Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã trên địa bàn huyện ba vì, TP hà nội

DANH M C THU T NG
T

VI T T T
Ngh a

NSNN

Ngơn sách NhƠ n

NSX

Ngơn sách xư

MLNS

M c l c ngơn sách

H ND

H i đ ng nhơn dơn

UBND

U ban nhơn dơn

CNTT

Công ngh thông tin

KBNN

Kho b c NhƠ n

TC - KH

TƠi chính - K ho ch

KT - XH

Kinh t - Xư h i

XDCB

Xơy d ng c b n

1

c

c


DANH M C B NG, BI U, S
B ng 2.1: B ng t ng h p quy t toán thu ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba
Vì giai đo n 2012-2014................................................................................... 60
B ng 2.2: B ng t ng h p quy t toán chi ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba
Vì giai đo n 2012-2014................................................................................... 72
Bi u đ 2.1. Tình hình t ng thu ngơn sách c p xư Huy n Ba Vì 2012 - 2014 45
Bi u đ 2.2: Tình hình thu phí, l phí c p xư t i đ a bƠn H. Ba Vì 2012-2014
......................................................................................................................... 47

Bi u đ 2.3: Tình hình thu qu đ t công ích vƠ hoa l i công s n c p xư t i H.
Ba Vì 2012 ậ 2014 ......................................................................................... 49
Bi u đ 2.4: Tình hình thu t đóng góp t nguy n t các xư trên đ a bƠn H. Ba
Vì 2012 - 2014 ................................................................................................ 50
Bi u đ 2.5: Tình hình thu thu nhƠ, đ t t i các xư trên đ a bƠn Huy n Ba Vì
2012 -2014....................................................................................................... 54
Bi u đ 2.6: Tình hình thu l phí tr c b nhƠ đ t t i các xư trên đ a bƠn
Huy n Ba Vì 2012 -2014 ................................................................................ 55
Bi u đ 2.7: Tình hình thu thu môn bƠi t i các xư trên đ a bƠn Huy n Ba Vì
giai đo n 2012 -2014 ....................................................................................... 56
Bi u đ 2.8: Thu b sung t ngơn sách c p trên cho ngơn sách xư trên đ a bƠn
H. Ba Vì 2012 - 2014 ...................................................................................... 57
Bi u đ 2.9: Tình hình chi đ u t phát tri n t i các xư trên đ a bƠn H. ba Vì
2012 ậ 2014 ..................................................................................................... 65
Bi u đ 2.10: Tình hình chi th ng xuyên t i các xư trên đ a bƠn Huy n Ba Vì
2012 ậ 2014 ..................................................................................................... 67
Bi u đ 2.11: Tình hình chi khác t i các xư trên đ a bƠn H. Ba Vì 2012 ậ
2014 ................................................................................................................. 70
S đ 1.1: H th ng ngơn sách NhƠ n

c ....................................................... 12

2

Thang Long University Libraty


M CL C
L I CAM OAN
DANH M C B NG, BI U, S

DANH M C CH VI T T T
M

U .......................................................................................................... 1

CH

NG 1: NGỂN SÁCH XÃ VÀ QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ .......... 5

1.1. NGỂN SÁCH NHÀ N

C ...................................................................... 5

1.1.1. Khái ni m vƠ vai trò c a ngơn sách NhƠ n

c ....................................... 5

1.1.1.1. Khái ni m ngơn sách nhƠ n

c ............................................................ 5

1.1.1.2. Vai trò c a ngơn sách nhƠ n

c ........................................................... 6

1.1.2. H th ng ngơn sách NhƠ n

c .............................................................. 10

1.2. NGỂN SÁCH XÃ .................................................................................... 12

1.2.1. Khái ni m vƠ đ c đi m c a ngơn sách xư ............................................. 12
1.2.1.1. Khái ni m ........................................................................................... 13
1.2.1.2.

c đi m ngơn sách xư....................................................................... 14

1.2.2. Y u t c u thƠnh ngơn sách xư .............................................................. 15
1.2.2.1. Thu ngơn sách xư................................................................................ 15
1.2.2.2. Chi ngơn sách xư ................................................................................ 17
1.3. QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ ................................................................. 18
1.3.1. Khái quát chung v qu n lỦ ngơn sách xư vƠ b máy qu n lỦ NSX ..... 18
1.3.2. N i dung qu n lỦ ngơn sách xư ............................................................. 20
1.3.2.1. L p d toán ngơn sách xư ................................................................... 20
1.3.2.2. Ch p hƠnh ngơn sách xư ..................................................................... 26
1.3.2.3. Quy t toán ngơn sách xư .................................................................... 29
1.3.2.4. Cơn đ i ngơn sách xư ......................................................................... 33
1.4. KINH NGHI M QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN A BÀN M T
S HUY N C A THÀNH PH HÀ N I .................................................... 35
3


1.4.1. Kinh nghi m qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Qu c Oai........ 35
1.4.2. Kinh nghi m qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn th xư S n Tơy .......... 36
1.4.3. Các bƠi h c kinh nghi m cho huy n Ba Vì........................................... 38
CH
NG 2: TH C TR NG QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN A
BÀN HUY N BA VỊ THÀNH PH HÀ N I ............................................ 40
2.1.
C I M T NHIểN, TỊNH HỊNH KINH T - XÃ H I C A
HUY N BA VỊ ............................................................................................... 40

2.1.1.

c đi m t nhiên ................................................................................. 40

2.1.2.

c đi m kinh t ................................................................................... 40

2.1.3.

c đi m xư h i .................................................................................... 41

2.2. TH C TR NG QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN
A BÀN
HUY N BA VỊ ............................................................................................... 42
2.2.1. Th c tr ng công tác qu n lỦ thu ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì
......................................................................................................................... 43
2.2.1.1. L p d toán thu NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì ................................ 43
2.2.1.2. Ch p hƠnh d toán thu NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì ..................... 44
2.2.1.3. Quy t toán thu NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì.................................. 58
2.2.2. Th c tr ng công tác qu n lỦ chi ngơn sách ........................................... 62
2.2.2.1. L p d toán chi NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì ................................ 63
2.2.2.2. Ch p hƠnh d toán chi NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì ..................... 64
2.2.2.3. Quy t toán chi NSX trên đ a bƠn huy n Ba Vì .................................. 71
2.3. ÁNH GIÁ CHUNG V QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN A
BÀN HUY N BA VỊ, THÀNH PH HÀ N I ............................................. 75
2.3.1. Nh ng đi m tích c c ............................................................................. 75
2.3.2. M t s h n ch vƠ nguyên nhơn ............................................................ 77
2.3.2.1. M t s h n ch ................................................................................... 77
2.3.2.2. Nguyên nhơn c a nh ng h n ch ....................................................... 78

