skkn một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí ở lớp 5

THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1.Tên sáng kiến: Một số gợi ý sáng tọa họa tiết trang trí cho học sinh lớp 5
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Học sinh lớp 5 khi học Mĩ thuật.
3. Tác giả:
Họ và tên: Mạc Thị Mận
Ngày tháng năm sinh: 03/02/1976
Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên dạy Mĩ thuật, trường Tiểu học Thái Học.
Điện thoại: 0168 7765 931
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Tổ 4+ 5, trường Tiểu học Thái Học
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến lần đầu: Tổ 4+5, trường Tiểu học Thái Học
6. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: Áp dụng đại trà đối với học sinh
khối lớp 5.
7. Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Năm học 2014 - 2015.

HỌ TÊN TÁC GIẢ

XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ ÁP
DỤNG SÁNG KIẾN

Mạc Thị Mận

1


TÓM TẮT SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
Khi dạy vẽ trang trí, giáo viên không chỉ dạy các em vẽ đúng theo yêu cầu của
bài mà còn cần gợi ý để các em biết vẽ đẹp và sáng tạo.
Thực tế, tôi nhận thấy kĩ năng vẽ trang trí của nhiều em học sinh chưa tốt.
Hầu hết các bài vẽ chưa có điểm mới, chưa thể hiện được cá tính và khả năng

cảm nhận cái đẹp của mỗi học sinh. Song, khi tiếp xúc với các em tôi thấy ở mỗi
em đều tiềm tàng cách nghĩ, khả năng sáng tạo.
Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí cho học sinh lớp 5 là những gợi
ý cụ thể, thiết thực, đơn giản, dễ thự hiện để giúp học sinh có cơ sở vận dụng
vào các bài vẽ trang trí tạo hiệu quả cao.
2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng:
Sáng kiến này tôi nghiên cứu từ những năm học trước và bắt đầu áp dụng từ đầu
năm học 2014 – 2015.
3. Nội dung sáng kiến cụ thể là:
- Sửa thói quen sử dụng hình ảnh quen thuộc, đơn giản, tạo họa tiết đơn, tránh
gây nhàm chán đối với HS.
- Gợi ý để HS biết ghép các họa tiết đơn lại với nhau tạo thành họa tiết mới.
- Khai thác các họa tiết sẵn có.
- Khắc phục việc để khoảng trống lớn trong bài vẽ trang trí.
Ý nghĩa của sáng kiến này nhằm phát triển có định hướng, đi đúng mục tiêu
giáo dục, rèn kĩ năng làm bài, khơi gợi khả năng sáng tạo ở học sinh.
- Giúp các em không chỉ sáng tạo ra những hoạ tiết trang trí mà còn là một gợi ý
sáng tạo cho các môn học khác, vận dụng vào cuộc sống.
- Sáng kiến này có thể áp dụng cho HS từ khối 3 đến khối 5.
4. Khẳng định giá trị, kết quả đạt được của sáng kiến:
Sáng kiến dễ áp dụng trong các bài dạy, bài thực hành của các tiết vẽ theo chủ
đề có liên quan đến trang trí (dạy theo phương pháp mới của Đan Mạch - triển
khai từ đầu HKII của năm học này).
Học sinh rất thích thú, hăng hái vân dụng và hiệu quả cao.
2


5. Đề xuất, kiến nghị để thực hiện áp dụng, mở rộng sáng kiến:
- Cần có phòng học chức năng cho môn Mĩ thuật.
- Cần có đủ đồ dùng, dụng cụ trực quan.

- Tổ chức những buổi họp chuyên môn chung cho giáo viên chuyên trong toàn
thị xã để giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm.

3


MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. Hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
1.1 Kĩ năng quan sát, vẽ trang trí của học sinh chưa tốt:
Qua thực tế giảng dạy ở Tiểu học, tôi nhận thấy kĩ năng vẽ trang trí của
nhiều em học sinh chưa tốt. Việc sắp xếp bố cục, vẽ họa tiết, vẽ màu còn nhiều
hạn chế; Bài vẽ trang trí của học sinh với những họa tiết đơn giản, để khoảng
trống khá nhiều. Các họa tiết thiếu tính sáng tạo, chủ yếu là sao chép một cách
máy móc. Các em thường vẽ những họa tiết đơn giản, lặp đi lặp lại trong các bài
vẽ cùng một họa tiết ấy. Các họa tiết chủ yếu được sao từ hình mẫu, từ SGK nên
hầu hết các bài vẽ chưa có điểm mới, chưa thể hiện được cá tính và khả năng
cảm nhận cái đẹp của mỗi học sinh. Song, khi tiếp xúc với các em tôi thấy ở mỗi
em đều tiềm tàng cách nghĩ, khả năng sáng tạo nếu chúng ta biết khơi gợi tốt.
1.2. Kết hợp được với phương pháp dạy học mới của Đan Mạch:
Sáng kiến Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí cho học sinh lớp 5,
tôi áp dụng từ đầu năm học 2014- 2015. Nó rất phù hợp với chương trình dạy
học mới của Đan Mạch (được áp dụng rộng rãi trong các trường Tiểu học toàn
tỉnh bắt đầu từ học kì II), nên tôi đã mạnh dạn vận dụng trong các tiết dạy theo
chủ đề.
Xuất phát từ những lí do trên, là một giáo viên dạy Mĩ thuật, tôi luôn
mong muốn giúp học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 5 nói riêng thực
hiện tốt bài vẽ trang trí với họa tiết sáng tạo, thể hiện được cá tính của mỗi cá
nhân. Tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu, điều chỉnh, áp dụng sáng kiến: Một số gợi ý
sáng tạo họa tiết trang trí cho học sinh lớp 5 vào giảng dạy tại trường mình.
2. Cơ sở lí luận

