệu trưởng đổi với hoạt động của tổ
chuyên môn ở trường THCS Chu Văn An, quận Tây Hồ, thành phổ Hà Mù'. [8]
Các công trình nghiên cứu trên trên cơ sở lí luận và khảo sát thực trạng quản
lỷ hoạt động tổ chuyên môn ở cấp tiểu học, Trung học Cơ sở, Trung học Phổ thông đã
đề xuất các biện pháp quản lỷ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tố chuyên môn
trong các nhà trường.
Nhận xét:

-

Các công trình nghiên cứu trên hướng vào nghiên cứu quản lý hoạt động tố chuyên
môn trong trường phố thông và dân tộc nội trú nhưng loại hình trường mầm non còn ít
được nghiên cứu.

-

Đe tài luận văn hướng vào nghiên cứu quản lý hoạt động tố chuyên môn ở trường
Mầm non. Đe tài sẽ nghiên cứu và đánh giá đúng thực trạng về các biện pháp quản lý


1
hoạt động của các tố chuyên môn đã được áp dụng ở trường Mầm non quận Bắc Từ
Liêm, thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt
động tổ chuyên môn trong trường Mầm non.
1.2. Lý luận về quản lý
1.2.1. Khải niệm
Quản lý là một phạm trù xã hội, tồn tại khách quan và là một tất yếu của lịch
sử. Khi xã hội cần có sự chỉ huy, điều hành, phân công, họp tác, kiểm tra, điều chỉnh

trong lao động để đạt năng suất cao, lúc đó cần vai trò của người đứng đầu. Đây chính
là yêu cầu tất yếu để quản lý ra đời. Ở mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau, hình thái xã
hội khác nhau sẽ có những hình thức quản lý khác nhau. Trong mọi thời đại, vai trò
của quản lý trong sự ổn định và phát triển xã hội đều được coi trọng.[9]
Khoa học quản lý là một lĩnh vực lao động trí tuệ và thực tiễn phức tạp nhằm
điều khiển lao động, thúc đẩy sự phát triển của xã hội trên tất cả mọi bình diện. Khoa
học quản lý luôn gắn với tiến trình phát triển của xã hội, luôn mang tính lịch sử, tính
giai cấp, tính dân tộc, tính thời đại. Lao động xã hội ngày càng phát triển đa dạng và
phong phú thì khoa học quản lý cũng ngày càng phát triển theo nội tại của quá trình
lao động. Nói một cách khác, nội dung, tính chất, đặc thù của mỗi loại lao động sẽ tạo
nên một hệ chiếu của phưong pháp quản lý. Quản lý là một khoa học sử dụng tri thức
của nhiều môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, nhân văn khác như: Toán học,
thống kê, kinh tế, tâm lý học, giáo dục học, đạo đức học, xã hội học... đồng thời quản
lý còn là một nghệ thuật đòi hỏi sự mềm dẻo và tinh tế cao độ để đạt được mục đích.
[10]
Chính vì vậy mà người ta có thể tiếp cận khái niệm quản lý theo nhiều cách
khác nhau. Theo góc độ tố chức, quản lý là cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, kiểm tra. Theo
góc độ điều khiển, quản lý có nghĩa là lái, điều khiển, điều chỉnh. Theo cách tiếp cận
hệ thống thì quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý (hay đối
tượng quản lý) nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của
con người trong quá trình sản xuất xã hội để đạt được mục đích đã định.
Theo lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin: Quản lý xã hội một cách khoa học là


1
sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn bộ những hệ thống xã hội. Theo
Aunapu: “Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cải gì cần làm và làm cải đỏ
như thể nào và bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất” [11].
Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: “Quản lý là một hoạt động cỏ định hướng, có
tổ chức, lựa chọn trong các đổi tượng có thể dựa trên các thông tin về tình trạng của

đổi tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định” [12].
Theo tác giả PGS.TS Trần Kiểm: “Quản lý là tác động có mục đích, có kể
hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói chung là khách thể
quản lý nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [13].
Trên đây là những quan niệm khác nhau về quản lý với những góc độ khác
nhau phụ thuộc vào cái nhìn chủ quan và mục đích hoạt động của hệ thống. Tuy các
cách tiếp cận khác nhau nhưng đều bao hàm một số dấu hiệu chung của quản lý:

-

Quản lý là các hoạt động để đảm bảo mục đích chung là hoàn thành công việc qua nỗ
lực của các cá thể trong tổ chức. Đối tượng tác động của quản lý là một hệ thống xã
hội hoàn chỉnh như một co thể sống gồm nhiều yếu tố liên kết hữu co theo một qui
luật nhất định như tồn tại trong thời gian, không gian cụ thể.

