skkn một số biện pháp dạy lịch sử lớp 4

Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1/ Đặt vấn đề:
a. Cơ sở lí luận:
Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam.
Đó là lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh thuở sinh thời. Vì dân tộc Việt Nam
có một nền lịch sử lâu đời với nhiều thành tựu và những chiến công hiển hách rất
đáng tự hào. Do đó là người Việt Nam thì phải biết lịch sử Việt Nam. Đó là đạo lí
muôn đời của dân tộc, đạo lí “Uống nước nhớ nguồn”. Thế hệ trẻ ngày nay phải
thông qua môn Lịch Sử mới biết được nguồn cội, sự phát triển của loài người,
truyền thống hào hùng của dân tộc. Thế nhưng, trong những năm gần đây, do
những nguyên nhân khách quan (khó khăn về kinh tế, xã hội) và chủ quan (nhận
thức, quan niệm không đúng) mà việc hiểu biết về kiến thức lịch sử giảm sút đến
mức báo động. Nhiều học sinh, sinh viên, thanh niên hiểu biết rất mơ hồ về lịch
sử nước nhà. Không biết về các nhân vật, sự kiện lịch sử. Chẳng hạn như các con
đường mang tên các vị anh hùng dân tộc như: Hùng Vương, Trần Quốc Toản, Lý
Thường Kiệt,… nhưng các em không biết Hùng Vương là ai, nói sai về Trần
Quốc Toản, hay cho rằng Lý Thường Kiệt là một trong 108 vị anh hùng Lương
Sơn Bạc,…Điều này làm cho xã hội và ngành giáo dục không khỏi băn khoăn
suy nghĩ và đặt câu hỏi: Tại sao kiến thức lịch sử của các em lại kém như vậy?
Xuất phát từ câu hỏi đó nên chủ trương của ngành giáo dục là phải đổi mới, nâng
cao chất lượng dạy và học, sao cho nền giáo dục nước nhà ngang tầm với các
nước trong khu vực cũng như các nước tiên tiến trên thế giới. Trong đó đổi mới
phương pháp dạy học môn Lịch sử nói chung và Lịch sử lớp 4 nói riêng là yêu
cầu cần thiết.
b. Cơ sở thực tiễn:
Ở lớp 4, học sinh mới bắt đầu tiếp cận với môn lịch sử, các em còn rất bỡ
ngỡ với việc tiếp thu kiến thức cũng như phương pháp học bộ môn này. Về nội
dung chương trình môn lịch sử lớp 4. Với dòng thời gian kéo dài từ buổi đầu

dựng nước (700 năm trước Công Nguyên đến buổi đầu thời Nguyễn khoảng giữa
thế kỉ XIX) được chia làm 8 giai đoạn, 26 sự kiện lớn, 22 mốc thời gian cụ thể,
rất nhiều đời vua nhiều tên nước và nhiều kinh đô khác nhau. Với thời lượng 1
tiết/ tuần nếu giáo viên chỉ đơn thuần dựa vào sách hướng dẫn mà không nghiên
cứu sâu về phương pháp giảng dạy thì học sinh khó có thể ghi nhớ được lượng
kiến thức lớn như đã nêu. Mặc khác, làm cho học sinh dễ nhàm chán và không
thích học môn lịch sử. Việc để học sinh nắm vững các kiến thức lịch sử không
phải là việc đơn giản vì các kiến thức đó nhiều khi rất trừu tượng, xa vời thực tế.
Nên đôi lúc các em tiếp thu kiến thức theo kiểu áp đặt, thụ động, ghi nhớ một
cách máy móc. Vì vậy, vấn đề đặt ra là giáo viên cần làm thế nào để ngay từ khi
mới làm quen học sinh nhận thức được vai trò, ý nghĩa của môn lịch sử. Hình
thành cho học sinh một phương pháp học cơ bản phù hợp với đặc trưng bộ môn,
giúp học sinh có hứng thú với môn học và học tập có hiệu quả. Việc thay sách
giáo khoa mới tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp dạy học theo