B. Pranklin đã nói: “ Phải giáo dục cho trẻ em biết yêu cái đẹp ngay từ
tuổi bé thơ vì nó là cơ sở ban đầu cho việc hình thành nhân cách con người”.Vì
vậy, cùng với sự phát triển ngày càng đi lên của thế giới nói chung và Việt Nam
4


nói riêng, việc đổi mới phương pháp dạy và học Mĩ thuật trong nhà trường Tiểu
học là quan trọng và cần thiết. Nó có tác dụng to lớn trong việc giáo dục, phát
triển toàn diện nhân cách cho trẻ về trí tuệ, đạo đức, lao động, thẩm mĩ. Từng
bước giúp trẻ hòa nhập với thế giới xung quanh, có óc tưởng tượng, sáng tạo,
biết suy xét và mong muốn làm theo cái đẹp, giúp trẻ tự hoàn thiện mình, trở
thành người công dân có ích cho xã hội.
Ở trường Tiểu học hiện nay, môn Mĩ thuật không dạy theo phân môn nữa
mà dạy tích hợp theo chủ đề nhưng cái cốt lõi của các kĩ năng như quan sát,
nhận biết, vẽ hình, vẽ màu vẫn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ trợ cho
nhau. Khi học mỗi chủ đề, các em đều phải vận dụng các các kĩ năng đó để thực
hành.Trong đó, vẽ trang trí mang tính gần gũi với các em hơn cả, vì trang trí
đóng vai trò quan trọng trong đời sống con người. Chúng ta thấy, ngay từ thời xa
xưa, khi con người biết sáng tạo ra công cụ sản xuất thì trên những công cụ ấy
đã có dấu hiệu của trang trí như: các nét vẽ mang tính đối xứng, các hình vẽ
( họa tiết) mang dáng dấp của các sự vật trong tự nhiên được cách điệu ( hoa lá,
muông thú v.v…), dần dần, xã hội ngày càng phát triển, trang trí ngày càng
chiếm lĩnh vị trí quan trọng. Ngày nay, bất cứ sản phẩm nào làm ra, người ta đều
phải quan tâm đến yếu tố thẩm mĩ (tức là trang trí) đầu tiên. Như vậy, trang trí là
tổng hợp của sự cân đối về hình, sự hài hòa về màu, sự khéo léo của đôi bàn tay,
óc quan sát, trí tưởng tượng và đặc biệt là tư duy sáng tạo.
Hàng ngày, học sinh được tiếp xúc, làm quen, sử dụng rất nhiều sản phẩm
có trang trí như: Một chiếc váy có đường diềm trang trí, chiếc khăn có trang trí
hình vuông, cái đĩa có trang trí hình tròn v. v…Tất cả các sản phẩm trên là sản
phẩm của trang trí ứng dụng – mà tiền thân của nó là các bài trang trí cơ bản –

được đưa vào chương trình môn Mĩ thuật ở Tiểu học.
Chương trình giáo dục mĩ thuật ở bậc tiểu học mục đích không phải là đào
tạo HS trở thành họa sĩ, mà với tiêu chí giúp HS làm quen với môn mĩ thuật- cụ
thể là với ngôn ngữ của mĩ thuật( đường nét, hình khối, bố cục, màu sắc). Do đó
giáo viên dạy mĩ thuật càng phải quan tâm đến giáo dục thẩm mĩ ở trẻ – hướng

