SKKN lồng ghép tư tưởng hồ chí minh trong giảng dạy lịch sử việt nam lớp 12 THPT từ 1919 1945

Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐỒNG NAI
ĐƠN VỊ: TRƯỜNG THPT NAM HÀ

Mã số: …….

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
LỒNG GHÉP TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG GIẢNG
DẠY LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 THPT TỪ 1919-1945

Người thực hiện : LÊ QUANG CẦN
Lĩnh vực nghiên cứu :
Quản lý giáo dục : ……………
Phương pháp dạy học bộ môn : Lịch sử ………………
Phương pháp giáo dục : ………………
Lĩnh vực khác : …………………
Có đính kèm :
 Mô hình

 Phần mềm

 Phim ảnh

 Hiện vật

Năm học 2012-2013

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

1

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1. Họ và tên: Lê Quang Cần
2. Ngày tháng năm sinh: 1978
3. Nam, nữ:

Nam

4. Địa chỉ: Tổ 32 - KP2 - P.Trảng Dài - TP Biên Hòa - Đồng Nai
5. Điện thoại: 0613950365 (CQ); 0613996469 (NR); 0982996200 (ĐTDĐ)
6. Fax:

E-mail:

7. Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn
8. Đơn vị công tác: Trường THPT Nam Hà
II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
 Học vị (hoặc trình độ chuyên môn, nghiệp vụ) cao nhất: Ths.Sử học
 Năm nhận bằng: 2013
 Chuyên ngành đào tạo: Lịch sử Việt Nam
III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC
 Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Giảng dạy môn lịch sử
 Số năm có kinh nghiệm: 10
 Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 6 năm gần đây:

1. Vận dụng lịch sử địa phương trong dạy lịch sử dân tộc.
2. Bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông.
3. Sử dụng kênh hình sách giáo khoa nhằm phát huy tính tích cực của học sinh
trong giảng dạy chương III- Lịch sử Việt Nam từ năm 1945 đến 1954.
4. Sử dụng kênh hình sách giáo khoa bài 21 chương IV- Lịch sử Việt Nam lớp
12 ban cơ bản trung học phổ thông.
5. Sử dụng kênh hình SGK nhằm phát huy tính tích cực của HS trong giảng
dạy chương III: Các nước Á, Phi và Mĩ Latinh (1945-2000) - Lịch sử TG lớp
12 THPT.
6. Sử dụng hiệu quả kênh hình sách giáo khoa nhằm phát huy tính tích cực của
học sinh trong giảng dạy lịch sử lớp 11- Phần ba: Lịch sử Việt Nam từ năm
1858 đến năm 1918.

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

2

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

I. MỞ ĐẦU
Hiện nay, công cuộc cải cách giáo dục ở nước ta đã và đang diễn ra một
cách mạnh mẽ. Năm học 2010-2011, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn thực
hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng cho tất cả các môn học Trung học phổ thông nói
chung, môn Lịch sử nói riêng. Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng
với nội dung, kết cấu có nhiều thay đổi so với trước ở tất cả các bộ môn khoa học
nói chung và bộ môn khoa học lịch sử nói riêng. Nội dung Hướng dẫn thực hiện
Chuẩn kiến thức, kĩ năng lịch sử mới có nhiều thay đổi, đặc biệt là số lượng nội

dung yêu cầu kiến thức gãy gọn hơn so với trước.
Năm học 2011-2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn thực hiện điều
chỉnh nội dung dạy học cấp Trung học phổ thông nói chung và môn Lịch sử nói
riêng, hay còn gọi là thực hiện giảm tải nội dung chương trình giảng dạy. Đối
với môn Lịch sử, khi thực hiện nội dung mới theo hướng giảm tải, giáo viên có
thêm thời gian thực hiện tốt hơn các kĩ năng sư phạm trong từng tiết giảng dạy.
Trong đó, tương ứng với từng bài, nội dung, giáo viên có thêm thời gian khai thác
tốt, hiệu quả hình ảnh, lược đồ, bản đồ minh họa trong sách giáo khoa nhằm thiết
kế một tiết dạy học Lịch sử thêm sinh động, hấp dẫn đối với học sinh. Từ đó, giáo
viên vận dụng tốt các biện pháp sư phạm của mình để dẫn dắt học sinh từng bước
chủ động lĩnh hội tri thức.
Trong mấy năm gần đây, hưởng ứng cuộc vận động “Học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, kể chuyện về Bác, các cuộc thi viết về Bác,
hát về Bác… được sự hưởng ứng đông đảo của các tầng lớp nhân dân trong cả
nước đặc biệt là đối tượng học sinh, sinh viên, công chức nhà nước. Nhưng hiện
nay, Đảng và Nhà nước xác định cần đưa tư tưởng “Học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh” vào thực tế cuộc sống để giáo dục đạo đức cho thế
hệ trẻ, hoàn thiện nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa “vừa hồng vừa
chuyên”. Để thực hiện chủ trương này, nhiệm vụ được đặt lên vai ngành giáo dục,
đặc biệt là các môn học: Ngữ Văn, Lịch sử, Giáo dục công dân,... mà bộ môn Lịch
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

3

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

sử có nhiều ưu thế trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ. Ở trường

THPT, môn Lịch sử được giảng dạy theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh; về đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước
với nội dung đảm bảo cung cấp những kiến thức thực sự khách quan và khoa học
để từng bước hình thành tư tưởng, đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ.
Từ năm học 2010 – 2011 trở đi, việc tích hợp nội dung học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học bộ môn Lịch sử ở trường THPT là
bắt buộc. Năm 2013, Ban Tuyên giáo Trung ương phát động “tiếp tục đẩy mạnh
việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh năm 2013”.
Là giáo viên giảng dạy bộ môn Lịch sử, qua hơn hai năm giảng dạy “tích
hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy
học bộ môn Lịch sử ở trường THPT”, tôi nhận thấy rằng việc lồng ghép giáo
dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong các bài giảng môn Lịch sử là vô cùng
cần thiết nhằm nâng cao nhận thức tư tưởng đạo đức cách mạng cho học sinh
THPT. Xuất phát từ thực tế đó, trong quá trình giảng dạy, vận dụng phương pháp
và nội dung mới, tôi thấy “Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy
Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945” là cần thiết. Qua đó, sẽ giúp cho
học sinh thêm kính yêu, học tập và làm theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị
lãnh tụ của dân tộc. Người đã dâng hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp cách
mạng đấu tranh chống ngoại xâm cũng như xây dựng đất nước.
II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Cùng với việc thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học, hay còn gọi là thực
hiện giảm tải nội dung chương trình giảng dạy và hướng dẫn thực hiện Chuẩn
kiến thức, kĩ năng lịch sử mới hiện nay, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học trở
thành một yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Việc đổi mới
phương pháp dạy học lịch sử phải quán triệt mục tiêu môn học, tích cực hóa việc
dạy của giáo viên và học của học sinh, thực hiện các phương pháp dạy học nêu vấn
đề, dạy học liên môn, sử dụng đồ dùng trực quan, tích hợp nội dung học tập và
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