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

định hướng lấy học sinh làm trung tâm, chuyển vị trí người học từ thụ động sang
chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang tìm kiếm, chiếm lĩnh tri thức. Tuy
nhiên đối với môn Lịch sử việc áp dụng phương pháp dạy học mới không phải là
dễ. Vậy làm thế nào để thực sự đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng
lấy học sinh làm trung tâm? Làm thế nào để học sinh chiếm lĩnh kiến thức lịch
sử một cách chắc chắn, có hiệu quả, dễ nhớ, nhớ lâu hơn? Điều này đòi hỏi người

hướng dẫn, tổ chức các hoạt động của học sinh phải hết sức thận trọng, tích cực
tìm tòi nhiều phương pháp dạy học khác nhau trong một giờ học. Chính vì vậy tôi
nhận thấy cần phải có những biện pháp thiết thực và hữu hiệu để tăng cường tính
tích cực hóa học tập của học sinh, giúp các em nắm vững kiến thức môn này. Từ
những lý do đó tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “ Một số biện pháp dạy Lịch
sử lớp 4 ”, để giúp học sinh yêu thích, hứng thú và thấy được tầm quan trọng của
môn học, học sinh nắm vững kiến thức lịch sử một cách hiệu quả. Qua đó giúp
tôi tìm tòi, đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học
sinh.
2. Mục đích đề tài:
Mục đích của đề tài này là nêu ra được những biện pháp để nâng cao chất lượng
dạy và học môn Lịch sử lớp 4. Cụ thể là làm cho học sinh không xem nhẹ môn
Lịch sử, hứng thú với môn học này. Qua đó khơi dậy lòng đam mê trong học
sinh, giúp các em tích cực, chủ động tự tìm kiếm và chiếm lĩnh tri thức. Thông
qua đó, giáo dục cho các em có lòng yêu mến quê hương, đất nước, con người từ
đó góp phần giúp các em phát triển nhân cách toàn diện.
3. Lịch sử đề tài:
Trong nhiều năm công tác, được phân công dạy lớp 4, tôi thấy một điều là đa số
học sinh không thích học lịch sử. Trong giờ học các em thường không tập trung,
ít đưa tay phát biểu. Vì vậy việc nắm bắt, ghi nhớ kiến thức lịch sử của các em rất
thụ động, mau quên. Một số em chưa biết cách quan sát sơ đồ, lược đồ, không
thuật lại được diễn biến trận đánh, không nhớ móc thời gian,…Vì vậy, kiến thức
về lịch sử của các em rất mơ hồ, lan man. Đứng trước tình huống này tôi không
chùn bước. Từ đó tôi luôn dành nhiều thời gian tìm tòi, nghiên cứu sách vở, tài
liệu và tìm ra được nhiều phương pháp dạy học thích hợp để giúp học sinh hứng
thú với môn học và tự chiếm lĩnh kiến thức. Qua nhiều năm trau dồi tìm hiểu, dạy
nhiều đối tượng học sinh, bản thân đã đúc kết được một số kinh nghiệm dạy học.
Năm học 2015- 2016 tôi áp dụng cho học lớp 4 tôi đang dạy.
4. Phạm vi đề tài:
Chương trình Lịch sử lớp 4 giúp học sinh có những kiến thức cơ bản, thiết thực

về những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu, phản ánh những vấn đề về sự phát
triển các giai đoạn lịch sử, những thành tựu trong sự nghiệp dựng nước và giữ
nước của dân tộc ta khoảng 700 năm trước Công Nguyên đến buổi đầu thời
Nguyễn năm 1858. Với chương trình và thời gian có hạn tôi chỉ nghiên cứu biện
pháp dạy Lịch sử lớp 4, cụ thể là học sinh lớp 4D3 tôi đang chủ nhiệm.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

II/ NỘI DUNG GIẢI QUYẾT
1. Thực trạng đề tài:
Xuất phát từ tình hình thực tế của lớp, qua việc tìm hiểu chương trình sách
giáo khoa mới, trong đó có phân môn Lịch sử. Qua dự giờ thăm lớp một số tiết
dạy Lịch sử, tôi nhận thấy:
- Lịch sử là phân môn mới lạ đối với học sinh mặc dù đã có sự chuyển giao

với môn Tự nhiên và xã hội ở lớp 3.
- Một số phụ huynh học sinh chưa thật sự quan tâm để giúp các em học tốt
môn Lịch sử, mà chỉ quan tâm và đầu tư nhiều cho môn Toán và Tiếng Việt. Coi
môn Lịch sử là môn học phụ.
- Đa số học sinh chưa thông suốt tư tưởng nên coi môn học này là chính, môn
học kia là phụ, chưa nhận thức được tầm quan trọng của môn học nên các em
chưa phát huy được hết những hiểu biết của mình.
- Học sinh chủ yếu nhìn sách giáo khoa để trả lời câu hỏi đưa ra mà không
hiểu rõ vấn đề nên không thoát ly được sách giáo khoa. Tiếp thu kiến thức một
cách thụ động.
Sau khi trải qua một thời gian thực học, trong quá trình kiểm tra bài đa số học
sinh không nhớ bài. Tôi bắt đầu làm một cuộc khảo sát bằng cách cho mỗi em ghi
vào một tờ giấy nhỏ ý kiến thích học hay không thích học môn Lịch sử. Kết quả
tôi nhận được như sau:
Tổng số HS
37/ 19