5


cho trẻ vẽ đẹp song phải thật tự nhiên, tạo kĩ năng vẽ hình phù hợp với trang
giấy, nét vẽ mượt mà, trau chuốt, thể hiện được rõ nội dung chủ đề.
Bản chất của dạy và học mĩ thuật ở Tiểu học là một hoạt động nghệ thuật,
nghĩa là người học được tiếp xúc, làm quen với cái đẹp, có mong muốn tự mình
làm ra cái đẹp. Do vậy, chúng ta càng phải giáo dục học sinh biết quan tâm đến
nghệ thuật, biết cách thưởng thức nghệ thuật, luôn hướng tới cái đẹp, có tình yêu
đối với cái đẹp và luôn vươn tới cái “ Chân – thiện – mĩ ”.
Muốn đạt được cái đích trên đòi hỏi người giáo viên phải có những biện
pháp linh hoạt, thích hợp để rèn kĩ năng vẽ cho học sinh.
Việc áp dụng: “ Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí cho học sinh lớp 5”, tôi
mạnh dạn áp dụng từ đầu năm học 2014- 2015, cho thấy nó phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lí lứa tuổi, trình độ nhận thức, điều kiện giảng dạy ở trường tôi.
3. THỰC TRẠNG
3.1. Đội ngũ giáo viên:
* Thuận lợi:
- Hầu hết, giáo viên mĩ thuật đều được đào tạo chính quy, có trình độ
chuyên môn, nhiệt tình, trách nhiệm trong công tác, sáng tạo trong các hoạt
động, tích cực sử dụng đồ dùng dạy học. Nhiều đồng chí giáo viên có năng
khiếu, có tay nghề vững vàng, tích cực học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp
đi trước.
* Khó khăn:

- Một số giáo viên mĩ thuật còn quá lệ thuộc vào SGK, không tìm được
điểm hạn chế trong bài vẽ của học sinh để đưa ra cách khắc phục hiệu quả,
không thể tạo ra sự khác biệt trong cách làm của học sinh.
- Giáo viên thường chỉ chú ý dạy đảm bảo kiến thức cơ bản vì vậy các em
không thay đổi được thói quen của bản thân trong việc sáng tạo các họa tiết
trang trí.
- Trong quá trình dạy học, giáo viên thường chủ quan cho rằng kiến thức
của bài quá đơn giản nên thường “đốt cháy giai đoạn”. Dành quá ít thời gian cho
quan sát, nhận xét hoặc chưa chú trọng đến hoạt động. Quan sát là bước rất quan
6


trọng để học sinh cảm nhận được vẻ đẹp của họa tiết, màu sắc, để từ đó các em
ghi nhớ, vận dụng sáng tạo vào bài của mình.
- Nguồn tư liệu phục vụ cho việc dạy và học mĩ thuật còn hạn chế.
3. 2. Học sinh:
* Thuận lợi:
- Học sinh rất thích học vẽ, thích màu sắc, chăm chỉ, cần cù, chịu khó, hào
hứng khi đến giờ mĩ thuật, bài vẽ luôn hoàn thành đúng thời gian cô giao.
- Một số em nhận thức tương đối nhanh, có kĩ năng thực hành tốt, nét vẽ
mềm mại, chau chuốt, bài vẽ đẹp, có cảm xúc.
- Có nhiều em sử dụng màu sắc tươi sáng, hài hòa.
- Nhiều học sinh có tính cẩn thận, nét vẽ tự nhiên.
* Khó khăn:
- Vẽ trang trí ở Tiểu học đa phần sử dụng bài minh họa hay bài thực hành
có dạng hình hoa lá (như Hình 1). Đây là một trong những nguyên nhân ảnh
hưởng đến thói quen sử dụng hoạ tiết của học sinh.

Hình 1
- Với các em, việc phát triển hình ảnh vẫn dựa trên sự bắt chước bài mẫu

của cô, hình minh họa trong SGK, thói quen vẽ họa tiết của những năm học
trước nên các bài vẽ của học sinh thường đơn điệu, thiếu tính sáng tạo.

7


- Vẽ họa tiết thiếu đi sự cân đối, đối xứng. Khi vẽ họa tiết là những cánh
hoa, nhiều em không cẩn thận, vẽ nửa cánh hoa thì to, nửa cánh hoa còn lại thì
nhỏ làm mất đi sự cân đối của họa tiết (Hình 2).

Hình 2
- Học sinh ít được tiếp xúc, làm quen với các tác phẩm hội họa của các
họa sĩ trong nước và thế giới.
- Kĩ năng quan sát, so sánh, ghi nhớ còn nhiều hạn chế, tính cẩn thận, tỉ
mỉ, khéo léo chưa cao, học sinh chưa cảm nhận hết được vẻ đẹp của các bài
trang trí để vận dụng, thể hiện cái đẹp vào bài vẽ của mình.
3.3. Về phía phụ huynh học sinh:
- Một số phụ huynh chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của môn Mĩ thuật
trong nhà trường nên chưa quan tâm, trang bị đầy đủ đồ dùng học tập cho con
em mình.
3.4. Cơ sở vật chất:
- Hầu hết các nhà trường chưa có phòng chức năng cho môn Mĩ thuật; chưa
trang bị đủ giá vẽ cho học sinh; vật mẫu, đồ dùng trực quan chưa phong phú.
4. CÁC GIẢI PHÁP
4.1. Dạy chắc kiến thức cơ bản
- Để học sinh làm được bài tốt khi áp dụng cách gợi ý sáng tạo thì việc
học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản là điều hết sức quan trọng. Khi học sinh đã
chắc kiến thức cơ bản, việc đưa các gợi ý vào sẽ phát huy được khả năng sáng
tạo của mình.
- Với những điểm hạn chế trong quá trình theo dõi trên bài làm của học

