sáng kiến kinh nghiệm một số phương pháp giúp học sinh lớp 8 học tốt phân môn tđn

SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

 Nhận xét, đánh giá của Hội đồng KHGD nhà trường:
− Tác dụng của SKKN:
− Tác dụng thực tiễn, khoa học sư phạm:
− Hiệu quả:
− Xếp loại:
......................., ngày…… tháng…… năm 2016
CT-HĐ KHGD

 Nhận xét, đánh giá của Hội đồng KHGD Phòng giáo dục – đào tạo:
− Tác dụng của SKKN:
− Tác dụng thực tiển, khoa học sư phạm:
− Hiệu quả:
− Xếp loại:
........................, ngày…… tháng…… năm 2016
CT-HĐ KHGD

 Nhận xét, đánh giá của Hội đồng KHGD Sở giáo dục – đào tạo:
− Tác dụng của SKKN:
− Tác dụng thực tiển, khoa học sư phạm:
− Hiệu quả:
− Xếp loại:

1


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

........................, ngày…… tháng…… năm 2016
CT-HĐ KHGD

MỤC LỤC
I/ Lý do chọn đề tài:

Trang

1. Đặt vấn đề..................................................................................................4
2. Mục đích chọn đề tài..................................................................................4
3. Lịch sử đề tài..............................................................................................5
4. Phạm vi đề tài.............................................................................................5

II/ Nội dung công việc đã làm:
1. Thực trạng đề tài........................................................................................6
2. Nội dung cần giải quyết.............................................................................6
3. Biện pháp giải quyết...................................................................................6
4. Kết quả chuyển biến của đối tượng..........................................................12

III/ Kết luận:
1. Tóm lược giải quyết.................................................................................14
2. Phạm vi, đối tượng áp dụng.....................................................................15
3. Kiến nghị, đề xuất....................................................................................15

2


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

PHỤ LỤC
 Tài liệu tham khảo:
1.

Sách giáo khoa Âm nhạc và Mỹ thuật 8 – Bộ Giáo dục và Đào Tạo
(Nhà xuất bản Giáo Dục).
2.
Sách giáo viên Âm nhạc 8 – Bộ Giáo dục và Đào Tạo (Nhà xuất bản
Giáo Dục).
3. Âm nhạc và phương pháp dạy học(Nhóm tác giả: Nguyễn Minh Toàn –
Nguyễn Hoàng Thông – Nguyễn Đắc Quỳnh)
4.
5.
Dục).

Giáo dục học (Nhà xuất bản Giáo Dục).
Phương pháp dạy học âm nhạc – Ngô Thị Nam ( Nhà xuất bản Giáo

6.

Phương pháp dạy học (Hoàng Long – Hoàng Lân).

7.

Giáo trình thực hành sư phạm âm nhạc (Hoàng Long, Hoàng Lân).

8.

Một số tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học.

9.
Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở THCS
Bộ Giáo dục và Đào Tạo (Nhà xuất bản Giáo Dục).
10.

Website của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo;
Website Giáo dục âm nhạc ở Việt Nam (Music Education in Vietnam).

11.

Sách báo, tạp chí về giáo dục… và một số tài liệu khác.
**********

3


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
1. Đặt vấn đề:
Không ai nói rằng dạy học là một công việc dễ dàng, và việc tạo cảm hứng
học tập cho người học lại càng khó khăn hơn. Dù đối tượng người học của bạn
có là học sinh(1) lớp 8 hay sinh viên tại một trường nghề thì việc khiến người học
muốn tự thực hành hay tự học đều là 1 thách thức. Đó là chưa nói đến việc
người học còn phân biệt giữa những môn chính và môn phụ làm cho việc dạy
học không còn đơn giản như nhiều người vẫn nghĩ.
Đối với bộ môn âm nhạc, được xếp vào những bộ môn phụ, vì vậy việc tìm
kiếm những phương pháp dạy học để giúp việc học tập trở nên vui vẻ, thú vị là
điều thật sự cần thiết.
Bên cạnh đó việc rèn luyện khả năng nghe âm nhạc chuẩn xác, phát triển tai
nghe góp phần vào việc giáo dục văn hóa âm nhạc cho các em HS. Phân môn
Tập đọc nhạc(2) trong chương trình âm nhạc góp phần rất lớn trong mục tiêu giáo
dục này.
Qua 6 năm công tác ở trường, được tiếp xúc cả 4 khối lớp và qua những lần

