skkn một số biện pháp “nâng cao công tác chủ nhiệm lớp”

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LONG AN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỨC HÒA
–«—

TÊN ĐỀ TÀI:

TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC
SINH KHI HỌC MƠN GDCD THƠNG QUA
PHƯƠNG PHÁP TRỊ CHƠI.

HỌ VÀ TÊN: BÙI THỊ CẨM TÚ
CHỨC VỤ : GIÁO VIÊN
NƠI CÔNG TÁC: TRƯỜNG THCS ĐỨC LẬP
ĐỨC HÒA - LONG AN
NĂM HỌC : 2015 - 2016

1


LÔØI CAÛM ÔN
Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu này, tôi gặp nhiều khó
khăn do thiếu tài liệu nhưng được sự giúp đỡ của đồng nghiệp đã giúp tôi
hoàn thành đề tài này.
Từ đó giúp tôi có thêm vốn kinh nghiệm trong việc giảng dạy và giáo
dục học sinh. Tuy nhiên trong đề tài này còn có nhiều thiếu sót rất mong các
đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo thông cảm.
Người thực hiện đề tài xin chân thành cảm ơn :
- Ban giám hiệu trường THCS Đức Lập đã tạo điều kiện cho tôi thực
hiện đề tài này.
- Quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp nhiệt tình đóng góp ý kiến và
giúp đỡ.

- Các độc giả cung cấp cho tôi nguồn tài liệu tham khảo.
Tôi xin chân thành kính chúc quý thầy cô, bạn đồng nghiệp và các độc
giả luôn dồi dào sức khỏe, công tác tốt để dìu dắt đàn em thân yêu.

Trân trọng kính chào.

2


MUÏC LUÏC
Phần I : PHẦN MỞ ĐẦU
I) Lý do chọn đề tài
II) Mục đích nhiệm vụ
III) Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
IV) Thời gian nghiên cứu
V) Phương pháp nghiên cứu
VI) Sự đóng góp đề tài cho giáo viên và học sinh
Phần II : NỘI DUNG
I) Cơ sở lý luận
II) Thực trạng
III) Giải pháp
Phần III : KẾT LUẬN
1) Đề xuất, kiến nghị
2) Tài liệu tham khảo

3


PHAÀN I : PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
I) LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI :

Giáo dục công dân(GDCD) là môn học rất quan trọng trong việc hình
thành nên những thế hệ công dân trong tương lai. Môn GDCD là nền tảng để
người công dân làm người thực hiện bổn phận đối với bản thân, gia đình,
nhà trường, cộng đồng và môi trường tự nhiên. Thông qua đó, không chỉ
trang bị cho người học những tri thức đạo đức, pháp luật mà điều quan trọng
là rèn luyện cho học sinh thói quen, kỹ năng và thực hiện hành vi, quan hệ
giao tiếp, ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức chung của xã hội.
Thế nhưng hiện nay, chất lượng và hiệu quả dạy học môn GDCD vẫn
chưa cao, vẫn còn tình trạng học sinh chán học môn GDCD. Vậy, vấn đề đặt
ra là giáo viên dạy môn GDCD như thế nào để học sinh học thích học,
không chán học môn này. Theo tôi, vấn đề cốt lõi là ở chỗ phương pháp dạy
học(PPDH) của người giáo viên. PPDH môn GDCD rất đa dạng, phong phú
bao gồm các PPDH truyền thống và hiện đại như : Đàm thoại, vấn đáp, thảo
luận nhóm, đóng vai, trò chơi, động não, giải quyết tình huống…Tùy từng
nội dung bài học, từng phần, từng điều kiện dạy học của nhà trường mà giáo
viên lựa chọn và sử dụng các PPDH một cách hợp lý và có hiệu quả cao
nhất. Trong đó, theo tôi nghĩ sử dụng phương pháp trò chơi sẽ tạo được sự
hứng thú cho học sinh, làm cho tiết học trở nên nhẹ nhàng nhằm nâng cao
hiệu quả dạy học. Đó cũng là lý do tôi mạnh dạn chọn đề tài : “Tạo hứng thú
cho HS khi học môn GDCD thông qua phương pháp trò chơi” để làm sáng
kiến kinh nghiệm lần này.

