giải pháp hữu ích giúp học sinh đọc tốt phân môn tập đọc lớp 5

Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5

Phòng giáo dục & Đào tạo ….
Trường tiểu học ……..
-----------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI
Giải pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt
phân môn Tập đọc lớp 5

Năm Học : 2012 - 2013

1


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài:
Trong cuộc sống hằng ngày, dù ở môi trường nào con người cũng cần phải
có hoạt động giao tiếp. Trong xã hội hiện đại, hoạt động giao tiếp lại càng quan
trọng hơn. Để giao tiếp tốt mỗi người cần phải có kĩ năng sử dụng Tiếng Việt
(đọc, viết, nghe, nói). Muốn có một lớp người trong tương lai năng động, linh hoạt
trong giao tiếp thì ngay từ bây giờ chúng ta phải bồi dưỡng cho mầm non của đất
nước, đặc biệt đối với cấp Tiểu học và quan trong hơn nữa các em học sinh ở
Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng chúng tôi chủ yếu là học sinh người dân tộc.
Các em học sinh có rất nhiều khó khăn không chỉ về mặt kinh tế mà còn khó khăn
đủ mọi mặt.
Dạy đọc có một ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học. Đọc trở thành một đòi hỏi cơ
bản đầu đối với những người đi học. Đầu tiên các em phải học đọc, sau đó phải

đọc để học, để lĩnh hội tri thức. Có đọc tốt thì mới phát triển tốt các kĩ năng viết,
nghe, nói. Có đọc tốt thì mới thực hiện được tốt các môn học khác. Đọc giúp các
em chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp, học tập và nâng cao trình
độ, Đồng thời tạo ra hứng thú và động cơ học tập. Nó tạo điều kiện để học sinh có
khả năng tự học và có tinh thần học tập suốt cuộc đời, đó là một khả năng không
thể thiếu được của con người thời đại văn minh.
Đọc một cách có ý thức cũng sẽ tác động tích cực tới trình độ ngôn ngữ cũng
như tư duy của người đọc. Việc dạy đọc sẽ giúp học sinh hiểu biết hơn, bồi dưỡng
cho các em lòng yêu cái thiện và cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ một cách
lôgic cũng như biết tư duy có hình ảnh. Như vậy, đọc có một ý nghĩa to lớn, nó
bao gồm nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.
Những điều ở trên đã khẳng định sự cần thiết của việc hình thành và phát triển
một cách có hệ thống và có kế hoạch năng lực đọc cho học sinh. Tập đọc với tư
cách là một phân môn Tiếng Việt ở Tiểu học, có nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu hình
thành và phát triển năng lực đọc cho học sinh.
Mặc dù hiện nay chương trình sách giáo khoa đã đổi mới, phương pháp dạy
học nói chung, dạy tập đọc nói riêng đã được cải tiến rất nhiều nội dung của từng

2


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
lớp từ lớp 1 – 5, nhưng ở Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng hiện nay việc dạy
đọc vẫn còn nhiều hạn chế. Giáo viên nặng về truyền đạt, chưa quan tâm nhiều
đến học sinh yếu, còn chú ý quá nhiều đến quá trình đọc của học sinh mà không
chú ý đến nội dung của những bài tập đọc, quen sử dụng phương pháp truyền
thống như giảng giải hỏi đáp, không kích thích được hứng thú học tập của học
sinh tham gia tìm hiểu, xây dựng cách đọc bài.
Với ý nghĩa quan trọng của phân môn Tập đọc và thực trạng về kĩ năng đọc
ở lớp 5A của tôi hiện nay, tôi mạnh dạn chọn phân môn này để nghiên cứu và thể

hiện trong việc đổi mới phương pháp dạy - học tập đọc ở Tiểu học. Đó cũng là lý
do tôi chọn đề tài “Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc lớp 5”.
2.NHIỆM VỤ ĐỀ TÀI:
* Học sinh :
- Tìm ra phương pháp dạy đọc tốt nhất để giúp học sinh lớp 5 học tốt phân môn
Tập đọc.
- Học sinh chủ động tích cức hơn trong tiết học. Học sinh là trung tâm của quá
trình dạy học.
- Đặc biệt là giúp học sinh yếu môn đọc có kỹ năng đọc thành thạo đọc đúng,
đọc chính xác không thiếu dấu, sai dấu.
- Đặc biệt là các em học sinh vùng khó khăn như Cư San của chúng ta. Vì
các em thuộc vùng này đa số là các em dân tộc thiểu số học sinh còn gặp rất nhiều
khó khăn.
* Giáo viên
- Thông qua biện pháp hữu ích giúp cho học sinh đọc tốt môn tập đọc và các
đồng chí GV trong và ngoài nhà trường cùng tham khảo để giúp các em học sinh
đọc tốt hơn môn tập đọc. Từ quá trình đọc tốt của học sinh dẫn đến học sinh cũng
dễ dàng tiếp thu các môn học khác. Từ đó giáo viên cũng có thể dễ dàng hướng
dẫn học sinh các môn học khác.
Thông qua biện pháp hữu ích này tôi cũng mong mốn học hỏi thêm ở một số
đồng nghiệp khác. Cách giúp các em học sinh học tốt
3.ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Lớp 5A_Trường tiểu học Đinh Tiên Hoàng.
4.GIỚI HẠN CỦA ĐỀ TÀI:

3


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Biện pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5.