tâm sự, học hỏi kinh nghiệm với những giáo viên (3) lớn tuổi ở trường, tôi nhận ra
rằng ở lứa tuổi HS lớp 8 có một sự thay đổi một cách đặc biệt về tâm sinh lý.
Điều đó, khiến cho việc dạy và học ở tất cả các môn học đều trở nên khó khăn.
Riêng đối với môn âm nhạc thì phần TĐN, các em rất lơ là, không hứng thú
trong việc giải mã những nốt nhạc, làm cho tiết học nhạc trở nên nhàm chán.
Từ đó, tôi đưa ra “Một số phương pháp giúp học sinh lớp 8 học tốt phân
môn TĐN” để giúp các em nắm bắt, tiếp thu nhanh nhất kiến thức bài học. Đây
cũng là những kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong những năm giảng dạy
tại trường.

2. Mục đích chọn đề tài:
Tìm ra một số biện pháp giúp GV dạy tốt phân môn TĐN và HS học tốt phân
môn này.

4


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Từ sáng kiến này tôi vận dụng vào thực tiễn giảng dạy trong thời gian lâu dài
để nâng cao năng lực chuyên môn của bản thân đồng thời trao đổi kinh nghiệm
với những đồng nghiệp khác.

3. Lịch sử đề tài:
Trước đây, hầu hết giáo viên dạy âm nhạc đều chịu ảnh hưởng sâu sắc về
phương pháp dạy học theo cách truyền khẩu đối với phân môn TĐN mà không
hướng dẫn giai điệu bài TĐN trên đàn. Từ đó làm cho HS dần mất đi tính chủ
động, tích cực, sáng tạo, mất sự nhạy cảm với âm nhạc. Những tiết dạy như vậy
thường không hiệu quả, không gây hứng thú cho HS. Cách dạy – học như thế
chưa đáp ứng được mục đích của môn học.

Từ khi thay đổi về chương trình, nội dung SGK, phương pháp giảng dạy
môn âm nhạc ở trường Trung học cơ sở(4), những nhà nghiên cứu giáo dục đã đề
xuất cách dạy – học TĐN, nên cho HS đọc nhạc dựa trên tiếng đàn làm mẫu của
GV. Những kĩ năng đọc nhạc như: đọc đúng cao độ, trường độ, thể hiện sắc thái
tình cảm, biểu diễn hoàn chỉnh một bài TĐN… được quan tâm và chú ý nhiều
hơn, thể hiện qua những bài tập riêng cho mỗi tiết học.
Dựa trên phương pháp đổi mới về dạy – học TĐN, kết hợp với các tiết
trên lớp truyền thụ cho HS những kiến thức cơ bản về nhạc lí, hướng dẫn các
em vận dụng kiến thức đó vào từng bài TĐN. Từ những tình huống cụ thể xảy
ra trên lớp trong các tiết dạy, giúp GV thấy được những sai sót chung của HS,
từ đó đề ra những biện pháp cụ thể hơn, xác thực hơn để HS có thể học tốt hơn
phân môn TĐN.

4. Phạm vi đề tài:
Do hạn chế về thời gian và khả năng nghiên cứu, việc nghiên cứu chủ
yếu tập trung vào: HS lớp 8 tại trường THCS Long Hoà vào năm học 2015 –
2016.
Khách thể nghiên cứu: Các tiết dạy học âm nhạc của chương trình âm
nhạc lớp 8 có liên quan đến nội dung TĐN.

5


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

.
Chú thích: Trong sáng kiến kinh nghiệm này:
(1)

Học sinh được viết tắt là HS.

(2)

Tập đọc nhạc được viết tắt là TĐN.

(3)

Giáo viên được viết tắt là GV.

(4)