4

Thang Long University Libraty


CH
NG 3: HOÀN THI N QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN A
BÀN HUY N BA VỊ THÀNH PH HÀ N I ............................................ 80
3.1. QUAN I M VÀ S C N THI T PH I HOÀN THI N QU N Lụ
NGỂN SÁCH XÃ TRểN A BÀN HUY N BA VỊ THÀNH PH HÀ N I
GIAI O N 2016-2020 ................................................................................. 80
3.1.1. Quan đi m hoƠn thi n qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì 80
3.1.2. S c n thi t hoƠn thi n công tác qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn
huy n Ba Vì..................................................................................................... 81
3.2. GI I PHÁP HOÀN THI N QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ TRểN A
BÀN HUY N BA VỊ, THÀNH PH HÀ N I ............................................. 83
3.2.1. Nhóm gi i pháp hoƠn thi n công tác l p d toán ngơn sách xư ............ 83
3.2.2. Nhóm gi i pháp hoƠn thi n công tác ch p hƠnh ngơn sách xư ............. 85
3.2.2.1. Gi i pháp t ng c

ng công tác qu n lỦ thu Ngơn sách xư ................. 85

3.2.2.2. Gi i pháp hoƠn thi n công tác qu n lỦ chi Ngơn sách xư .................. 88
3.2.3. Nhóm gi i pháp hoƠn thi n công tác quy t toán ngơn sách xư ............. 92
3.2.3.1. HoƠn thi n công tác h ch toán k toán vƠ quy t toán NSX............... 92
3.2.3.2. T ng c ng công tác thanh tra, ki m tra ho t đ ng tƠi chính Ngơn
sách xư ............................................................................................................. 93
3.2.4. Nơng cao n ng l c đ i ng cán b vƠ hoƠn thi n b máy qu n lỦ ngơn
sách xư ............................................................................................................. 94

3.2.4.1. Nơng cao n ng l c, trình đ qu n lỦ c a cán b qu n lỦ ngơn sách .. 94
3.2.4.2. C ng c vƠ ki n toƠn b máy qu n lỦ Ngơn sách xư ......................... 96
3.2.4.3. T ng c ng vai trò lưnh đ o c a ng vƠ qu n lỦ c a H i đ ng nhơn
dơn ................................................................................................................... 97
3.2.4.4. Th c hi n t t quy ch dơn ch công khai tƠi chính xư ...................... 97
3.2.4.5. T ng c ng công tác tuyên truy n ph bi n giáo d c th c hi n pháp
lu t ................................................................................................................... 98
3.2.5. T ng c

ng ng d ng công ngh thông tin vƠo qu n lỦ ngơn sách xư. 99

5


3.3. M T S KI N NGH ........................................................................... 100
3.3.1. Ki n ngh v i s TƠi chính HƠ N i vƠ B TƠi chính .......................... 100
3.3.2. Ki n ngh v i Chính ph ..................................................................... 101
K T LU N .................................................................................................. 103
TÀI LI U THAM KH O .......................................................................... 105

6

Thang Long University Libraty


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tƠi

Trong quá trình xơy d ng vƠ đ i m i đ t n c, đ c bi t lƠ trong giai đo n
công nghi p hóa ậ hi n đ i hóa nh hi n nay, đ đ m b o ho t đ ng c a NhƠ n c
trong các l nh v c kinh t , chính tr , xư h i c n ph i có ngu n l c tƠi chính nh t
đ nh.

th c hi n ch c n ng huy đ ng ngu n l c tƠi chính, h th ng tƠi chính v i

các thƠnh ph n: Ngơn sách nhƠ n c, tƠi chính doanh nghi p, tƠi chính h gia đình,
tƠi chính y u t n c ngoƠi đư phát huy vai trò c a mình, trong đó Ngơn sách nhƠ
n c luôn lƠ nhơn t tr ng y u vƠ gi vai trò ch đ o.
Ngơn sách NhƠ n

c

Vi t Nam đ

c t ch c ch t ch t Trung

ng

đ n c s (c p xư), v a th c hi n ch c n ng duy trì ho t đ ng c a b máy
công quy n, v a th c hi n ch c n ng phát tri n kinh t - xư h i. V i mô hình
t ch c nh v y, m i c p ngơn sách s lƠ công c đi u hƠnh, qu n lỦ c a c p
chính quy n t

ng ng. Xư lƠ đ n v c s , trong t ch c b máy nhƠ n

c

thì c p xư lƠ đ n v c p cu i cùng có t ch c c quan quy n l c, c quan hƠnh

chính. Chính quy n c p xư lƠ chính quy n c p nh nh t, có vai trò đ c bi t
quan tr ng. Nó không nh ng đóng vai trò lƠ c quan qu n lỦ v m t NhƠ
n

c mƠ còn g n bó m t thi t v i nhơn dơn, lƠ ng

đ m b o các l i ích h p pháp cho nhơn dơn.

i đ i di n cho NhƠ n

c

th c hi n ch c n ng, nhi m

v c a chính quy n c p xư, bên c nh các quy đ nh c a pháp lu t c n có ngu n
l c tƠi chính, đó chính lƠ ngơn sách xư.
Trong nh ng n m qua, cùng v i s phát tri n c a đ t n

c, cùng v i

công cu c c i cách n n tƠi chính công, thƠnh ph HƠ N i có nhi u gi i pháp
hoƠn thi n h th ng tƠi chính ngơn sách t c p t nh đ n c p xư. T đó ngơn
sách xư c ng đư có nh ng s chuy n bi n tích c c, góp ph n thúc đ y s phát
tri n kinh t , đ m b o an sinh xư h i

c s . Ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n

1

Ba Vì c ng không ph i lƠ ngo i l . Ngu n thu ngơn sách trên đ a bƠn xư đ
khai thác hi u qu , phù h p v i ti m n ng c a đ a ph

c

ng, đ m b o các

nhi m v chi theo phơn c p. Công tác qu n lỦ, đi u hƠnh chi ngơn sách đúng
m c đích, s d ng hi u qu , đ m b o ti t ki m. Bên c nh đó, đ i ng cán b
lƠm công tác ngơn sách xư đ

c nơng cao v trình đ , ch t l

ng; m c đ

d ng công ngh thông tin trong qu n lỦ ngơn sách ngƠy cƠng đ

ng

c nơng cao.

Tuy nhiên, công tác qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì
trong nh ng n m qua c ng đư b c l nh ng h n ch nh t đ nh. Công tác giao
d toán ch a theo đúng quy trình ch t ch , n i dung giao d toán ch a phù
h p theo t l nh v c. Trong đi u hƠnh ngơn sách ch a ch p hƠnh theo d toán
giao vƠ phơn c p ngu n thu, nhi m v chi ch a hi u qu , ch a phù h p v i
phơn c p qu n lỦ l nh v c kinh t , xư h i. Quy t toán chi ngơn sách còn n ng
v hình th c, quy t toán theo s c p phát ch ch a quy t toán theo s th c
ti p t c phát huy nh ng m t tích c c, kh c ph c nh ng h n ch trong

chi.

công tác qu n lỦ ngơn sách xư, vi c tìm ra các gi i pháp đ hoƠn thi n công
tác qu n lỦ ngơn sách xư có Ủ ngh a quan tr ng.
Xu t phát t nh ng lỦ do nêu trên, tác gi l a ch n nghiên c u đ tƠi
“Hoàn thi n công tác qu n lý ngân sách xã trên đ a bàn huy n Ba Vì, thành
ph Hà N i”.
2. M c đích nghiên c u:
- Ch ra t m quan tr ng c a công tác qu n lỦ ngơn sách xư
-