5.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
+ Nghiên cứu tài liệu:
- Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục có liên quan đến nội dung đề tài.
- Đọc sách giáo khoa, sách giáo viên, các loại sách tham khảo...
+ Nghiên cứu thực tế:
- Dự giờ trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về các biện pháp rèn đọc nhằm nâng
cao môn tập đọc.
- Đúc rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học.
- Tổ chức và tiến hành soạn giáo án nhờ chuyên môn nhà trường duyệt sau đó
dạy thực nghiệm.

B. PHẦN NỘI DUNG
I.THỰC TRẠNG:
1. Cơ sở lí luận.
Môn tiếng việt lớp 5 có vị trí hết sức quan trọng. Bởi thông qua môn tiếng
việt hay thông qua môn tập đọc các em sẽ biết đọc , biết viết hiểu được âm nghĩa
cũng như quy tắc chính tả của tiếng việt, đó cũng chính là đòn bẩy là tiền đề để
làm cơ sở cho các em tiếp thu những môn học khác trong chương trình tiểu học.
Với đặc thù của xã Cư San nói chung, trường Đinh Tiên Hoàng nói riêng với đối
tượng học sinh thuộc các dân tộc thiểu số phía Bắc như: H-Mông, Dao, Tày,
Nùng, mỗi dân tộc có một đặc thù phong tục cho riêng. Thực tế dạy học cho thấy:
Dạy các em biết đọc đã khó nhưng để các em đọc thông thạo và biết cách đọc diễn
cảm bài thơ, bài văn lại càng khó hơn.
Song mục tiêu của chương trình đổi mới hiện nay, yêu cầu dạy học ngày
càng cao khi học môn tiếng việt buộc học sinh không chỉ dừng lại ở việc đọc
thông viết thạo, mà còn phải hiểu được nghĩa của từ cần giải nghĩa, đọc hay, diễn
cảm....vì vậy để dạy tốt phân môn tập đọc cần phải có biện pháp cụ thể dựa vào
tình hình thực tế của học sinh tại địa phương mà giáo viên đang công tác, nhằm
đảm bảo được mục tiêu môn Tập đọc.
2. Thực trạng;

Năm học 2012-2013 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 5A với 26 học
sinh- Nữ 8. Sau khi nhận lớp tôi đi vào tìm hiểu, điều tra thực trạng và nhận thấy
có những thuận lợi và khó khăn sau:
*Thuận lợi:

4


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
. Đa số học sinh vào đầu năm đã có đầy đủ sách vở vì nhà trường đã cấp đầy đủ
cho các em, đặc biệt là sách Tiếng Việt. Cơ sở vật chất đầy đủ. Giáo viên được
tham gia các chuyên đề thay sách giáo khoa và học tập các phương pháp mới
trong dạy học. Nhà trường tổ chức học một buổi trên ngày cho 100% học sinh. Đa
số học sinh ở gần trường thuận lợi cho việc vận động học sinh đến trường. Tôi là
một giáo viên mới ra trường nên được các đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường
tận tâm gúp đỡ. Đa số học sinh các em ngoan lễ phép với thầy cô .
* Khó khăn:
Tuy nhiên, đối với học sinh lớp tôi thì trình độ không đồng đều. Có ít học sinh
đọc đúng, nhanh và đọc diễn cảm được. Chỉ có một hai học sinh khá giỏi đọc
được. Còn lại đa số học sinh đọc còn ngắc ngứ, lý nhí, thiếu dấu, sai dấu, chưa tốt.
Một số em còn mắc lỗi phát âm, chủ yếu là lỗi phát âm do từ địa phương.
Đa số học sinh là người đồng bào, người địa phương sự tiếp thu còn chậm.
Phụ huynh học sinh còn thiếu sự quan tâm đến học sinh. Hầu như phó mặc cho
giáo viên, nhà trường. Một số em học sinh, học còn yếu thì thường xuyên nghỉ học
trong các buổi phụ đạo dẫn đến học sinh đã yếu thì lại càng yếu. Học sinh có tâm
lý sợ thầy, cô nên giữa giáo viên và học sinh luôn có khoảng cách.
Điều kiện hoàn cảnh gia đình các em đa số là khó khăn. Việc mua đồ dùng
học tập cho các em hầu như là không có. Ngoài ra sự quan tâm của cấp trên đối
với trường, lớp còn hời hợt còn mang tính hình thức. chưa bám sát đến đối tượng
học sinh.

Đây là kết quả khảo sát chất lượng đầu năm môn Đọc lớp 5A - lớp tôi chủ
nhiệm năm học 2012- 2013.
TSHS