sinh, giáo viên cần có cách hướng dẫn cụ thể. Bước đầu gợi ý làm hoạ tiết trang

8


trí sao cho đơn giản mà sáng tạo, dễ làm (có thể chỉ thay đổi về kích cỡ hình mà
chưa đòi hỏi thay đổi dạng hình)
- Giáo viên nghiên cứu kĩ mục tiêu của môn Mĩ thuật và chủ đề có liên
quan đến vẽ trang trí để áp dụng dạy, so sánh.
4.2. Gợi ý cách sáng tạo
Học sinh thường có thói quen sử dụng hoạ tiết đơn giản, lặp lại, để
khoảng trống hình lớn. Để khắc phục điều này giáo viên phải nắm chắc kiến
thức trang trí. Đưa ra điểm hạn chế và sử dụng trực tiếp bài của học sinh để sửa,
sẽ tạo ra hiệu quả bất ngờ, tạo cảm hứng, thích thú trong cách tạo họa tiết. Đây
là ý tưởng gợi ý không chỉ trong vẽ trang trí còn là gợi ý cho các môn học khác
và có thể còn là gợi ý hay cho những vấn đề trong cuộc sống.
Đối với phần gợi ý này, tôi đưa ra một số bước sau:
4.2.1. Sửa thói quen sử dụng hình quen thuộc, đơn giản, tạo họa tiết
đơn.
Ví dụ 1:
- Đưa 5 hình giống nhau, cho học sinh nhật xét đặc điểm (Hình 3).

Hình 3
- Đưa một số mảng hình khác nhau về kích cỡ, hình dáng (Hình 4) cho
học sinh chọn, ghép vào 4 hình, còn 1 hình để nguyên không ghép.

Hình 4

9

- Học sinh nêu nhận xét (Hình 5) khi đưa các hình mảng khác nhau vào 4
hình (số 1, số 2, số 3, số 4), so sánh sự khác biệt của 4 hình với hình còn lại (số
5).

Số1

Số2

Số3

Số4

Số5

Hình 5
Học sinh sẽ tìm ngay sự khác biệt: cũng là hình đó nhưng khi thêm các
mảng hình vào sẽ tạo ra sự phong phú về tạo hình (được thể hiện rõ khi ghép
vào nhau).
Ví dụ 2:
Giáo viên đưa 6 hình giống nhau, rồi đưa thêm mảng hình kép vào 5 hình
(Hình 6).

10


Hình 6
Học sinh sẽ thấy hiệu quả của việc làm này, chúng sẽ đẹp hơn so với hình
còn lại. Đây chính là sự sáng tạo trong cách vẽ họa tiết. Học sinh thấy việc làm
này cũng dễ làm, không khó đối với các em.Các em sẽ thấy được vẻ đẹp, sự

phong phú, sáng tạo trong các bài vẽ.
Ở phần hướng dẫn này, giáo viên lưu ý khi đưa mảng hình vào, cần gợi ý
đến sự khác nhau: to nhỏ, dài ngắn của các mảng hình. Đây là điểm nhấn giúp
học sinh tạo ra hoạ tiết khác, đa dạng, theo ý riêng.
4.2.2. Ghép các hoạ tiết đơn lại với nhau.
Đây là phần tạo sự bất ngờ, hiệu quả trong vẽ trang trí. Bởi những họa tiết
đơn lẻ khi ghép với nhau theo nguyên tắc trang trí sẽ tạo nên những họa tiết ở
mảng chính, những mảng hình nền, những khoảng trống hợp lí (Hình 7).

Hình 7
Để làm rõ vấn đề trong cách khắc phục thói quen sử dụng hình đơn giản,
giáo viên nên sử dụng trực tiếp bài làm của học sinh để khai thác. Học sinh nhận
xét, chỉnh sửa. Các em sẽ thấy ngay hiệu quả khi đưa thêm các mảng, hình vào
các họa tiết đơn giản đó. Có thể nói đây là cách làm khá đơn giản nhưng tạo
hiệu quả cao trong phân môn trang trí nói riêng và có thể áp dụng tốt trong phân

11


môn vẽ tranh. Ý tưởng này được tôi áp dụng thành công trong quá trình giảng
dạy.
Ví dụ: Sửa thói quen ở bài vẽ của học sinh (Hình 8), tạo hiệu quả trên
chính bài vẽ ấy (Hình 9).