ánh giá trung th c, khoa h c th c tr ng qu n lỦ ngơn sách xư trên

đ a bƠn huy n Ba Vì, thƠnh ph HƠ N i hi n nay
-

xu t các gi i pháp, ki n ngh nh m hoƠn thi n công tác qu n lỦ

ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì, thƠnh ph HƠ N i
3. Ph m vi vƠ đ i t

ng nghiên c u

2

Thang Long University Libraty


it

-

ng nghiên c u: Công tác qu n lỦ ngơn sách c p xư trên đ a bƠn

huy n Ba Vì, thƠnh ph HƠ N i
- Ph m vi nghiên c u:
tƠi nghiên c u th c tr ng qu n lỦ ngơn sách xư trong 3

+ V th i gian:

n m liên ti p 2012-2014 vƠ đ a ra đ nh h ng cho giai đo n 2016-2020.
+ V không gian:

tƠi nghiên c u thu c ph m vi ngơn sách xư c a 31

xư, th tr n trên đ a bƠn huy n Ba Vì.
4. Ph

ng pháp nghiên c u
Trong lu n v n s d ng m t s ph

pháp nƠy đ

ng pháp nghiên c u, các ph

c k t h p, b sung cho nhau t o thƠnh h ph

ng

ng pháp nghiên

c u hoƠn ch nh đ th c hi n đ tƠi. C th :
* Ph
Ph

ng pháp kh o nghi m th c t k t h p nghiên c u báo cáo:

ng pháp s d ng có th đ

d ng ph

ng pháp ph ng v n, trao đ i tr c ti p. Trong đ tƠi s d ng b ng

h i ph ng v n đ i t
đ

c th c hi n b ng b ng h i vƠ k t h p s

ng đang lƠ công tác k toán ngơn sách xư. Các cơu h i

c xơy d ng theo k t c u d ng tr c nghi m vƠ d ng m ; n i dung cơu h i

nh m đánh giá ch t l
lỦ ngơn sách xư

ng cán b k t h p đánh giá trình đ chuyên môn qu n

c pc s .

Bênh c nh đó, th c hi n kh o sát s li u th c t v d toán, quy t toán

ngơn sách xư các n m 2012-2014 nh m n m b t các thông tin liên quan đ n
thu, chi ngơn sách, kh n ng cơn đ i ngơn sách đ a ph

ng.

Nghiên c u các v n b n quy đ nh v qu n lỦ ngơn sách xư: Lu t NSNN
vƠ các v n b n h
* Ph

ng d n; các v n b n quy đ nh c a thƠnh ph HƠ N i.

ng pháp x lỦ d li u: Sau khi có đ

c d li u t ph ng v n, tƠi

li u thì ti n hƠnh t ng h p, phơn tích d li u b ng h th ng b ng, bi u; đ th .
* Ph

ng pháp t ng h p:

c s d ng đ khái quát tình hình nghiên

c u vƠ hình thƠnh c s lỦ lu n cho đ tƠi.

3


- Thông qua vi c nghiên c u, tìm hi u, t ng h p các báo cáo, các tƠi
li u, d li u đ

c cung c p vƠ m t s tƠi li u tham kh o khác (sách, báo, t p

chí, lu n v n, chuyên đ ,...) đ có đ

c nh ng lỦ thuy t c b n v ngơn sách

xư, qu n lỦ ngơn sách xư; nh ng đánh giá s b v đ c đi m, tình hình qu n lỦ
ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì,...
- Thông qua các v n b n c a Trung

ng, ThƠnh ph đ a đ nh h

ng

v qu n lỦ ngơn sách xư trong th i gian t i.
5. N i dung nghiên c u c a đ tƠi
NgoƠi ph n m c l c, m đ u, k t lu n, danh m c tƠi li u tham kh o,
ph l c thì k t c u c a đ tƠi đ

c chia thƠnh 03 ch

ng:

Ch

ng 1: Ngơn sách xư vƠ qu n lỦ ngơn sách xư

Ch

ng 2: Th c tr ng qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì

thƠnh ph HƠ N i.
Ch

ng 3: HoƠn thi n qu n lỦ ngơn sách xư trên đ a bƠn huy n Ba Vì

thƠnh ph HƠ N i.

4

Thang Long University Libraty


CH

NG 1: NGỂN SÁCH XÃ VÀ QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ

1.1. NGỂN SÁCH NHÀ N

C

1.1.1. Khái ni m vƠ vai trò c a ngơn sách NhƠ n
1.1.1.1. Khái ni m ngân sách nhà n
T "ngơn sách" đ

c

c

c l y t thu t ng "budjet" m t t ti ng Anh th i

Trung c , dùng đ mô t chi c túi c a nhƠ vua trong đó có ch a nh ng kho n
ti n c n thi t cho nh ng kho n chi tiêu công c ng. D

i ch đ phong ki n, chi

tiêu c a nhƠ vua cho nh ng m c đích công c ng nh : đ p đê phòng ch ng l l t,
xơy d ng đ

ng xá vƠ chi tiêu cho b n thơn hoƠng gia không có s tách bi t

nhau. Khi giai c p t s n l n m nh t ng b

c kh ng ch ngh vi n vƠ đòi h i

tách b ch hai kho n chi tiêu nƠy, t đó n y sinh khái ni m ngơn sách NhƠ n
Trong th c ti n, khái ni m ngơn sách th

c.

ng đ ch t ng s thu vƠ chi

c a m t đ n v trong m t th i gian nh t đ nh. M t b ng tính toán các chi phí
đ th c hi n m t k ho ch, ho c m t ch

ng trình cho m t m c đích nh t

đ nh c a m t ch th nƠo đó. N u ch th đó lƠ NhƠ n
sách NhƠ n

c thì đ

c g i lƠ ngơn

c.

T đi n Ti ng Vi t thông d ng đ nh ngh a: "Ngơn sách lƠ t ng s thu
vƠ chi c a m t đ n v trong m t th i gian nh t đ nh."
Ngơn sách nhƠ n

c ph n ánh các quan h kinh t phát sinh g n li n

v i quá trình t o l p, phơn ph i, s d ng qu ti n t t p trung c a NhƠ n
khi NhƠ n

c

c tham gia phơn ph i các ngu n tƠi chính qu c gia nh m th c

hi n các ch c n ng c a NhƠ n

c trên c s lu t đ nh. Ngơn sách nhƠ n

c lƠ

ph m trù kinh t mang tính l ch s , lƠ thƠnh ph n trong h th ng tƠi chính,
thu t ng ắngơn sách nhƠ n
- xư h i

c” đ

c s d ng r ng rưi trong đ i s ng kinh t

m i qu c gia. Tuy nhiên, đ đ nh ngh a ngơn sách nhƠ n

l i tùy thu c vƠo t ng tr

ng phái, góc đ ti p c n c a ng

Theo các nhƠ kinh t c a Nga: Ngơn sách nhƠ n

c lƠ gì thì

i nghiên c u.
c lƠ b ng li t kê các

kho n thu, chi b ng ti n trong m t giai đo n nh t đ nh c a qu c gia. Bên c nh
đó, có m t s quan đi m cho r ng: Ngơn sách nhƠ n

5

c lƠ b n d trù thu chi


tƠi chính c a nhƠ n

c trong m t kho ng th i gian nh t đ nh, th

n m; Ngơn sách nhƠ n

c lƠ qu ti n t t p trung c a nhƠ n

tƠi chính c b n c a nhƠ n

c hay Ngơn sách nhƠ n

t phát sinh trong quá trình nhƠ n

ng lƠ m t

c, lƠ k ho ch

c lƠ nh ng quan h kinh

c huy đ ng vƠ s d ng các ngu n tƠi

chính khác nhau.
i u 1 c a Lu t ngơn sách NhƠ n

cđ

c Qu c h i khoá XI n

c

C ng hoƠ XHCN Vi t Nam thông qua t i k h p th hai, n m 2002 ghi rõ:
ắNgân sách nhà n
quan nhƠ n

c lƠ toƠn b các kho n thu chi c a NhƠ n

c có th m quy n quy t đ nh vƠ đ

c đư đ

cc

c th c hi n trong m t n m đ

đ m b o th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a NhƠ n

c”.