4

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, khai thác phim tư liệu... có hiệu quả
trong dạy học lịch sử.
Hiện nay, vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường ngày một
trở nên nan giải cho giáo viên và cán bộ quả lý vì do ảnh hưởng nhiều tác động
như phim, ảnh, lối sống hưởng thụ, thực dụng,... của một bộ phận học sinh. Bên
cạnh đó, một số phụ huynh tập trung mọi thời gian phát triển kinh tế nên ít quan
tâm đến con cái của mình mà chỉ phó mặc cho nhà trường. Thêm vào đó, là cơ chế
thị trường đã len lỏi vào nếp suy nghĩ của một số phụ huynh và học sinh chỉ chú
trọng đến các môn khoa học tự nhiên mà xem nhẹ những môn học khác. Môn Lịch
sử được xem như là “ môn phụ” đối với suy nghĩ của một bộ phận phụ huynh học
sinh. Từ góc nhìn một bộ phận phụ huynh học sinh trong xã hội chưa đầy đủ về bộ
môn Lịch sử dẫn đến vấn đề suy thoái đạo đức trong một bộ phận thanh thiếu niên
hiện nay. Vì vậy, bộ môn Lịch sử đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục tư
tưởng, đạo đức cho học sinh. Qua bài học lịch sử, giáo dục học sinh lòng yêu nước,
yêu quê hương, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu truyền thống tốt đẹp của dân tộc, lòng
biết ơn ông cha ta đã đổ bao mồ hôi xương máu để có được cuộc sống tốt đẹp như
ngày hôm nay. Ngoài những phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên dạy
Lịch sử cần phải “lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” trong
từng tiết dạy để học sinh thấm nhuần tư tưởng đạo đức của Bác qua từng bài học.
Việc học tập và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh để học sinh THPT
sau này trở thành những công dân có đủ phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống
giản dị, đức tính cần kiệm liêm chính, có tinh thần yêu xã hội chủ nghĩa góp phần
xây dựng đất nước ngày một giàu mạnh như Bác Hồ hằng mong ước.
Chính vì thế, việc “tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo

đức Hồ Chí Minh trong dạy học bộ môn Lịch sử ở trường THPT” rất quan
trọng đối với những người đang thực hiện nhiệm vụ giảng dạy bộ môn lịch sử nói
chúng, Lịch sử lớp 12 nói riêng, cho nên tôi quyết định chọn chuyên đề “Lồng
ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 từ 1919Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

5

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

1945” là cần thiết. Qua đó, sẽ giúp cho học sinh tiếp nhận kiến thức mới vững
chắc, hiểu rõ hơn nửa cuộc đời và sự nghiệp Hồ Chủ tịch, để từ đó định hướng cho
học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Bởi vì,
Người từng nhắn nhủ đối với thiếu nhi: “Mong các cháu cố gắng/Thi đua học và
hành/Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/Tuỳ theo sức của mình/Đi tham gia kháng
chiến/Để gìn giữ hoà bình/Các cháu hãy xứng đáng/Cháu Bác Hồ Chí Minh”
và “Bác mong các cháu thật ngoan/Mai sau gìn giữ giang san Lạc Hồng/Sao
cho nổi tiếng tiên rồng/Sao cho tỏ mặt nhi đồng Việt Nam”... Có thể, đây chưa
phải là phương pháp tối ưu nhưng hy vọng rằng chuyên đề này sẽ ít nhiều góp
phần vào việc “Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh” trong dạy học Lịch sử ở các
trường trung học phổ thông.
III. NỘI DUNG.
1. VẤN ĐỀ LỒNG GHÉP TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ HIỆN NAY.
Hiện nay, công tác giảng dạy phải có sự phối hợp giữa Sách giáo khoa theo
nội dung giảm tải và Hướng dẫn thực hiện Chuẩn kiến thức, kĩ năng của Bộ
Giáo Dục & Đào Tạo đối với môn Lịch sử Trung học phổ thông nói chung và lịch
sử lớp 12 nói riêng. Điều đó, đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp

dạy học, phải có phương pháp thích hợp trong việc sử dụng giảng dạy lồng ghép,
tích hợp kiến thức liên môn đối với mỗi bài học cụ thể. Khi thực hiện giảng dạy
theo nội dung giảm tải và Chuẩn kiến thức, kĩ năng thì mỗi bài học cụ thể đã
được giảm đi một số nội dung kiến thức nhất định. Vì thế, giáo viên sẽ giảm đi áp
lực về thời gian trong việc hoàn thành bài giảng của mình. Với nội dung giảng dạy
giảm tải mới như vậy, giáo viên có điều kiện về thời gian “Lồng ghép tư tưởng
Hồ Chí Minh” trong từng bài học cụ thể của Sách giáo khoa.
Trong khi đó, vẫn còn một bộ phận giáo viên chỉ truyền thụ cho học sinh hết
nội dung của sách giáo khoa theo quy định mà ít chú trọng đến việc lồng ghép,
tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đúng mức cho học sinh lĩnh hội. Thiết
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

6

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

nghĩ, vấn đề dạy lồng ghép, tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong từng
bài học lịch sử không phải là vấn đề mới đối với giáo viên dạy học nói chung và
giáo viên dạy học lịch sử nói riêng. Thế nhưng, vấn đề dạy lồng ghép, tích hợp tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh như thế nào để phát huy tối đa hiệu quả của nó là
vấn đề không đơn giản. Điều này, đòi hỏi người giáo viên phải đầu tư thời gian,
công sức để xác định, phân loại từng giai đoạn thời gian, sự kiện lịch sử cách mạng
gắn liền với sự lãnh đạo của Người nhằm khai thác phù hợp với nội dung và thời
gian quy định của bài học. Bên cạnh đó, nếu vấn đề dạy lồng ghép, tích hợp tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh không đúng mức và lạm dụng thì dễ làm cho học
sinh phân tán sự chú ý, không tập trung vào các vấn đề cơ bản, chủ yếu, thậm chí
hạn chế phát triển năng lực tư duy nhận thức của học sinh.

Tôi nhận thấy rằng, cần phải dạy lồng ghép, tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh... trong giờ dạy lịch sử phù hợp với điều kiện dạy học cụ thể. Để làm
được điều này, người giáo viên phải chú trọng tổ chức các hoạt động tự học, cho
học sinh thực hành ở lớp, ở nhà, tra cứu, sưu tầm tư liệu, hình ảnh…Có như thế, sẽ
tạo nên không khí hứng thú học tập, phát huy tính tích cực sáng tạo, tự chiếm lĩnh
và xử lý kiến thức mới một cách chủ động của học sinh, qua đó thay thế dần kiểu
dạy áp đặt, dạy chay như lâu nay.
2. TẦM QUAN TRỌNG VÀ Ý NGHĨA CỦA DẠY LỒNG GHÉP TƯ
TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH TRONG GIỜ HỌC LỊCH SỬ.
Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội và khoa học - công nghệ, giáo
dục - đào tạo trở thành mục tiêu hàng đầu của Đảng và nhà nước ta. Trong mấy
năm gần đây, qua các kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông, thi tuyển sinh đại học,
cao đẳng thì kết quả đạt được môn lịch sử rất thấp.
Vì thế, việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và môn học lịch sử nói
riêng trở thành vấn đề cấp bách cho ngành giáo dục và bản thân giáo viên dạy học
lịch sử. Cho nên, việc tìm ra những biện pháp để phát huy tính tích cực, tạo sự
hứng thú, chủ động tiếp nhận tri thức của học sinh trong giờ học lịch sử luôn giữ
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