-

Hệ thống quản lý bao giờ cũng gồm hai phân hệ là: Chủ thể quản lý và khách thể quản
lý (Người quản lý và người bị quản lý). Tác động quản lý là tác động có định hướng,
có tố chức mang tính tống hợp bao gồm nhiều giải pháp khác nhau thông qua co chế
quản lý để sử dụng có hiệu quả cao nhất nguồn lực sẵn có của tổ chức trong điều kiện
nhất định nhằm đảm bảo cho hệ thống ổn định phát triển và đạt được mục tiêu đã định.


1

-

Mục tiêu cuối cùng của quản lý là chất lượng sản phẩm vì lợi ích phụcvụ con người.
Người quản lý phải nghiên cứu khoa học nghệ thuật, giải quyết các mối quan hệ giữa

con người với nhau vô cùng phức tạp, không chỉ giữa chủ thể và khách thể trong hệ
thống mà còn trong mối quan hệ tương tác với các hệ thống khác nhằm hướng đến
mục tiêu chung của tổ chức mình.
Với những điểm chung và thống nhất trên, đề tài luận văn đã xác định khái
niệm: Quản lý là tác động cỏ định hướng của chủ thế quản lý thông qua lập kể hoạch,
tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đến đổi tượng quản lý nhằm khai thác và sử dụng có hiệu
quả các tiềm năng và cơ hội của đổi tượng quản lý để đạt được mục tiêu quản lý trong
một môi trường biển động[14].
Quản lý nhà trường mầm non là những tác động có định hướng của chủ thể
quản lý (lãnh đạo trường học) thông qua lập kể hoạch tổ chức, chỉ đạo kiểm tra đến
đổi tượng quản lý (giáo viên, trẻ em) nhằm tận dụng các nguồn lực hướng vào đẩy
mạnh các hoạt động của nhà trường mầm non, thúc đẩy quả trình đào tạo, thực hiện
có chất lượng mục tiêu và kể hoạch dạy học và giáo dục trong một môi trường biển
động.[15]
- Những
vấn
bảnlýcủa
họcmâm
quảnnon
lí giáo
? > >Trần
1 CóKiểm
thê mô
tả quản
lýđề
vàcơ
quản
nhàkhoa
trường
băngdục

sơ đô 1.1:
Sơ đồ 1.1. Mô hình về quản lý


2

1.2.2.

Chức năng quản lý
Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng của các

hoạt động: kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra.

-

Chức năng kể hoạch hóa: Là quá trình xác định mục tiêu và quyết định những biện
pháp tối uu để thực hiện mục tiêu đó. Thực chất của kế hoạch hóa là đua toàn bộ
những hoạt động vào công tác kế hoạch hóa, với mục đích, biện pháp rõ ràng, buớc đi
cụ thể và xác định các điều kiện đáp ứng cho việc thực hiện mục tiêu. Nói rõ hơn, kế
hoạch hóa là xác định truớc xem phải làm cái gì, làm nhu thế nào, làm khi nào và ai sẽ
làm? Cuối cùng sẽ có đuợc sản phẩm chính là kế hoạch.

-

Chức năng tổ chức: Sau khi lập xong kế hoạch, nguời quản lý muốn chuyển hóa kế
hoạch của mình thành hiện thực, đó chính là chức năng tổ chức, điều quan trọng trong
chức năng này là phải xác định cho đuợc vai trò của mỗi bộ phận, mỗi cá nhân, bảo
đảm các mối quan hệ nguợc, sự thống nhất và đồng bộ về tổ chức trong quản lý. Nội
dung chủ yếu là: xác định cấu trúc tổ chức; xây dựng, phát triển đội ngũ; xác định cơ
chế hoạt động và các mối quan hệ của tổ chức. Chức năng này sẽ có tác dụng liên kết

chặt chẽ giữa các bộ phận, nhờ đó mà nhà quản lý điều hành nguồn nhân lực của mình
một cách có hiệu quả.

-

Chức năng chỉ đạo: Là quá trình tác động ảnh huởng của chủ thể quản lý đến hành vi
và thái độ của nguời khác nhằm đạt đuợc các mục tiêu đã đề ra. Xét cho cùng, chỉ đạo
là sự tác động lên con nguời, khơi dậy động lực của nhân tố con nguời trong hệ thống
quản lý, tạo điều kiện để mọi nguời tích cực, tự giác làm việc và đem lại hiệu quả cao.
Chức năng này hình thành sau khi lập kế hoạch và cơ cấu bộ máy; vận hành và điều
khiển chính là yếu tố cốt lõi của chức năng chỉ đạo. Nội dung của chức năng chỉ đạo là
tập hợp, động viên các thành viên nỗ lực phấn đấu để đạt mục tiêu.