Cho dù góc đ ti p c n, nghiên c u khác nhau, nh ng t u chung l i các
quan đi m đ u có chung nh n đ nh v ngơn sách nhƠ n

c đó lƠ thu ậ chi tƠi

chính; huy đ ng - s d ng các ngu n l c tƠi chính trên c s lu t đ nh, nh m
th c hi n nhi m v đi u hƠnh các ho t đ ng kinh t - xư h i c a m t qu c gia.
1.1.1.2. Vai trò c a ngân sách nhà n
Nói đ n ngơn sách NhƠ n
c a NhƠ n

c

c lƠ g n li n v i vi c th c hi n các ch c n ng

c. Vì v y, ngơn sách nhƠ n

c có vai trò h t s c quan tr ng trong

các ho t đ ng kinh t , xư h i, an ninh, qu c phòng vƠ đ i ngo i c a nhƠ n
Trong m i giai đo n phát tri n, ngơn sách nhƠ n
nh t đ nh. Trong n n kinh t th tr

ng, ngơn sách nhƠ n

c.

c th hi n vai trò
c đóng vai trò qu n

lỦ v mô đ i v i toƠn b n n kinh t . Có th khái quát vai trò ngơn sách nhƠ
n

c theo m t s n i dung nh sau:
Th nh t, NSNN có vai trò huy đ ng các ngu n l c tƠi chính vƠ đ m

b o nhu c u chi tiêu c a nhƠ n

c

Huy đ ng ngu n l c tƠi chính đ đ m b o nhu c u chi tiêu c a NhƠ
n

c lƠ m t trong vai trò quan tr ng có tính ch t truy n th ng c a Ngơn sách

nhƠ n

c. Vai trò đó b t ngu n t nhu c u t n t i vƠ phát tri n c a b máy

qu n lỦ NhƠ n

c.

t n t i vƠ phát tri n b máy NhƠ n

c, đi u hi n nhiên

6

Thang Long University Libraty


lƠ NhƠ n

c ph i t p trung đ

sách nhƠ n

c m t ngu n l c tƠi chính nh t đ nh. Ngơn

c chính lƠ m t trong nh ng công c th c hi n yêu c u đó.

Tuy nhiên c ng c n nh n th y r ng ngu n l c tƠi chính NhƠ n
trung vƠo tay mình thông qua công c Ngơn sách nhƠ n

ct p

c lƠ k t qu ho t

đ ng kinh t c a các ch th trong n n kinh t . Do đó vi c đ ng viên ngu n
l c tƠi chính vƠo tay NhƠ n

c thông qua công c Ngơn sách nhƠ n

c không

ph i vô h n mƠ c n có s cơn nh c tính toán c n th n. Có nh v y m i phát
huy vai trò tích c c c a Ngơn sách nhƠ n
tƠi chính cho NhƠ n

c trong vi c đ ng viên ngu n l c

c. Tiêu chu n quan tr ng đ phát huy vai trò đ ng viên

c a Ngơn sách nhƠ n

c lƠ ph i xem xét đ n khía c nh l i ích gi a NhƠ n

c

vƠ các ch th kinh t . Ph m vi, m c đ đ ng viên c a Ngơn sách nhƠ n

c

sao cho phù h p gi i quy t t t m i quan h gi a tích t vƠ t p trung nh m
không ng ng gia t ng các ngu n l c tƠi chính c a xư h i.
Th hai, NSNN có vai trò lƠ công c đi u ti t v mô n n kinh t

Xu t phát t đi u ki n c th , trong giai đo n hi n nay, ngơn sách NhƠ
n

c có vai trò lƠ công c đi u ch nh v mô n n kinh t xư h i c a NhƠ n

Vai trò nƠy r t quan tr ng. B i, trong c ch kinh t th tr
c n ph i có s đi u ch nh v mô t phía NhƠ n

c.

ng

Vi t Nam,

c. Song, NhƠ n

c c ng ch

có th th c hi n đi u ch nh thƠnh công khi có ngu n tƠi chính đ m b o, khi s
d ng tri t đ vƠ có hi u qu công c ngơn sách NhƠ n

c, đ th c hi n qu n

lỦ, đi u ti t v mô n n kinh t xư h i theo ba n i dung c b n sau:
V m t kinh t :
thúc đ y t ng tr

duy trì s

n đ nh c a môi tr

ng kinh t , đòi h i s c n thi t ph i có NhƠ n

đ kh c ph c nh ng khuy t t t c a c ch th tr
vai trò đ nh h

c can thi p

ng. Trong đó, NhƠ n

c có

ng hình thƠnh c c u kinh t m i, kích thích phát tri n s n

xu t, kinh doanh vƠ ch ng đ c quy n. NhƠ n

c không th b qua công c

ngơn sách khi th c hi n vai trò nƠy. Ngơn sách NhƠ n
kinh phí đ NhƠ n
nghi p

ng kinh t v mô vƠ

c cung c p ngu n

c đ u t cho k t c u h t ng, hình thƠnh các doanh

các ngƠnh then ch t vƠ m i nh n. Các kho n chi đ u t c a ngơn

7


sách NhƠ n

c có tác d ng đ nh h

ng hình thƠnh c c u kinh t vƠ lƠ đ ng

l c thúc đ y s ra đ i c a các c s kinh t m i. NgoƠi ra, NhƠ n
d ng các công c b ph n c a ngơn sách NhƠ n
ngơn sách NhƠ n

cđ h

c còn s

c lƠ thu vƠ chi đ u t c a

ng d n, kích thích vƠ t o s c ép đ i v i các ch

th trong ho t đ ng kinh t . V i vi c ph i h p v n d ng thu tr c thu vƠ thu
gián thu, v n d ng thu su t thích h p có tác d ng h

ng d n, khuy n khích

thúc đ y các thƠnh ph n kinh t m r ng ho t đ ng kinh doanh, t o ra môi
tr

ng c nh tranh, thu hút v n đ u t vƠ đ nh h

doanh nghi p. Các ngu n v n vay n t n

ng đ u t c a khu v c

c ngoƠi vƠ t trong n

cs t o

thêm ngu n v n cho phát tri n n n kinh t . Hi u qu s d ng các ngu n v n
vay n c a NhƠ n

c c ng lƠ m t v n đ ph i xem xét th n tr ng khi quy t

đ nh th c hi n các bi n pháp huy đ ng ti n vay.
V m t xã h i: Th c ti n cho th y áp d ng mô hình kinh t th tr

ng

bên c nh nh ng m t tích c c, c ng lƠm n y sinh nhi u khía c nh tiêu c c mƠ
b n thơn kinh t th tr

ng đ n thu n không th gi i quy t đ

phơn c c giƠu nghèo, các t n n xư h i.
can thi p c a NhƠ n

c nh v n đ

gi i quy t các v n đ đó c n có s

c. Trong kinh t th tr

ng, gi i quy t t t các v n đ xư

h i n y sinh thu c v ch c n ng, vai trò, nhi m v c b n c a NhƠ n
th c hi n vai trò đó, NhƠ n
n

c.