7

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

vai trò vô cùng quan trọng trong chiến lược đào tạo con người xã hội chủ nghĩa “
vừa hồng vừa chuyên”.
Hiện nay, nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa
đất và đổi mới đất nước theo hướng tích cực, chủ động hội nhập thế giới. Nên vấn

đề giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và chủ động hội nhập quốc tế đặt ra nhiều yếu
tố thách thức để tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa thế giới. Vì vậy, việc học tập tư
tưởng, đạo đức, lối sống và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh là việc làm
hết sức ý nghĩa. Bởi vì, trong đời sống chính trị tư tương hiện nay, tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh là nền tảng của xã hội, là động lực vượt qua khó khăn, thử thách
để phát triển kinh tế đất nước, hoàn thiện nhân cách của mỗi con người xã hội chủ
nghĩa trong thời kỳ mới.
3. CÁC BIỆN PHÁP DẠY LỒNG GHÉP TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC HỒ
CHÍ MINH.
Trước hết, người giáo viên giảng dạy cần phải xác định rõ, đây là dạy học bộ
môn Lịch sử, không phải dạy về tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Thứ nhì, việc giáo dục tư tưởng đạo đức nói chung, giáo dục tư tưởng về
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nói riêng phải dựa trên cơ sở sự kiện lịch sử cơ
bản, chính xác, điển hình. Phải dựa theo “Chuẩn kiến thức, kĩ năng” và “Nội
dung giảm tải” Bộ Giáo dục & Đào tạo đã ban hành.
Thứ ba, phải biết trình bày, khai thác nội dung sự kiện cụ thể rõ ràng; nêu
kết luận khái quát sự kiện sau khi thảo luận; vận dụng sự kiện đó để tiếp nhận kiến
thức mới.
Thứ tư, bồi dưỡng kĩ năng và phát huy tính tích cực của học sinh khi học
tập và làm theo tấm gương đạo đức của Người.
Thứ năm, đảm bảo nguyên tắc “Học đi đôi với hành”, ‘nói và làm”, “nêu
gương” phải cụ thể, có kiểm tra đánh giá nhận thức.
Thứ sáu, chuẩn bị đầy đủ về tư liệu, thiết bị hình ảnh, phim ảnh... đổi mới
phương pháp giảng dạy cho học sinh nhằm để nâng cao nhận thức giáo dục.
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

8

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013

Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Tuy nhiên với sự giới hạn của chuyên đề, tôi xin phép trình bày biện pháp
dạy “lồng ghép, tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch
sử Việt Nam lớp 12 THPT giai đoạn từ 1919-1945.
Sử dụng phim tư liệu lịch sử cuộc đời và sự nghiệp Chủ tịch Hồ Chí
Minh:
Ngày nay, sự ứng dụng khoa học – công nghệ vào quá trình dạy học được
tiến hành phổ biến. Trong đó, việc sử dụng phim tư liệu là điều cần thiết trong việc
dạy học lịch sử ở trường phổ thông. Phim tư liệu là một loại kênh hình rất sinh
động, học sinh có thể tập trung nhiều thao tác, mắt- thấy, tai - nghe, tư duy, phân
tích. Để làm việc này, tùy vào hoàn cảnh và điều kiện của từng trường mà giáo
viên có cách sử dụng khác nhau. Qua những thước phim tư liệu lịch sử giúp cho
học sinh tái hiện sinh động, cụ thể các sự kiện lịch sử một phần hay một vấn đề của
bài học. Từ đó, học sinh dễ dàng phân tích, rút ra nhận xét, đánh giá một cách đúng
đắn, đầy đủ, khoa học về công lao của Bác qua quá trình hoạt động cách mạng
trong từng giai đoạn nói chung và giai đoạn lịch sử Việt Nam 1919 -1945 nói
riêng. Qua hoạt động nhận thức này, sẽ hình thành dần nhân cách, tình cảm, học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cho học sinh vì “trăm nghe
không bằng một thấy”.
4. LỒNG GHÉP TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG GIẢNG DẠY
LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 THPT TỪ 1919-1945 .
Ví dụ 1:
BÀI 12: PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ Ở VIỆT NAM (Từ năm
1919 đến năm 1925)
- Đối với bài học này, giáo viên thực hiện phần giảm tải nội dung sau đây:
+ Mục I.2 Chính sách chính trị, văn hóa, giáo dục của thực dân Pháp
(Hướng dẫn học sinh đọc thêm).
+ Mục II.1 Hoạt động của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh và một số

người Việt Nam sống ở nước ngoài (Hướng dẫn học sinh đọc thêm).
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

9

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

- Như vậy, với các nội dung giảm tải nêu trên, giáo viên giảng dạy bài này
có thêm thời gian sử dụng, khai thác các kênh hình trong sách giáo khoa và đặc
biệt là “Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh” vào giảng dạy Mục II. 3 Hoạt động
của Nguyễn Ái Quốc từ 1911-1924. Trước khi dạy mục này, giáo viên có thể yêu
cầu học sinh về nhà đọc trước sách giáo khoa và tìm tài liệu liên quan đến hoạt
động cách mạng của Bác từ năm 1911-1924. Đối với giáo viên, tùy vào điều kiện
phương tiện công nghệ thông tin ở trường, tìm các loại tài liệu phù hợp về quá
trình hoạt động của Bác (nếu có phương tiện chiếu phim, giáo viên chuẩn bị bộ
phim tài liệu: Hành trình theo chân Bác do đài truyền hình TP. Hồ Chí Minh sản
xuất; nếu không có phương tiện, giáo viên có thể sử dụng lược đồ minh họa: Hành
trình cứu nước của Nguyễn Ái Quốc).
Khi đã yêu cầu học sinh đọc bài trước ở nhà nên giáo viên có thể đặt câu hỏi
phát vấn:
Câu hỏi 1: Hãy cho biết Nguyễn Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước vào
năm nào? Ở đâu? Bằng phương tiện gì?
Câu hỏi 2: Vì sao Nguyễn Ái Quốc chọn phương Tây làm điểm đến trong
tiến trình tìm đường cứu nước?
Câu hỏi 3: Việc Nguyễn Ái Quốc thay mặt những người Việt Nam yêu nước
tại Pháp, gửi đến hội nghị Vecxai bản yêu sách của nhân dân An Nam tháng 6 năm
1919 nói lên điều gì?

Câu hỏi 4: Với sự kiện nào, Nguyễn Ái Quốc tìm ra con đường cứu nước
cho dân tộc Việt Nam?
Câu hỏi 5: Sự kiện Nguyễn Ái Quốc trở thành đảng viên Đảng Cộng sản
Pháp có ý nghĩa gì?
Câu hỏi 6: Em có nhận xét gì các hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở Pháp và
Liên Xô từ 1920 đến 1924?
Với 6 câu hỏi phát vấn, giáo viên tổ chức cho học sinh cả lớp trả lời, tranh
luận, đóng góp ý kiến và cuối cùng chốt ý:
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