Trung học cơ sở được viết tắt là THCS

II/ NỘI DUNG CÔNG VIỆC ĐÃ LÀM:
1. Thực trạng đề tài:
Các em HS khối THCS nói chung, HS lớp 8 nói riêng có chung một hạn chế
đó là khả năng nhận biết nốt nhạc và khả năng đọc nhạc còn rất yếu, nhiều em
không nhớ được vị trí của 7 nốt nhạc trên khuông nhạc.
HS yêu thích môn âm nhạc, nhưng chủ yếu là thích phân môn hát còn các
phân môn khác (nhất là TĐN) thì không quan tâm nhiều.
Việc tiếp thu các kiến thức âm nhạc và sự yêu thích học tập bộ môn chỉ rơi
vào một số HS có năng khiếu. Còn lại các em khác chỉ học theo bản năng phải
học nên ít có sự sáng tạo trong vận dụng kiến thức.
Ở những bài TĐN có lời ca, HS chỉ thích ghép lời ca vào giai điệu nhưng
như thế là chưa đủ. Để thực hiện hoàn chỉnh phân môn TĐN đòi hỏi các em
phải đọc đúng cao độ, trường độ, tính chất của bài, ghép lời ca diễn cảm…
Những yêu cầu này trong tập thể các em chưa thực hiện đồng đều. Bên cạnh đó,
một số HS cá biệt khi đi học không mang tập, không chép bài, thường xuyên
không thuộc bài nên không thực hiện được những yêu cầu của GV đưa ra.

2. Nội dung cần giải quyết:
Để đọc tốt một bài TĐN, cần giúp HS nắm được ý nghĩa của việc đọc
nhạc, tìm ra phương pháp rèn luyện phù hợp để HS nắm vững các kĩ năng đọc
nhạc cơ bản, từ đó vận dụng vào bài TĐN cụ thể.

3. Biện pháp giải quyết:
Giảng dạy âm nhạc thường có 2 loại cấu trúc giáo án :
- Giáo án chuyên đề : Chỉ dạy riêng một nội dung trong một tiết học. Ví dụ :
Dạy riêng hát hoặc dạy riêng TĐN. Ở bậc THCS, giáo án chuyên đề chỉ rơi vào
phân môn hát chứ không có ở phân môn TĐN.
6


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

- Giáo án kết hợp : Là gắn hai hoặc ba nội dung trong một tiết học. Ví dụ :
Hát + TĐN hoặc Hát +TĐN+Âm nhạc thường thức. Các tiết dạy TĐN của chương
trình âm nhạc 8 đều là những tiết kết hợp 2 hoặc 3 nội dung, thường là TĐN kết
hợp cùng ôn tập bài hát.
Như vậy, việc dạy TĐN ở lớp 8 đều gặp không ít khó khăn nhất là về việc
phân phối thời gian và truyền tải nội dung sao cho phù hợp nhất. Một nội dung khó
học, khó dạy nhưng lại bị hạn chế vô cùng về thời gian. Để khắc phục tình trạng
này, cần phải tập trung vào những vấn đề sau đây:
3.1 Những yêu cầu trong khi soạn kế hoạch bài học:
- Phải nghiên cứu kỹ bài học trong sách giáo khoa.
- Xác định thật gọn, rõ, đầy đủ mục tiêu cần đạt và trọng tâm của tiết học.
- Chọn phương pháp dạy học âm nhạc thích hợp để vận dụng.
- Cố gắng thuộc giáo án để khi lên lớp tránh lệ thuộc vào giáo án.
- Dự kiến thời gian ở mỗi nội dung để không bị cháy giáo án.
3.2 Cách phân chia thời gian trong tiết học:

Phân chia thời gian là một kỹ năng rất quan trọng đối với GV dạy âm nhạc ở
trường THCS bởi vì xác định thời gian không đúng nghĩa là GV đã không xác định
đúng trọng tâm của tiết học. Dưới đây là một số gợi ý về cách chia thời gian :
- Tiết học có một nội dung là dạy hát thì đương nhiên GV dành cả tiết thực
hiện nội dung này.
- Tiết học có hai nội dung là ôn tập bài hát và TĐN nên dành thời gian ôn hát
là 15 phút đọc nhạc là 30 phút.
Như vậy, khi soạn giảng các tiết học có TĐN, GV cần phải nghiên cứu thật
kỹ, lựa chọn phương pháp thích hợp… và đặc biệt phải phân chia thời gian cho nội
dung TĐN một cách thích hợp nhất, đảm bảo đúng trọng tâm và truyền tải hết các
nội dung của tiết học.
Đồng thời, phải tạo được sự yêu thích cho HS khi học TĐN ngay từ các tiết
học đầu tiên có phân môn này. Đây là điều không dễ và cần phải có thời gian để
thực hiện. Tuy nhiên, nếu thực hiện được, về sau, việc dạy phân môn TĐN cho HS
sẽ trở nên thuận lợi hơn, nhẹ nhàng hơn, tích cực hơn.
3.3 Biện pháp giúp HS thuộc tên nốt nhạc trên khuông
Thực tế dạy học cho thấy có nhiều HS không thuộc tên các nốt nhạc trên
khuông, các em thường viết tên từng nốt nhạc ở dưới khuông nhạc. Để giúp HS
thuộc tên nốt nhạc, GV có thể áp dụng một số biện pháp sau:
7


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Sử dụng “Khuông nhạc bàn tay” đã được học ở chương trình âm nhạc lớp
3 (Cụ thể: tiết 16, tiết 20, tiết 24, tiết 29, tiết 31) để ghi nhớ tên nốt nhạc.
GV thường xuyên cho HS tập nói tên nốt nhạc hoặc cho các em tập chép
nhạc.
Treo bài TĐN trong lớp để HS luôn luôn được tiếp xúc với bản nhạc, nốt
nhạc.