II) MỤC ĐÍCH NHIỆM VỤ :
1) Mục đích : Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn GDCD, tạo
sự hấp dẫn, hứng thú, cho học sinh trong quá trình học tập và làm cho môn

4


GDCD thật sự xứng đáng với vị trí, ý nghĩa và tầm quan trọng của bộ môn

trong nhà trường THCS.
2) Nhiệm vụ :
- Trên cơ sở đưa ra cách tiến hành sử dụng phương pháp trò chơi
trong dạy học môn GDCD nhằm nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú
cho học sinh trong quá trình học tập, làm cho tiết học trở nên nhẹ nhàng,
không bị khô khan, nhàm chán nhưng cũng không làm ảnh hưởng tới mục
tiêu của bài học. Đồng thời nâng cao hơn nữa vị thế của môn GDCD trong
nhà trường THCS.
- Để làm được điều đó cần :
+ Hiểu rõ bản chất của phương pháp trò chơi, cách tiến hành trò chơi học
tập…
+ Thực trạng của việc dạy học môn GDCD ở trường THCS, cũng như
việc vận dụng các PPDH hiện đại vào dạy học.
+ Nguyên nhân và hướng khắc phục để nâng cao hiệu quả dạy học môn
GDCD.

III) ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU :
1) Đối tượng nghiên cứu : Là học sinh THCS để từ đó tìm hiểu
những vấn đề khi giáo viên THCS lên lớp giảng dạy môn GDCD.
2) Phạm vi nghiên cứu : Trường THCS Đức Lập – xã Đức Lập
Thượng – huyện Đức Hòa – tỉnh Long An. Đề tài này có thể áp dụng cho tất
cả giáo viên dạy môn GDCD ở THCS.

VI) THỜI GIAN NGHIÊN CỨU :
Qua thời gian nghiên cứu học kì I năm học 2015-2016 ở trường THCS
Đức Lập cũng là thời gian để tôi nghiên cứu hoàn thành đề tài này.

V) PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

+ Phương pháp quan sát sư phạm
5


+ Phương pháp giáo dục
+ Nghiên cứu tài liệu và sản phẩm hoạt động sư phạm
- Phương pháp toán học

VI) SỰ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI CHO GIÁO VIÊN VÀ
HỌC SINH :
- Giúp cho giáo viên có tư liệu, tài liệu tham khảo trong công tác
giảng dạy.
- Giúp cho học sinh ham thích môn Giáo dục công dân.
Đây là sự chắt lọc những kiến thức nhỏ bé giúp các bạn có những
tài liệu chứ không phải là một kho tàng.

.

6


PHẦN II : NỘI DUNG
I) CƠ SỞ LÝ LUẬN :
Luật giáo dục đã xác định : “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp
học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ
năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa…”
Sự nghiệp giáo dục thường xuyên được nâng cao và đổi mới để đáp ứng
nhu cầu phát triển của đất nước. Đối với giáo viên, việc đổi mới dạy học bộ
môn đòi hỏi phải thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ

nghiệp vụ sư phạm, cải tiến phương pháp dạy học phù hợp với nội dung,
mục tiêu môn học là một yêu cầu rất cần thiết. Học sinh ngày nay có điều
kiện tiếp xúc với nhiều phương tiện thông tin, khá nhạy bén với khoa học kỹ
thuật. Một tiết học môn GDCD cho sinh động, không phải chỉ là phô trương
hình thức nhiều phương pháp, mà nên thật sự chú trọng chiều sâu, hiệu quả
của mỗi phương pháp khi sử dụng, nhằm kích thích tư duy, phát huy tính
tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập.
Giảng dạy GDCD để gây hứng thú cho học sinh, giáo viên phải đa dạng
hóa các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học. “Trò chơi” là phương
pháp rất có hiệu quả để thu hút sự tham gia của học sinh. Trong cuộc chơi,
mọi người đều bình đẳng và đều cố gắng thể hiện hết mình. Cụ thể phương
pháp này sẽ có tác dụng :
+ Tăng cường khả năng chú ý nắm bắt nội dung bài học của các em.
+ Nâng cao hứng thú cho người học, góp phần làm giảm mệt mỏi, căng
thẳng trong học tập của học sinh.
+ Tăng cường khả năng giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, và giữa
học sinh với nhau, giúp học sinh rèn luyện các khả năng ứng xử, giao tiếp.
+ Thu hút cả lớp theo dõi tham gia các hoạt động.

7


II) THỰC TRẠNG :
Tại Hội thảo “Đánh giá hiệu quả dạy học môn GDCD tháng 04/2009”,
Bộ Giáo Dục và Đào tạo đã có nhận định sau :
“Giáo viên dạy môn GDCD đã có nhiều cố gắng trong việc đổi mới
phương pháp dạy học.Tuy nhiên, hiện tượng dạy học lệ thuộc vào sách giáo
khoa và sách giáo viên còn phổ biến. Việc rèn luyện kỹ năng, giáo dục thái
độ và hành vi của học sinh trong dạy học môn GDCD thực hiện chưa đạt
được yêu cầu đề ra của chương trình. Nhiều nơi chủ yếu chỉ sử dụng các