Hình 8

Hình 9

4.2.3. Khai thác họa tiết có sẵn.
Việc nhiều học sinh có thói quen sao chép những họa tiết ở các bài trong

sách giáo khoa, vào bài làm của mình một cách máy móc (chép nguyên hình)
cũng là tình trạng khá phổ biến. Ở lứa tuổi này, tư duy so sánh sự vật phát triển
tốt nhưng chưa tự phát huy được khả năng của bản thân. Cùng với cách dạy đơn
thuần dẫn đến học trò không tư duy sáng tạo mà chỉ đi sao chép lại họa tiết, hay
những họa tiết tạo ra quá đơn giản. Tình trạng này không chỉ diễn ra phổ biến ở
phân môn trang trí mà còn diễn ra nhiều ở chủ đề khác như vẽ tranh,….
Ở phần này, giáo viên cần chỉ rõ để học sinh thấy cách khai thác thế nào?
Vì việc sáng tạo ra một cái mới là khó so với thời lượng học môn Mĩ thuật trong
trường tiểu học. Để phát huy tốt điều này, giáo viên cần khắc phục bằng cách:
dựa trên những cái đã có, cụ thể ở bài vẽ của học sinh, sách giáo khoa, bài vẽ
sưu tầm… để hướng dẫn học sinh cách khai thác họa tiết, phục vụ tốt cho bài
học. Ví dụ như: Bằng việc thay đổi độ lớn, sắp xếp, đổi vị trí, đổi chiều vị trí họa
tiết, tăng, giảm độ cong, thẳng của nét, hoặc thêm một số mảng hình vào các họa
tiết đơn sẽ làm cho bài vẽ trở nên sinh động hơn. Học sinh sẽ thấy thích thú với
cách khai thác này. Các em có thể tạo ra một họa tiết mới không mấy khó khăn.
12


Ví dụ: Từ bài vẽ của học sinh ( hình 10), thêm mảng hình vào họa tiết ở
mảng chính của bài, được bài vẽ như hình 11.

Hình 10

Hình 11

4.2.4. Khắc phục việc để khoảng trống lớn
Khi học sinh đã tiếp cận và thực hành tốt việc sáng tạo họa tiết nhưng
trong bài vẽ trang trí còn để khoảng trống lớn. Việc khắc phục nhược điểm này
bằng cách đưa mảng hình vào sẽ tạo nhiều lớp hình, độ lớn hình cũng có thể
tăng thêm khi ghép lại sẽ tạo ra những khoảng trống nền hợp lí. Bên cạnh đó

giáo viên đưa ra một số gợi ý trong cách tạo mảng nền, để học sinh tìm được
cách làm riêng cho từng bài cụ thể.
Ví dụ: Từ bài vẽ của học sinh (Hình 12). Đây là bài vẽ có khoảng trống
lớn vì họa tiết ở mảng chính nhỏ, giáo viên gợi ý học sinh áp dụng cách làm này
sẽ tạo được bài vẽ đẹp hơn (Hình 13).

Hình 12

Hình 13

5. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Sau một quá trình áp dụng sáng kiến Một số gợi ý sáng tạo họa tiết
trang trí ở lớp 5. Đối với học sinh lớp 5B, tôi tiến hành dạy thực nghiệm qua
chủ đề: Màu sắc và sự đối xứng trong trang trí. (Có giáo án kèm theo ở phần phụ

13


lục ). Lớp đối chứng là 5A – lớp có trình độ nhận thức tương đương và chưa
được áp dụng sáng kiến trên vào giảng dạy. Kết quả thu được như sau:
Lớp

Sĩ

Họa tiết sáng tạo

Họa tiết đạt yêu cầu

Họa tiết chưa đạt yêu

số

cầu

Lớp đối

20

SL
1

chứng 5A
Lớp thực

21

3

%
5.0

SL
17

%
85.0

SL
2

%
10.0

14.3

19

90.5

0

0

nghiệm 5B
Nhìn vào bảng thống kê, ta thấy ngay được sự chênh lệch kết quả giữa hai
lớp. Lớp 5A do không được áp dụng Gợi ý sáng tạo họa tiết trong trang trí vào
tiết dạy nên kết quả chưa cao. Tỉ lệ học sinh biết vẽ họa tiết sáng tạo rất hạn chế,
hầu hết các em mới chỉ biết vẽ họa tiết một cách máy móc, sao chép họa tiết từ
bài mẫu, từ bài học trước hoặc vẽ theo thói quen hàng ngày nên các bài vẽ thiếu
tính sáng tạo, vẫn còn học sinh chưa đạt yêu cầu về vẽ họa tiết (10%)
Ngược lại, lớp 5B được áp dụng sáng kiến Gợi ý sáng tạo họa tiết vào
bài học nên chất lượng bài làm của các em tốt hơn. 100% các em đều nắm được
kiến thức, kĩ năng cơ bản của bài. Nhiều em đã biết chọn họa tiết phù hợp với
hình vẽ, vẽ họa tiết cân đối, biết tạo những mảng hình nền, những khoảng trống
hợp lí làm bài vẽ đẹp hơn. Trong đó một số em đã biết vận dụng gợi ý của giáo
viên để sáng tạo những họa tiết đẹp, làm bài vẽ trở nên sinh động, hấp dẫn (Hình
14).
\

14

Hình 14
Việc đưa Gợi ý sáng tạo họa tiết vào các tiết dạy vẽ trang trí đã giúp học sinh
khắc phục những thói quen trong sử dụng hoạ tiết sao chép, giúp các em biết
khai thác họa tiết có sẵn, biết sáng tạo họa tiết mới dựa vào những họa tiết quen
thuộc. Việc làm trên cũng tạo thêm nhiều hứng thú, hấp dẫn các em hơn trong
giờ học vẽ tranh.