10

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Câu 1:
- Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước ngày 5/6/1911 từ bến cảng
Nhà Rồng trên con tàu Đô đốc Latouche -Tréville lên đường sang Pháp với tên gọi
Văn Ba hay biệt danh anh Ba với hai bàn tay trắng. Để có thể sang phương Tây,
Bác Hồ kính yêu đã phải lao động kiếm sồng nhiều nghề khác nhau. Theo nhiều
nhà nghiên cứu quá trình tìm đường cứu nước của Người: Bác đã “đi qua 28 quốc
gia, làm nên sự nghiệp lớn, xuất phát từ một anh phụ bếp Văn Ba trên một chiếc
tàu vận tải hàng hải. Tuy lao động vất vả suốt ngày, suốt tháng không có ngày
nghỉ, ông chủ chỉ trả cho anh mỗi tháng không quá 50 phrăng, là thứ tiền công rẻ
mạt nhất cho một lao động, nhưng anh không nản lòng, chê trách. Mà trái lại, với
thái độ cởi mở, lễ phép với mọi người; từ người lao động đến những du khách
thượng hạng đi trên tàu, ai cũng quý mến anh, sẵn sàng giúp đỡ mỗi lần anh muốn
biết về một điều gì đó. Xong việc, anh tranh thủ học thêm hoặc đọc sách hay tự học

ngoại ngữ. Tàu cập bến một số nước, anh Ba lên bờ, không phải như những người
khác, bao nhiêu tiền dồn vđo việc ăn chơi phung phí; anh dành thời gian đi sâu tìm
hiểu hiện trạng thực tế xã hội. Anh chợt nhận ra rằng, mỗi quốc gia mỗi vẻ khác
nhau về phong cảnh và con người; nhưng về xã hội thì đâu đâu cũng có người
nghèo, người giàu, đâu cũng có các tệ nạn xã hội, đâu cũng có người tốt và kẻ
xấu”. Như thế, đế đến được Phương Tây Bác phải làm việc rất vất vả với nhiều
nghề khác nhau. Không như bao nhiêu thanh niên khác, Bác đã hi sinh những ham
muốn (tham sân si) bình thường của tuổi trẻ mà đem hết mọi tâm huyết tìm con
đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam. Đối với học sinh khi còn ngồi trên ghế nhà
trường cần phải có hoài bảo, ước mơ cho tương lai mà nhiệm vụ đầu tiên là phải
trở thành con ngoan, trò giỏi.
Câu 2
Khác với các bậc tiền bối tìm đường cứu nước đi trước như Phan Bội Châu,
Phan Châu Trinh...Người đã biết đến khái niệm Tự do- Bình đẳng - Bác ái ngay
khi còn ngồi dưới mái trường Quốc học Huế. Người muốn sang Pháp - nơi khai
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

11

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

sinh khái niệm Tự do- Bình đẳng - Bác ái, để tìm hiểu tại sao người Pháp lại xâm
lược Việt Nam, chà đạp lên quyền tự do độc lập của nhân dân ta. Sau khi đến nhiều
nước, Người rút ra nhận xét: “Ở đâu bọn đế quốc, thực dân cũng tàn bạo, độc
ác; ở đâu những người lao động cũng bị áp bức và bóc lột dã man”. Đối với
học sinh ngày nay, việc học tập tại trường THPT chỉ mới là bước khởi đầu cho
cánh cửa tri thức về sau nhằm phục vụ nghề nghiệp trong tương lai. Vì thế, ngoài

tri thức khoa học trong sách giáo khoa, học sinh phải chủ động tiếp thu nhiều tri
thức khoa học mới nhằm chống lại hiện tượng biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi
trương...
Câu 3:
- Ngày 18/6/1919, Hội nghị Vecxai khai mạc tại Pháp nhằm giải quyết vấn
đề các nước tham gia chiến tranh thế giới thứ nhất. Nguyễn Ái Quốc đại diện cho
những người Việt Nam yêu nước tại Pháp gửi đến Hội nghị “Bản yêu sách của
nhân dân An Nam” đòi :
1. Tổng ân xá cho tất cả những người bản xứ bị án tù chính trị;
2. Cải cách nền pháp lý ở Đông Dương bằng cách cho người bản xứ cũng
được quyền hưởng những đảm bảo về mặt pháp luật như người Âu châu; xoá bỏ
hoàn toàn các toà án đặc biệt dùng làm công cụ để khủng bố và áp bức bộ phận
trung thực nhất trong nhân dân An Nam;
3. Tự do báo chí và tự do ngôn luận;
4. Tự do lập hội và hội họp;
5. Tự do cư trú ở nước ngoài và tự do xuất dương;
6. Tự do học tập, thành lập các trường kỹ thuật và chuyên nghiệp ở tất cả
các tỉnh cho người bản xứ;
7. Thay chế độ ra các sắc lệnh bằng chế độ ra các đạo luật;
8. Đoàn đại biểu thường trực của người bản xứ, do người bản xứ bầu ra, tại
Nghị viện Pháp để giúp cho Nghị viện biết được những nguyện vọng của người
bản xứ.
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

12

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Quá đó, thể hiện tinh thần yêu nước nồng nàn của Bác đối với đất nước
trong cảnh thuộc địa. Ngày nay, đất nước độc lập thống nhất đi lên chủ nghĩa xã
hội nên lòng yêu nước được thể hiện qua gìn giữ biên cương lãnh thổ đặc biệt là
các vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia. Ngoài ra, lòng yêu nước hôm nay được
thể hiện ở sự nổ lực, cố gắng trong học tập, đem hết tài năng, sức lực tuổi trẻ để
xây dựng quê hương Việt Nam ngày một phát triển nhằm từng bước sánh vai với
các nước trên thế giới.
Câu 4:
Nguyễn Ái Quốc đặc biệt quan tâm, tìm hiểu cuộc Cách mạng Tháng Mười
- cuộc cách mạng do Đảng Cộng sản lãnh đạo; tổ chức ra Chính phủ công, nông,
binh; phát ruộng đất cho dân cày, giao công xưởng cho thợ thuyền, không bắt dân
đi chết cho tư bản và đế quốc chủ nghĩa nữa. Liên hệ giữa cách mạng Nga năm
1917 với yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc rút ra kết
luận: “Trong thế gi i b y gi ch c cách mệnh Nga là đã thành c ng và thành
c ng đến n i”. Vào tháng 7-1920, Nguyễn Ái Quốc đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất
những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lênin đăng trên báo
L’Humanité, Người nhận ra: “Đ y là cái cần thiết cho chúng ta, đ y là con
đư ng giải ph ng chúng ta”. Như vậy là, với lòng yêu nước, thương dân sâu sắc
Nguyễn Ái Quốc đã đến với chủ nghĩa Mác-Lênin và quyết định lựa chọn con
đường cách mạng vô sản, con đường đưa lại độc lập cho Tổ quốc và tự do, hạnh
phúc cho nhân dân - đó chính là con đường cách mạng độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội.
Tại Đại hội Đảng xã hội Pháp (tháng 12-1920), Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu
tán thành việc gia nhập Quốc tế Cộng sản và tham gia thành lập Đảng Cộng sản
Pháp. Đây là sự kiện đánh dấu bước ngoặt trong trong cuộc đời hoạt động của
Người - từ lập trường của người yêu nước đến lập trường của người cộng sản; đánh
dấu việc Nguyễn Ái Quốc đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, Người khẳng
định:“Muốn cứu nư c và giải ph ng d n tộc kh ng c con đư ng nào khác con
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