thiết bị dạy học môn học tối thiểu do Bộ qui định, chưa quan tâm đến việc tự
làm thiết bị, đồ dùng dạy học. Nhiều cấp quản lý chưa thực sự quan tâm đến
môn GDCD, vẫn xem đó là môn học phụ, nên chưa tạo điều kiện để giáo
viên GDCD nâng cao chất lượng dạy học…”
Thật vậy, nhận thức của đa số giáo viên về đổi mới phương pháp dạy
học là đúng nhưng chưa đầy đủ vị trí, vai trò môn học, còn xem nhẹ, cải tiến
các phương pháp còn chậm, vận dụng chưa đa dạng, kết hợp chưa hiệu quả,
ngại đổi mới vì không muốn mất nhiều thời gian, công sức đầu tư cho việc
chuẩn bị giờ dạy. Giáo viên giảng dạy vận dụng phương pháp hiệu quả còn
thấp, sử dụng hình thức còn đơn điệu, chưa phù hợp với bài học, với thực
tiễn, với đối tượng học sinh địa phương. Thực hiện phương pháp dạy theo
mô hình lấy học sinh làm trung tâm chưa rõ ràng. Vận dụng các yếu tố trực
quan để kích thích người học chưa thật sự sinh động. Học sinh lĩnh hội kiến
thức còn nhàm chán. Từ đó, việc tìm ra phương pháp dạy học tốt nhất, để
khai thác tính năng động của học sinh, gây hứng thú trong giờ học môn
GDCD là một yêu cầu rất cần thiết.

III/ GIẢI PHÁP :
1) Đặc điểm của phương pháp trò chơi :
Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho HS tìm hiểu một
vấn đề hay thể nghiệm những hành động, những thái độ, những việc làm
thông qua một trò chơi học tập nào đó.

8


Trò chơi là phương pháp rất có hiệu quả để thu hút sự tham gia của
học sinh. Trong cuộc chơi, mọi người đều bình đẳng và đều cố gắng thể hiện
hết mình. Vì vậy, tổ chức trò chơi chẳng những là biện pháp để tăng cường
hứng thú trong học tập, nâng cao sự chú ý, thay đổi các trạng thái tâm lý mệt

mỏi trong quá trình nhận thức mà còn là biện pháp rèn luyện các kỹ năng
ứng xử trong giao tiếp, củng cố và phát triển khả năng tự tin của các em
trong học tập và trong hoạt động xã hội.
2) Quy trình thực hiện :
Bước 1 : Giáo viên(hoặc GV cùng HS) lựa chọn trò chơi, giới thiệu trò chơi
và mục tiêu.
Bước 2 : Chuẩn bị các phương tiện, điều kiện cần thiết cho trò chơi. Bước
này bao gồm những việc làm sau :
- Tổ chức người tham gia trò chơi : số người tham gia, số đội tham
gia(mấy đội tham gia).
- Các dụng cụ cần thiết dùng để chơi(nếu có).
Bước 3 : Hướng dẫn chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau :
- GV nêu cách chơi(luật chơi): Từng việc làm cụ thể của từng người
chơi hoặc đội chơi, thời gian chơi, những điều người chơi không được
làm.
- Cách xác nhận kết quả và cách tính điểm chơi…
Bước 4 : Thực hiện trò chơi.
Bước 5 : Đánh giá sau trò chơi. Bước này bao gồm những việc làm sau :
- GV nhận xét thái độ tham gia trò chơi của từng đội, của cá nhân,
những việc làm chưa tốt để rút kinh nghiệm.
- Công bố kết quả của từng đội, cá nhân và tuyên dương, ghi điểm, trao
phần thưởng(nếu có).
Bước 6 : Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi. HS nêu kiến thức, kĩ
năng trong bài học mà trò chơi đã thể hiện.

9


Bước 7 : GV kết luận, định hướng cho HS về cách ứng xử tích cực qua trò
chơi.

