Thư viện trường đại học ở hà nội trước yêu cầu kiểm định giáo dục đại học

Thư viện trường đại học ở Hà Nội trước
yêu cầu kiểm định giáo dục đại học
Nguyễn Chí Trung
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn
Luận văn ThS Chuyên ngành: Khoa học thư viện; Mã số 60 32 02 03
Người hướng dẫn: PGS.TS. Trần Thị Quý
Năm bảo vệ: 2013

Abstract. Nghiên cứu đặc điểm, vai trò của thư viện các trường đại học đối với sự
nghiệp đổi mới giáo dục đại học ở Hà Nội. Xác định và đối chiếu thực trạng về công
tác tổ chức và hoạt động của thư viện các trường đại học ở Hà Nội trước yêu cầu kiểm
định chất lượng giáo dục đại học. Đưa ra một số nhận xét về thư viện trường đại học
trước yêu cầu của công tác kiểm định chất lượng giáo dục đại học. Đề xuất các khuyến
nghị thực tiễn
Keywords. Khoa học thư viện; Thư viện trường đại học; Hà Nội; Kiểm định giáo dục.


MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ........................................................................7
PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................................9
1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................................9
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...........................................................................12
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................18
3.1. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................18
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu..............................................................................19
4. Giả thuyết nghiên cứu................................................................................................19
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................20
6. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................20
6.1. Phương pháp luận ...................................................................................20
6.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể......................................................20

7. Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài..........................................................21
8. Dự kiến kết quả nghiên cứu.....................................................................................22
9. Cấu trúc luận văn.........................................................................................................22
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ THƯ VIỆN
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC Ở HÀ NỘI TRONG KIỂM ĐỊNH
CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC .................................................................23
1.1. Lý luận chung về thư viện trước yêu cầu kiểm định chất lượng giáo
dục đại học ...........................................................................................................................23
1.1.1. Khái niệm Chất lượng .........................................................................23
1.1.2. Khái niệm Giáo dục đại học................................................................26
1.1.3. Khái niệm Chất lượng giáo dục đại học.............................................28
1.1.4. Khái niệm Kiểm định chất lượng giáo dục ........................................31

1


1.1.5. Khái niệm Tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục đại học ........32
1.1.6. Khái niệm Tiêu chuẩn thư viện trường đại học .................................33
1.2. Vai trò của thư viện trước yêu cầu kiểm định chất lượng giáo dục đại
học ở Hà Nội........................................................................................................................34
1.2.1. Tính tất yếu của sự nghiệp đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam ...34
1.2.2. Vị trí của Hà Nội với sự nghiệp đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam......37
1.2.3. Vị trí của thư viện đại học đối với yêu cầu kiểm định chất lượng giáo
dục đại học ở Hà Nội ..........................................................................................39
1.3. Thư viện đại học trên thế giới trong yêu cầu kiểm định chất lượng
giáo dục đại học .................................................................................................................41
1.3.1. Bộ tiêu chuẩn của Mạng lưới các trường đại học Đông Nam Á.......41
1.3.2. Bộ tiêu chuẩn cho thư viện đại học của Hiệp hội các thư viện đại học
và nghiên cứu Mỹ................................................................................................43
1.3.3. Bộ tiêu chuẩn đánh giá của Hiệp hội các trường đại học và cao đẳng

vùng Đông Bắc Mỹ.............................................................................................45
1.4. Tiêu chuẩn về thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học
ở Việt Nam ...........................................................................................................................46
1.4.1. Quy chế mẫu tổ chức và hoạt động thư viện trường đại học ............47
1.4.2. Tiêu chuẩn thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học của
Bộ Giáo dục và Đào tạo......................................................................................47
1.4.3. Tiêu chuẩn thư viện trong kiểm định chất lượng giáo dục đại học của
Đại học Quốc gia Hà Nội....................................................................................49
1.5. Cơ sở thực tiễn về kiểm định chất lượng thư viện các trường đại học
ở Hà Nội ................................................................................................................................51
1.5.1. Về tên gọi của thư viện các trường đại học........................................53
1.5.2. Chức năng, nhiệm vụ của thư viện đại học ........................................54

