Phân tích vai trò của khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với đảm bảo pháp chế trong quản lí hành chính

Phân tích vai trò của khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với đảm bảo pháp
chế trong quản lí hành chính
Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà mà ngày nay là Nhà nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam kể từ khi thành lập đến nay luôn quan tâm giai quyết các vấn
đề thắc mắc, khiếu nại của người dân về những việc làm sai trái của chính quyền
các cấp, cũng như cán bộ, công chức tỏng bộ máy nhà nước.
Quan điểm này được thể hiện rõ qua câu nói của chủ tịch Hồ Chí Minh: “ Đồng bào
có oan ức, có thắc mắc mới khiếu nại, ta phải giải quyết nhanh, tốt các, khiếu nại,
đồng bào thấy Đảng và Chính phủ quan tâm, lo lắng đên họ, do đó mối quan hệ
giữa quần chúng nhân dân với Đảng và Chính phủ được củng cố tốt hơn”.
Xuất phát từ nhận thức đó nhà nước ta luôn đảm bảo cho công dân được thực hiện
quyền khiếu nại. Lần đầu tiên quyết khiếu nại được ghi nhận trong điều 29 Hiến
pháp năm 1959. Đến Hiến pháp 1992 tại điều 74 quy định: “ công dân có quyền
khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn
vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cơ quan nào.” Do đó , ta luôn nhận thức được vai
trò khiếu nại và giải quyết khiếu nại luôn có vai trò quan trọng trong quá trình quản
lý hành chính nhà nước, trong việc đảm bảo nền pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Nội dung
I/ Khái niệm
1. Pháp chế
Pháp chế là một phạm trù rộng lớn không chỉ chứa đựng nội dung pháp luật mà
chứa đựng những nội dung chính tại xã hội và con người. Vì vậy, bảo đảm cho pháp
chế được củng cố , tăng cường và hoàn thiện là yêu cầu khách quan được quá trình
xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân và cũng là yêu cầu của quá trình hoàn
thiện con người và các quyền của họ trong xã hội, đặc biệt trong quá trình quản lí


hành chính nhà nước. Nội dung của pháp chế rất phong phú, trong đó nội dung cơ
bản nhất là sự triệt để tôn trọng pháp luật của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội
và công dân.
Bảo đảm pháp chế tức là phải củng cố việc xậy dựng cơ chế, phương pháp và cách

thức nhằm làm cho pháp luật được thực hiên có hiệu quả trong thực tế, đem lại lợi
ích cho Nhà nước, cho xã hội và cho người lao động.
Bảo đảm pháp chế là tổng thể các biện pháp, phương pháp, phương tiện tổ chưcpháp lí do các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân áp dụng nhằm thực
hiện chức năng, quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước và các tổ chức ấy
cũng như việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân.
Và để yêu cầu bảo đảm pháp chế trong quản lí hành chính nhà nước thì ta luôn cần
một trong những biện pháp quan trọng đó là hoạt động khiếu nại và giải quyết khiếu
nại .
2. Khiếu nại
Khiếu nại là hình thức đặc biệt quan trọng để nhân dân lao động trực tiếp tham gia
và quản lí nhà nước và quản lí xã hội. nhà nước ta quy định quyền và nghĩa vụ
khiếu nại của công dân không chỉ ở Hiến pháp ( Điều 74) mà còn quy định cụ thể
quyền và nghĩa vụ này trong một đạo luật Luật khiếu nại, tố cáo ( ban hành ngày
02/12-1998)
Theo khoản 1 điều 2 Luật khiếu nại năm 2011 quy định: “ Khiếu nại là việc công
dân, cơ quan , tổ chức hoặc cán bộ công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề
nghị cơ quan, tổ chức , cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính,
hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho
rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp
pháp của mình.”. Như vậy, khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác


động trực tiếp bởi quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc đề nghị của
cán bộ công chức chụi tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ
chức hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận
thức chủ quan của người khiếu nại cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình
bị xâm phạm. Cơ quan có thẩm quyền chỉ có thể kết luận có vi phạm hay không sau
khi đã xem xét một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc với điều kiện
được cung cấp đầy đủ tài liệu có liên quan. Như vậy, một mặt khiếu nại là hình thức
phản ứng tích cực của công dân, cơ quan, tổ chức với nhũng hiện tượng vi phạm các

quyền và lợi ích được pháp luật bảo vệ; mặt khác, khiếu nại là biện pháp ngăn chặn
và loại từ vi phạm.
Chủ thể của quyền khiếu nại là mọi công dân Việt Nam không phân biệt dân tộc,
giơi tính, nghề nghiệp, tôn giáo… có thế là người nước ngoài, người không có quốc
tịch sinh sống, lao đọng, học tập, công tác trên lãnh thổ Việt Nam hoặc mọi cơ
quan, tổ chức.
Khách thể của khiếu nại là những quyết định hoặc việc làm trái quyết định thuộc
phạm vi quản lí hành chính xâm phạm tới quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu
nại hoặc của người do mình bảo hộ.
Việc khiếu nại trực tiếp đến khiếu nại hoặc gửi đơn khiếu nại đến cơ quan có thẩm
quyền khiếu nại, trong nhiều trường hợp, có nghĩa là người đó tin chắc rằng quyền
và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm hại và đòi hỏi loại trừ vi phạm này hay vi
phạm khác theo trình tự pháp luật quy định.
Mục đích của khiếu nại là bảo vệ và khôi phục những quyền và lợi ích hợp pháp của
mình bị xâm hại bởi quyết định hành chính hay hành vi của cơ quan hoặc người có
thẩm quyền. việc khiếu nại không thể tự làm bởi họ không được sử dụng quyền lực
nhà nước trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại cho nên họ phải đề nghị cơ quan hoặc
người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại tiến hành theo thủ tục pháp luật quy định.


Do vậy ,có thể kết luận rằng khiếu nại là công cụ bảo vệ và khôi phục các quyền và
lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
3. Giải quyết khiếu nại.
Theo Luật khiếu nại 2011 thì: “ Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết
luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại.”
Người giải quyết khiếu nại là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại được Luật khiếu nại năm 2011 tại mục
1 chương III giải quyết khiếu nại và điều 51 tại Luật này quy định rất cụ thể đối với
cán bô, công chức giữ cương vị khác nhau ở các cấp khác nhau.
Quá trình xem xét và giải quyết khiếu nại là một quá trình phức tạp và phải được

tiến hành theo thủ tục pháp luật quy định. Đối với người khiếu nại, khi quyết định
giải quyết khiếu nại được thực hiện đầy đủ thì quan hệ pháp luật giữa người khiếu
nại và cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại chấm dứt. nhưng đối với cơ quan
có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì hoạt động liên quan đến khiếu nại không
ngừng tại đây mà bắt đầu một bước mới: tổng hợp tình hình khiếu nại và tổng kết
công tác giải quyết khiếu nại. Khiếu nại không chỉ thể hiện yêu cầu, đòi hỏi của cá
nhân mà còn thể hiện tính tích cực công dân của người khiếu nại. khiếu nại tăng
cường sự kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của bộ máy nhà nước, đấu tranh
với những biểu hiện quan liêu, cửa quyền, tham nhũng và những biểu hiện tiêu cực
khác trong hoạt động của cơ quan nhà nước.
Trên thực tế người khiếu nại chưa sử dụng hết khả năng của mình trong lĩnh vực
này. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng chủ yếu là do họ chưa hiểu đầy đủ vè quyền
của mình và cũng không được những người có trách nhiệm hướng dẫn một cách cụ
thể; mặt khác, họ thiếu tin tưởng vào cơ quan hay người có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại, nhất là ở cơ sở. Do vậy cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền , phổ biến