Gợi ý HS sử dụng khuông nhạc có các nốt nhạc và tên nốt (để khi cần
thiết, các em dễ dàng kiểm tra lại):

Giúp HS cảm thấy việc ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng.
GV sử dụng bản nhạc không ghi tên nốt khi kiểm tra TĐN, đó là thách
thức để HS phải cố gắng thuộc tên nốt.
Thường xuyên củng cố tên nốt nhạc khi có điều kiện.
3.4 Sử dụng các phương tiện dạy học TĐN hiệu quả:
Dạy Âm nhạc phải có những phương tiện cần thiết, nếu thiếu chúng, hiệu
quả việc dạy học sẽ rất hạn chế. Bên cạnh việc dạy TĐN cho HS, GV cần tạo
điều kiện để các em được nghe bài hát (đối với những bài TĐN là những đoạn
trích của bài hát), xem tranh ảnh, video… có liên quan (nếu có điều kiện).
Những điều này sẽ gây được hứng thú học tập tích cực của HS, tránh được sự
khô khan, nặng nề khi học TĐN, nhất là đối với những HS không có năng khiếu
âm nhạc.
Sẽ hết sức phản khoa học và sai phương pháp hoàn toàn nếu dạy TĐN
bằng phương pháp truyền khẩu. Nhạc cụ là loại phương tiện đặc trưng, cần thiết
và hay được sử dụng nhất trong dạy học Âm nhạc. Thông thường, GV sử dụng
một vài nhạc cụ trong số nhiều loại như: đàn phím điện tử, ghi-ta, sáo recorder,
kèn pianika (melodion),… và nhiều loại khác, có thể là nhạc cụ dân tộc hoặc
những loại do GV tự chế tạo. Ngày nay, GV thường sử dụng nhất vẫn là đàn
phím điện tử, vừa hiện đại, vừa hiệu quả lại thông dụng. Tuy nhiên, đôi khi lại
trở nên khó khăn khi mất điện hoặc nhạc cụ bị hỏng hóc… GV âm nhạc cần
phải chủ động trong việc khắc phục tình trạng này. Ví dụ như: chuẩn bị đàn ghita (nếu chưa biết chơi ghi-ta thì cố gắng học những kỹ thuật cơ bản nhất), hoặc
đơn giản hơn là chuẩn bị sẵn kèn pianika (melodion) để sử dụng khi cần thiết.

8


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Về phía HS, các em thường sử dụng một vài nhạc cụ gõ đơn giản như
thanh phách, song loan, trống cơm, trống con, trống lắc, mõ… Cần phải luyện
tập cho HS ý thức tự quản tốt khi sử dụng các nhạc cụ này trong giờ học âm
nhạc nói chung, TĐN nói riêng. Nếu không, điều này sẽ ảnh hưởng không tốt
đến tiết dạy: không chỉ mất trật tự, mất thời gian mà đôi khi còn gây hư hại cho
nhạc cụ hay xảy ra các tai nạn đáng tiếc.
Bảng phụ nội dung bài TĐN cũng hết sức quan trọng trong tiết dạy TĐN.
GV cần phải chuẩn bị tốt phần này. Ở lớp 8, thiết bị dạy học có một bộ tranh
ảnh gồm 8 bài TĐN. GV nên liên hệ với nhân viên thiết bị của nhà trường để sử
dụng bộ tranh này. Nếu không có, GV có thể tự trang bị cho mình bằng nhiều
cách như: chép bài TĐN ra khổ giấy lớn, photocopy phóng to, sử dụng máy
chiếu v.v…
3.5 Phương pháp hướng dẫn, tự học, tự rèn luyện ở nhà
Để giúp các em có thể tự tin đọc được một bài TĐN mà không cần
phải ghi chú dưới mỗi khuông nhạc, tôi thực hiện các bước như sau:
* Ở nhà: Cho học sinh tự viết bài TĐN vào vở trước khi đến lớp.
Trong lúc viết bài ở nhà hãy ghi nhận lại một số điều như: về nhịp, về cao
độ, trường độ, các ký hiệu âm nhạc có trong bài TĐN.
* Trên lớp: Cho các em nhận xét và rút ra kết luận về bài TĐN đó.
Hướng dẫn HS cách đọc tiết tấu từng câu nhạc, nhận xét xem có sự giống
nhau và khác nhau gì giữa các câu nhạc đó.
Ví dụ: Ở 2 câu đầu của bài TĐN số 5- Lớp 8 (xem phía dưới), các em sẽ
được gợi ý cách đọc tiết tấu như sau:

6
8

Đen Đơn Đen Đơn | Đen Đơn Đơn Đơn Đơn |
xx x

xx x
xx x
x
x
x
Đen Đơn Đơn Đơn Đơn | Đen chấm Đen lặng |
xx
x
x
x
x xx
x
xx
x

9


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Các em sẽ nhận xét và so sánh sự giống và khác nhau về tiết tấu
của 2 câu đầu và 2 câu cuối. Sau đó tự thực hiện cách đọc tiết tấu như 2
câu đầu.
Giáo viên dùng thanh phách gõ tiết tấu của từng câu nhạc để học
sinh đọc tên nốt nhạc theo tiết tấu mà GV vừa vỗ( Chú ý: Gv gõ tiết tấu
mỗi câu 3 lần, HS lắng nghe sau đó đọc tên nốt theo âm hình tiết tấu mà
GV vừa vỗ). Điều này giúp cho HS ghi nhớ vị trí nốt nhạc và rèn tai
nghe tiết tấu thật nhạy bén.

Đồ

mi

son

Xxx xxxxx

Son

la

Đô

rê

son

mi

fa

rê

mi

la

son

son

đô

si

la

Đồ

rê

mi

son

mi

son

son

đô rê đô son

đô

3.6 Một số phương pháp khác
 Phương pháp tạo ấn tượng tích cực
10

SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Nếu bạn muốn tạo động lực cho HS thì phải chứng minh được rằng
bạn là người đáng để HS lắng nghe. Các em có thể nghi ngờ bạn vào ngày đầu
tiên, nhưng bạn có thể cố gắng cải thiện để chiếm được niềm tin cũng như sự
tôn trọng của các em. Để làm được điều này, bạn phải trở nên nổi bật trong mắt
HS. Bạn cần tạo ấn tượng tốt, vì vậy hãy đảm bảo rằng bạn trông thật đẹp khi
bước vào lớp. Hãy cố gắng ăn mặc đẹp hơn hay khác hơn một chút so với người
bình thường.
Bạn cần phải nắm bắt được sự chú ý của HS và giữ lấy sự chú ý đó.
Bày tỏ rõ quan điểm của mình. Đừng nói nhiều quá và cũng đừng khăng khăng
giữ ý kiến của mình. Bạn cần tạo ấn tượng là một người hiểu biết, thông minh
và là người không ngại nói ra chính kiến của mình chứ không phải một người
kiêu ngạo và chỉ biết đến bản thân.
 Phương pháp tạo niềm tin vững chắc
Hãy say mê những gì bạn đang dạy. Đôi mắt mở to cùng nụ cười lớn
và sự nhiệt tình chân thành của bạn chắc chắn sẽ tạo nên hiệu quả rất lớn đối
với HS. Ngay cả khi các em không hứng thú với môn học của bạn thì chính
cách cư xử của bạn cũng có thể làm các em thích thú. Bởi điều quan trọng nhất
là vì bạn kiên trì thể hiện tình yêu của bạn đối với vấn đề nào đó, HS sẽ sớm
nhận ra bạn là một con người chân thành và đầy nhiệt quyết.
Có khiếu hài hước. Khi có óc hài hước, bạn sẽ dễ dàng thu hút HS,
làm cho những nốt nhạc trở nên sống động hơn và giúp HS kết nối với bạn tốt
hơn. Vấn đề là, nếu bạn luôn luôn nghiêm túc thì HS sẽ thấy khó để quan tâm
và thực sự kết nối với bạn. Bạn không cần phải làm một anh hề và lúc nào cũng
đùa được nhưng nếu bạn tạo một môi trường học vui vẻ cho học sinh, các em sẽ
có động lực và thấy hứng thú hơn khi học.
3.7 Những lỗi cần tránh khi dạy TĐN:
- Dạy sai kiến thức: Không được dạy sai kiến thức, dạy sai kiến thức TĐN sẽ
ảnh hưởng rất lớn đến việc học môn âm nhạc nói chung, phân môn TĐN nói riêng