Giỏi
Khá
SL
TL
SL
TL
2
7,69 %
4 15,38%
Học sinh người địa phương: 26 em

Trung bình
SL
TL
12 64,15%

Yếu
SL
TL
8
30,76%

Tổng số học sinh nữ : 8 em
Tổng số học sinh nam: 18 em
5

Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Như vậy, chất lượng đọc thực tế cho thấy còn thấp (đọc không tốt dẫn đến kĩ
năng viết chính tả, làm văn, học các môn khác còn thấp).
II. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN ĐỌC CHO HỌC SINH YẾU.
Trong một giờ tập đọc tôi luôn chú ý: Rèn cho học sinh kỹ năng đọc ngày
càng thành thạo. Đây là yêu cầu có tính đặc trưng của phân môn tập đọc. Dạy tập
đọc cho học sinh chính là quá trình làm việc của thầy và trò để thực hiện hai hình
thức: Đọc thành tiếng và đọc thầm. Đây chính là: “ Hai biện pháp dạy đọc”. Hai
hình thức đọc này gắn bó chặt chẽ với nhau, cộng tác cùng thực hiện để đạt một
mục đích cuối cùng của đọc: Thông hiểu nội dung văn bản.
Chất lượng đọc thành tiếng bao gồm 4 mức độ: đọc đúng, đọc lưu loát, đọc
có ý thức ( thông hiểu nội dung văn bản ) và đọc diễn cảm.
Chất lượng của đọc thầm chỉ gồm 3 mức độ đầu, đọc diễn cảm không được
bàn đến khi nói về đọc thầm.
1. Chuẩn bị cho việc đọc:
a) Giáo viên: Trong một tiết tập đọc sự chuẩn bị của giáo viên là không thể thiếu
được. chuẩn bị từ đồ dùng đến nội dung bài giảng.
Mỗi một tiết tập đọc bao giờ chúng ta cũng cần phải dùng đến tranh minh
hoạ. Tranh minh hoạ giúp học sinh hiểu một phần nào đó của bài. Thông qua tranh
minh hoạ giáo viên cũng dễ dàng giới thiệu bài mới. Cho nên trong một tiết dạy
tập đọc giáo viên không thể không có tranh minh hoạ.
Nội dung bài giảng là điều kiện tiên quyết để giúp học sinh đọc tốt, học tốt
môn tập đọc nội dung cần phải rõ ràng, hình thức tổ chức phải phong phú. Thu hút
được học sinh vào trong quá trình giảng dạy. Vì vậy sự chuẩn bị về bài giảng là
rất quan trọng.
b) Học sinh:
Ngoài ra sự chuẩn bị không thể thiếu được trong quá trình đọc và học tập của
học sinh đó là: Phải luôn chú ý đến tư thế đọc của mình. Khi ngồi đọc cần ngay
ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 25 - 30 cm, cổ và đầu thẳng không

được tỳ ngực vào bàn. Khi cô giáo gọi đọc phải bình tĩnh, tự tin, không hấp tấp
đọc ngay. Tư thế đứng đọc phải đàng hoàng, thoải mái, sách phải được mở rộng

6


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
và cầm bằng hai tay, Tay trái cầm vào gáy của cuốn sách, tay phải cầm vào cạnh
của sách.
Học sinh hiểu khi đọc thành tiếng: Các em đọc không phải chỉ cho mình thầy
giáo mà để cho tất cả các bạn trong lớp cùng nghe, nên cần đọc đủ cho tất cả nghe
rõ. Nhưng không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên. Đó là một số điều cần phải
chuẩn bị trong quá trình giảng dạy cũng như trong quá trình học của học sinh.
2. Luyện đọc đúng:
a. Khái niệm:
Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác, không
có lỗi. Đọc đúng là không đọc thừa, không sót từng âm, vần và tiếng. Đọc đúng
bao gồm đọc đúng các âm thanh ( đúng các âm vị ), nghỉ ngắt hơi đúng chỗ (đọc
đúng ngữ điệu).
b. Biện pháp:
Đầu năm tôi đã phân loại để nắm được trình độ đọc của học sinh: Từng đối
tượng học sinh tôi lại có từng biện pháp riêng. Từ đó có kế hoạch luyện đọc cho
từng em. Trước khi lên lớp, tôi dự tính các lỗi học sinh lớp tôi dễ mắc, những từ,
những tiếng thường hay mắc, để tôi có hướng chuẩn bị cho các em.
Bảng thống kê học sinh đọc:
Cách đọc
của học

Học sinh đọc

Học sinh đọc

thiếu dấu, sai

còn ngắt nghỉ

dấu

không đúng

Vàng Seo Lìn

Cư Thị Sáo

Hãng Seo Lình

Sùng Seo Dình

Gìang Seo Bình

Lý Seo Nhà

Sùng Quản Hồng

Cư Thi Sính

Gìang Thị Thỏa

Ma Văn Thương

Hoàng Văn Phong

Liều Thị Dúng

Sùng Thị Dung

Sùng Thị Xuân

Sùng Seo Tình

Liều Seo Thành

Đào A Banh

Ma Seo Mành

Gìang Thị Sai

Ma Seo Dế

Thào Seo Trường

Ma Seo Khoa

Vàng Seo Của

Học sinh đọc tốt

sinh

Học sinh

Gìang Thị Lan

Học sinh đọc
còn nhỏ.

Sùng Seo Thề
Gìang Seo Canh

7


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Thông qua cách phân loại học sinh và bảng thống kê học sinh trong lớp tôi.
Trong tiết tập đọc. Phần luyện đọc học sinh thường không chú ý đến bạn đang đọc
nên:
Trong một tiết tập đọc bất kỳ tôi thường hướng dẫn chung các em là: Khi
thấy bạn đọc sai dấu thanh hay bất kỳ lỗi nào trong bài tập đọc. Thì các bạn khác
trong lớp phải chú ý đồng thanh đọc lại những từ, tiếng sai đó. Học sinh đọc sai có
nhiệm vụ đọc lại từ, tiếng đó. Từ đó giúp học sinh đang trong quá trình đọc, đọc
đúng hơn, đọc tốt hơn. Phát huy tính tích cực chủ động sảng tạo của học sinh.
Cũng thông qua đó mà giúp các bạn học sinh khác thường đọc sai cần có ý thức và
cách đọc, lần sau phải chú ý hơn. Ngoài ra còn giúp giáo viên nhanh chóng lắm
bắt được tình hình học sinh của mình. Giúp cho tiết học có hiệu quả hơn, học sinh
sẽ đọc được nhiều hơn và tốt hơn. Từ đó hiểu nội dung của bài nhanh hơn.
* Luyện đọc đúng các âm đầu:
Đọc đúng các âm khó đối với địa phương ví dụ : quẹo vô, truyền thuyết, tháp
khoan, mải miết, ngạc nhiên, chất phác, ngõ vắng… Phần luyện này tôi kết hợp
trong lúc đọc cá nhân.