3) Ưu điểm của phương pháp trò chơi :
- Qua trò chơi, HS có cơ hội để thể nghiệm thái độ, hành vi. Chính nhờ
sự thể nghiệm này sẽ hình thành được ở các em niềm tin vào những thái độ,
hành vi tích cực, tạo ra động cơ bên trong cho những hành vi ứng xử trong
cuộc sống.
- Qua trò chơi, HS sẽ được rèn luyện khả năng ra quyết định lựa chọn
cho mình cách ứng xử đúng đắn, phù hợp trong tình huống; HS hình thành
được năng lực quan sát, được rèn luyện kĩ năng nhận xét, đánh giá hành vi.
Trò chơi có nhiều HS tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kĩ năng học tập hợp
tác cho các em.
- Bằng trò chơi, việc học tập được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh
động, không khô khan, nhàm chán. HS được lôi cuốn vào quá trình luyện tập
một cách tự nhiện, hứng thú và có tinh thần trách nhiệm, đồng thời giảm sự
căng thẳng, mệt mỏi trong học tập.
- Trò chơi còn tăng khả năng giao tiếp, tạo mối quan hệ gần gũi, thân
thiện giữa HS với HS, giữa GV với HS.
4) Hạn chế :
- Trong quá trình chơi, HS có thể ồn ào, làm ảnh hưởng đến các lớp
khác.
- HS có thể ham vui, kéo dài thời gian chơi, làm ảnh hưởng đến các
hoạt động khác của tiết học.
- Ý nghĩa giáo dục của trò chơi có thể bị hạn chế nếu lựa chọn trò chơi
không phù hợp hoặc tổ chức trò chơi không tốt.
5) Thời điểm vận dụng trò chơi :
Trong dạy học nói chung và dạy học môn GDCD nói riêng, không nhất
thiết giờ học nào cũng bắt buộc phải sử dụng phương pháp trò chơi. Tùy
từng bài, từng phần, từng điều kiện dạy học của nhà trường, khả năng của
10

HS, năng lực và sở trường của GV mà lựa chọn và sử dụng các PPDH một
cách hợp lí. Sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học môn GDCD nhằm:
+ Hình thành kiến thức, kĩ năng mới.
+ Củng cố kiến thức, kĩ năng đã học.
Để đạt được điều đó, chúng ta cần phải chú ý đến thời điểm áp dụng trò
chơi. Thời điểm áp dụng trò chơi hiệu quả, tăng hứng thú cho HS là :
- Sử dụng trò chơi vào đầu giờ học để kiểm tra bài cũ và giới thiệu
bài mới.
- Sử dụng trò chơi để hình thành kiến thức, kĩ năng mới(áp dụng sau
khi tìm hiểu xong phần đặt vấn đề hay phần thông tin, sự kiện).
- Sử dụng trò chơi để củng cố kiến thức, kĩ năng đã học.
6) Một số ví dụ cụ thể khi sử dụng phương pháp trò chơi :
a) Sử dụng trò chơi để giới thiệu bài mới :
Sử dụng trò chơi vào đầu tiết học để bước đầu các em nhận ra nội
dung kiến thức bài học mà các em sắp được học. Đồng thời tạo tâm lý
phấn khởi, thoải mái, hào hứng học tập giảm bớt sự căng thẳng, mệt mỏi
ở tiết học trước(hoặc sự căng thẳng, mệt mỏi do hoàn cảnh xung quanh).
* Trò chơi sắm vai :
** Ví dụ : Khi học bài : Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp
của dân tộc, GV tổ chức cho HS chơi sắm vai để giới thiệu bài mới.
GV quy định thời gian sắm vai tối đa là 5 phút. ( sắm vai ở đầu tiết chỉ
cần 1 nhóm tham gia)
HS chuẩn bị tiểu phẩm(GV hướng dẫn HS chuẩn bị ở tiết học trước)
HS chơi đóng vai với tiểu phẩm :
Hùng(vừa đi vừa ngân nga):
- Dù ai buôn bán trăm bề
Mồng mười tháng tám thì về chọi trâu
- Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ Tổ mồng mười tháng ba.
11

Quân : Cậu lãng mạn thật đấy. Biết ngâm thơ từ bao giờ thế!
Cậu có biết ý nghĩa của các câu ca dao đó không?
Hùng(gãi đầu): Tớ …tớ…ớ!
Lam : A! Câu ca dao nhắc nhở chúng ta phải luôn nhớ về cội
nguồn, nhớ về những giá trị tốt đẹp của dân tộc. Đây là một trong những
truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta.
Hằng : Vậy “Truyền thống” là gì ? Thế nào là truyền thống tốt
đẹp của dân tộc?
Tiểu phẩm kết thúc, GV chuyển vào giới thiệu bài mới : Để giải đáp
câu hỏi của bạn Hằng, chúng ta sẽ tìm hiểu bài học hôm nay.
* Trò chơi tiếp sức :
** Ví dụ : Khi dạy bài : Ôn tập học kỳ I chúng ta sử dụng trò chơi tiếp
sức để tạo tâm lý hứng thú cho học sinh khi học bài mới.
GV chia nhóm(2 nhóm), quy định thời gian chơi(thời gian chơi 3
phút)
GV nêu nhiệm vụ cần thực hiện : Kể tên các bài đạo đức đã học trong
chương trình GDCD 9 học kỳ I ?
GV nêu luật chơi và cách chơi : mỗi nhóm cử một đại diện lên bảng
ghi một bài đạo đức đã học, sau đó về chỗ để bạn khác trong nhóm lên
ghi, tiếp tục cho đến hết thời gian quy định(mỗi bạn chỉ thực hiện 1 lần).
Hết thời gian, nhóm nào có nhiều đáp án nhất, nhóm đó thắng cuộc.
b) Sử dụng trò chơi để hình thành kiến thức, kĩ năng mới cho HS :
* Trò chơi “Tiếp sức”: Trò chơi này áp dụng khi GV yêu cầu HS tìm
những biểu hiện của chuẩn mực đạo đức hay pháp luật trong cuộc sống hàng
ngày.
**Cách thực hiện :
- Luật chơi : Mỗi nhóm cử 1 đại diện lên ghi một biểu hiện sau đó chạy về
chỗ để bạn khác tiếp tục. Mỗi bạn thực hiện ghi một biểu hiện, không được