2


1.5.3. Đặc điểm người dùng tin và nhu cầu tin của thư viện đại học..........56
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THƯ VIỆN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC
Ở HÀ NỘI TRƯỚC YÊU CẦU CỦA KIỂM ĐỊNH CHẤT LƯỢNG
GIÁO DỤC ĐẠI HỌC....................................................................................................63
2.1. Thực trạng về công tác tổ chức của thư viện các trường đại học ở Hà Nội....63
2.1.1. Về cơ cấu tổ chức của thư viện trường đại học .................................63
2.1.2. Nguồn nhân lực của thư viện trường đại học.....................................65
2.1.3. Về cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ và kinh phí hoạt động của thư
viện đại học..........................................................................................................84
2.2. Thực trạng về hoạt động của thư viện các trường đại học ở Hà Nội.87
2.2.1. Công tác phát triển nguồn lực thông tin .............................................87
2.2.2. Công tác xử lý thông tin ......................................................................89
2.2.3. Công tác tổ chức và bảo quản nguồn tin ............................................92
2.2.4. Công tác tổ chức phục vụ người dùng tin ..........................................93

2.2.5. Công tác đối ngoại, hợp tác trong nước và quốc tế ...........................97
2.2.6. Hiệu quả hoạt động của thư viện các trường đại học ở Hà Nội........99
2.3. Nhận xét về thư viện các trường đại học trước yêu cầu của kiểm định
chất lượng giáo dục đại học........................................................................................103
2.3.1. Về nguồn nhân lực thư viện đại học ở Hà Nội.................................106
2.3.2. Về tổ chức và hoạt động của thư viện các trường đại học ở Hà Nội ....107
CHƯƠNG

3.

GIẢI

PHÁP

NHẰM

ĐẢM

BẢO

THƯ

VIỆN

CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRƯỚC YÊU CẦU KIỂM ĐỊNH
CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC ...............................................................110
3.1. Hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với thư viện trường đại học thông
qua kiểm định chất lượng giáo dục.........................................................................110

3

3.2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đảm bảo yêu cầu kiểm định
chất lượng thư viện đại học ........................................................................................111
3.2.1. Chú trọng nguồn và chất lượng nguồn tuyển dụng .........................114
3.2.2. Tăng cường đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ ..........................115
3.2.3. Đảm bảo môi trường làm việc thân thiện.........................................117
3.2.4. Chú trọng cải thiện thu nhập cho cán bộ ..........................................118
3.2.5. Nâng cao nhận thức nghề nghiệp cho cán bộ thư viện....................118
3.3. Hoàn thiện và đổi mới tổ chức và hoạt động thư viện đảm bảo yêu
cầu kiểm định chất lượng giáo dục đại học .........................................................120
3.3.1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức thư viện ..................................................120
3.3.2. Tăng cường cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin ............121
3.3.3. Chú trọng phát triển nguồn lực thông tin .........................................124
3.3.4. Áp dụng các chuẩn nghiệp vụ hiện đại.............................................128
3.3.5. Nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện hiện đại................................................................................................128
3.3.6. Tăng cường đầu tư kinh phí đảm bảo hoạt động của thư viện........130
3.3.7. Mở rộng liên kết, hợp tác với các thư viện trong và ngoài nước....130
3.3.8. Chú trọng đào tạo người dùng tin .....................................................131
KẾT LUẬN........................................................................................................................132
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................134

4


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu chỉ đạo
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT
ngày 01/11/2007 ban hành Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo

dục trường đại học.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Thông tư số 37/2012/TT-BGDĐT về
việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 65/2007/QĐ-BGDĐT
ngày 01 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường đại học; Quyết
định số 66/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định về tiêu chuẩn đánh giá chất lượng
giáo dục trường cao đẳng; Quyết định số 67/2007/QĐ-BGDĐT ngày 01 tháng
11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quy định về
tiêu chuẩn đánh giá chất lượng giáo dục trường trung cấp chuyên nghiệp.
3. Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (2008), Quyết định số 13/2008/QĐBVHTTDL ngày 10/3/2008 ban hành quy chế mẫu về tổ chức và hoạt động
thư viện trường đại học.
4. Bộ Văn hóa Thông tin (2007), Quyết định số 10/2007/QĐ-BVHTT ngày
4/5/2007, phê duyệt quy hoạch phát triển ngành thư viện Việt Nam đến 2010
và định hướng đến năm 2020.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Tài liệu học tập Nghị quyết Hội nghị
lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI,
Nxb Chính trị quốc gia.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia.