13

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

đư ng cách mạng v sản”. Từ năm 1921 đến năm 1930 là thời gian Nguyễn Ái
Quốc trực tiếp chuẩn bị về chính trị tư tưởng, tổ chức cho việc thành lập Đảng
Cộng sản Việt Nam. Qua đây, giáo viên nhấn mạnh cho học sinh thấy rõ sự lựa
chọn con đường chính trị của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo duy nhất của
Đảng Cộng sản Việt Nam là hoàn toàn đúng đắn, hợp quy luật và phù hợp với thời
đại. Trải qua hơn 35 năm giải phóng hoàn toàn miền Nam, gần 17 năm tiến hành
công cuộc đổi mới toàn diện dưới sự lãnh đạo của Đảng lấy “Chủ nghĩa Mác Lê
nin, Tư tưởng Hồ Hồ Chí Minh” làm kim chỉ nam cho hành động, đất nước ta đã
thay da đổi thịt từng ngày, đời sống vật chất, tinh thần được nâng lên rõ rệt, đặc
biệt lĩnh vực giáo dục được nhà nước quan tâm hàng đầu.
Câu 5:
Tháng 7-1920, Nguyễn Ái Quốc đã đọc Sơ thảo lần thứ nhất những luận
cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của V.I. Lênin đăng trên báo L’Humanité
(Nhân đạo) của Đảng Xã hội Pháp. Qua Luận cương, Người đã tìm thấy con đường
cứu nước giải phóng dân tộc. Cũng từ đó, Người hoàn toàn tin theo Lênin, tin theo
Quốc tế thứ ba. Vì thế, tại Đại hội lần thứ 18 Đảng Xã hội Pháp họp ở thành phố
Tua cuối tháng 12-1920, Nguyễn Ái Quốc đã bỏ phiếu tán thành thành lập Đảng
Cộng sản Pháp và gia nhập Quốc tế III. Như vậy, Nguyễn Ái Quốc từ chủ nghĩa
cộng sản, qua lao động, học tập và hoạt động thực tiễn, đã đến với chủ nghĩa cộng
sản và Người tìm thấy trong đó con đường giải phóng các dân tộc bị áp bức và
những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ. Sau khi tìm được con đường
cứu nước đúng đắn cho dân tộc, từ năm 1921 Nguyễn Ái Quốc tích cực truyền bá

chủ nghĩa Mác-Lênin về nước, chuẩn bị tiền đề chính trị, tư tưởng và tổ chức để
tiến tới thành lập một Đảng Cộng sản Việt Nam. Tháng 7- 1921 , Nguyễn Ái Quốc
cùng với một số nhà cách mạng các thuộc địa của Pháp thành lập Hội Liên hiệp
thuộc địa và xuất bản tờ báo Le Paria (Người cùng khổ) làm cơ quan ngôn luận của
Hội. Người cùng khổ ra số đầu tiên vào ngày 1-4-1922. Với tờ báo này, Người là
chủ bút, biên tập viên, người viết bài. Cũng trong năm 1922, Người viết vở kịch
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

14

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Con Rồng Tre, hướng đòn đả kích vào Khải Định nhân chuyến đi Pháp của ông
vua này. Tiếp đó, Người xuất bản cuốn sách nổi tiếng Bản án chế độ thực dân Pháp
(năm 1925).
Đối với học sinh THPT, việc định hướng cho mình một nghề nghiệp cho
tương lai là hết sức quan trọng. Việc lựa chọn nghề nghiệp của học sinh phải dựa
vào năng lực bản thân, điều kiện kinh tế gia đình, thị trường việc làm, sở thích
nghề nghiệp...Sau khi đã lựa chọn nghề nghiệp, bản thân học sinh phải nuôi ý chí,
hoài bảo để thực hiện cho kỳ được ước mơ dù có phải vất vã trong học tập.
Câu 6:
Nguyễn Ái Quốc nhận thấy cần phải xúc tiến, đẩy mạnh công tác tuyên
truyền và tổ chức mới thúc đẩy được phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa,
trong đó có Việt Nam. Với tinh thần cách mạng tấn công, chủ động thời cơ cách
mạng và tin tưởng cách mạng Đông Dương sẽ bùng nổ, Người nhấn mạnh “Người
Đông Dương đang che dấu một cái gì đang sục sôi, đang gầm thét và khi thời cơ
đến, nó sẽ bùng nổ mãnh liệt. Những người tiên phong phải thúc đẩy cho thời cơ

mau đến...”.
Để tăng cường công tác tổ chức và lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng
ở các nước thuộc địa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tham gia sáng lập “Hội Liên Hiệp
thuộc địa” và trở thành người lãnh đạo xuất sắc của Hội. Hội Liên Hiệp thuộc địa
Hội là tổ chức tập hợp tất cả các người yêu nước ở các thuộc địa với mục đích là để
giải phóng những dân tộc thuộc địa. Hội đã ra tuyên ngôn do Nguyễn Ái Quốc
khởi thảo, thông qua điều lệ và lời kêu gọi, bước đầu đã tuyên truyền chủ nghĩa
Mác Lê Nin vào các nước thuộc địa, thức tỉnh nhân dân đang đứng lên đấu tranh
giải phóng.
Hội Liên Hiệp thuộc địa ra đời là một sự kiện chính trị quan trọng đối với
các dân tộc bị áp bức. Đó là một sáng kiến lớn qóp phần to lớn vào việc thực hiện
khẩu hiệu chiến lược của Lê Nin “V sản tất cả các nư c và các d n tộc bị áp bức
đoàn kết lại”.
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

15

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Để đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động cách mạng, năm 1922, Hội
cho xuất bản tờ báo “Le Paria” (Người cùng khổ). Đó là tiếng nói chính nghĩa của
giai cấp vô sản và nhân dân lao động bị áp bức mà Nguyễn Ái Quốc là linh hồn
của t báo. Việc xuất bản báo “Le Paria” là “Một vố đánh vào đầu bọn thực dân”
và cũng là “Một luồng gió mới thổi đến nhân dân các nước bị áp bức”. Mặc dù bị
chính quyền thực dân tìm cách ngăn cấm, báo Người cùng khổ vẫn được bí mật
chuyển đến các nước thuộc địa. Nhờ tờ báo ấy của Nguyễn Ái Quốc mà nhiều
người Việt Nam yêu nước thấy rõ hơn tội ác của thực dân Pháp và bước đầu hiểu

được cách mạng tháng Mười Nga và đường lối của Lê Nin.
Có thể nói, từ năm 1911 đến năm 1924, Nguyễn Ái Quốc không chỉ là người
tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam, mà còn tham gia đóng góp tích
cực vào phong trào cộng sản và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Người
đã góp phần to lớn vào việc xây dựng phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa.
Những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong giai đoạn này là sự chuẩn bị về tư
tưởng, lý luận cho việc thành lập tổ chức tiền thân của Đảng sau này. Qua đó, học
sinh cần nhận thức rằng sự cần cù, chăm chỉ, nổ lực, cố gắng học tập của các em ở
trường THPT là nền tảng, điều kiện cho những thành công tiếp theo trong tương
lai.
Ví dụ 2:
BÀI 13: PHONG TRÀO DÂN TỘC DÂN CHỦ Ở VIỆT NAM TỪ NĂM
1925 ĐẾN NĂM 1930
Đối với bài học này, giáo viên thực hiện phần giảm tải nội dung sau đây:
Mục I.2 Tân Việt cách mạng đảng (Hướng dẫn học sinh đọc thêm).
Với các nội dung giảm tải nêu trên, giáo viên giảng dạy bài này có thêm
thời gian để khắc họa sâu sắc công lao đóng góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với
sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam ở 2 mục I.1 Hội Việt Nam Cách mạng
Thanh niên và II.2 Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