ghi hai lần.
12


- Chia lớp thành hai nhóm, các nhóm thảo luận tìm ra những biểu hiện hay
các từ cần ghi.
- Giáo viên đưa ra hiệu lệnh : Hai nhóm thực hiện trò chơi, một em lên ghi 1
biểu hiện hoặc từ đã thảo luận. Khi một em ghi xong chạy về chỗ em khác
chạy lên ghi tiếp cứ thế cho hết giờ.
- Mỗi em chỉ được ghi một lần, ghi một biểu hiện, nhóm nào ghi được nhiều
biểu hiện thì thắng.
** Ví dụ :
- Tìm những biểu hiện chí công vô tư hay trái với chí công vô tư ? (lớp 9)
- Tìm những biểu hiện thể hiện lòng biết ơn ? (lớp 7)
- Kể tên những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ? (lớp 9)
- Tìm biểu hiện có văn hóa và thiếu văn hóa ở địa phương ? (lớp 8)
Sau khi hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm trong bài : “ Góp phần xây dựng
nếp sống văn hóa ở cộng đồng dân cư”, GV tổ chức cho HS chơi trò “tiếp
sức” :
GV chia nhóm(2 nhóm) quy định thời gian chơi.( tối đa là 5 phút)
GV nêu nhiệm vụ cần thực hiện : Tìm biểu hiện có văn hóa và thiếu
văn hóa tại nơi mình sống ?
GV nêu luật chơi và cách chơi : mỗi nhóm cử một đại diện lên bảng
ghi một biểu hiện, sau đó về chỗ để bạn khác trong nhóm lên ghi, tiếp tục
cho đến hết thời gian quy định(mỗi bạn chỉ thực hiện 1 lần). Hết thời
gian, nhóm nào có nhiều đáp án nhất, nhóm đó thắng cuộc.
Kết thúc trò chơi, GV nhận xét và tuyên dương nhóm làm tốt.
GV hỏi : Những biểu hiện có văn hóa đem lại lợi ích gì cho gia đình và
cộng đồng ?
HS trả lời, HS ghi phần ý nghĩa.

Sau đó, GV chuyển sang nội dung tiếp theo của bài học.

13


* Trò chơi sắm vai :
** Ví dụ : Sau khi tìm hiểu xong phần ý nghĩa bài : Góp phần xây dựng
nếp sống văn hóa ở cộng đồng dân cư, GV tổ chức cho HS chơi đóng vai
tình huống đã được HS chuẩn bị sẵn. Tình huống : Hàng ngày, một nhóm
HS cá biệt của lớp thường đi xe gắn máy, tụ tập lại chơi đánh bài, thậm chí
hút thuốc lá, nói tục, chửi thề, chọc phá những người xung quanh.
- GV cho một nhóm HS sắm vai, thời gian tối đa : 5 phút.
- HS tự phân vai và sắm vai.
- HS cả lớp nhận xét, đánh giá.
- GV nhận xét, đánh giá tiểu phẩm, tuyên dương, ghi điểm nhóm làm tốt
hoặc phát thưởng (nếu có).
GV kết luận : Đây là những việc làm thiếu văn hóa học sinh cần
tránh. Là học sinh phải ra sức góp phần xây dựng nếp sống văn hóa ở
cộng đồng dân cư bằng những việc làm vừa sức.
c) Sử dụng trò chơi để củng cố kiến thức, kĩ năng đã học : Để củng cố
kiến thức, kĩ năng đã học cho HS chúng ta có thể sử dụng một số trò chơi
sau :
*Trò chơi ô chữ : GV có thể dựa vào nội dung bài học để tạo một ô chữ
tóm lược lại những nội dung đã học hay những gì HS cần ghi nhớ.
** Ví dụ : Khi dạy bài 7- Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp
của dân tộc, GV có thể sử dụng ô chữ sau để củng cố bài học :
- GV tổ chức cho cả lớp cùng chơi.
- GV gợi ý HS giải ô chữ bằng cách trả lời các câu hỏi : Trả lời các câu
hỏi hàng ngang để tìm ra ô chữ hàng dọc(11 chữ cái).
HS lựa chọn ô chữ hàng ngang-câu hỏi :