Thích học
13/ 10

Tỉ lệ
35.13%

Không thích học
24/ 09

Tỉ lệ
64.87%

Qua số liệu trên cho thấy đa số học sinh chưa hứng thú học tập nên kiến thức

lịch sử của các em còn hạn chế. Trước tình hình đó, tôi băn khoăn làm thế nào để
nâng cao hiệu quả dạy học phân môn Lịch sử. Tôi đã cố gắng suy nghĩ để áp
dụng tốt phương pháp dạy học, tích cực hóa hoạt động của học sinh vào phân
môn Lịch sử.
2. Nội dung giải quyết:
Qua thực trạng đã nêu trên, bản thân đã tìm ra một số biện pháp cần giải
quyết như sau:
a. Xác định đầy đủ, chính xác mục tiêu của từng bài dạy.
b. Chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học.
c. Tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm nhỏ.
d. Ứng dụng công nghệ thông tin.
3. Biện pháp giải quyết:
3.1. Xác định đầy đủ, chính xác mục tiêu của từng bài dạy.
Vì sao tôi đề cập tới vấn đề đơn giản này. Tuy trong sách giáo viên đã có
những mục tiêu cụ thể nhưng giáo viên rất dễ dạy thiếu mục tiêu hoặc chưa biết
phải dạy như thế nào. Nếu giáo viên chỉ dạy những gì trong sách giáo khoa và
sách giáo viên thể hiện thì chưa đủ. Vì chỉ dạy những gì trong sách thì chưa
thấy được vai trò của giáo viên. Trong sách có sẵn câu hỏi, phần trả lời, học sinh

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

chỉ cần xem là làm được. Vậy vai trò giáo viên phải làm gì? Trước hết, chúng ta
cần xác định dạy môn TN & XH nói chung và Lịch sử nói riêng là cung cấp thêm

cho các em một số vốn sống phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi của các em. Trẻ nhỏ
thì mau quên nhưng cũng rất “tò mò”, thích khám phá. Vì vậy, trong qúa trình
giảng dạy giáo viên chốt sâu kiến thức sẽ giúp các em hứng thú tìm tòi, yêu thích
môn học hơn. Để làm được điều này, trước tiên giáo viên cần tham khảo sách,
báo, tư liệu, tranh ảnh,… liên quan đến nhiều môn chứ không riêng môn Lịch sử.
Cập nhật kiến thức thường xuyên như một thói quen thì lúc đó chúng ta sẽ nhớ
lâu hơn. Tuy nhiên khi khắc sâu hay mở rộng kiến thức phải có sự lựa chọn, đảm
bảo tính chính xác, bám sát vào nội dung bài đang dạy tránh sa đà đi quá mục
tiêu bài.
3.2. Chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học.
Một trong những yêu cầu quan trọng của đổi mới giáo dục hiện nay là đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo
của học sinh, muốn đổi mới phương pháp dạy học. Bên cạnh các điều kiện về
chương trình sách giáo khoa, về giáo viên, học sinh,… điều kiện về đồ dùng dạy
học cũng được đặc biệt quan tâm, việc dạy và học gắn liền với sử dụng có hiệu
quả thiết bị dạy học, học sinh thật sự là chủ thể của hoạt động nhận thức. Biểu
hiện bên ngoài của sự đổi mới đó là học sinh thảo luận nhiều hơn, suy nghĩ nhiều
hơn, hoạt động cũng nhiều hơn. Không có đủ đồ dùng dạy học hoặc có đồ dùng
dạy học mà không sử dụng, khai thác hợp lí thì không thể đảm bảo thực hiện
được mục tiêu của bài học, càng không thể phát huy được tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập. Bên cạnh đó còn tạo không
khí nhàm chán môn học trong học sinh. Mặc khác, đồ dùng dạy học còn giúp
giáo viên đảm bảo thực hiện được các nguyên tắc dạy học, đặc biệt là nguyên
tắc trực quan, nguyên tắc thực hành trong quá trình dạy học. Nhờ đó học sinh lĩnh
hội được các khái niệm, các kiến thức cần thiết một cách thuận lợi, dễ dàng.
Riêng đối với việc dạy học môn Lịch sử ở Tiểu học nói chung và Lịch sử lớp 4
nói riêng đồ dùng dạy học có vai trò cực kì quan trọng. Do đó, trong một tiết dạy,
khâu chuẩn bị là hết sức quan trọng. Chúng ta cần phải chuẩn bị đầy đủ, kĩ càng
trước mỗi bài dạy. Đồ dùng dạy học không thể thiếu trong giảng dạy là lược đồ.
Do đó, giáo viên phải nắm vững kĩ năng sử dụng lược đồ. Sử dụng lược cần