-

Chức năng kiểm tra: Sau khi xác định đuợc mục tiêu, lựa chọn biện pháp tối uu nhất,
đồng thời triển khai các chức năng tổ chức, chỉ đạo để thực hiện các mục tiêu đó, một
trong những công việc không thể thiếu đuợc của nguời quản lý là kiểm tra việc triển
khai tất cả các quyết định trong thực tiễn. Qua kiểm tra sẽ giúp điều chỉnh kịp thời các
hoạt động cũng nhu công tác quản lý. Kiểm tra là một chức năng cơ bản và quan trọng


2
của quản lý, Lênin đã khang định: “Quản lý mà không cỏ kiếm tra thì không phải là
quản lý”. Kiểm tra chính là quá trình thiết lập mối quan hệ nguợc trong quản lý. Kiểm
tra còn có vị trí quan trọng trong việc đổi mới công tác quản lý nhằm nâng cao chất
luợng và hiệu quả quản lý.
Tổng họp các chức năng quản lý tạo nên nội dung của quá trình quản lý. Nội
dung lao động của đội ngũ cán bộ quản lý là cơ sở để phân công lao động quản lý giữa
những cán bộ quản lý và là nền tảng hình thành cấu trúc của quản lý. Điều đáng chú ý

là trong quá trình quản lý nguời quản lý phải thực hiện một dãy chức năng kế tiếp
nhau một cách logic, bắt buộc. Bắt đầu từ việc xác định mục tiêu và nhiệm vụ quản lý
cho đến khi đạt đuợc kết quả kiểm tra và tổng kết quá trình quản lý. Mỗi quá trình
quản lý xảy ra trong một thời gian cụ thể của một chu trình quản lý nhất định.
Ngoài 4 chức năng nêu trên trong chu trình quản lý, chủ thể quản lý phải sử
dụng thông tin nhu là một công cụ hay chức năng đặc biệt để thực hiện các chức năng
trên. Chúng ta có thể biểu diễn chu trình quản lý theo sơ đồ sau:

Sơ đồ 1.2. Quan hệ giữa các chức năng quản lý
Trần Kiếm -Nguyễn Xuân Thức: Giảo trình khoa học quản lý và quản lý
giảo dục đại cương [16]
Tóm lại: Trong công tác của người quản lý việc thực hiện các chức năng ở trên
là hết sức cần thiết, nhưng quá trình thực hiện phải phối họp chặt chẽ các chức năng
ấy sao cho tất cả các khâu của quá trình này là một chuỗi thống nhất, hỗ trợ và bổ sung
cho nhau trong quá trình thực hiện.
1.3. Tổ chuyên môn và hoạt động tổ chuyên môn ở trường mầm non


2

1.3.1.

Trường mầm non trong hệ thống giảo dục quốc dân Trường mầm non

là đơn vị giáo dục cơ sở của ngành học mầm non, là trường được liên họp giữa nhà trẻ
và mẫu giáo. Trường mầm non có chức năng thu nhận để chăm sóc và giáo dục trẻ em
từ 3 tháng đến 6 tuổi, nhằm giúp trẻ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách;
chuẩn bị cho trẻ em vào lớp 1. Trường mầm non có các lớp mẫu giáo và các nhóm trẻ.
Trường do một ban giám hiệu có hiệu trưởng phụ trách. [17]
Mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng

cho sự phát triển về thể chất, trí tuệ của trẻ em. Lứa tuổi mầm non có vị trí rất quan
trọng trong suốt quá trình phát triển cuộc đời của mỗi con người. Bởi đây là giai đoạn
phát triển có tính quyết định để tạo nên thể lực, nhân cách, năng lực phát triển trí tuệ
trong tương lai.
Không có mô hình chung cho giáo dục mầm non ở tất cả các nước. Tuy nhiên,
vai trò của giáo dục ngày càng được coi trọng đối với mọi quốc gia. Đen nay có 160
nước và các tổ chức quốc tế đó cam kết coi giáo dục mầm non là một mục tiêu quan
trọng. Thụy Điển coi giai đoạn mầm non là thời kỳ vàng của cuộc đời" và thực hiện
chính sách: trường mầm non là trường tự nguyện do chính quyền địa phương quản lý,
trẻ 5 tuổi có thể theo học không mất tiền, 3 tiếng/ngày. Ở New Zealand, Chính phủ hỗ
trợ cho các loại trường giáo dục mầm non dựa trên kết quả họat động mà các cơ sở đó
đạt được. Điều kiện được nhận hỗ trợ là cơ sở giáo dục mầm non phải đáp ứng được
các chuẩn do Bộ Giáo dục đưa ra. Chính phủ hỗ trợ 50% chi phí hoạt động của các cơ
sở giáo dục mầm non không phân biệt cơ sở công lập hay tư thục. Phần còn lại do cha
mẹ đóng góp. Các gia đình khó khăn về thu nhập hoặc có con ở tuổi mầm non bị
khuyết tật có thể làm đơn xin miễn đóng góp. Luật hệ thống giáo dục quốc gia
Indonesia đó công nhận giáo dục mầm non là giai đoạn tiền đề cho hệ thống giáo dục
cơ bản. Luật Giáo dục của Thái Lan nhấn mạnh gia đình và Chính phủ phải cùng chia
sẻ trách nhiệm đối với giáo dục mầm non nhằm thực hiện Công uớc quốc tế về quyền
trẻ em. [18]
Ở nuớc ta, Đảng và Nhà nuớc ta luôn coi trọng giáo dục mầm non, xác định
nhiệm vụ giáo dục mầm non là thực hiện việc nuôi duỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ từ


2
ba tháng tuổi đến sáu tuổi nhằm giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm
mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học lớp
một. Giáo dục mầm non có vị trí là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Đe án Phát triển giáo dục mầm non giai đoạn 2006-2015 đó thể hiện quan điểm của
Đảng và Nhà nuớc ta về phát triển giáo dục mầm non thời kỳ công nghiệp hóa, hiện

đại hóa; tiếp thu các lý luận và kinh nghiệm của các nuớc tiên tiến trên thế giới. Đe án
đó đuợc đóng góp ý kiến của các Bộ, ngành, các Sở Giáo dục và Đào tạo nên có tính
khả thi cao. [19]
1.3.2.
Tổ chuyên môn và hoạt động tổ chuyên môn trong truờng mầm non.

1.3.2.1.

Tổ chuyên môn
Tố chuyên môn là (TCM) một đơn vị công tác trong nhà truờng, TCM nắm giữ

nhiều chức năng quan trọng trong việc điều hành hoạt động chuyên môn cũng nhu
hoạt động giáo dục. TCM là nơi giáo viên đuợc bày tỏ quan điểm của bản thân về lĩnh
vực chuyên môn cũng nhu lĩnh vực khác liên quan tới công tác dạy học. tố chuyên
môn cũng là nơi giao luu tình cảm của giáo viên, gắn bó đội ngũ nhà giáo với nhau
thông qua việc sinh hoạt tổ.
Điểu 14 “Điều lệ truờng mầm non” Ban hành kèm theo quyết định số
14/2008/QĐ-BGD ĐT ngày 07 tháng 4 năm 2008 của Bộ truởng Bộ giáo dục và đào
tạo quy định cụ thể: tổ chuyên môn bao gồm giáo viên, nguời làm công tác thiết bị
giáo dục và cấp dưỡng. Tổ chuyên môn có tổ trưởng và tổ phó. [20]
* Vị trí, vai trò của tổ chuyên môn trong trường mầm non:
Tổ chuyên môn là một bộ phận chuyên môn là đầu mối mà Hiệu trưởng dựa
vào đó để quản lý các hoạt động của tổ, cơ bản nhất là hoạt động dạy của giáo viên.

-

Tổ chuyên môn có chức năng giúp Hiệu trưởng điều hành các hoạt động sư phạm, trực
tiếp quản lý lao động của giáo viên trong tổ.
-Tính chất hoạt động chủ yếu của tổ chuyên môn: Phối họp các bộ phận nghiệp
vụ chuyên môn (nuôi và dạy) và các tổ chức đoàn thể trong thực hiện nhiệm vụ của tổ

và các nhiệm vụ khác của chiến lược phát triển nhà trường để đưa nhà trường đạt được
các mục tiêu đề ra.

-

Tổ chuyên môn là nơi trực tiếp triển khai các hoạt động của nhà trường mầm non


2
trong đó trọng tâm là hoạt động giáo dục và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ Mầm Non.