1. Áo dài là một …(9 chữ cái) truyền thống của dân tộc Việt Nam.
2. Đây là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta từ ngàn xưa đến nay ?
( 7 chữ cái)

14


3. Câu ca dao:“Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chùm lại nên hòn núi cao”.
Muốn nhắc nhở chúng ta điều gì ?(7 chữ cái)
4. Đây là một trong những truyên thống của dân tộc ta trong lĩnh vực
giáo dục ?(7 chữ cái)
5. Ngày xưa, khi cha ông ta chiến thắng quân giặc, thường cung cấp
lương thực quần áo và tha cho tù binh được trở về nhà họ. Điều này thể
hiện truyền thống gì của dân tộc ta ?(9 chữ cái)

1 T
2
3 Đ O À
4 H

I Ế U

5 N H Â N

T
R
U
Y
Ề

N
T
H
Ố
N
G

A N G P H Ụ C
Ê U N Ư Ớ C
K Ế T
Ọ C
G H

Ĩ A

Sau khi giải xong các ô chữ hàng ngang-HS đoán ô chữ hàng dọc.
Kết thúc trò chơi, GV tuyên dương, khen ngợi hoặc ghi điểm cho những
em trả lời tốt.
GV kết luận kết thúc bài học : Dân tộc Việt Nam có truyền thống lâu
đời, có bề dày lịch sử dựng nước và giữ nước. Truyền thống đó là bài học,
là kinh nghiệm quý giá cho mọi thế hệ noi theo.
* Trò chơi thử làm phóng viên : Đây là trò chơi để củng cố thêm
những kiến thức, hay học sinh bày tỏ những ước mơ, những tương lai,
nguyện vọng của các em, … Qua đó giúp các em mạnh dạn hơn trước đám
đông. Giúp giáo viên biết cách điều chỉnh những hành vi, những suy nghĩ sai

15


lệch. Hướng cho các em “Thắp sáng ước mơ”.

**Cách thực hiện :
- Học sinh thay nhau làm nhà báo phỏng vấn các bạn.
- Giáo viên gợi ý cho học sinh tự đặt ra câu hỏi khi phỏng vấn.
- Học sinh được phỏng vấn đứng dậy trả lời những câu hỏi mà nhà báo
phỏng vấn.
** Lưu ý :
- Khi tổ chức trò chơi này, giáo viên yêu cầu học sinh phải nghiêm túc khi
“phỏng vấn” hoặc khi trả lời, không cười cợt, nói đùa, cợt nhã khi tham gia
chơi.
- GV nên quy định thời gian chơi.
- Luôn thay đổi phóng viên phỏng vấn nhiều người.
- Câu hỏi phỏng vấn đúng trọng tâm bài học.
** Ví dụ : Để củng cố cho HS sau khi học bài : Bảo vệ hòa bình, GV
có thể tổ chức cho học sinh trò chơi làm phóng viên.( Thời gian chơi tối đa 5
phút)
Cách chơi như sau : Một vài học sinh trong lớp thay phiên nhau đóng vai
phóng viên Đài truyền hình, đài phát thanh, hoặc Báo thiếu niên tiền
phong…và phỏng vấn các bạn theo các câu hỏi(câu hỏi có thể các em tự
nghĩ ra hoặc GV gợi ý trước cho các em):
1. Theo bạn, bảo vệ hòa bình là gì ?
2. Bạn đã làm gì để bảo vệ hòa bình ?
3. Vì sao chúng ta phải bảo vệ hòa bình ?
4. Nêu những việc làm của em hoặc của các bạn trong trường, trong
lớp thể hiện bảo vệ hòa bình.
5. Theo bạn, bảo vệ hòa bình là trách nhiệm của ai ?
Kết thúc trò chơi, GV kết luận toàn bài : Bảo vệ hòa bình là bảo vệ cuộc
sống bình yên, giải quyết các mâu thuẫn, xung đột bằng thương lượng, đàm
phán. Bảo vệ hòa bình là trách nhiệm của mọi người…
16