Ví dụ: Khi dạy bài: “ Kì diệu rừng xanh”
Học sinh A đọc đoạn 3 sai là “leng lách và mải miếc”. Học sinh cả lớp biết
hai tiếng sai “ leng và miếc” học sinh sẽ đồng thanh đọc lại: bạn đọc sai, sửa lại là:
“ len lách và mải miết”.Học sinh A tự khắc lại cho đúng. Sau đó tôi ghi những từ
học sinh đọc sai lên bảng. Hết phần luyện đọc thứ nhất tôi gọi 2 đến 3 học sinh
khác nhắc lại toàn bộ những từ học sinh đọc sai.
Đọc đúng bao gồm đúng cả tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu câu. Việc
ngắt nghỉ hơi phải phù hợp với các dấu câu: Nghỉ một nhịp ở dấu phẩy, nghỉ hai
nhịp ở dấu chấm. Nếu trong một câu văn dài khó đọc. Tôi dựa vào nghĩa và quan
hệ ngữ pháp để xác định cách ngắt nhịp đúng các câu:
Ví dụ:
“ Những con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ / chuyền nhanh như tia chớp”.//
“Những con chồn sóc với chùm lông đuôi to/ đẹp / vút qua / không kịp đưa
mắt nhìn theo”.//

8


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Sau một hồi len lách mải miết,/ rẽ bụi rậm,/ chúng tôi nhìn thấy một bãi cây
khộp.//
Đối với những bài thơ ngắt nghỉ cần đúng với nhịp thơ.
Ví dụ: Bài “ Ê- mi-li, con…”,
Đây là thể thơ tự do khi đọc cần chú ý ngắt nhịp đúng, phù hợp với ý nghĩa
của câu thơ, đoạn thơ. Cần đọc vắn tắt các dòng thơ sau:
Nhân danh ai?//
Bay mang những B.52//
Những na pan, hơi độc//
Đến Việt Nam//
………

Đêm nay mẹ đến tìm con//
Con sẽ ôm lấy mẹ / mà hôn//
Cho cha nhé//
Với bài thơ lục bát “ Hành trình của bầy ong ”, nhịp thơ phổ biến 3 / 5 ;3/3 và 4/
4:
“ Bầy ong rong ruổi / trăm miền//
Rù rì đôi cánh / nối liền mùa hoa//
Nối rừng hoang / với biển xa//
Đất nơi đâu / cũng tìm ra ngọt ngào//
……………………………
Chắt trong vị ngọt / mùi hương//
Lặng thầm thay / những con đường ong bay//
Trải qua mưa nắng vơi đầy//
Men trời đất / đủ làm say đất trời//
Với thể thơ 5 chữ, nhịp 3/ 2, 2 /3 trong bài “ Trước cổng trời”:
Nhìn ra xa / ngút ngát//
Bao sắc màu / cỏ hoa//
Con thác / réo ngân nga//
Đàn dê / soi đáy suối//

9


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
…………………….
Những người Dáy,/ người Dao//
Đi tìm măng,/ hái nấm//
Vạt áo chàm / thấp thoáng//
Nhuộm xanh / cả nắng chiều//
Đối với một bài thơ, đoạn văn, câu văn học sinh đọc cá nhân thành tiếng chưa

ngắt nghỉ hơi đúng, tôi cho một học sinh khác đứng tại chỗ hoặc lên bảng đánh
dấu lại chỗ ngắt, nghỉ hơi và cho vài HS đọc lại.
Ví dụ dạy bài: “Kì diệu rừng xanh ”.
Tôi cho học sinh nêu: chỗ ngắt và những từ ngữ cần nhấn giọng còn giáo viên
dùng kí hiệu gạch chéo chỗ ngắt (Học sinh thực hiện nghỉ một nhịp) nghỉ (Họ sinh
thực hiện nghỉ hai nhịp), gạch chân chỗ cần nhấn giọng ( Vì học sinh đọc cá nhân
chưa biết cách ngắt nghỉ). Thông qua cách thực hiện như vậy khiến học sinh đọc
tốt hơn, từ đó hiểu nội dung của câu hay toàn văn bản một cách nhanh hơn. Học
sinh tiếp thu tri thức được tốt nhất.
“ Những chiếc chân vàng / giẫm trên thảm lá vàng /và sắc nắng cũng rực vàng
trên lưng nó.//”
3. Luyện đọc lưu loát:
a. Khái niệm:
Đọc lưu loát là nói đến mức độ đọc về mặt tốc độ, đọc không ê a, ngắc ngứ.
Tốc độ đọc nhanh chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng. Khi đọc phải chú ý xác
định tốc độ để cho người nghe hiểu kịp được.
Nhưng đọc nhanh không phải là đọc liến thoắng. Tốc độ chấp nhận được của
đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng với tốc độ của lời nói. ( Tốc độ đọc thành
tiếng lớp 5 tối thiểu khoảng 120 phút ). Khi đọc thầm thì tốc độ đọc sẽ nhanh hơn
nhiều.
b. Biện pháp:
Biện pháp này tôi thực hiện chủ yếu dành cho học sinh khá giỏi như em
Sùng Seo Dình, Liều Thị Dúng, Cư Thị Sính. Giáo viên hướng dẫn cho học sinh