16

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Để tạo khả năng chủ động tiếp nhận, lĩnh hội tri thức qua bài học này về sự

đóng góp của Hồ Chủ tịch cho cách mạng, giáo viên nên gợi ý nội dung câu hỏi
cho học sinh về nhà chuẩn bị trước phần trả lời:
Câu hỏi 1: Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc) khi nào? Tại sao
Người chọn Quảng Châu làm nơi hoạt động cách mạng?
Câu hỏi 2: Vì sao Người cho xuất bản Báo Thanh niên?
Câu hỏi 3: Tác phẩm Đường Kách mệnh ra đời có ý nghĩa gì?
Câu hỏi 4: Công lao của Bác qua nội dung Cương lĩnh đầu tiên?
Câu hỏi 5: Vì sao Đảng ra đời đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng đường lối
cứu nước cho dân tộc Việt Nam?
Với 5 câu hỏi đã gợi ý trước, giáo viên tổ chức cho học sinh cả lớp trả lời,
thảo luận, đóng góp ý kiến và cuối cùng chốt ý:
Câu 1:
- Ngày 11/11/1924, Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc) để gặp
gỡ những người Việt Nam yêu nước đang hoạt động tại đấy. Tiếp xúc với những
thanh niên hăng hái nhất trong tổ chức Tâm Tâm xã, tiếp tục mở rộng địa bàn hoạt
động. Một tổ chức có tính chất quần chúng “có khuynh hướng mácxít”, nhằm tập
hợp những thanh niên yêu nước ở trong và ngoài, với hạt nhân là Cộng sản đoàn
(gồm 5 người đầu tiên là Lê Hồng Sơn, Lê Hồng Phong, Hồ Tùng Mậu, Lê Quảng
Đạt và Lâm Đức Thụ). Ngoài ra, tại Quảng Châu có nhà của Lưu Vĩnh Phúc - thủ
lĩnh nghĩa quân Cờ đen. Nhà Lưu Vĩnh Phúc trở thành nơi hội họp thường xuyên
của nhiều nhà hoạt động yêu nước Việt nam. Bên cạnh đó, Quảng Châu là địa bàn
hoạt động mạnh mẽ của các lực lượng cách mạng Việt Nam và là thủ phủ của cách
mạng Tân Hợi mà Bác có nhiều người bạn đang hoạt động tại đó như Lý Bằng,
Chu Ân Lai...
Đối với học sinh THPT, việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai của mình
phải dựa trên cơ sở khoa học là năng lực học tập, năng lực kinh tế gia đình... không

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

17

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

chọn nghề nghiệp theo ngẫu hứng, tùy thích ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống
trong tương lai.
Câu 2
- Sau khi mở nhiều lớp đào tạo cán bộ, 6/1925 Nguyễn Ái Quốc thành lập
Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Người tiếp tục đào tạo một đội ngũ cán bộ
cốt cán cho phong trào cách mạng thông qua các lớp huấn luyện chính trị. Nguyễn
Ái Quốc trực tiếp phụ trách lớp huấn luyện chính trị. Thông qua lớp huấn luyện,
học viên được trang bị những vấn đề sơ giản về chủ nghĩa Mác - Lênin, về những
nguyên tắc hoạt động bí mật, về kỹ năng thực hành các công tác vận động quần
chúng. Để thuận lợi cho công tác tuyên truyền, ngày 21/6/1925, báo Thanh niên cơ quan ngôn luận của Hội ra số đầu tiên nhằm tạo điều kiện thuận lợi tuyên truyền
chủ nghĩa Mác - Lênin về trong nước. Thời gian hoạt động của Báo Thanh niên từ
(21/6/1925 đến 17/4/1927) có 88 số do Người trực tiếp biên soạn, sửa chữa trên
tổng số 202 số.
Xác định rõ mục đích là "gửi về nước để tuyên truyền cho nhân dân", mà đối
tượng chủ yếu là thanh niên, công nhân, nông dân... Nguyễn Ái Quốc đã chọn lối
viết ngắn, dễ hiểu, giản dị, bằng các hình thức phong phú như tranh vẽ, ca dao, thơ
ca, khẩu hiệu để từng bước đề cập đến những vấn đề cơ bản nhất của đường lối
cách mạng, phương pháp cách mạng và những vấn đề thuộc về lý luận Mác Lênin, về Chủ nghĩa cộng sản, về Đảng cộng sản... Từ những nội dung dễ đọc, dễ
hiểu, từ những chuyên mục: tin tức trong nước, thế giới, phụ nữ, từ điển cách
mạng... báo Thanh Niên qua vai trò của Bác đã kêu gọi tinh thần yêu nước, truyền
thống và ý chí đấu tranh chống giặc ngoại xâm của toàn dân tộc, từ đó mong mọi
người hãy xích lại gần nhau hơn, đoàn kết hơn vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Là học sinh phổ thông, các em phải năng động, tháo vát, hăng hái trong học
tập qua thực hành các môn khoa học tự nhiên, chủ động tìm tòi tri thức mới qua

các môn khoa học xã hội đặc biệt là môn Lịch sử. Qua hoạt động học tập chủ động,
giúp học sinh tự tin trong năng lực, thành công trong công việc.
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

18

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Câu 3
- Kim chỉ Nam cứu nước của Nguyễn Ái Quốc được thể hiện qua tác phẩm
Đường Kách mệnh. “Đường Kách mệnh” là cuốn sách tập hợp những bài giảng
của Bác tại lớp Huấn luyện chính trị trong những năm 1925-1927 nhằm giới thiệu
những vấn đề cơ bản nhất về Đảng Cộng sản, về lý luận cách mạng. Bác đã chỉ rõ:
“Trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng,
ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp mọi nơi. Đảng có vững
cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy.
Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong đảng ai cũng phải hiểu, ai
cũng phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không
có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam. Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều,
nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa
Lênin”. Qua đó có thể thấy, Hồ Chí Minh chính là người Việt Nam đầu tiên nhận
thức được tầm quan trọng và sự cần thiết phải có Đảng lãnh đạo, đồng thời còn chỉ
ra rằng, đảng đó phải là một đảng kiểu mới. Theo nhiều nghiên cứu về tác phẩm
Đường Kách mệnh kết luận: “Sức mạnh của Đảng là ở lý tưởng, ở tổ chức, đồng
thời còn nhờ ở phẩm chất chính trị và đạo đức của mỗi đảng viên. Theo Bác, công
tác xây dựng đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức phải được đặt trên nền tảng đạo
đức cách mạng, bởi thiếu đi cái gốc này thì rồi sẽ hỏng hết. Do đó, ngay trên trang

đầu của tác phẩm Đường Kách mệnh, Người đã đưa ra 23 điều về “tư cách của
người cách mệnh”, trong đó có các chuẩn mực: cần kiệm, vị công vong tư, không
hiếu danh, không kiêu ngạo, hy sinh, ít lòng tham muốn về vật chất…, tức là phải
biết đấu tranh khắc phục các biểu hiện của căn bệnh mẹ mà ngày nay ta gọi là chủ
nghĩa cá nhân. Có thể thấy, Bác đánh giá cao vai trò, vị trí của đạo đức, coi đạo
đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng, liên quan đến sự thành bại của cách
mạng. Với một quan niệm mới, Người đã đưa vào nội dung đạo đức cách mạng
bao hàm những vấn đề cơ bản về nhân sinh quan, thế giới quan cách mạng, về ý
thức và phương pháp tư tưởng của giai cấp công nhân”.
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