c ph i s d ng đ n công c Ngơn sách nhƠ

c. Thông qua công c thu NhƠ n

c th c hi n vi c đi u ti t thu nh p

đ m b o công b ng xư h i, thu h p kho ng cách chênh l ch thu nh p. Thông
qua các kho n chi Ngơn sách nhƠ n

c th c hi n các chính sách xư h i, đ m

b o cho xư h i phát tri n công b ng v n minh.
V m t th tr

ng: ngơn sách NhƠ n

vi c th c hi n các chính sách v
c th
tr

c có vai trò quan tr ng đ i v i

n đ nh giá c , th tr

ng. Cung c u vƠ giá

ng xuyên tác đ ng l n nhau vƠ chi ph i m nh s ho t đ ng c a th

ng. S m t cơn đ i gi a cung vƠ c u s tác đ ng đ n giá c , lƠm cho giá

c t ng ho c gi m đ t bi n vƠ gơy ra bi n đ ng trên th tr
m i quan h gi a giá c , thu vƠ d tr NhƠ n

c có nh h

ng.

ng th i,

ng sơu s c t i

8

Thang Long University Libraty


tình hình th tr
sách NhƠ n

ng. C ba y u t nƠy đ u không tách r i ho t đ ng c a ngơn
b o v quy n l i c a ng

c.

xu t phát tri n, NhƠ n

i tiêu dùng vƠ kích thích s n

c ph i theo dõi s bi n đ ng c a giá c trên th tr

ng

vƠ ph i có ngu n d tr v hƠng hóa vƠ tƠi chính đ đi u ch nh. S đi u ti t
linh ho t vƠ có hi u qu c a NhƠ n

c đ i v i ho t đ ng c a th tr

qua các lo i qu d tr c a NhƠ n

ng thông

c s ph thu c vƠo m c đ hình thƠnh

các lo i qu d tr nƠy trong n n kinh t qu c dơn. Trong quá trình đi u
ch nh th tr
tr

ng ngơn sách NhƠ n

ng ti n t , th tr

c còn tác đ ng đ n s ho t đ ng c a th

ng v n vƠ trên c s đó góp ph n kh ng ch vƠ đ y lùi

l m phát.
Th ba, vai trò c a NSNN trong h th ng tƠi chính
Trong các khơu c a h th ng tƠi chính, tƠi chính nhƠ n

cđ

c xem lƠ

khơu quan tr ng c a h th ng tƠi chính g n li n v i qu ti n t t p trung ho t
đ ng c a nó liên quan đ n vi c th c hi n các ch c n ng c a NhƠ n

cv

kinh t - xư h i, an ninh, qu c phòng vƠ phúc l i xư h i.
TƠi chính nhƠ n
d ng nhƠ n

c bao g m: ngơn sách nhƠ n

c, ngơn hƠng nhƠ n

c, tƠi chính các đ n v s nghi p nhƠ n

n

c, các qu nhƠ n

th ng tƠi chính.

c, tín

c, tƠi chính các c quan hƠnh chính nhƠ

n

Ngơn sách nhƠ n

c, d tr nhƠ n

c, tƠi chính doanh nghi p nhƠ

c, trong đó NSNN lƠ h t nhơn lƠ thƠnh ph n ch y u.

c đóng vai trò ch đ o vƠ t ch c các ho t đ ng c a h
i u nƠy đ

c ch ng t b ng s chi ph i, tác đ ng vƠ ph i

h p ho t đ ng c a nó v i các khơu khác c a h th ng tƠi chính.
Trong n n kinh t th tr

ng, ngơn sách nhƠ n

c không ch đóng vai

trò huy đ ng ngu n tƠi chính đ đ m b o các nhu c u chi tiêu cho b máy nhƠ
n

c, cho an ninh ậ qu c phòng vƠ các m c đích khác nh m c ng c quy n l c

nhƠ n

c, mƠ nó còn có vai trò to l n trong đi u ti t v mô n n kinh t - xư h i.

ó lƠ vai trò đ nh h

ng phát tri n s n xu t, đi u ti t th tr

đi u ch nh đ i s ng xư h i,ầ.
ph i có các ngu n v n đ

th c hi n đ

ng, bình n giá c ,

c vai trò nƠy đòi h i NSNN

c huy đ ng t các khu v c kinh t , t dơn c vƠ t

9


các ngu n tƠi chính ngoƠi n

c. T đó, th c hi n các kho n chi v đ u t kinh

t vƠ ngoƠi kinh t . Ho t đ ng thu, chi c a NSNN lƠm n y sinh các m i quan
h kinh t gi a nhƠ n
n ng c a nhƠ n

c vƠ xư h i, gi a nhƠ n

c nƠy v i các c quan ch c

c ho c các t ch c kinh t , tƠi chính qu c t . Vi c chi tiêu c a

NSNN cho các m c tiêu kinh t vƠ ngoƠi kinh t s có tác đ ng lƠm gia t ng
ngu n v n b ng các con đ

ng tr c ti p ho c gián ti p.

1.1.2. H th ng ngơn sách NhƠ n
H th ng ngơn sách nhƠ n

c
cđ

c hi u lƠ t ng th các c p ngơn sách

có m i quan h h u c v i nhau trong quá trình th c hi n nhi m v thu, chi
c a m i c p ngơn sách. C p ngơn sách đ
quy n nhƠ n

c hình thƠnh trên c s c p chính

c. Tu theo mô hình t ch c hƠnh chính c a m i n

t i hình th c t ch c h th ng ngơn sách nhƠ n
mô hình t ch c hƠnh chính liên bang (nh
h th ng ngơn sách nhƠ n

cđ

ngơn sách bang, ngơn sách đ a ph
th ch nhƠ n

c, ch ng h n:

các n

c có

c, M , Malaysia, Canada, ...)

c t ch c thƠnh ba c p: ngơn sách liên bang,
ng;

các n

c có t ch c hƠnh chính theo

c th ng nh t hay phi liên bang (nh Pháp, Anh, ụ, Nh t, ...) t

ch c h th ng ngơn sách g m hai c p: ngơn sách trung

ph

c mƠ t n

ng vƠ ngơn sách đ a

ng.
Vi t Nam, không ph i trong giai đo n nƠo m i c p chính quy n c ng

đ u t ch c m t c p ngơn sách. Giai đo n 1945 đ n 1967 n
c p ngơn sách (Ngơn sách nhƠ n
(ngơn sách Trung

c ta ch có m t

c); t 1967 đ n 1978 có hai c p ngơn sách

ng vƠ ngơn sách c p t nh/ThƠnh ph tr c thu c trung

ng); t 1978 đ n 1983 thì ngơn sách đ a ph

ng đ

c chia thƠnh 2 c p:

Ngơn sách c p t nh vƠ ngơn sách c p huy n. T n m 1983, h th ng ngơn
sách NhƠ n
t

cđ

c quy đ nh g m có 4 c p: Trung

ng ậ t nh ậ huy n ậ xư

ng ng v i 4 c p chính quy n.
Theo Hi n pháp

n

c ta, qui đ nh m i c p chính quy n có m t c p

ngơn sách riêng đ th c hi n các ch c n ng, nhi m v c a mình t i đ a
ph

ng. C p ngơn sách đ

c hình thƠnh trên c s c p chính quy n NhƠ

10

Thang Long University Libraty


n

c.

có m t c p ngơn sách thì ph i có m t c p chính quy n v i nh ng

nhi m v toƠn di n, đ ng th i ph i có kh n ng nh t đ nh v ngu n thu t i đ a
ph

ng do c p chính quy n đó qu n lỦ. Phù h p v i mô hình h th ng chính

quy n NhƠ n
sách nhƠ n
quy n đ a ph

cc an

c ta hi n nay, Lu t NSNN qui đ nh: h th ng Ngơn

c bao g m ngơn sách Trung
ng (NS P), ngơn sách đ a ph

ng vƠ ngơn sách các c p chính
ng bao g m:

- Ngơn sách t nh, thƠnh ph tr c thu c Trung

ng (g i chung lƠ ngơn

sách t nh);
- Ngơn sách huy n, qu n, th xư, thƠnh ph thu c t nh (g i chung lƠ
ngơn sách huy n);
- Ngơn sách xư, ph

ng, th tr n (g i chung lƠ ngơn sách xư).

11


S đ 1.1: H th ng ngơn sách NhƠ n
H th ng Ngơn sách nhƠ n

Ngơn sách Trung

ng

c

c

Ngơn sách đ a ph

Ngơn sách t nh
(Thành ph thu c trung

Ngơn sách thƠnh ph
thu c t nh

Vi t Nam đ

c

ng)

Ngơn sách
th xư

Ngơn sách xư, ph

H th ng ngơn sách nhƠ n

ng

Ngơn sách
huy n

ng, th tr n

c t ch c vƠ qu n lỦ

th ng nh t theo nguyên t c t p trung dơn ch . Tính th ng nh t th hi n các
khơu trong h th ng ngơn sách ph i h p thƠnh m t th th ng nh t, bi u hi n
các c p ngơn sách có cùng ngu n thu, cùng đ nh m c chi tiêu vƠ cùng th c
hi n m t quá trình ngơn sách.
Tính t p trung th hi n ngơn sách Trung

ng gi vai trò ch đ o, t p

trung các ngu n thu l n vƠ các nhi m v chi quan tr ng. Ngơn sách c p d
ch u s chi ph i c a ngơn sách c p trên vƠ đ

i

c tr c p t ngơn sách c p trên

nh m đ m b o tính cơn đ i c a ngơn sách c p mình. Tính dơn ch th hi n d

toán vƠ quy t toán ngơn sách ph i đ

c t ng h p t ngơn sách c p d

i, đ ng

th i m i c p chính quy n có m t ngơn sách vƠ có quy n chi ph i ngơn sách
c p mình.
1.2. NGỂN SÁCH XÃ
1.2.1. Khái ni m vƠ đ c đi m c a ngơn sách xư

12

Thang Long University Libraty


1.2.1.1. Khái ni m
Ngơn sách xư lƠ m t c p ngơn sách c s trong h th ng ngơn sách nhƠ
n

c. V i vai trò lƠ c p ngơn sách cu i cùng trong h th ng NSNN, ngơn

sách xư tr c ti p g n v i ng

i dơn, tr c ti p gi i quy t toƠn b m i quan h

v l i ích gi a chính quy n v i ng

i dơn.

V ngu n g c xu t hi n Ngơn sách nhƠ n

c nói chung vƠ ngơn sách xư

nói riêng, các nhƠ nghiên c u đ u cho r ng: s xu t hi n vƠ t n t i c a nhƠ
n

c vƠ n n kinh t hƠng hóa ậ ti n t đư t o ra nh ng đi u ki n c n vƠ đ

cho ngơn sách nhƠ n

c ra đ i vƠ t n t i.

T nh ng l p lu n trên, chúng ta có th th y ngơn sách xư v a lƠ ti n
đ , đ ng th i lƠ h qu trong quá trình qu n lỦ kinh t - xư h i c a nhƠ n

c.

Có th hi u m t cách khái quát nh t v ngơn sách xư nh sau: Ngơn sách xư lƠ
h th ng các quan h kinh t phát sinh trong quá trình t o l p, phơn ph i vƠ s
d ng qu ti n t c a chính quy n nhƠ n

c c p xư nh m ph c v cho vi c

th c hi n ch c n ng, nhi m v c a chính quy n nhƠ n

c c p c s trong

khuôn kh phơn công, phơn c p qu n lỦ.
V hình th c bi u hi n thì ngơn sách xư lƠ toƠn b các kho n thu, chi

trong d toán đư đ

c H i đ ng nhơn dơn xư quy t đ nh vƠ th c hi n trong

m t n m nh m đ m b o ngu n tƠi chính cho chính quy n nhƠ n

c c p xư

trong quá trình th c hi n ch c n ng, nhi m v v qu n lỦ kinh t , xư h i trên
đ a bƠn. Còn xét v b n ch t bên trong thì ngơn sách xư lƠ h th ng các quan
h kinh t gi a chính quy n nhƠ n

c c p xư v i các ch th khác phát sinh

trong quá trình phơn ph i các ngu n tƠi chính nh m t o l p qu ngơn sách xư
đáp ng các nhu c u chi g n v i th c hi n ch c n ng, nhi m v c a chính
quy n nhƠ n

c c p xư.

V i ch c n ng huy đ ng ngu n l c, phơn b ngu n l c thì Ngơn sách
xư đóng vai trò lƠ công c c a chính quy n nhƠ n
n ng qu n lỦ kinh t - tƠi chính

c c p xư đ th c hi n ch c

xư. Ngơn sách xư đ

13

c qu n lỦ th ng nh t


theo nguyên t c t p trung dơn ch , công khai minh b ch, có s phơn công c
th , g n quy n h n v i trách nhi m.
Nhi m v c a ngơn sách xư lƠ huy đ ng ngu n thu, đ m b o các nhu
c u chi tiêu c a xư, góp ph n thúc đ y s phát tri n kinh t , xư h i nói chung.
Thông qua ho t đ ng thu, chi ngơn sách xư, đ u t xơy d ng h t ng kinh t xư h i, nơng cao đ i s ng v t ch t, v n hóa tinh th n cho nhơn dơn, đ m b o
s công b ng xư h i, t ng c

ng hi u qu các ho t đ ng qu n lỦ nhƠ n

c vƠ

đ m b o an ninh tr t t trên đ a bƠn xư.
1.2.1.2.

c đi m ngân sách xã

LƠ m t b ph n c u thƠnh trong h th ng ngơn sách nhƠ n
sách xư v a có đ c đi m chung c a ngơn sách nhƠ n

c, ngơn

c, l i v a có nh ng đ c

đi m riêng t o nên s khác bi t c n b n v i các c p ngơn sách khác. Có th
khái quát m t vƠi đ c đi m c a ngơn sách xư nh sau:
Th nh t, qu n lỦ ngơn sách xư luôn ph i tuơn theo m t chu trình ch t
ch vƠ khoa h c. T khơu xơy d ng d toán đ n khi quy t toán, c ng nh các

c p ngơn sách khác, ngơn sách xư luôn tuơn theo c s pháp lu t, ch u s giám
sát c a c quan có th m quy n. Bên c nh đó, phơn b d toán, ch p hƠnh
ngơn sách, quy t toán ngơn sách xư luôn c n c vƠo các quan h kinh t - xư
h i phát sinh th c t trong quá trình qu n lỦ, đ m b o tính trung th c vƠ khoa
h c trong qu n lỦ ngơn sách xư.
Th hai, ph n l n các kho n thu, chi ngơn sách xư đ
ph

ng th c phơn ph i l i vƠ không hoƠn tr m t cách tr c ti p; các quan h

thu chi ngơn sách xư r t đa d ng vƠ bi u hi n d

i nhi u hình th c khác nhau.