pháp luật trong nhân dân, đặc biệt là những quy định liên quan đến thẩm quyền và
thủ tục giải quyết khiếu nại.
Hoạt động giải quyết khiếu nại phải được cải tiến thường xuyên bởi uy tín của cơ
quan nhà nước phụ thuộc một phần không nhỏ vào việc cơ quan đó đáp ứng dòi hỏi
hợp pháp của người khiếu nại ra sao, giải quyết khiếu nại có đúng đắn khách quan
và kịp thời không, có quan tâm đầy đủ đến nguyện vọng và nhu cầu của người
khiếu nại không, cố gắng tiếp thu phê bình và khắc phục thiếu sót ở mức độ nào.
II/ Vai trò của khiếu nại, giải quyết khiếu nại
1. Vai trò của khiếu nại
- Bảo vệ quyền , lợi ích của chủ thể bị xâm phạm vì mỗi khiếu nại không chỉ chứa
đựng thông tin về sự vi phạm quyền, lợi ích hợp của cá nhân, cơ quan, tổ chức mà
còn bao hàm sự phê phán các chủ thể: những người có chức vụ, các chủ thể mà
hành động hoặc không hành động của họ theo quan điểm của người khiếu nại dẫn

đến vi phạm các quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại, từ đó sẽ đảm bảo
được pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
- Khiếu nại cung cấp những thông tin về những quyết định và việc làm trái pháp
luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân và cá nhân có những hành vi gây tác động xấu
đến hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước nói chung và các cơ quan hành
chính nhà nước nói riêng, mà cơ quan này hoạt động là nhằm bảo đảm pháp chế của
đời sống xã hội, cho nên việc phát hiện và xử lý những hành vi này là nhằm đảm
bảo pháp chế trong quản lý hành chính.
- Thể hiện tính tích cực công dân của người khiếu nại. khiếu nại góp phần tăng
cường sự kiểm tra của nhân dân đối với hoạt động của bộ máy nhà nước, đấu tranh
với những biểu hiện quan liêu, …Sự kiểm tra của nhân dân bằng quyền khiếu nại
góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà nước.


Việc người dân khiếu nại là nhằm bảo vệ quyền lợi của mình cũng là nhằm kiểm tra
hoạt động của uỷ ban nhân dân khi tiến hành quản lý hành chính nhà nước tròn lĩnh
vực đất đai.
- Vai trò của khiếu nại còn là tiêu chuẩn để những người làm công tác chỉ đạo, quản
lý hành chính nhà nước nhận biết được những yếu kém của mình, nhất là lĩnh vực
quản lý đất đai và một số ngành nhạy cảm khác, để từ đó, những người này sửa
chữa, tuân theo quy định của pháp luật trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, điều này
cũng bảo đảm cho pháp luật được tôn trọng một cách triệt để.
2. Vai trò của giải quyết khiếu nại.
Hoạt động giải quyết khiếu nại có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ của các cơ quan hành chính nhà nước, việc giải quyết tốt vấn đề này có
vai trò thúc đẩy sự hoàn thiện về cơ chế hành chính, cụ thể vai trò đó như sau:
- Hoạt động giải quyêt khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước dựa trên sự
tồn tại hệ thống quy phạm pháp luật khiếu nại. Tôn trọng tính tối cao của hiến pháp
trong việc cụ thể hoá quyền khiếu nại của công dân nhằm đảm bảo tính thống nhất
của hệ thống các quy phạm pháp luật khiếu nại, là cơ sở để thiết lập trật tự pháp

luật, củng cố và tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết
khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước.
- Việc thực hiện tốt công tác khiếu nại không những bảo đảm quyền khiếu nại của
công dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa và sức mạnh, trí tuệ của nhân dân
trong việc tham gia quản lý hành chính nhà nước mà còn đảm bảo kỷ cương, kỷ luật
tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà nước. Hơn nữa
hiện nay chúng ta đang xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa
trọng tâm là bảo đảm quyền lực thuộc về tay nhân dân, theo đó giải quyết khiếu nại
thực chất là giải quyết mối quan hệ giữa nhà nước và nhân dân, đây cũng là đặc
trưng của nền pháp quyền.