10


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
làm chủ tốc độ bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc thầm theo. Ngoài ra, giáo viên
còn dùng biện pháp đọc tiếp nối trên lớp, đọc nhẩm có sự kiểm tra của giáo viên,

của bạn để điều chỉnh tốc độ. Thường luyện đọc lưu loát này tôi đặt trong hoạt
động , Học sinh đọc mẫu toàn bài là chủ yếu.
Ví dụ: Khi học sinh đọc cá nhân toàn bài hoặc đọc một khổ thơ, một đoạn
văn giáo viên đều nhắc cả lớp đọc thầm theo. Thầy cần sử dụng những trò chơi
cuối giờ gây hứng thú cho học sinh như: Thi đọc tiếp sức, đọc thơ truyền điện, thả
thơ,..... Kết thúc trò chơi bao giờ giáo viên cũng cho học sinh bình chọn và tuyên
dương nhóm đọc nhanh nhất, giỏi nhất và gợi ý rút kinh nghiệm cho lần chơi sau.
Muốn học sinh đọc nhanh, đúng tốc độ cần có sự chuẩn bị bài ở nhà tốt, học
sinh phải được đọc trước nhiều. Muốn vậy cần phải khơi dậy sự thi đua giữa các
em. Em nào đọc chậm thầy phải giúp các em luyện thêm ở các giờ tự học hay phụ
đạo.
4. Luyện đọc có ý thức ( Đọc hiểu).
a. Khái niệm:
Để giúp học sinh đọc cảm nhận văn bản, hiểu văn bản thì trong việc dạy môn
tập đọc phải chú ý rèn luyện khả năng đọc hiểu cho học sinh. Đó là vấn đề cần
thiết, quan trọng đối với học sinh lớp 5. Có hiểu nội dung bài văn, bài thơ thì mới
có cách đọc đúng, đọc hay và diễn cảm được.Việc luyện đọc hiểu thường được
thực hiện trong bước đọc thầm trong hoạt động 2 Tìm hiểu bài.
Sự thực thì đọc thầm có ưu thế hơn hẳn đọc thành tiếng ở chỗ nhanh hơn đọc
thành tiếng từ 1,5 đến 2 lần. Nó có ưu thế hơn hẳn để tiếp nhận, thông hiểu nội
dung văn bản vì người ta không phải chú ý đến việc phát âm mà chỉ tập trung để
hiểu nội dung điều mình đọc. Hiệu quả của đọc thầm được đo bằng khả năng
thông hiểu nội dung văn bản đọc.
Do đó, dạy đọc thầm chính là dạy đọc có ý thức, đọc hiểu. Kết quả đọc thầm
phải giúp học sinh hiểu nghĩa của từ, cụm từ, câu, đoạn, bài tức là toàn bộ những
gì đọc được.
b. Biện pháp:
11

Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Kết hợp chặt chẽ giữa việc tìm hiểu bài với việc luyện đọc. GV hướng dẫn
học sinh rèn đọc đến đâu tìm hiểu bài ngay đến đó: Ví dụ như trong bài có nội
dung đoạn 1 và cũng trả lời cho câu hỏi số 1 thì giáo viên nên cho học sinh tìm
hiểu nội dung của đoạn đó ngay. Không tách rời hai khâu tìm hiểu bài và rèn
đọc.GV nêu yêu cầu trước khi HS đọc bài hay đọc đoạn văn để HS đọc và có định
hướng hiểu văn bản.
Ví dụ: Dạy bài văn “ Sự sụp đổ của chế độ a- pác- thai”.
Đọc thầm lần 2: Trước khi tìm hiểu nội dung đoạn 1,2, cho 1 học sinh đọc
đoạn 1,2. Cả lớp đọc thầm theo. Giáo viên hỏi: Dưới chế độ A- pác- thai, người
dân da đen bị đối xử như thế nào?
Đọc thầm lần 3:Trước khi tìm hiểu nội dung đoạn 3,cho cả lớp đọc thầm đoạn
3. Giáo viên giao nhiệm vụ: - Người dân Nam Phi đã làm gì để xoá bỏ chế độ
phân biệt chủng tộc?
Đọc thầm lần 4: Gọi 1 học sinh đọc toàn bài . Đồng thời cả lớp đọc thầm.
Giáo viên giao nhiệm vụ: Theo em, vì sao cuộc đấu tranh chống chế độ a- pácthai được đông đảo mọi người dân trên thế giới ủng hộ?....Thông qua tìm hiểu nội
dung của từng đoạn thì giáo viên kết hợp cho học sinh tìm hiểu nội dung của toàn
bài.
Như vậy là giáo viên đã cho học sinh đọc thầm trước khi phân tích nội dung
bài, đồng thời với đọc cá nhân thành tiếng để học sinh nắm được nội dung văn bản
và từ đó có cách đọc đúng. Như vậy đã kết hợp nhuần nhuyễn giữa đọc thành
tiếng và đọc thầm.
Để giúp học sinh đọc hiểu tốt, GV cần chuẩn bị hệ thống câu hỏi để học sinh
nêu nội dung, nghệ thuật, cách đọc bài. GV chú ý các câu hỏi để học sinh tìm hiểu
nghĩa của từ, đặt câu để làm rõ nghĩa từ; tìm các từ đồng nghĩa, trái nghĩa. Nếu
giáo viên thấy câu hỏi trong sách giáo khoa quá khó đối với học sinh vùng
mình.Tức học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì giáo viên có thể tách câu hỏi thành
các ý nhỏ để học sinh dễ hiểu hơn. Để học sinh có thể nắm được nội dung của bài.
Trong trường hợp mà học sinh không trả lời được thì giáo viên có thể sử dụng câu
12

Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
hỏi đúng sai để học sinh có thể nắm bắt được bài. Không nên sử dụng quá nhiều
phương pháp giảng giải trong quá trình tìm hiểu bài.
Yêu cầu học sinh nắm ý chính của đoạn, của bài, lập được dàn ý, hiểu được
giá trị nghệ thuật của bài văn, bài thơ. Tất cả việc phân tích trên nhằm cho học
sinh hiểu nội dung, nghệ thuật bài để có cách đọc đúng, đọc diễn cảm.
5. Luyện đọc diễn cảm.
a. Khái niệm:
Đọc diễn cảm là một yêu cầu đặt ra khi đọc những câu văn bản văn chương
hoặc có các yếu tố của ngôn ngữ nghệ thuật. Đó là việc đọc thể hiện ở kỹ năng
làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng giọng, cường độ giọng....... để biểu đạt đúng ý nghĩ
và tình cảm mà tác giả đã gửi gắm trong bài đọc, đồng thời biểu hiện được sự
thông hiểu, cảm thu của người đọc đối với tác phẩm. Đọc diễn cảm thể hiện năng
lực đọc ở trình độ cao và chỉ thực hiện được trên cơ sở đọc đúng và đọc lưu loát.
b. Biện pháp:
Nội dung của bài đọc đã qui định ngữ điệu của nó nên tôi không bao giờ áp
đặt sẵn giọng đọc bài mà để học sinh tự nêu cách đọc và đọc trên cơ sở hiểu từ,
hiểu nghĩa. GV không chỉ là người lắng nghe, sửa cách đọc của từng học sinh mà
còn phải luôn kích thích, động viên học sinh cố gắng đọc diễn cảm.
Ví dụ: Cứ cuối mỗi giờ tập đọc giáo viên nên cho học sinh tự thể hiện mình qua
việc đọc diễn cảm:
+ Em hãy đọc đoạn văn (hoặc khổ thơ) mà em thích nhất cho thầy và cả lớp
cùng nghe.
+ Hoặc giáo viên tổ chức các hình thức thi đọc diễn cảm, đọc phân vai, đóng
kịch......( đối với các tác phẩm có nhiều lời hội thoại ).
Đọc diễn cảm chỉ có được trên cơ sở hiểu thấu đáo bài đọc. Đọc diễn cảm yêu
cầu đọc đúng giọng vui, buồn, giận dữ, trang nghiêm......... phù hợp với từng ý cơ
bản của bài đọc, phù hợp với kiểu câu, thể loại, đọc có cảm xúc cao, biết nhấn

giọng ở từ ngữ biểu cảm, gợi tả, phân biệt lời nhân vật, lời tác giả.
Để đọc diễn cảm, người đọc phải làm chủ được chỗ ngắt giọng ( kỹ thuật ngắt
giọng biểu cảm ), làm chủ được tốc độ đọc ( độ nhanh, chậm, chỗ ngân hay dãn

13


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
nhịp đọc ), làm chủ cường độ giọng ( đọc to hay nhỏ, nhấn giọng hay không ) và
làm chủ ngữ điệu ( độ cao của giọng đọc, lên giọng hay hạ giọng ).
Ở tiểu học, khi nói đến đọc diễn cảm, người ta thường nói về một số kỹ thuật
như ngắt giọng biểu cảm, sử dụng tốc độ và ngữ điệu.
Ngắt giọng biểu cảm là phương tiện tác động đến người nghe, thiên về cảm
xúc. Ngắt giọng biểu cảm là những chỗ lắng, sự im lặng có tác dụng truyền cảm,
góp phần tạo nên hiệu quả nghệ thuật cao. Đó là sự ngắt giọng có ý đồ nghệ thuật.
Ví dụ với bài “ Những cánh buồm” “Cha dắt con đi…. có 2 cách ngắt:
+ Nếu ngắt “ Cha dắt con đi / dưới ánh mai hồng ” thì cảnh ở đây thấy bình
thường, không có gì nổi bật.
+ Nếu ngắt “ Cha dắt con / đi dưới ánh mai hồng” thì hay hơn, câu thơ giàu hình
ảnh, thật nên thơ,..........
Tốc độ đọc ảnh hưởng đến sự diễn cảm, đặc biệt là chỗ có thay đổi tốc độ gây
sự chú ý, có giá trị biểu cảm tốt.
Ví dụ khi đọc bài “ Bầm ơi ” đọc chậm lại, nhịp dãn ra thì bài thơ sẽ đọng lại
trong lòng người đọc tình cảm tha thiết,sâu nặng giữa mẹ và con hơn là đọc với
tốc độ bình thường như những bài thơ khác trong bài.
Ngữ điệu : là sự lên cao hay hạ thấp giọng. Mỗi kiểu câu chia theo mục đích
nói đều có ngữ điệu riêng, hạ giọng cuối câu kể , lên giọng ở câu hỏi.
Ví dụ : Đọc bài : “ Ê- mi- li, con…”
Ở từng khổ thơ, chú ý thay đổi giọng một cách linh hoạt, phù hợp với dấu câu
và lời nhân vật.