19

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Với tác phẩm “Đường Kách mệnh”, người đã giáo dục lý luận cách mạng
cho những người Việt Nam yêu nước. Ngày nay, trong công cuộc đổi mới đất
nước, tiến hành công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, giáo dục và đào tạo là chìa
khóa thành công, là quốc sách hàng đầu trong chiến lược phát triển toàn diện của
đất nước. Để thực hiện chiến lược vĩ mô giáo dục và đào tạo cho đất nước, mỗi học
sinh còn ngồi trên ghế nhà trường THPT phải nhận thức một phần trách nhiệm
thuộc về mình mà ra sức học giỏi để mai sau đem tài đức, xây dựng quê hương.
Câu 4
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng là một cương lĩnh giải phóng dân tộc
đúng đắn và sáng tạo theo con đường cách mạng Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế
phát triển của thời đại mới, đáp ứng yêu cầu khách quan của lịch sử, nhuần nhuyễn
quan điểm giai cấp và thấm đượm tinh thần dân tộc vì độc lập tự do, tiến hành cách

mạng tư sản dân quyền và cách mạng ruộng đất để đi tới xã hội cộng sản là tư
tưởng cốt lõi của cương lĩnh này.
Nhờ sự thống nhất về tổ chức và cương lĩnh chính trị đúng đắn, ngay từ khi
ra đời Đảng đã quy tụ được lực lượng và sức mạnh của giai cấp công nhân và của
dân tộc Việt Nam. Đó là một đặc điểm và đồng thời là một ưu điểm của Đảng,
làm cho Đảng trở thành lực lượng lãnh đạo duy nhất của cách mạng Việt Nam,
sớm được nhân dân thừa nhận là đội tiền phong của mình, tiêu biểu cho lợi ích,
danh dự, lương tâm và trí tuệ của dân tộc. Với nội dung Cương lĩnh chính trị đầu
tiên do Người khởi thảo là kim chỉ nam cho hoạt động trên đất nước ta.
Câu 6:
Đảng ra đời làm cho cách mạng Việt Nam trở thành một bộ phận khăng khít
của cách mạng thế giới. Từ đây giai cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam
tham gia một cách tự giác vào sự nghiệp đấu tranh cách mạng của nhân dân thế
giới. Sự ra đời của Đảng là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có tính chất quyết định cho
những bước phát triển nhảy vọt trong tiến trình lịch sử tiến hoá của dân tộc Việt

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

20

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Nam, được mở đầu bằng thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 và sự ra đời
của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.
Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, người Việt Nam yêu nước tiên tiến đã tìm
được con đường giải phóng dân tộc đúng đắn, phù hợp với nhu cầu phát triển của
dân tộc Việt Nam và xu thế của thời đại. Người đã tiếp thu và phát triển học thuyết

Mác - Lênin về cách mạng thuộc địa, xây dựng hệ thống lý luận về cách mạng giải
phóng dân tộc và tổ chức truyền bá lý luận đó vào Việt Nam, ra sức chuẩn bị về tư
tưởng chính trị và tổ chức, sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, vạch ra cương lĩnh
chính trị đúng đắn nhằm dẫn đường cho dân tộc ta tiến lên trong cuộc đấu tranh vì
độc lập tự do.
Ví dụ 3:
BÀI 16: PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ TỔNG KHỞI
NGHĨA THÁNG TÁM (1939-1945). NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG
HÒA RA ĐỜI.
Trong bài này, giáo viên thực hiện phần giảm tải nội dung sau đây:
Mục II.2 Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kỳ mới (Hướng dẫn học
sinh đọc thêm)
Trong mục II.2 Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kỳ mới, là nội dung
khá dài đối với giáo viên và học sinh trong 4 tiết học theo phân phối chương trình
cho toàn bộ bài 16. Vì thế, khi thực hiện giảm tải nội dung này, giáo viên có thêm
thời gian khai thác kênh hình sách giáo khoa, đặc biệt lồng ghép hợp lý tư tưởng
Hồ Chí Minh vào các mục sau đây:
Mục II. 3 Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng. Hội
nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương
(5/1941).
Mục III. 2 Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày Tổng khởi nghĩa
Mục III. 3 Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945
Mục IV. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập (2/9/1945)
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

21

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013

Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Bài 16 là bài dài nhất trong toàn toàn bộ 26 bài của nội dung lịch sử Việt
Nam lớp 12 nên giáo viên phải cân đối thời gian hợp lý để đi sâu vào nội dung kiến
thức trọng tâm, đặc biệt là lồng ghép tử Hồ Chí Minh vào nội dung liên quan đến
vai trò, công lao của Bác trong điều hành hoạt động của Đảng vào những ngày tiền
khởi nghĩa và khởi nghĩa trong cách mạng tháng Tám 1945.
Để có thời gian cho việc truyền tải tư tưởng Bác qua nội dung bài học đến
học sinh một cách hiệu quả, giáo viên nêu một số câu hỏi liên quan gợi mở cho học
sinh chuẩn bị trước ở nhà. Việc nêu câu hỏi gợi mở cho học sinh chuẩn bị phần trả
lời ở nhà giúp cho các em chủ động tiếp nhận trí về vai trò, đóng góp, công lao của
Bác cho sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam.
Các câu hỏi gợi mở cho học sinh được cụ thể như sau:
Câu hỏi 1: Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng khi nào?
Ở đâu?.
Câu hỏi 2: Vai trò của Bác đối với Hội nghị lần 8 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Đông Dương?
Câu hỏi 3: Vì sao Bác thành lập khu giải phóng Việt Bắc ngày 4/6/1945?
Câu hỏi 4: Bác có vai trò đối với Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ở Tân
Trào từ 1415/8/1945?
Câu hỏi 5: Vai trò của Bác đối với Đại hội quốc dân được triệu tập ở Tân
Trào từ 1617/8/1945?
Câu hỏi 6: Hãy chứng minh: Hồ Chí Minh là linh hồn của cách mạng tháng
Tám 1945.
Câu hỏi 7: Công lao của Bác đối với tác phẩm Tuyên ngôn độc lập khai sinh
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 2/9/1945.
Với 7 câu hỏi đã gợi ý trước, giáo viên tổ chức cho học sinh cả lớp trả lời,
thảo luận, đóng góp ý kiến và cuối cùng chốt ý:
Câu 1:
Ngày 28/1/1941, Nguyễn Ái Quốc - Bác Hồ kính yêu của chúng ta trở về