chính xác, hiệu quả để khai thác kiến thức mới, để thuật lại diễn biến các trận
đánh lịch sử. Có lẽ, giáo viên cũng đã nắm được trình tự sử dụng lược đồ nhưng
tôi cũng xin nhắc lại các bước sử dụng lược đồ:
* Bước 1: Nắm được mục đích làm việc với lược đồ
Tức là đọc tên lược đồ, để biết nội dung sử dụng cung cấp kiến thức gì cho
bài học. Bước này không khó, giáo viên cần lưu ý khi tự vẽ thêm lược đồ thì phải
có tên lược đồ (có thể viết phía trên hoặc viết phía dưới lược đồ)
* Bước 2: Xem bảng chú giải để có biểu tượng cần tìm trên lược đồ. Đọc
bảng chú giải, kí hiệu nào cho biết thông tin gì.
Ví dụ: Mũi tên đứt khúc màu đen chỉ đường rút quân của giặc, mũi tên dài
màu đen chỉ đường quân giặc tiến công, chấm tròn nhỏ màu đỏ chỉ tên thành, mũi
tên màu đỏ dài chỉ đường tiến công của ta,...
Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

*Bước 3: Tìm vị trí của đối tượng trên lược đồ. Đây chính là bước kĩ năng
chỉ lược đồ. Ở bước này giáo viên cũng như học sinh thường chỉ không chính xác
do không thường xuyên chỉ lược đồ nên dễ lúng túng. Tư thế khi thao tác là mặt
quay xuống phía học sinh, có thể đứng bên trái hay bên phải tùy thuộc giáo viên
thuận tay nào.
Một số lưu ý khi chỉ lược đồ:
- Sử dụng dụng cụ chỉ lược đồ, không dùng tay thao tác
- Giới thiệu biểu tượng muốn chỉ rồi thao tác, hoặc thao tác trước rồi giới
thiệu biểu tượng, tránh vừa thao tác vừa giới thiệu rất dễ sai.

- Lược đồ khi treo trên bảng cần đủ lớn để tất cả học sinh có thể quan sát
được (trường hợp nhỏ thì phát về nhóm cho các em tự quan sát).
- Giáo viên và học sinh nên thường xuyên thao tác trên lược đồ để giúp học
sinh nhuần nhuyễn khi lên học lớp trên.
Loại đồ dùng nữa không thể thiếu trong giảng môn Lịch sử là đồ dùng trực
quan như tranh, ảnh, mô hình, bảng phụ,…Mặc dù đã được trang bị tương đối
đầy đủ các loại đồ dùng dạy học, nhưng kiến thức lịch sử ở lớp 4 rất mơ hồ, trừu
tượng và khô khan. Vì thế đòi hỏi giáo viên cần nghiên cứu bài dạy trước để có
hướng chuẩn bị bài ở nhà của học sinh và cũng để giáo viên sưu tầm, tìm kiếm
tranh ảnh hay tự làm mô hình nhằm thu hút, lôi cuốn sự ham thích của học sinh
đối với môn học.
Đồ dùng dạy học phù hợp với nội dung, rõ, đẹp, đủ dùng. Giáo viên phải
phân loại đồ dùng, nghiên cứu đồ dùng, tư liệu để hiểu rõ về nội dung hay kiến
thức,… mà đồ dùng sẽ cung cấp cho bài học.
Ví dụ:
 Khi dạy bài “Chùa thời Lý ”, sách giáo khoa trang 32. Ngoài việc cho học
sinh chuẩn bị và sưu tầm tranh ảnh tư liệu về chùa thời Lý. Giáo viên còn phải
sưu tầm, cập nhật thêm tranh ảnh và tư liệu về chùa thời Lý, bảng phụ, phiếu học
tập.
 Khi dạy bài “Thành thị ở thế kỉ XVI-XVII”, sách giáo khoa trang 57.
Ngoài việc chuẩn bị các đồ dùng dạy học như hình minh họa ở SGK, phiếu học
tập. Giáo viên còn phải chuẩn bị bản đồ Việt Nam, sưu tầm, cập nhật thêm tranh
ảnh các tư liệu về ba thành thị lớn thế kỉ XVI-XVII và hiện nay.
3.3. Tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm nhỏ:
Song song với chương trình thay sách giáo khoa mới, thì việc đổi mới
phương pháp dạy học cũng rất được quan tâm. Mục tiêu chính của việc đổi mới
phương pháp dạy học là lấy học sinh làm trung tâm, chuyển vị trí người học từ
thụ động sang chủ động, từ đối tượng tiếp nhận tri thức sang tìm kiếm, chiếm lĩnh
tri thức. Một trong những yếu tố cơ bản của dạy học lấy học sinh làm trung tâm
đó là hoạt động nhóm. Hoạt động nhóm giúp học sinh có thể tích cực tham gia ý