15


KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí là một phần quan trọng trong quá trình
dạy học theo chủ đề. Nó giúp các em phát triển khả năng quan sát, tư duy sáng
tạo và tăng cường khả năng cảm nhận cái hay, cái đẹp trong cuộc sống thông
qua những sáng tạo trong bài vẽ của mình.
Dạy học sinh vẽ trang trí đã khó, dạy các em biết sáng tạo các họa tiết
trang trí lại càng khó hơn. Không phải học sinh nào cũng có thể sáng tạo ra
những họa tiết đẹp, phù hợp, bởi không phải em nào cũng có những cảm nhận
tinh tế về cái đẹp và có đủ sự hứng thú, kiên trì khi thực hiện một “tác phẩm”
hội họa. Nhưng nếu ai cũng thấy khó mà không làm, thấy trở ngại mà vội dừng
lại ngay thì những “mần non” tài năng sao có cơ hội được khai phá và rèn
luyện...
Qua quá trình áp dụng sáng kiến Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang
trí ở lớp 5 vào thực tế dạy học, tôi đã thu được kết quả nhất định: Chất lượng
bài vẽ được nâng cao, tính sáng tạo trong từng bài vẽ được phát huy rõ rệt. Khả
năng quan sát, ghi nhớ, trí tưởng tượng của các em được phát triển. Các em
thêm say mê, yêu thích môn học, có hứng thú khi được học vẽ. Từ đó, giúp các

em học các môn khác được tốt hơn, từng bước để các em hoàn thiện nhân cách.
1.1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Trên đây là những hiệu quả mà một số gợi ý của tôi mang lại khi dạy vẽ
theo chủ đề có vẽ trang trí ở lớp 5. Trong quá trình giảng dạy, Tôi đã rút ra bài
học kinh nghiệm để dạy - học chủ đề này có hiệu quả, đặc biệt để giúp học sinh
biết sáng tạo họa tiết trang trí:
1.1.1. Đối với giáo viên
- Cần nắm chắc mục tiêu, nội dung chương trình môn Mĩ thuật ở tiểu học,
đặc biệt là của khối lớp mình trực tiếp giảng dạy. Tích cực, chủ động học hỏi,
lĩnh hội cái mới để áp dụng vào dạy từng chủ đề cho có hiệu quả.
16


- Nghiên cứu kĩ bài trước khi lên lớp.
- Giáo viên phải chuẩn bị tốt phần gợi ý giúp học sinh phát huy được khả năng
tiềm ẩn cũng như phát huy hết được tính sáng tạo của các em. Chính vì vậy mỗi
giáo viên cần không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, tự học, tự bồi
dưỡng, rèn luyện bản thân.
- Coi trọng việc sáng tạo họa tiết trong vẽ trang trí.
- Luôn động viên, khuyến khích để các em hứng thú, say mê học tập.
- Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, lựa chọn các phương pháp
phù hợp với từng đối tượng học sinh.
- Xây dựng hệ thống câu hỏi, gợi ý ngắn gọn, dễ hiểu, dẫn dắt các em
khám phá cái mới, cái đẹp của mỗi bài vẽ, từ đó phát triển năng lực cảm thụ cái
đẹp cho các em.
1.1.2. Đối với học sinh
- Có ý thức chuẩn bị bài trước khi đến lớp.
- Trong quá trình học luôn phát huy được vai trò tích cực chủ động trong
việc tìm hiểu, phát hiện kiến thức của bài.
- Tích cực xem tranh vẽ của những họa sĩ nối tiếng, học tập những bài vẽ

đẹp và có ý thức thưởng thức cái đẹp, sưu tầm những tranh ảnh, bài vẽ đẹp làm
tư liệu học tập cho bản thân.
1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ BỎ NGỎ
- Sáng kiến Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí ở lớp 5 đã được
tôi ấp ủ từ lâu nhưng thời gian dạy thực nghiệm chưa dài.
- Sáng kiến trên chưa được thực nghiệm rộng rãi trên đối tượng học sinh
nhiều khối lớp.
- Một số gợi ý sáng tạo họa tiết trang trí ở lớp 5 phạm vi áp dụng
chưa rộng rãi, chủ yếu được áp dụng trong vẽ theo chủ đề có trang trí.
- Sáng kiến trên nhận được sự quan tâm góp ý chưa nhiều của bạn bè
đồng nghiệp mà mới chỉ là một chút kinh nghiệm của cá nhân, theo suy nghĩ chủ
quan cá nhân.
17