* Trò chơi sắm vai :
** Ví dụ : Sau khi học bài : Tự chủ, GV tổ chức cho HS chơi đóng vai.
Cách tiến hành như sau :
GV chia nhóm(2,3,4 nhóm) tùy tình lớp học, đưa ra tình huống : Hai bạn
HS đi xe đạp ngược chiều va vào nhau, một bạn xe bị hỏng, bạn kia bi
xây xát.
- GV cho thời gian sắm vai tối đa là 5 phút.
- HS tự xây dựng kịch bản, viết lời thoại và phân vai.
- GV gợi ý thêm về diễn xuất.
- HS mỗi nhóm lên diễn xuất theo kịch bản.
- HS cả lớp nhận xét, đánh giá.
- GV nhận xét, đánh giá tiểu phẩm, tuyên dương, ghi điểm nhóm làm tốt
hoặc phát thưởng (nếu có).
GV kết luận toàn bài : Tự chủ là đức tính quý giá. Nếu như mỗi
chúng ta cũng có đức tính tự chủ thì mọi công việc được giao được hoàn
thành tốt đẹp, mỗi cá nhân sẽ xây dựng gia đình, xã hội văn minh, hạnh
phúc. Mỗi HS chúng ta biết tự chủ sẽ trở thành người con ngoan, trò giỏi,
lớp trường của chúng ta sẽ luôn luôn là môi trường xanh- sạch- đẹp, văn
minh, an toàn.
*Trò chơi “Hái hoa dân chủ” : Đây là trò chơi thường được tổ chức
trong các giờ ôn tập, thực hành, ngoại khóa. Thay đổi hình thức ôn tập bằng
trò chơi “hái hoa dân chủ” làm cho giờ ôn tập sinh động hơn, tránh khô
khan, nhàm chán. Các em được học mà chơi, chơi mà học.
** Cách tiến hành :
- GV chuẩn bị các câu hỏi đã ghi sẵn vào tờ giấy, gắn vào cây hoa(gây
hứng thú cho HS).
- GV gọi từng HS lên hái hoa, HS đọc to câu hỏi cho cả lớp nghe và trả
lời câu hỏi.
- GV nhận xét và ghi điểm.

17


** Lưu ý :
- Giáo viên phải chuẩn bị câu hỏi trước khi tổ chức trò chơi.
- Chuẩn bị cây hoa, trang trí cho thật hấp dẫn trò chơi.
- Nhắc nhở học sinh chuẩn bị bài.
- Bố trí không gian cho hợp lí.
- Phải tổ chức xen kẽ với một số hoạt động khác.
- GV có thể cho các em tham gia theo nhóm( chia nhóm tùy theo lớp) và
quy định thời gian cụ thể.
* Trò chơi “thi hát các làn điệu dân ca quê hương, các vùng miền đọc ca dao, tục ngữ”:
** Ví dụ :
Khi dạy xong bài : Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân
tộc, GV tổ chức cho HS thi hát các làn điệu dân ca của quê hương, các
vùng miền .
- GV chia lớp thành 2 nhóm- các nhóm bốc thăm, nhóm nào thi trước.
- GV quy định thời gian chơi.
- Các nhóm lần lượt trình bày.
- Hết thời gian, nhóm nào trình bày được nhiều hơn, hay hơn thì nhóm
đó thắng cuộc.
GV kết luận bài học và nhắc nhở HS sinh phải biết giữ gìn, kế thừa và
phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Đặc biệt là các làn điệu dân ca
đang ngày bị mai một trong lớp trẻ.
Khi dạy xong bài : Dân chủ và kỉ luật, giáo viên tổ chức cho các em
thi đọc các câu tục ngữ, cao dao nói về dân chủ và kỉ luật.
- GV chia nhóm(2 nhóm)- các nhóm bốc thăm, nhóm nào đọc trước.
- GV quy định thời gian chơi.
- Các nhóm lần lượt trình bày.

18


- Hết thời gian, nhóm nào trình bày được nhiều hơn, hay hơn thì nhóm
đó thắng cuộc.
GV kết luận bài học. Chúng ta có thể tham khảo những câu sau :
+ Tục ngữ :- Muốn tròn phải có khuôn,
Muốn vuông phải có thước.
- Quân pháp bất vị thân.
- Nhập gia tùy tục.
+ Cao dao :

Bề trên ở chẳng kỉ cương,

Cho nên kẻ dưới lập đường mây mưa.
* Trò chơi “nhanh tay, nhanh mắt”:
Trò chơi này dùng cho học sinh thi đua nhau bằng cách nhanh tay, nhanh
mắt(nghe, nhìn) câu hỏi và nhanh tay có tín hiệu trả lời. Trò chơi này dùng
để thi đua giữa các tổ, nhóm nhằm khắc sâu nội dung bài học.
**Cách thực hiện :
- Giáo viên quy định thời gian chơi.
- Giáo viên lần lượt đưa từng câu hỏi. (Tùy theo lớp mà giáo viên chia
nhóm)
- Các nhóm nhanh tay có tín hiệu trả lời.
- Nhóm nào có tín hiệu trước nhóm đó trả lời.
- Nếu trả lời không đúng nhóm khác được trả lời.
** Lưu ý :
- Giáo viên phải chuẩn bị trước câu hỏi trò chơi phù hợp với thời gian đã dự
kiến để khỏi lấn thời gian của hoạt động khác.
- Khi chơi phải công bằng, không thiên vị.