kiến và có cơ hội trao đổi với các bạn khác để cùng học, khám phá và phát triển
tư duy. Cụ thể:
* Hoạt động nhóm giúp học sinh tích cực và tham gia nhiều hơn.
* Các kỹ năng giao tiếp về mặt xã hội và một số các kỹ năng sống cơ bản
khác được phát triển.
Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

* Học sinh có thể diễn đạt bằng lời và chia sẻ các ý tưởng của mình với
những người khác trong việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
* Học sinh làm quen với vai trò và nhiệm vụ khác nhau như vai trò trưởng
nhóm (hướng dẫn và điều khiển trong nhóm), vai trò nhóm viên (thực hiện một
công việc cụ thể).
* Học sinh được làm việc trong nhóm nhỏ sẽ dần dần tự tin hơn .
* Học sinh có thể hỗ trợ và giúp đỡ lẫn nhau
* Giáo viên có thể hỗ trợ cho các đối tượng học sinh theo nhu cầu khác nhau
như: Giáo viên phân nhóm, giao việc cho học sinh hướng dẫn các bước thảo luận
trả lời câu hỏi theo yêu cầu, cần phân biệt việc làm cụ thể cho từng nhóm, ở
những tiết đầu giáo viên sẽ hướng dẫn kĩ công việc này, dần dần học sinh sẽ
quen. Ở những tiết sau nhóm trưởng có nhiệm vụ điều hành công việc được giao
ở nhóm mình, sau đó trình bày trước lớp để có sự hỗ trợ, bổ sung và hướng dẫn
thực hiện.
Để sử dụng dạy học nhóm có hiệu quả, giáo viên cần tuân thủ các nguyên tắc
sau:

* Mỗi thành viên trong nhóm học sinh phải được giao trách nhiệm cá nhân.
* Mọi thành viên của nhóm đều phải được thu hút vào việc chung của nhóm
để đóng góp cho kết quả đạt cao nhất.
* Các thành viên của nhóm phải có tác động qua lại với nhau trong quá trình
làm việc chung trong nhóm.
* Mỗi hoạt động nhóm đều phải hướng vào cả mục đích phát triển cho các
học sinh những kĩ năng làm việc cùng người khác và cả mục đích dạy học.
Ngoài hình thức học theo nhóm, giáo viên có thể xen kẻ giữa làm việc theo
nhóm với làm việc cá nhân. Giáo viên giao việc cho lớp, cho từng nhóm, cho
từng cá nhân. Học sinh có cơ hội tự khai thác kiến thức sách giáo khoa, lược đồ,
tư liệu,…thảo luận đưa ra ý kiến chung. Tuy nhiên trong một lớp có nhiều đối
tượng học sinh, không phải học sinh nào cũng khai thác kiến thức được tốt. Vì
vậy khi học sinh trình bày có em lúng túng thì giáo viên không nên trách phạt hay
gọi học sinh khác mà giáo viên cần khuyến khích, động viên gợi mở cho học
sinh trình bày. Tùy nhóm học sinh, tùy lúc mà có thể đưa ra những yêu cầu thích
hợp, để các em mở rộng kiến thức liên quan.
Ví dụ: Khi dạy bài “Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo”, ở
hoạt động:
a. Trận Bạch Đằng
- Giáo viên cho học sinh đọc thầm sách giáo khoa thảo luận nhóm theo định
hướng:
+ Vì sao có trận Bạch Đằng?
+ Trận Bạch Đằng diễn ra ở đâu?
+ Ngô Quyền đã dùng kế gì để đánh giặc?
+ Kết quả của trận Bạch Đằng?
- Học sinh thảo luận theo nhóm 4 và phát biểu ý kiến.
- Giáo viên nhận xét và bổ sung.
- Tổ chức cho học sinh tường thuật lại trận Bạch Đằng có sử dụng tranh minh
họa. (2 đến 3 học sinh)
Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