2. KHUYẾN NGHỊ
2.1. Phòng giáo dục
- Cần tổ chức các buổi họp chuyên môn cấp thị xã cho giáo viên chuyên
để giáo viên có điều kiện trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, trao đổi về chuyên môn
nghiệp vụ.
2.2. Đối với nhà trường
- Cần quan tâm hơn nữa đến việc bồi dưỡng chất lượng đội ngũ giáo viên
chuyên, tạo điều kiện tốt về cơ sở vật chất, cần có phòng học chuyên.
- Tổ chức giao lưu nâng cao nhận thức, tiếp cận phát triển Mĩ thuật của
giáo viên chuyên.
- Chỉ đạo bổ sung thêm nhiều đầu sách Mĩ thuật trong tủ sách trong nhà
trường.
- Mua sắm đầy đủ giá vẽ, vật mẫu, giá bày mẫu.
- Tổ chức thi vẽ tranh đối với học sinh, giáo viên.
2.3. Đối với giáo viên

- Thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao tay nghề để luôn theo kịp và cập
nhật cái mới, trau dồi và nắm chắc nội dung, phương pháp dạy học, đồng thời
nắm chắc kiến thức, kĩ năng cần trang bị cho học sinh.
- Lựa chọn phương pháp thích hợp, phối hợp linh hoạt các phương pháp
để giờ dạy đạt kết quả cao.
- Dạy học lấy học sinh làm trung tâm, giáo viên chỉ là người tổ chức,
hướng dẫn học sinh tìm tòi và lĩnh hội tri thức mới.
Trên đây là một số ý kiến nhỏ mà tôi đã tiến hành trong quá trình dạy
theo chủ đề có liên quan đến trang trí ở lớp 5. Vừa làm, vừa từng bước rút kinh
nghiệm, mỗi ngày qua đi là mỗi ngày tôi nhận thấy sự tiến bộ ở các em. Sáng
kiến đó thực sự có hiệu quả ở trường tôi. Tuy nhiên, với chủ quan của bản thân,
không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp
ý kiến của Ban giám hiệu nhà trường và của bạn bè đồng nghiệp để kinh nghiệm
của tôi hoàn thiện hơn.
18


Tôi xin trân trọng cảm ơn!

MỤC LỤC
TÓM TẮT SÁNG KIẾN
1. hoàn cảnh nảy sinh sáng kiến
2. Điều kiện, thời gian, đối tượng áp dụng sáng kiến
3. Nội dung sáng kiến
4. Lợi ích thiết thực của sáng kiến
5. Đề xuất, kiến nghị để thực hiện áp dụng, mở rộng sáng kiến
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
1. HOÀN CẢNH NẢY SINH SÁNG KIẾN
1.1 Kĩ năng quan sát, vẽ trang trí của học sinh chưa tốt
1.2. Kết hợp được với phương pháp mới của Đan Mạch

2. CƠ SỞ LÍ LUẬN
3. THỰC TRẠNG
3.1 Đội ngũ giáo viên
3.2 Học sinh
3.3. Phụ huynh học sinh
3.4. Cơ cở vật chất
4. CÁC GIẢI PHÁP
4.1. Dạy chắc kiến thức cơ bản

Trang 1
2
2
2
2
3
4
4
4
4
4
6
6
7
8
8
8
8
19

4.2. Gợi ý cách sáng tạo
4.2.1. Sửa thói quen sử dụng hình quen thuộc, đơn giản, tạo họa tiết
đơn
4.2.2. Ghép các họa tiết đơn lại với nhau
4.2.3. Khai thác họa tiết có sẵn
4.2.4. Khắc phục việc để khoảng trống lớn
5. KẾT QUẢ
KẾT LUẬN
1. KẾT LUẬN
1.1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1.1.1. Đối với giáo viên
1.1.2. Đối với học sinh
1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ BỎ NGỎ
2. KHUYẾN NGHỊ
2.1. Phòng Giáo dục
2.2. Đối với nhà trường
2.3. Đối với giáo viên
PHỤ LỤC

9
9
11
12
13
13
16
16
16
17
17

18
18
18
18

GIÁO ÁN MINH HỌA

Chủ đề: Màu sắc và sự đối xứng trong trang trí ( 3 tiết)
Tích hợp các bài:
- Bài 6: Vẽ họa tiết trang trí đối xứng qua trục
- Bài 10: Vẽ trang trí đối xứng qua trục
- Bài 18: Vẽ trang trí hình chữ nhật
I. Mục tiêu:
- HS hiểu sơ lược và vai trò và ý nghĩa của màu sắc trong trang trí.
- HS biết cách sử dụng màu trong các bài trang trí
- HS biết cách sắp xếp họa tiết đối xứng và biết cách vẽ họa tiết đối xứng trong
các bài vẽ cơ bản.
- HS biết cách trang trí đường diềm, hình chữ nhật và vận dụng được trong trang
trí đồ vật.
- HS phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo và biết vận dụng linh hoạt cách trang trí
đối xứng trong đời sống.
II. Chuẩn bị
*GV:
- Băng đĩa nhạc, nam châm, băng dính,…
- Một số tấm bìa có cắt tỉa họa tiết, kích cỡ khác nhau.
- Bài vẽ trang trí hình chữ nhật, hình vuông, hình tròn để so sánh.
- Một số đồ vật hình chữ nhật có trang trí: Chiếc khăn, cái khay,…
20