Tuy v y, s thu, s chi theo t ng hình th c ch có th đ
đư đ

c th c hi n theo

c ghi vƠo d toán vƠ đ

c th c thi m t khi

c c p có th m quy n phê duy t. B n ch t bên

trong c a các ho t đ ng thu, chi đó lƠ các quan h l i ích gi a m t bên lƠ l i
ích c ng đ ng c p c s (mƠ chính quy n lƠ ng

i đ i di n) v i m t bên lƠ

l i ích c a các ch th kinh t - xư h i khác.

14

Thang Long University Libraty


Th ba, đi m khác bi t gi a ngơn sách xư v i c p ngơn sách khác đó lƠ
ngơn sách xư lƠ c p ngơn sách cu i cùng trong h th ng, không có các đ n v
d toán tr c thu c, xư v a lƠ đ n v hƠnh chính nhƠ n

c, v a lƠ m t c p

ngơn sách. Xư v a ph i t o ngu n kinh phí thông qua các kho n thu ngơn
sách, v a ph i duy t c p, chi tr c ti p vƠ t ng h p các kho n chi vƠo chi ngơn
sách.

c đi m riêng nƠy có nh h

ng vƠ chi ph i r t l n đ n quá trình t

ch c qu n lỦ ngơn sách xư.
Ho t đ ng c a ngơn sách xư luôn g n ch t v i ho t đ ng c a chính
quy n c p xư theo phơn c p ngu n thu, nhi m v chi g n v i phơn c p qu n
lỦ m t s l nh v c kinh t - xư h i.
Quy mô ngơn sách xư không l n, các kho n thu ngơn sách xư th

ng

r t nh vƠ d a trên các ho t đ ng kinh t , xư h i di n ra trên đ a bƠn xư. Chi

tiêu ngơn sách xư c ng ph c v tr c ti p cho m i ho t đ ng di n ra t i đ a
ph

ng, ph c v cho đ i s ng m i ng

ngơn sách xư h u h t lƠ ng

i t i đ a ph

i dơn trong xư. B máy đi u hƠnh
ng xư, ph

ng. i u đó d d n đ n

s n nang, có th lƠm sai nguyên t c trong qu n lỦ, đi u hƠnh ngơn sách xư.
ng th i ngơn sách xư luôn ch u s ki m tra, giám sát c a c quan quy n l c
nhƠ n

c c p xư.

1.2.2. Y u t c u thƠnh ngơn sách xư
Ngu n thu vƠ nhi m v chi c a ngơn sách xư đ

c hình thƠnh d a trên c

s kh n ng vƠ nhu c u phát tri n kinh t - xư h i c a đ a ph

ng. ó lƠ s k t

h p hƠi hòa vƠ phù h p gi a phơn c p qu n lỦ tƠi chính ậ ngơn sách v i qu n lỦ

kinh t - xư h i. Tuy nhiên, tùy theo t ng giai đo n, t ng đ a ph

ng mƠ s phơn

c p qu n lỦ ngơn sách xư có nh ng thay đ i, b sung cho phù h p.
1.2.2.1. Thu ngân sách xã
Thu NSX bao g m các kho n thu c a NSNN phơn c p cho NSX vƠ các
kho n huy đ ng đóng góp c a t ch c, cá nhơn trên nguyên t c t nguy n đ
xơy d ng các công trình k t c u h t ng theo quy đ nh c a pháp lu t do
H ND xư quy t đ nh đ a vƠo NSX qu n lỦ.

15


Vi c phân c p ngu n thu cho NSX ph i đ m b o nguyên t c:
- Phù h p v i phơn c p qu n lỦ kinh t - xư h i, qu c phòng, an ninh
c a NhƠ n

c vƠ ch c n ng, nhi m v qu n lỦ NhƠ n

c c a c p xư;

- Phù h p v i vi c phơn đ nh ngu n thu gi a ngơn sách trung
ngơn sách đ a ph

ng vƠ

ng;

- T l ph n tr m (%) phơn chia m t s kho n thu giao cho NSX không

v

t t l phơn chia gi a ngơn sách trung

U ban Th

ng vƠ ngơn sách đ a ph

ng do

ng v Qu c h i quy t đ nh giao cho t ng t nh đ i v i các kho n

thu đó;
K t thúc m i k

n đ nh, c n c vƠo kh n ng ngu n thu vƠ nhi m v

chi c a ngơn sách đ a ph

ng, H ND t nh, thƠnh ph tr c thu c trung

ng

(g i chung lƠ H ND c p t nh) th c hi n vi c đi u ch nh t l ph n tr m (%)
phơn chia các kho n thu gi a ngơn sách các c p

đ a ph

ng.

- Khi phơn c p ngu n thu cho xư ph i c n c vƠo nhi m v chi, kh
n ng thu t các ngu n NSNN trên đ a bƠn; phơn c p t i đa ngu n thu t i ch ,
đ m b o các xư có ngu n thu cơn đ i đ

c nhi m v chi th

ng xuyên, các

xư có ngu n thu khá có ph n dƠnh đ đ u t phát tri n, h n ch vi c b sung
t ngơn sách c p trên, t ng s xư t cơn đ i đ

c ngơn sách, gi m d n s xư

ph i nh n b sung cơn đ i ngơn sách t c p trên.
Ngu n thu ngơn sách xư đ
thu ngơn sách xư h

c hình thƠnh c b n t 3 ngu n: các kho n

ng 100%; các kho n thu NSX h

ng theo t l đi u ti t

vƠ thu b sung t ngơn sách c p trên.
a. Các kho n thu ngân sách xã h

ng 100%:

ó lƠ các kho n thu phát sinh trên đ a bƠn xư, do xư t ch c huy đ ng
vƠ dƠnh 100% cho ngơn sách xư nh : thu t qu đ t công, đ t công ích; thu

môn bƠi t h kinh doanh cá th ; các kho n phí l phí; thu đóng góp, ng h ;
thu k t d ,ầ C s hình thƠnh các kho n thu vƠ cho phép xư h
xu t phát t c s kinh t c a ngu n thu. Ng

ng 100%

i nƠo lƠ ch s h u các t li u

16

Thang Long University Libraty


s n xu t thì ng

i đó s h

ng l i ích t khai thác, s d ng các t li u s n

xu t đó.
Bênh c nh đó, m t c s hình thƠnh ngu n thu lƠ yêu c u t p trung
qu n lỦ ngu n thu. Thông th
ho t đ ng th

ng nh ng kho n thu nh , l g n li n v i các

ng xuyên c a chính quy n c p xư thì giao cho xư thu vƠ h

ng

100%.
b. Các kho n thu ngân sách xã đ

ch

C ng nh các kho n thu ngơn sách xư h

ng theo t l đi u ti t:
ng 100%, các kho n thu nƠy

c ng phát sinh trên đ a bƠn xư. Tuy nhiên, xu t phát t c s kinh t ngu n
thu thì các t li u s n xu t thu c quy n s h u c a chính quy n nhƠ n
trên.

cc p

t o s ph i h p qu n lỦ ch t ch , hi u qu thì l i ích sinh ra t các t

li u s n xu t nƠy s đ

c chia cho c p xư m t ph n.