- Phải có những quy định riêng cho cuộc chơi, thời gian chơi.
- Có thể sử dụng xen kẽ trong tiết dạy hoặc phần củng cố bài.
- Cuối phần chơi có đánh giá, nhận xét cho điểm.
**Ví dụ :
19


* Trong bài “Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên – GDCD Lớp 7:
- Kể tên một số môi trường mà em biết ?
- Nêu những việc làm bảo vệ môi trường ?
- Kể tên những hành vi phá hoại môi trường ?
- Em sẽ làm gì để bảo vệ môi trường ?
Sử dụng trong phần củng cố bài.
* Trong bài “Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí của công dân’’
GDCD Lớp 9.
Giáo viên đưa ra một số hành vi : học sinh phân loại vi phạm.

Phần III : KẾT LUẬN
Để đạt được những kết quả trên, trong quá trình áp dụng phương pháp trò
chơi vào dạy học môn GDCD cần lưu ý một số điểm sau :

20


- Trò chơi phải dễ tổ chức và thực hiện, phải phù hợp với chủ đề, mục
tiêu bài học GDCD, với đặc điểm, trình độ của HS THCS, với quỹ thời gian,
hoàn cảnh, điều kiện thực tế của lớp học, đồng thời phải không gây nguy
hiểm cho HS.
- HS phải nắm được quy tắc chơi và phải tôn trọng luật chơi.
- Quy định rõ thời gian, địa điểm chơi.

- Trò chơi phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS, tạo
điều kiện cho HS tham gia tổ chức, điều khiển tốt các khâu : chuẩn bị, tiến
hành chơi và đánh giá sau khi chơi.
- Trò chơi phải được luân phiên, thay đổi một cách hợp lí tránh gây sự
nhàm chán cho HS.
- Tổ chức trò chơi vào thời gian thích hợp của bài học để vừa làm cho
HS hứng thú học tập vừa hướng cho HS tiếp tục tập trung vào các nội dung
khác của bài học một cách có hiệu quả.
- Sau khi chơi, GV cần cho HS thảo luận rút ra nội dung, ý nghĩa giáo
dục của trò chơi.
1) Đề xuất, kiến nghị :
Qua thời gian nghiên cứu và viết thành đề tài, tôi có một số đề xuất, kiến
nghị như sau :
* Đối với các cấp quản lí :
- Có biện pháp quản lý, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đổi mới phương pháp một
cách hiệu quả nhất.
- Trang bị đầy đủ các thiết bị, đồ dùng dạy học, máy chiếu, bảng tương tác
thông minh…
* Đối với giáo viên :
- Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với Đoàn, Đội tổ chức các trò chơi thông
qua hoạt động ngoại khóa, tiết sinh hoạt ngoài giờ lên lớp để giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh.
21


- Đối với GV môn GDCD :
+ Để giờ học môn GDCD đạt được hiệu quả cao, tạo được hứng thú
cho học sinh, GV phải có sự đầu tư nghiên cứu, chuẩn bị chu đáo, nhất là khi
sử dụng phương pháp trò chơi vào giảng dạy.
+ Tổ chức hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động học tập với

các hình thức đa dạng, phong phú, có sức hấp dẫn, phù hợp với đặc trưng
bài học, với đặc điểm và trình độ học sinh, với điều kiện cụ thể của lớp,
trường, địa phương.
+ Động viên, khuyến khích, tạo cơ hội và điều kiện cho học sinh tham
gia một cách tích cực, chủ động, sáng tạo vào quá trình khám phá, phát
hiện tri thức. Tạo niềm vui, sự hứng khởi, nhu cầu hoạt động và thái độ tự
tin trong học tập, giúp học sinh phát triển tối đa năng lực tự học, tự đánh
giá.
+ Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách
hợp lý, hiệu quả, linh hoạt phù hợp với đặc trưng bộ môn, phù hợp với nội
dung, tính chất của bài học…

Với kinh nghiệm nghề nghiệp chưa cao, chưa có nhiều
kinh nghiệm trong giảng dạy, nên tôi chỉ đưa ra một vài ý kiến
nhỏ kiến nghị. Mong quý bạn đọc đóng góp ý kiến nhằm xây
dựng cho đề tài khoa học này gặt hái được nhiều kết quả cao
hơn.

2) Tài liệu tham khảo :
- Sách giáo khoa và sách giáo viên môn GDCD ở THCS.
- Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS- môn GDCD(NXB giáo
dục)
22


- Giáo dục kĩ năng sống trong môn GDCD ở trường THCS(NXB giáo dục)

23