b. Ý nghĩa của chiến thắng Bạch Đằng:
- Yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa thảo luận theo nhóm đôi để trả lời các
câu hỏi:
+ Sau chiến thắng Bạch Đằng, Ngô Quyền đã làm gì?
+ Theo em chiến thắng Bạch Đằng và việc Ngô Quyền xưng vương có ý
nghĩa như thế nào đối với lịch sử dân tộc ta?
- Gọi học sinh các nhóm nêu, giáo viên bổ sung: Với chiến công hiển hách
như trên, nhân dân ta đời đời ghi nhớ công ơn của Ngô Quyền. Khi ông mất,
nhân dân ta đã xây lăng để tưởng nhớ ông ở Đường Lâm, Hà Tây.
3.4. Ứng dụng công nghệ thông tin:
Ngày nay công hệ thông tin và truyền thông được coi là một cơ sở hạ tầng của
xã hội hiện đại. Công nghệ thông tin đã hỗ trợ đắc lực cho việc đổi mới nội dung
và phương thức giáo dục. Đối với giáo dục công nghệ thông tin đóng một vai trò
kép vừa mở ra một trường mới cung cấp những điều kiện và phương tiện thuận
lợi cho các hình thức dạy và học phong phú, đa dạng, lại vừa là một ngành học
với những nội dung, quan điểm, phương pháp đặc thù đang được mở rộng và
hoàn thiện”. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình dạy học như là một
phương tiện hỗ trợ đắc lực nhằm góp phần đổi mới phương pháp, nâng cao chất
lương dạy học, tạo nên không khí mới, tích cực gây hứng thú cho giáo viên và
học sinh. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh tiếp cận một lượng thông tin
phong phú, đa dạng sinh động ngoài những nguồn tài liệu như sách giáo khoa,
sách tham khảo,…Cách tiếp cận như vậy sẽ là cầu nối lý tưởng giữa nhận thức

của học sinh với thực tế.
Việc sử dụng bài giảng điện tử trên lớp giúp giáo viên tiết kiệm được thời
gian trình bày bảng đen cũng như thao tác sử dụng các đồ dùng trực quan truyền
thống. Do đó, giáo viên sẽ có nhiều thời gian hơn để tổ chức dạy học nêu vấn đề,
trao đổi thảo luận, hoạt động nhóm, kiểm tra, đánh giá, thực hành,… nhằm phát
huy tốt tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo của học sinh. Hệ thống đa
phương tiện và khả năng tạo hiệu ứng đa dạng các phần mềm trình diễn có thể
giúp giáo viên và học sinh xây dựng các lược đồ ở dạng câm, hay các dạng câu
hỏi trắc nghiệm khách quan, thiết kế các trò chơi tương tự như chương trình
truyền hình “Đường lên đỉnh Olympia” “ Trúc xanh”,… trong hoạt động kiểm tra
bài cũ, tiểu kết hoạt động hay củng cố bài. Góp phần tạo không khí sôi nổi và
hứng thú học tập trong học sinh.
Ví dụ:
 Khi dạy bài “Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân” sách giáo khoa trang 25.
Ở hoạt động kiểm tra bài cũ, tôi kiểm tra kiến thức cũ bằng cách cho các em
chơi trò chơi Đố em. Giáo viên nêu câu đố:
* Đố ai nêu lá quốc kì
Mê Linh đất cũ còn ghi muôn đời
Yếm, khăn đội đá vá trời
Giặc Tô mất vía rụng rời thoát thân.( Là ai?)
* Đố ai trên Bạch Đằng Giang
Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

Làm cho cọc nhọn dọc ngang sáng ngời
Phá quân Nam Hán tơi bời
Gươm thần độc lập, giữa trời vung lên. (Là ai?)
 Khi dạy bài “Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo” sách
giáo khoa trang 21. Ở hoạt động củng cố bài, tôi củng cố kiến thức của học sinh
bằng cách cho các em chơi trò chơi Ô chữ kỳ diệu. Giáo viên đưa ra tám từ hàng
ngang ứng với tám câu hỏi:
* Hàng ngang thứ nhất có 7 chữ cái, hậu quả mà quân Nam Hán phải nhận khi
sang xâm lược nước ta năm 938.
T