Còn d a trên yêu c u t p trung qu n lỦ ngu n thu thì các ngu n thu nƠy
th

ng lƠ các kho n thu l n, n đ nh.
c. Thu b sung t ngân sách c p trên:
Nhi m v chính c a m i c p ngơn sách lƠ cơn đ i thu chi ngơn sách c p

mình. Tuy nhiên, trong m t s tr

ng h p c th n u c p ngơn sách nƠo

không t cơn đ i thì ngơn sách c p trên có trách nhi m c p b sung ngơn sách
(c đ u n m vƠ b sung trong n m). Trong đi u ki n hi n nay, ph n l n ngơn
sách xư ch a th t cơn đ i vƠ thu b sung t ngơn sách c p trên tr thƠnh
ngu n thu ch y u c a ngơn sách xư.
1.2.2.2. Chi ngân sách xã
Trên c s phơn c p qu n lỦ m t s l nh v c kinh t - xư h i đ i v i
c p xư thì ngơn sách xư hình thƠnh các nhi m v chi t
chi nƠy đ

ng ng. Các nhi m v

c phơn chia thƠnh 03 nhóm nh sau:

a. Chi th

ng xuyên:

ó lƠ các kho n chi nh m đ m b o cho s ho t đ ng th
chính quy n c p xư. Các kho n chi nƠy bao g m:
- Chi anh ninh tr t t

17

ng xuyên c a


- Chi dơn quơn t v

- Chi ho t đ ng QLNN, đ ng, đoƠn th
- Chi s nghi p kinh t
- Chi s nghi p v n hóa ậ xư h i
- Các kho n chi th
Các kho n chi th

ng xuyên khác theo quy đ nh
ng xuyên đ

ch đ , tiêu chu n c a nhƠ n

c th c hi n d a trên c s đ nh m c,

c. Các n i dung nƠy đ

c H ND c p t nh quy

đ nh tùy theo t ng l nh v c, công vi c vƠ kh n ng cơn đ i ngơn sách đ a
ph

ng.
b. Chi đ u t phát tri n:
Thông qua chi đ u t phát tri n c a ngơn sách xư mƠ c s h t ng kinh

t - xư h i c a xư đ

c t o d ng, đó lƠ đi u ki n c n thi t cho quá trình xơy

d ng vƠ phát tri n kinh t c a đ a ph

ng. Ph m vi chi đ u t phát tri n ngơn

sách xư hi n nay bao g m chi đ u t xơy d ng các công trình k t c u kinh t xư h i c a xư theo phơn c p mƠ không có kh n ng thu h i v n; chi đ u t
xơy d ng k t c u h t ng kinh t - xư h i t ngu n huy đ ng đóng góp c a các
t ch c, cá nhơn cho t ng d án nh t đ nh theo quy đ nh c a pháp lu t.
c. Chi khác
NgoƠi nh ng kho n chi d u t phát tri n vƠ chi th

ng xuyên nói trên,

xư v n b trí m t kho n chi khác chi m t l nh trong t ng chi ngơn sách
nh m đ m b o cho ho t đ ng phát tri n kinh t , xơy d ng đ i s ng c a nhơn
dơn đ

c đ m b o khi có nh ng bi n đ ng b t th

ng x y ra nh thiên tai,

d ch b nhầ
1.3. QU N Lụ NGỂN SÁCH XÃ
1.3.1. Khái quát chung v qu n lỦ ngơn sách xư vƠ b máy qu n lỦ NSX
B t k m t công tác qu n lỦ nƠo c ng đ u h
đ

c m t m c tiêu nh t đ nh b ng ph

huy đ ng đ

ng đ n m c đích lƠ đ t

ng th c, công c , ngu n l c có th

c. Qu n lỦ ngơn sách xư c ng v y, luôn h

ng đ n m c tiêu

18

Thang Long University Libraty


phát tri n kinh t xư h i b ng ngu n l c tƠi chính, thông qua t ch c b máy
chính quy n s d ng quy n l c đ

c pháp lu t quy đ nh.

Chính quy n c p xư lƠ chính quy n c p c s , tr c ti p n m b t, gi i
quy t các nguy n v ng chính đáng c a nhơn dơn vƠ tri n khai các ch tr
chính sách, pháp lu t c a NhƠ n

ng,

c vƠo th c ti n. Các ho t đ ng c a chính

quy n c p xư đòi h i m t ngu n l c tƠi chính không nh mƠ ch y u lƠ do
ngơn sách nhƠ n

c đ m b o. Ngơn sách nhƠ n

cđ

c qu n lỦ th ng nh t

theo nguyên t c t p trung, dơn ch , công khai, minh b ch, có s phơn công,
phơn c p rõ rƠng, g n quy n h n v i trách nhi m qu n lỦ. Chính vì v y, các
ho t đ ng c a ngơn sách xư không mang tính t phát mƠ đ

c xơy d ng, tri n

khai th c hi n m t cách khoa h c vƠ ki m soát ch t ch qua Kho b c nhƠ
n

c.
Theo quy đ nh t i Thông t 60/2003/TT-BTC thì b máy qu n lỦ ngơn

sách xư (hay còn g i Ban tƠi chính xư) g m: Tr

ng ban tƠi chính, ph trách

k toán xư vƠ th qu qu n lỦ qu ti n m t c a xư. Theo đó, tr
chính lƠ y viên

ng ban tƠi

y ban nhơn dơn xư ph trách công tác tƠi chính, có nhi m

v giúp Ch t ch UBND xư t ch c công tác qu n lỦ ngơn sách xư vƠ các ho t
đ ng tƠi chính khác.
Ph trách k toán xư ph i lƠ ng
t i thi u đ

i có trình đ chuyên môn nghi p v ,

c đƠo t o h trung c p tƠi chính k toán. Ng

có nhi m v giúp tr

i ph trách k toán

ng ban tƠi chính qu n lỦ ho t đ ng thu, chi ngơn sách

xư vƠ các ho t đ ng tƠi chính khác.
Th qu có trách nhi m qu n lỦ qu ti n m t c a xư, đ i v i các xư có
quy mô thu, chi nh thì có th b trí cán b kiêm nhi m nh ng không đ

c lƠ

cán b k toán xư.
Ch c danh vƠ s l
l

ng cán b c a Ban tƠi chính xư c n c vƠo kh i

ng công vi c, quy m thu, chi vƠ đ nh biên c a c p có th m quy n quy

đ nh.
i v i các xư, th tr n
Tr

huy n Ba Vì hi n nay Ban tƠi chính xư g m:

ng ban tƠi chính ; ph trách k toán xư lƠ công ch c đ
19

c quy đ nh theo