-

Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý mà Hiệu trưởng nhất thiết phải tập trung dựa vào
đó để quản lý nhà trường trên nhiều phương diện, nhưng cơ bản nhất là hoạt động giáo
dục, dạy học và hoạt động sư phạm của giáo viên.

-

Đặc biệt, tổ chuyên môn là nơi tập hợp, đoàn kết, tìm hiểu nắm vững tâm tư, tình cảm
và những khó khăn trong đời sống của các giáo viên trong tố, kịp thời động viên, giúp
đỡ giáo viên trong tố hoàn thành tốt nhiệm vụ của người giáo viên trong trường Mầm

Non.
* Nhiệm vụ của to chuyên môn:
Theo quy định tại khoản 2 điều 14 của Điều lệ trường mầm non năm 2008, tố
chuyên môn có 4 nhiệm vụ:

-

Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, năm học nhằm thực hiện
chương trình, kế hoạch nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ và các hoạt động giáo dục
khác;

-

Thực hiện bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra, đánh giá chất lượng, hiệu quả
công tác nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ và quản lý sử dụng tài liệu, đồ dùng, đồ
chơi, thiết bị giáo dục của các thành viên trong tổ theo kế hoạch của nhà trường, nhà
trẻ;

-

Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non;

-

Đe xuất khen thưởng, kỷ luật giáo viên.
Với hàng loạt nhiệm vụ trên đã giúp điều hành tốt công việc của người Tổ
trưởng chuyên môn (TTCM) đó là nhắc nhở đồng nghiệp mình thực hiện đúng, đủ
chương trình dạy. Tổ chức các buổi thảo luận, chuyên đề với các bài dạy khó mục đích
là đổi mới phương pháp dạy học cả về bài soạn, phương pháp dạy và đánh giá trẻ
nhằm phát huy tính tích cực của trẻ. Kết quả của sự đổi mới đó được đánh giá trong
các hoạt động được Ban giám hiệu, TTCM dự giờ, Hội thi, Hội giảng, khảo sát chất
lượng trẻ bất kỳ trong lớp theo lứa tuổi.

13.2.2.

Tổ trưởngchuyên môn

* Khái niệm Tổ trưởng chuyên môn:


2
Tổ trưởng chuyên môn (TTCM): là người đứng đầu tổ chuyên môn, là người
có năng lực, nhiệt tình, có phẩm chất đạo đức tốt, có khả năng điều hành to và do
Hiệu trưởng bo nhiệm, chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về hoạt động chuyên môn
của nhà trường, hướng dẫn, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ của tố chuyên môn
theo qui định, góp phần đưa nhà trường đạt đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch.

* Vai trò tố trưởng chuyên môn:
-Tố trưởng chuyên môn ở trường mầm non, theo quy định do Hiệu trưởng bố
nhiệm vào đầu mỗi năm học. Nhiệm kỳ của TTCM theo từng năm học, hết một năm
học có thể bổ nhiệm lại hoặc bổ nhiệm mới.

-

Sau khi có quyết định bổ nhiệm của Hiệu truởng, tổ truởng chuyên môn là nguời chịu
trách nhiệm cao nhất về chất luợng chăm sóc và giáo dục trẻ trong phạm vi lứa tuổi
đuợc phân công đảm trách.

* Nhiệm vụ tổ trưởng chuyên môn:
-

Quản lí hoạt động giáo dục và chăm sóc trẻ:
+ Quản lí việc soạn giáo án và các giờ dạy theo Phân Phối Chuông Trình, theo
các huớng dẫn về nội dung, phuơng pháp của từng môn học (lĩnh vực) do Bộ giáo dục
ban hành.
+ Chú ý thực hiện đầy đủ các nội dung trong chuông trình: Chuẩn kiến thức,
kỹ năng theo độ tuổi; Lồng ghép các nội dung về An toàn giao thông, Phòng chống tai

nạn thuơng tích, Giáo dục môi truờng...và các nội dung chuyên đề trọng tâm từng năm
học;
+ Quản lí giờ dạy là bao gồm cả việc quản lý thực hiện ngày công, giờ công
một cách nghiêm túc.
+ Quản lí việc thực hiện các hồ sơ sổ sách chuyên môn khác theo qui định của
nhà truờng, của ngành.

-

Thống nhất các nội dung theo chỉ đạo của Ngành và của truờng.
+ Quản lí việc soạn kế hoạch, trao đổi chuyên môn, khảo sát học sinh theo
chuẩn độ tuối và theo thời gian quy định.

* Tham gia Quản lý việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng đế nâng cao trình độ tay nghề,