H

Â

T

B

A

I

* Hàng ngang thứ hai có 5 chữ cái, nơi Ngô Quyền chọn làm kinh đô.
C

Ô

L

O

A

* Hàng ngang thứ ba có 5 chữ cái, đây là loại vũ khí làm thủng thuyền của
giặc.
C
O
C
G
Ô
* Hàng ngang thứ tư có 9 chữ cái, Ngô Quyền đã dựa vào hiện tượng thiên
nhiên này để đánh giặc.
T

H

U

Y

T

R

I

Ê

U

* Hàng ngang thứ năm có 8 chữ cái, đây là quê hương Ngô Quyền.
Đ
Ư
Ơ
N
G
L
Â

M

* Hàng ngang thứ sáu có 3 chữ cái, đây là hướng quân Nam Hán tiến quân.
B
Ă
C
* Hàng ngang thứ bảy có 8 chữ cái, người chỉ huy quân ta đánh tan quân Nam
Hán trên song Bạch Đằng.
N

G

Ô

Q

U

Y

Ê

N

* Hàng ngang thứ tám có 9 chữ cái, tên chỉ huy quân Nam Hán sang đánh
nước ta.
H

O

Ă

Sau khi cho học sinh giải
Bạch Đằng.
T
H
Â
T
C
Ô
L
O
C
O
T

N

G

T

H

A

O

ô chữ hàng ngang, học sinh giải ô chữ hàng dọc là:

B
A
C
H
Đ
B
Ă
Người thực hiện: Nguyễn Thị NăngN
H
O
Ă
N
G

A

I

G
Ô

U
Y
Ư
Ơ
C
G 9 Ô
T
H

T
N

R
G

I
L

Ê
Â

U
M

QTrườngUTiểu học
Y Nguyễn
Ê TấnNKiều
A
O

Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

3. Kết quả:
Qua việc dạy và học theo hướng tích cực hóa các hoạt động như đã nêu trên,
tôi thấy chất lượng môn Lịch sử của lớp tôi được nâng lên rõ rệt, kết quả đạt
được như sau:
a.Về học sinh:
Học sinh được hoạt động thực sự trong quá trình nhận thức của mình tạo
nên động lực học tập, nên giờ học diễn ra sôi nổi, học sinh hứng thú trong học
tập. Các giờ học, học sinh đều hiểu bài, hăng hái phát biểu ý kiến với thái độ
thoải mái, tự tin bởi các em tìm được kiến thức bằng chính hoạt động học tập của
mình. Các em không còn ghi nhớ bài máy móc, đọc thuộc bài, khi cần các em tái
hiện kiến thức bằng hình ảnh, sự kiện,…Điều đó cũng phù hợp với mục tiêu dạy
học Lịch sử chương trình mới. Qua kiểm tra cuối học kỳ 1 kết quả như sau:
CHKI
37/19

Điểm 9 - 10
SL
%
33/19
89.2

Điểm 7 - 8
SL
%
4
10.8

Điểm 5 - 6 Điểm dưới 5
SL
% SL
%

b.Về giáo viên:
- Dạy theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, giáo viên nói ít, bớt
được sự theo dõi căng thẳng của học sinh - giáo viên thực sự là người hoạt động,
tổ chức dẫn dắt các hoạt động của học sinh, là người trọng tài tin cậy của các em
mà vai trò của giáo viên không bị mờ nhạt và tạo cho mình thêm linh hoạt, sáng
tạo hơn. Trong quá trình đọc sách, báo tra cứu tìm hiểu thêm tư liệu, tranh ảnh…
tôi cảm thấy mình càng hiểu biết thêm nhiều kiến thức mới mẻ. Có như vậy giáo
viên mới làm tốt vai trò trọng tài của mình.
- Giáo viên phải có kĩ năng phân tích chương trình, sách giáo khoa, xác định
đúng mục đích yêu cầu, nội dung của từng bài học và tìm ra phương pháp phù
hợp để giúp học sinh nắm vững kiến thức, hình thành kĩ năng cơ bản cho việc tìm
hiểu lịch sử.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