- Hoạt động khiếu nại là cơ sở đảm bảo các cơ quan hành hành chính nhà nước và
những người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại phải tự giác nghiêm chỉnh thực
hiện đầy đủ, đúng đắn các quy định của pháp luật khiếu nại bởi nó có ý nghĩa ảnh
hưởng lớn đến việc bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa.
- Việc giải quyết khiếu nại của các cơ quan có thẩm quyền còn tạo cơ sở cho việc
phát hiện những kẽ hở của luật qua thực tiễn giải quyết, sự mâu thuẫn, chồng chéo
giữa các văn bản luật. Công tác giải quyết khiếu nại nếu được thực hiện tốt sẽ có tác
dụng làm giảm tình trạng tham nhũng, của quyền, quan liêu.
- Hoạt động kiểm tra hoạt động giải quyết khiếu nại, nhằm phát hiện những mặt tích
cực để biểu dương, khuyến khích, đồng thời cũng phát hiện những sai phạm, yếu
kém để có biện pháp chấn chỉnh, xử lý kịp thời , bảo đảm trật tự, kỷ cương, tăng
cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và nâng caao hiệu quả quản lý nhà nước.
- Trong hoạt động giải quyết khiếu nại, nếu cơ quan hành chính nhà nước vi phạm
vi phạm pháp luật khiếu nại sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình trạng pháp chế xã
hội chủ nghĩa, làm suy giảm lòng tin nhân dân đối với chính quyền. Vì vậy, yêu cầu
của pháp chế xã hội trong hoạt động giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành
chính nhà nước là phải xử lý nghiêm minh mọi vi phạm pháp luật khiếu nại của
những người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại không kể người vi phạm là ai, giữ

cương vị công tác như thế nào.
III/ Phương hướng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động quản lí
hành chính nhà nước và giảm thiểu khiếu nại của công dân.
- Thứ nhất, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo sự đồng bộ, nâng cao tính khả thi,
hiệu lực, hiệu quả của hệ thống pháp luật, chấn chỉnh tăng cường công tác quản lý
nhà nước trên các lĩnh vực; thực hiện tốt công tác cải cách hành chính, tạo điều kiện


thuận lợi để công dân tham gia vào hoạt động quản lý hành chính nhà nước và thực
hiện tốt quyền, nghĩa vụ công dân.
- Thứ hai, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng những cán bộ, công chức trực tiếp
làm công tác giải quyết khiếu nại để giải quyết những công việc thuộc phạm vi
thẩm quyền của cơ quan mình khi người dân yêu cầu
- Thứ ba, thúc đẩy công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo duc pháp luật về khiếu nại
cho nhân dân, để họ tự nhận thức được rằng những việc nào mình cần phải khiếu
nại, những việc nào có thể thoả thuận, giải quyết , từ đó làm bớt công sự cho cơ
quan quản lý hành chính nhà nước.
- Thứ tư, công tác thanh tra, kiểm tra trong hoạt động giải quyết khiếu nại phải
nghiêm ngặt, nhằm phát hiện những điểm chưa phù hợp trong quyết định giải quyết
đó. Hoàn thiện công tác tiếp dân, tránh tình trạng quan liêu, hách dịch.
C - Kết thúc
Quyền khiếu nại, tố cáo của công dân được pháp luật quy định là cơ sở pháp lý cần
thiết để công dân thực hiện tốt quyền làm chủ và giám sát hoạt động của các cơ
quan nhà nước, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước đồng thời qua đó phát
huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Để đảm bảo cho các quy định
của pháp luật về khiếu nại có tính khả thi dễ hiểu và dễ vận dụng trong quá trình tổ
chức, thực hiên, sau mỗi giai đoạn triển khai thực hiện Luật khiếu nại, tròn khi chưa
thể sửa đổi bổ sung Luật, nghị định, cơ quan có thẩm quyền cần nghiên cứ, ban
hành thông tư để hướng dẫn thực hiện các vấn đề còn vướng mắc, hoặc những quy
định mới mà nội dung cần phải có hướng dẫn chi tiết. Bên cạnh đó , cần sớm hướng

dẫn cụ thể, chi tiết đối với các vấn đề đã được nêu trên nhằm đảm bảo được tính
linh hoạt, tính khả thi của các quy định trong thực tế, góp phần nâng cao hiệu quả
công tác giải quyết khiếu nại.