134


7. Đại học Quốc gia Hà Nội (2011), Quyết định số 1165/QĐ-ĐBCL ngày
20/4/2011 ban hành tiêu chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục trường thành
viên và khoa trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.
8. Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2012), Luật
Giáo dục đại học số 08/2012/QH13.
9. Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2009), Luật sửa

đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục số 44/2009/QH12.
Tài liệu tiếng Việt
10. Vũ Thị Kim Anh (2010), “Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học
Quốc gia Hà Nội phát triển đáp ứng yêu cầu kiểm định chất lượng đào tạo”,
Kỷ yếu khoa học: Đổi mới tổ chức, quản lý và tăng cường ứng dụng công
nghệ thông tin trong hoạt động thông tin - thư viện, tr. 9-16.
11. Phạm Lan Anh (2010), Nghiên cứu hoàn thiện tổ chức và hoạt động
của Trung tâm Thông tin - Thư viện Trường Đại học Hà Nội trước yêu cầu
đổi mới sự nghiệp đào tạo của nhà trường: Luận văn ThS. Khoa học thư viện:
60 32 20, Hà Nội, 138tr.
12. Phạm Thị Lan Anh (2013), Tổ chức và hoạt động của thư viện các
trường đại học đào tạo khối ngành kinh tế ở Hà Nội: Khóa luận tốt nghiệp
ngành thông tin - thư viện, Hà Nội, 89tr.
13. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013), “Những điều cần biết về tuyển sinh
đại học, cao đẳng năm 2013”, Website Bộ Giáo dục và Đào tạo, Truy cập
ngày 16/3/2013, địa chỉ: />14. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009), “Tổng quan khái niệm chất lượng giáo
dục và chất lượng trong giáo dục đại học”, Website Trường Cao đẳng Cộng
đồng Bà Rịa - Vũng Tàu, Truy cập ngày 01/11/2012, địa chỉ:

135


/>VeDB%20&KDCLGD.pdf.
15. Lê Quỳnh Chi (2008), “Thư viện đại học góp phần nâng cao chất
lượng đào tạo”, Tạp chí Thư viện Việt Nam, 2 (14), tr. 18-23.
16. Đỗ Minh Cương (2001), Phát triển nguồn nhân lực giáo dục đại học
Việt Nam, Chính trị quốc gia.
17. Nguyễn Huy Chương (2011), “Suy nghĩ về đào tạo cán bộ thư viện
nhân đọc tiêu chuẩn cho thư viện đại học của Hiệp hội các thư viện đại học và
nghiên cứu của Mỹ”, Kỷ yếu hội nghị: Một chặng đường đào tạo và nghiên

cứu khoa học thông tin - thư viện, tr. 71-84.
18. Nguyễn Huy Chương (2012), “Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại
học Quốc gia Hà Nội 15 năm xây dựng và phát triển”, Kỷ yếu hội nghị: Khoa
học và thực tiễn hoạt động thông tin - thư viện kỷ niệm 15 năm thành lập
Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 9-15.
19. Nguyễn Kim Dung, Phạm Xuân Thanh (2003), “Về một số khái niệm
thường dùng trong đảm bảo chất lượng giáo dục đại học”, Website Tài liệu
online tailieu.vn, Truy cập ngày 05/11/2012, địa chỉ: />20. Hoàng Văn Dưỡng (2012), “Nguồn nhân lực Trung tâm Thông tin - Thư
viện Đại học Quốc gia Hà Nội: Thực trạng và giải pháp”, Kỷ yếu hội nghị:
Khoa học và thực tiễn hoạt động thông tin - thư viện kỷ niệm 15 năm thành lập
Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 16-28.
21. Đỗ Xuân Đán (2010), “Làm gì để khai thác và phát huy hiệu quả của
hệ thống thư viện trường đại học Việt Nam”, Kỷ yếu khoa học: Đổi mới tổ

136


chức, quản lý và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động
thông tin - thư viện, tr. 28-32.
22. Nguyễn Quang Giao (2010), “Khái niệm chất lượng giáo dục đại học
với cách tiếp cận thông qua khách hàng”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ,
Đại học Đà Nẵng, 3 (38), tr. 129-136.
23. Nguyễn Văn Hành (2006), “Kiểm định chất lượng đào tạo đại học thời
cơ và thách thức đối với các thư viện đại học Việt Nam”, Kỷ yếu khoa học:
Ngành thông tin - thư viện trong xã hội thông tin, tr. 251-256.
24. Đào Hữu Hòa (2008), “Đổi mới giáo dục đại học là tiền đề quan trọng
để thực hiện mục tiêu gắn đào tạo với nhu cầu xã hội”, Tạp chí Khoa học và
Công nghệ, Đại học Đà Nẵng, 5 (28), tr. 135-144.
25. Lê Thu Hoài (2010), Đánh giá hoạt động khai thác và sử dụng thư
viện nhà trường phục vụ cho việc học tập của sinh viên năm cuối hệ đại học