III/ KẾT LUẬN:
1. Tóm lược giải pháp:
- Với chương trình SGK Lịch sử lớp 4 mới đã tạo điều kiện cho giáo viên đổi
mới phương pháp dạy học môn Lịch sử của Bộ Giáo Dục, tôi đã cố gắng áp dụng
lí luận dạy học đó vào tất cả các môn học trong đó có phân môn Lịch sử và nhận
thấy kết quả tương đối tốt.
- Dạy học tích cực hướng tập trung vào học sinh, phát huy vai trò chủ thể tích
cực của học sinh trong phân môn Lịch sử lớp 4 đòi hỏi người giáo viên phải tự bổ
túc các kiến thức về sự kiện lịch sử, biết vận dụng linh hoạt các phương pháp, các
hình thức dạy học khác nhau theo hướng phát huy mặt tích cực của các phương
pháp dạy học, đặc biệt là vận dụng tốt các phương pháp dạy học đặc trưng về
môn Lịch sử như phương pháp sử dụng lược đồ, tư liệu, tranh ảnh.
- Ngoài ra giáo viên còn phải có thời gian sưu tầm tranh ảnh, sách báo, lập sơ
đồ, làm phiếu học tập,…. để bài dạy sinh động, phong phú hơn và cập nhật những
thông tin mới nhất, đặc biệt là các tư liệu, tranh ảnh để bổ sung cho học sinh
nhiều kiến thức hơn. Kiến thức đó được củng cố vững chắc trong trí óc các em.
Mặt khác nó hình thành cho học sinh nhiều phẩm chất nhân cách tốt như: tinh
thần tự giác tích cực độc lập, chủ động sáng tạo, nhanh nhẹn, khả năng quan sát,
phán đoán, khẳng định,…. đó là phẩm chất những con người lao động trong giai
đoạn mới cần phải có, cũng là mục tiêu đào tạo của giáo dục nước ta hiện nay.
- Tuy nhiên, trong dạy học như thế này không thể bình quân tất cả mà trong
lớp còn có những học sinh chậm hơn, nhiều khi uể oải hơn,... giáo viên cần phải
động viên, uốn nắn, giúp đỡ kịp thời để các em nắm bắt được kiến thức cơ bản.
Hoạt động đó của giáo viên nhiều khi mất rất nhiều thời gian, cùng với hoạt động

thảo luận nhóm, học sinh làm vở bài tập,… sẽ có thể làm cho thời gian của tiết
học kéo dài hơn một chút. Đó cũng là điều mà tôi đang băn khoăn và cố gắng tìm
cách khắc phục, rèn luyện cho học sinh tính tự học để học sinh tiếp thu đầy đủ
nội dung bằng các hoạt động của chính mình mà vẫn đảm bảo thời gian tiến trình
lên lớp.
2. Phạm vi áp dụng:
- Qua nhiều năm giảng dạy môn Lịch sử theo cách tôi đã trình bày trên. Học
sinh luôn khao khát, say mê môn học này. Các em luôn nêu những thắc mắc, có
rất nhiều câu hỏi của các em mà bản thân tôi không trả lời được ngay. Nhưng nhờ
đó, tôi lại cố gắng tìm tòi, học hỏi, tích lũy kiến thức để làm phong phú bài dạy
của mình và quan trọng là truyền cho các em niềm say mê, hứng thú trong học
tập.
- Với những phần tôi đã trình bày ở trên, chỉ mong muốn góp một phần nhỏ
giúp giáo viên trong trường cũng như giáo viên trong toàn tỉnh dạy tốt hơn môn
Lịch sử lớp 4 nói riêng và Lịch sử ở tiểu học nói chung. Để dạy tốt môn Lịch sử
không khó, điều then chốt và quyết định là ý thức của mỗi giáo viên khi đầu tư
tiết dạy. Lòng yêu nghề, yêu trẻ luôn được thể hiện trên từng tiết dạy của giáo
viên.

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

Trong quá trình viết sáng kiến, không thể tránh khỏi sai sót. Mong các thầy cô
trong hội đồng khoa học nhà trường, bạn bè đồng nghiệp góp ý kiến để sáng kiến

của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn.
3. Đề xuất, kiến nghị:
Để từng bước nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử tôi có đề xuất, kiến
nghị sau:
- Ngoài việc cung cấp tài liệu hướng dẫn giảng dạy như hiện nay. Ngành nên
biên soạn thêm tài liệu tham khảo mở rộng kiến thức lịch sử phù hợp với từng
bài, từng giai đoạn lịch sử để giáo viên có thêm tư liệu khắc sâu kiến thức cho
học sinh.
- Phòng giáo dục tổ chức thêm chuyên đề về môn lịch sử, cụ thể về cách dạy
từng dạng bài, hướng dẫn cách đánh giá, kiểm tra phù hợp với thực trạng môn
lịch sử lớp 4 hiện nay.
- Cung cấp đầy đủ đồ dùng dạy học mà cụ thể là lược đồ.
Kiến Tường, ngày 25 tháng 3 năm 2016
Người thực hiện

Nguyễn Thị Năng

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều


Một số biện pháp dạy Lịch sử lớp 4

Người thực hiện: Nguyễn Thị Năng

9

Trường Tiểu học Nguyễn Tấn Kiều