- Khổ 1 : Lời của chú Mo- ri- xơn đọc giọng trang nghiêm, lời của bé
Ê- mi- li đọc giọng ngây thơ.
- Khổ 2 : Đọc giọng phẫn nộ, đau thương, nhấn giọng từ “tội ác”,“chồng chất”
“giết”
…Tội ác bay chồng chất
Nhân danh ai
Bay mang những B.52
Những na pan, hơi độc

14


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Đến Việt Nam
Giết những con người chỉ biết yêu thương
Giết những trẻ em chỉ biết đến trường
Giết những đồng xanh bốn mùa hoa lá
Và giết cả những dòng sông của thơ ca nhạc hoạ.
- Khổ 3 : Đọc giọng yêu thương, nghẹn ngào, xúc động
- Khổ 4 : Đọc chậm với giọng xúc động trước hành động dũng cảm của chú Mori- xơn…
Như vậy, ngữ điệu là sự hoà đồng của chỗ ngừng, tốc độ, chỗ nhấn giọng, cao
độ... tạo nên âm hưởng của bài đọc. Đọc diễn cảm không phải là đọc sao cho
“ điệu”, thiếu tự nhiên, dựa vào ý thích chủ quan của người đọc.
Đọc diễn cảm là sự sử dụng ngữ điệu để diễn tả cảm xúc của bài đọc. Hoà
nhập được với bài văn, bài thơ, có cảm xúc sẽ tìm thấy ngữ điệu thích hợp. Chính
văn bản qui định ngữ điệu cho người đọc chứ không phải người đọc tự đặt ra ngữ
điệu.
Để đọc diễn cảm hay, tôi luôn đàm thoại cho học sinh hiểu ý đồ tác giả, thảo
luận vì sao đọc như vậy. Sử dụng hình thức đọc phân vai. Hay khi học sinh đọc cá
nhân, giáo viên đọc mẫu, tôi thường đặt câu hỏi: Vì sao đọc như thế? Chỗ nào

trong cách đọc của cô làm em thích?
Những học sinh đọc còn kém, giáo viên cần kiên trì luyện tập thêm, không bỏ
qua mà cũng không đòi hỏi ráo riết. Tôi còn tổ chức theo nhóm để các em khá,
giỏi kèm cặp các em kém.
6. Chú ý đọc mẫu của giáo viên và cách ghi bảng:
a. Đọc mẫu của giáo viên:
Giáo viên đọc mẫu tốt cũng đã dạy học sinh đọc rất nhiều. Bởi vậy, trước giờ
tập đọc, GV phải nghiên cứu nội dung, cách đọc và tập đọc nhiều lần.
Có nhiều cách đọc mẫu:
+ Đọc mẫu toàn bài: để giới thiệu, gây hứng thú cho học sinh.
+ Đọc câu , đoạn: Giúp học sinh nhận xét, giải thích, tìm ra cách đọc.
15


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt mơn Tập đọc ở lớp 5
Vậy là, tuỳ theo từng bài mà giáo viên đọc cả bài hoặc một đoạn. Đọc vào đầu
tiết hay cuối tiết...
Ví dụ dạy bài: “ Tác phẩm của Si- le và tên phát xít ”, GV đọc mẫu đoạn 1, đó là
đoạn khó đọc, học sinh đọc chưa tốt.
Dạy bài “ Kì diệu rừng xanh”, GV đọc mẫu cả bài để tạo hứng thú cho HS vì
đây là một bài văn tả cảnh,có nhiều từ gợi tả, gợi cảm cần nhấn giọng mà HS thì
thường chưa thể hiện được cảm xúc đó.
b. Cách trình bày bảng:
Bảng lớp cũng là một đồ dùng trực quan giúp học sinh đọc tốt. Chính vì
vậy, giáo viên ln trình bày bảng gọn, rõ, đảm bảo tính đặc trưng của bộ mơn để
học sinh nhìn vào cũng có được cách đọc.
Tiêu đề và thứ ngày tháng năm, giáo viên có thể đặt ở giữa bảng lớn. đầu bài giáo
viên viết phấn màu. Sau đó chia bảng thành hai phần bằng nhau một bên ghi
luyện đọc, một bên ghi tìm hiểu bài. Phần luyện đọc giáo viên có thể nghi những
câu văn dài khó đọc và những từ học sinh đọc sai. Phần tìm hiểu bài giáo viên có

thể ghi những từ cần giải nghĩa trong bài và nội dung chính của bài.
Ví dụ:

Thứ hai ngày 1 tháng 11 năm 2012
Tập đọc
Tiết 17:

Cái gì quý nhất

I. Luyện đọc:

II. Tìm hiểu bài:

- Câu văn dài khó đọc: Không có - Ghi từ giải nghóa.
người lao động thì không có lúa gạo, Tranh luận:
khồng có vàng bạc, nghóa là tất cả Phân giaiû:
mọi thứ đều không có, và thì giờ cũng Nội dung chính: Hiểu vấn đề tranh
trôi qua một cách vô vò mà thôi.

luận và ý được khảng đònh qua tranh

- Từ khó đọc: Phụ thuộc vào học sinh luận: Người lao động đáng quý nhất.