chính quy, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh: Luận văn
ThS. Quản lý giáo dục: 60 14 05, Hà Nội, 86tr.
26. Bùi Thị Thu Hương (2007), Tổ chức và quản lý công tác thông tin - thư
viện tại Đại học Quốc gia Hà Nội nhằm đáp ứng yêu cầu của kiểm định chất
lượng đào tạo: Luận văn ThS. Quản lý giáo dục: 60 14 05, Hà Nội, 100tr.
27. Vũ Thị Thanh Mai, Trịnh Thị Lan (2007), “Nâng cao chất lượng đào
tạo nguồn nhân lực trong Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học Quốc gia
Hà Nội”, Kỷ yếu hội nghị: Khoa học và thực tiễn hoạt động thông tin - thư
viện kỷ niệm 10 năm thành lập Trung tâm Thông tin - Thư viện Đại học Quốc
gia Hà Nội, tr.232-236.
28. Phạm Thị Mai (2009), Nghiên cứu phát triển thư viện điện tử trong
các trường đại học trên địa bàn Hà Nội hiện nay: Luận văn ThS. Khoa học
thư viện: 60 32 20, Hà Nội, 103tr.

137


29. Nguyễn Phương Nga (2011), “Bàn về các tiêu chí đánh giá chất lượng
giáo dục đại học”, Tạp chí khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Khoa học Xã
hội và Nhân văn, 27, tr. 59-65.
30. Trần Thị Minh Nguyệt (2012), “Quản lý thư viện đại học dưới tác
động của công nghệ thông tin”, Kỷ yếu hội nghị: Khoa học và thực tiễn hoạt
động thông tin - thư viện kỷ niệm 15 năm thành lập Trung tâm Thông tin Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 47-54.
31. Vũ Thị Nhàn (2013), Tổ chức và hoạt động của thư viện các trường
đại học đào tạo các ngành kỹ thuật ở Hà Nội: Khóa luận tốt nghiệp ngành
thông tin - thư viện, Hà Nội, 97tr.
32. Nguyễn Hồng Quân (2013), Tổ chức và hoạt động của thư viện các
trường đại học đào tạo khối y - dược ở Hà Nội: Khóa luận tốt nghiệp ngành
thông tin - thư viện, Hà Nội, 91r.
33. Nguyễn Thị Lan Thanh (2005), “Xây dựng thư viện đáp ứng yêu cầu

nâng cao chất lượng giáo dục đại học”, Tạp chí Giáo dục, 107, tr. 40-42.
34. Phạm Xuân Thanh (2005), “Đảm bảo chất lượng giáo dục đại học: Sự
vận dụng vào thực tiễn của Việt Nam”, Tạp chí Giáo dục, 115 (1), tr. 18-23.
35. Đoàn Thị Thu (2011), Nghiên cứu mô hình phối hợp bổ sung tài liệu
giữa các thư viện trường đại học trên địa bàn Hà Nội: Luận văn ThS. Khoa
học thư viện: 60 32 20, Hà Nội, 109tr.
36. Bùi Văn Tưởng (2009), Quản lý các trường trung cấp chuyên nghiệp
trên địa bàn Thành phố Hải Phòng theo bộ tiêu chuẩn kiểm định chất lượng
đào tạo: Luận văn ThS. Quản lý giáo dục: 60 14 05, Hà Nội, 123tr.
37. Nguyễn Thanh Trà (2010), Phát triển nguồn nhân lực thông tin - thư
viện của mạng trong hoạt động thông tin - thư viện tại các trường đại học trên
địa bàn Hà Nội: Luận văn ThS. Khoa học thư viện: 60 32 20, Hà Nội, 100tr.

138


38. Trường Đại học Cần Thơ (2011), Tài liệu hướng dẫn tự đánh giá
chương trình theo Bộ tiêu chuẩn AUN.
39. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà
Nội (2013), Tài liệu tập huấn lớp chuyên gia đánh giá nội bộ “Khái quát về
tiêu chuẩn và đánh giá nội bộ theo tiêu chuẩn ISO 9001 : 2008”.
40. Tổng cục Thống kê (2013), “Tình hình kinh tế - xã hội Thành phố Hà
Nội năm 2013”, Website Tổng cục Thống kê, Truy cập ngày 25/12/2013, địa
chỉ: />41. Lê Văn Viết, Võ Thu Hương (2007), “Thư viện đại học Việt Nam
trong xu thế hội nhập”, Kỷ yếu hội nghị: Khoa học và thực tiễn hoạt động
thông tin - thư viện kỷ niệm 10 năm thành lập Trung tâm Thông tin - Thư viện
Đại học Quốc gia Hà Nội, tr. 70-77.

139