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

22

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

quê hương từ cực Bắc của tổ quốc với cột mốc biên giới 108. Tài sản mà Bác mang
về sau 30 năm bôn ba tìm kiếm khắp châu Âu, châu Mỹ, châu Phi và châu Á là
Con đường giải phóng dân tộc mà năm 1920 khi được đọc Luận cương của Lê- nin
“Về vấn đề dân tộc và thuộc địa” Bác không nén được xúc động: “...Hỡi đồng bào
bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng
chúng ta!”.
Ngay khi đặt chân lên mảnh đất thiêng liêng của Tổ Quốc, Người đã chọn
Pác Pó (Cao Bằng) làm nơi lãnh đạo cách mạng cả nước. Sinh thời, Bác nhớ lại Tết
Tân Tỵ 1941 ấy: “Pác Bó là làng cứ điểm đầu tiên của ta. Hai bên rừng cây xùm
xòa, giữa có suối nước chảy mạnh. Trên suối là đại bản doanh cách mạng. Gọi là
nhà thì nó không có nền. Gọi là thuyền thì nó không có mui, nhưng rất bí mật và
rất thuận tiện cho công việc. Trong nhà thấy có một thùng gạo trộn ngô, một bát
muối và một chai ớt. Đó là lương thực dự bị để mừng Xuân”. Tối mồng 2 Tết Tân
Tỵ - Tết đầu tiên sau 30 năm xa nhà, xa nước - Bác đã ăn Tết như vậy đấy. Vật
chất tuy đạm bạc nhưng tinh thần Bác phấn chấn, tình cảm ấm áp bên những
người cùng chí hướng, cùng là con cháu Lạc Hồng! . Chúng ta thấy rằng, những
ngày đầu về nước lãnh đạo cách mạng, Bác sống, làm việc, nghiên cứu trong điều
kiện hết sức khó khăn về vật chất nhưng lại ấm áp và hành phúc về tinh thần.
Những ngày đầu Xuân 1941, tuy mới về nước, nhưng Bác bận rộn chuẩn bị
Hội nghị Việt Nam giải phóng đồng minh ở Tĩnh Tây (Trung Quốc) mà đồng chí
Phạm Văn Đồng và Võ Nguyên Giáp được Bác giao trực tiếp phụ trách; chuẩn bị

Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 mà Bác với tư cách là đại diện Quốc tế Cộng
sản đứng ra triệu tập. Hang Cốc Bó trở thành ngôi nhà từ đây sẽ mở ra một tương
lai xán lạn cho Tổ quốc Việt Nam yêu quý qua bài thơ của Bác “Pác Bó hùng vĩ”:
Non xa xa, nước xa xa/Nào phải thênh thang mới gọi là/Đây suối Lênin kia núi
Mác/Hai tay gây dựng một sơn hà.
Qua giải quyết câu hỏi này của giáo viên, học sinh thấy được tầm nhìn
chiến lược vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bởi vì sang năm 1941, Đức tấn công
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

23

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

Liên Xô, tính chất cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai thay đổi, mà Việt Nam là một
nước nằm khối đồng minh chống phát xít. Để cách mạng Việt Nam thay đổi phù
hợp với tình hình thế giới, Nguyễn Ái Quốc đã quyết định về nước trực tiếp lãnh
đạo cách mạng (1/1941) sau 30 năm ra đi tìm đường giải phóng cho dân tộc Việt
Nam.
Câu 2:
Ba tháng sau khi trở về nước, Nguyễn Ái Quốc lấy danh nghĩa đại diện
Quốc tế Cộng sản quyết định triệu tập hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VIII. Hội
nghị khai mạc vào buổi sáng ngày 10-5-1941 tại một căn lán trên dòng Khuổi
Nậm. Lán làm rất đơn sơ, trên che lá đùng đình, dưới lót một ít tấm ván để lãnh tụ
Nguyễn Ái Quốc và các đồng chí ngồi họp. Tại hội nghị, Nguyễn Ái Quốc đã có
những nhận định quan trọng về vấn đề dân tộc và quốc tế đang đặt ra đối với cách
mạng Việt Nam: “Trong lúc này quyền lợi d n tộc giải ph ng cao h n hết thảy.
Chúng ta phải đoàn kết lại đánh đổ bọn đế quốc và bọn Việt gian đặng cứu

giống nòi ra khỏi nư c s i lửa bỏng”
Dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, Hội nghị đã xác định
lại rằng tính chất của cách mạng Đông Dương trong lúc này không phải là cách
mạng tư sản dân quyền, cuộc cách mạng phải giải quyết hai nhiệm vụ: phản đế và
điền địa, mà là cuộc cách mạng chỉ giải quyết một vấn đề cần kíp lúc đó là giải
phóng dân tộc. Tính chất của cuộc cách mạng Đông Dương hiện tại là cách mạng
giải phóng dân tộc, “nhiệm vu giải phóng dân tộc, độc lập cho đất nư c là một
nhiệm vụ trư c tiên của Đảng ta và của cách mạng Đ ng Dư ng”. Tại Hội nghị
đã nêu Nghị quyết Hội nghị: Nghị quyết không chỉ thể hiện tư tưởng Hồ Chí Minh
mà còn dựa vào nguyên văn nhiều câu nói, nhiều sự phân tích của Người. Như câu
nói về quan hệ giữa dân tộc – giai cấp và vị trí trước hết, trên hết của vấn đề dân
tộc: “Trong lúc này nếu không giải quyết được vấn đề dân tộc giải phóng, không
đòi được độc lập tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia

Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

24

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013


Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam lớp 12 THPT từ 1919-1945

dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến
vạn năm cũng kh ng đòi lại được”.
Qua giải đáp câu hỏi này học sinh thấy được uy tín, vai trò rất quan trọng
của Nguyễn Ái Quốc khi tổ chức thành công Hội nghị lần 8 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Đông Dương 5/1941 tại Pác Pó (Cao Bằng). Bác chủ trương
thành lập Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh nhằm tập hợp mọi thành phần giai
cấp trong cả nước chống kẻ thù chung mà Nguyễn Ái Quốc là trung tâm của sự

đoàn đoàn kết.
Câu 3:
Đầu tháng 5 năm 1945 đồng chí Hồ Chí Minh từ Cao Bằng về Tuyên
Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo cách mạng cả nước và chuẩn bị đại hội
quốc dân. Ngày 4 tháng 6 năm 1945, Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập đặt
dưới sự lãnh đạo của Ủy ban chỉ huy lâm thời do Hồ Chí Minh đứng đầu. Khu giải
phóng trở thành căn cứ địa của cả nước. Trên thực tế ở nước ta lúc đó đã hình
thành trạng thái hai chính quyền song song tồn tại: chính quyền phản động tay sai
của phát xít Nhật và chính quyền của nhân dân ở khu giải phóng và ở các địa
phương. Phạm vi hoạt động của chính quyền nhân dân tuy còn nhỏ, nhưng thanh
thế của nó mỗi ngày một rộng lớn. Nó đang ở chiều hướng phát triển tất thắng. Cao
trào chống Nhật, cứu nước càng dâng lên mạnh mẽ khi được thắng lợi của Hồng
quân Liên Xô cổ vũ. Mặt trận Việt Minh đã thu hút hàng triệu hội viên và đông đảo
quần chúng nhân dân ủng hộ Việt Minh. Quân đội Nhật tê liệt trước sức mạnh của
làn sóng cách mạng dâng cao. Tình hình trên chứng tỏ tình thế cách mạng trực tiếp
đã chín muồi.
Với tài năng của mình, Nguyễn Ái Quốc đã lãnh đạo thành lập Khu giải
phóng Việt Bắc. Việt Bắc là nơi địa lợi, nhân hòa và khi kết hợp với thời cơ cách
mạng chín muồi sẽ là chỗ dựa vững chắc cho cuộc Tổng khởi nghĩa thắng lợi. Khu
Giải phóng với khoảng 1 triệu người gồm nhiều dân tộc khác nhau thực sự là “hình
ảnh nước Việt Nam mới”, cùng với hệ thống các chiến khu trong cả nước tạo thành
Giáo viên thực hiện: Lê Quang Cần

25

Trường THPT Nam Hà - Năm 2013