*HS:
- Giấy vẽ
- Đồ dùng học vẽ.
III. Các hoạt động dạy học
Thời
gian
2’

5’

Nộ dung
Kiểm tra bài cũ
2. Dạy bài mới
2.1.Giới thiệu bài

2.2. Nội dung
8’

- HĐ1: Nghe nhạc
và vẽ màu theo
giai điệu

30’

- HĐ 2: Tạo họa
tiết từ sản phẩm ở
HĐ1

Hoạt động của GV

Hoạt động của
HS
GV kiểm tra sự chuẩn bị của - HS kiểm tra
HS
chéo đồ dùng học
- nhận xét, tuyên dương
vẽ
- Chủ tịch HĐTQ tổ chức
cho các bạn ngồi vòng tròn.
GV đưa tranh các bài vẽ
trang trí:
Kể tên các màu có trong bài
trang trí?
Mỗi màu được vẽ ở những
hình nào?
Màu nền và màu họa tiết có
giống nhau không?
Độ đậm nhạt của các màu
trong bài trang trí như thế
nào?
GV chốt để dẫn dắt vào bài.
Quy trình vẽ theo nhạc
Tiết 1+2:
- GV chia lớp thành 3 nhóm
- Khởi động: GV bật nhạc
nhẹ nhàng, HS lắng nghe và
cảm nhận giai điệu tác động
lên giác quan. HS bắt đầu vẽ
những nét màu theo thứ tự
các màu từ sáng đến đậm.

Âm nhạc tăng dần sang tiết
tấu nhanh tạo cảm xúc mạnh
mẽ cho HS. Các em chuyển
động cơ thể và vẽ theo nhạc
+ GV dừng nhạc và nhận
xét sản phẩm của HS

- HS quan sát,
phát biểu.

- GV tổ chức cho các nhóm
treo tranh
- Em có cảm nhận như thế
nào trong suốt quá trình di

- HS quan sát,
nhận xét.

- HS quan sát, trả
lời câu hỏi.

- HS nghe nhac,
thực hành.

21


30’

chuyển và vẽ màu?

- Trong quá trình quan sát,
em liên tưởng đến điều gì?
*Gợi ý sáng tạo họa tiết
trang trí
- Từ bức tranh cả nhóm vừa
vẽ, Gv gợi ý HS có thể cắt
tỉa thành các họa tiết
GV minh họa bằng các tấm
bìa (đã chuẩn bị)
GV đưa các tấm bìa cắt hình
họa tiết
- Gọi HS ghép các họa tiết
cho phù hợp, sáng tạo
- Cho HS tạo các họa tiết
mới theo ý thích dựa vào
hướng dẫn của GV:
+ Ghép các họa tiế đơn lại
với nhau
+ Khai thác họa tiết có sẵn
+ Khắc phục các nhược
điểm như: họa tiết quá nhỏ,
mảng chính và mảng phụ
cách nhau quá xa…
* Tiết 3
- HĐ3: Chọn lựa, - GV xuống lớp, cùng HS
trưng bày hình ảnh chọn lựa những hình ảnh HS
vừa sáng tạo rồi trưng bày
trên bảng lớp
- Thưởng thức và nhận xét
theo cảm nhận riêng.

15’

-HĐ4: Tạo sản
phẩm trang trí

10’

-HĐ5: Thuyết
trình, thảo luận,

- HS quan sát,
thực hành.

- dán sản phẩm
lên bảng lớp.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ các - HS thực hành.
nhóm tạo ra các bài trang
trí:
- Em muốn tạo ra bài trang
trí nào?
- Em lựa chọn những họa
tiết nào để ghép?
- Mảng chính, mảng phụ em
ghép vào vị trí nào?
- Hướng dẫn hoàn thành sản
phẩm.
- GV tổ chức trưng bày sản - Treo, dán các
phẩm trang trí.

bài trang trí lên
22


nhận xét, đánh giá
sản phẩm

5’

3’

-HĐ6: Gợi mở,
phát triển chủ đề
với ý tưởng sáng
tạo mới.
* Dặn dò:

bảng.
- Lần lượt từng
HS lên giới thiệu
sản phẩm của tổ
mình.
- GV gợi mở, hướng dẫn HS
sử dụng những sản phẩm
vừa tạo được để trang trí đồ
vật như gấu áo, váy, …
- Kết thúc bài học hôm nay, - Cá nhân trả lời
em hãy nhận xét, đánh giá
và nêu cảm nhận của bản
thân?

23