16


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt mơn Tập đọc ở lớp 5
vùng miền mà ta ghi những từ khó lên
bảng.
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:

Sau khi đã áp dụng một số biện pháp trên vào việc giảng dạy phân mơn tập
đọc, tơi thấy HS có tiến bộ rõ rệt. Bản thân các em cũng ý thức hơn khi đọc bài.
Các em khơng còn ngại ngùng, e dè khi đọc diễn cảm trước cả lớp (hay lúc có
đơng người dự), hoặc khơng còn đọc qua loa, nhanh nhanh cho xong bài mà các
em có sự chuẩn bị kĩ càng hơn, có sự thi đua trước lớp. Các em học yếu cũng có
tiến bộ hơn trước, tuy các em chưa đọc được diễn cảm nhưng khơng còn mắc lỗi
như trước kia…Tuy rằng, đây chỉ mới là kết quả hết sức khiêm tốn và việc “ rèn
đọc cho HS trong giờ tập đọc” là một q trình lâu dài song tơi vẫn thấy vui vì các
biện pháp mình thực hiện bắt đầu có hiệu quả. Nhờ đó chất lượng mơn Tiếng Việt
lớp tơi được nâng lên. Học sinh đọc bài tốt hơn trước, bài làm đạt kết quả khá giỏi
tăng, học sinh yếu giảm dần.
Cụ thể kết quả được thể hiện ở các lần kiểm tra định kì ở học kì I, năm học
2012- 2013 như sau:

Thời điểm
Đầu năm
26

Cuối tháng
12

Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

2

7,69 %

4

15,38%

12

64,15%

8

30,76%

3

11,53%

5

19,23%

13

50%

5

19,23%

IV. NHƯỢC ĐIỂM CỦA CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÊN:
Khơng có phương pháp nào là phương pháp tối ưu. “Một số biện pháp giúp
học sinh tiến bộ” của tơi cũng vây. Cũng có những nhược điểm mà tơi muốn cùng
bạn đọc cùng như mọi người trong trường cùng đưa ra giải pháp tối ưu nhất.
- Khi cho học sinh đọc cá nhân thì học sinh cả lớp đọc đồng thanh như vậy
thì học sinh đang đọc sẽ có cảm giác sợ mình đọc sai nên chú ý vào cách đọc cho
đúng. Từ đó dẫn đến cách ngắt nghỉ của học sinh thường khơng chính xác.
17


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
- Nên khi học sinh tìm hiểu bài sẽ không hiểu một số nội dung trong bài.
Hay có thể hiểu sang nội dung khác. Dẫn đến giáo viên hướng dẫn học sinh rất

khó khăn. Giáo viên phải sử dụng nhiều phương pháp thì học sinh mới có thể học
sinh hiểu được bài.

C. PHẦN KẾT LUẬN:
Việc rèn đọc cho học sinh là rất cần thiết và không thể thiếu trong dạy - học
Tiếng Việt. Nhưng không phải chỉ đưa ra biện pháp khắc phục là có thực hiện một
cách có hiệu quả. Luyện đọc cho học sinh là một quá trình lâu dài, đòi hỏi người
giáo viên phải kiên trì, bền bỉ, không nóng vội. Bởi vì có những học sinh tiến bộ
ngay trong vài tuần nhưng cũng có những học sinh sự tiến bộ diễn ra rất chậm, có
khi vài tháng, thậm chí cả một học kì…Nếu giáo viên không biết chờ đợi mà nôn
nóng thì chắc chắn sẽ thất bại.
Trong quá trình giảng dạy, giáo viên luôn quan sát, kiểm tra,…từ đó phát
hiện ra những khó khăn, vướng mắc và có biện pháp giúp đỡ các em kịp thời (phù
hợp với từng đối tượng ).
Giáo viên không ngừng học hỏi, tự tìm hiểu,nghiên cứu để nâng cao trình
độ tay nghề.Giáo viên có nắm chắc kiến thức thì mới có thể giúp học sinh sửa lỗi
và khắc phục lỗi một cách có hiệu quả.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi vận dụng trong quá trình giảng dạy
thực tế của lớp mình. Tuy kết quả bước đầu chưa cao, nhưng với sự nhiệt tình và
nỗ lực khả năng của tôi, tôi cũng có được một số kinh nghiệm trên. Rất mong
nhận được ý kiến đóng góp của BGH nhà trường cùng các bạn đồng nghiệp để
việc giảng dạy phân môn Tập Đọc trong lớp nói riêng và trường Đinh Tiên Hoàng
nói chung được nâng cao và hiệu quả.

*Kiến nghị: Mong nhà trường kết hợp với Đoàn – Đội tổ chức mỗi năm 2 – 3
đợt giao lưu tiếng việt cho các em .
Kính mong phòng GD thường xuyên tổ chức các đợt giao lưu Tiếng Việt cụm
cho HS thiểu số , để các em ngày càng thành thạo tiếng phổ thông hơn .

D. Ý KIẾN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC.

18


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5
Người ta thường nói: “ Không có cái gì là hoàn hảo” . Giải pháp hữu ích của tôi
cũng vậy còn có nhiều thiếu sót mong được sự đóng góp của hội đồng khoa học và
đồng nghiệp.
Tôi xin trân thành cảm ơn!
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………….
Đinh Tiên Hoàng , ngày 21 tháng 1 năm 2013
Người viết

Trương Văn Chiến

19


Gỉai pháp hữu ích rèn học sinh đọc tốt môn Tập đọc ở lớp 5

MỤC LỤC
A. Phần mở đầu.

I.

Lý do chon đề tài

II.

Mục đích chọn đề tài

B. Phần nội dung
I. Thực trạng
II. Một số biện pháp thực hiện
III. Kết quả đạt được.
IV.

Nhược điểm của các phương pháp trên

Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 3
Trang 4
Trang 16

C. Phần kết luận.

Trang 16

D. Ý kiến của hội đồng khoa học

Trang 17

20