của HS ở các bậc học cao hơn.
- GV phải đọc đúng cao độ, trường độ đồng thời phải sửa sai kịp thời cho HS.
Xác định không đúng trọng tâm, luyện tập cao độ hoặc tiết tấu quá lâu. Chỉ thực
hiện 4 bước (giới thiệu bài TĐN, tìm hiểu bài, luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu)
trong khoảng 10 phút, nếu kéo dài hơn có thể không đủ thời gian để đọc từng câu
đồng thời làm giảm hứng thú học của HS.
- Xác định nhầm mục tiêu dạy TĐN là để hát đúng lời ca. Khi ôn TĐN chủ
yếu là cho HS hát lời.

11


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

- Không dạy TĐN bằng cách truyền khẩu, không đọc mẫu nhiều và biến TĐN
thành hát tên nốt nhạc.
- Dạy HS tập hát trước để các em nắm được giai điệu, rồi mới hướng dẫn đọc
nhạc. Cách dạy này mắc phải 2 sai lầm, thứ nhất làm HS chú ý đến lời ca hơn là
nốt nhạc, thứ hai làm các em không còn động lực khám phá giai điệu của bản nhạc.
- Đàn giai điệu quá nhiều hoặc GV đọc mẫu bài TĐN trước khi HS tập đọc,
làm giảm tính tích cực của HS, các em không có động lực để giải mã và khám phá
giai điệu.
- Bắt nhịp cho HS đọc nhạc ở một giọng (khi bắt nhịp không dùng đàn), sau
đó đệm đàn ở một giọng khác.
- Căn cứ vào lời ca để chia câu nhạc, căn cứ vào lời để gõ đệm (ví dụ yêu cầu
HS gõ đệm theo tiết tấu lời ca).
- Để HS ghi tên nốt vào bài TĐN (cần nhắc các em luôn chú ý đến nốt nhạc).
- Yêu cầu HS học thuộc bài TĐN. Đây là điều tuyệt đối tránh vì TĐN là nhìn
trực tiếp bản nhạc và thực hành đọc nhạc, ghép lời kết hợp cùng gõ đệm.
4. Kết quả chuyển biến của đối tượng:

Sau một năm thử nghiệm và vận dụng trong năm học 2015 – 2016, kết quả
khảo sát cho thấy tỉ lệ HS đọc nhạc yếu đã được cải thiện rõ rệt:
* Kết quả khảo sát đầu năm học:
Tổng số
Lớp

Khả năng TĐN

HS

Khá, giỏi

Trung bình

Yếu

8.1

45

15(33,3%)

20 (44,4%)

10 (22,3%)

8.2

46

12 (26,1%)

20 (43,5%)

14 (30,4%)

8.3

46

13 (28,3%)

19 (41,3%)

14 (30,4%)

8.4

46

20(43,5%)

18(39,1)

8(17,4%)

8.5

47

16(34,1%)

17(36,1%)

14(29,8)

8.6

45

15(33,3%)

19(42,2%)

11(24,5%)

8.7

46

18(39,1%)

20(43,5%)

8(17,4%)

8.8

45

20(44,4%)

14(31,1%)

11(24,5%)

8.9

43

17(39,5%)

17(39,5%)

9(21%)

8.10

44

22(50%)

15(34,1%)

7(15,9%)

12


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

Khối 8

453

168 (37,3%)

179 (39,4%)

106(23,3%)

* Kết quả khảo sát cuối học kì I:
Tổng số

Khả năng TĐN

Lớp
HS

Khá, giỏi

Trung bình

Yếu

8.1

45

18(40%)

19 (42%)

8 (17,8%)

8.2

46

14 (30%)

19 (42%)

13 (28%)

8.3

46

15 (32,6%)

20 (43,5%)

11 (23,9%)

8.4

46

23(50%)

18(39,1%)

5(10,9%)

8.5

47

17(36,2%)

18(38,3%)

12(25,5%)

8.6

45

16(35,6%)

20(44,4%)

9(20%)

8.7

46

19(41,3%)

20(43,5%)

7(15,2%)

8.8

45

21(46,7%)

15(33,3%)

9(20%)

8.9

43

20(46,5%)

15(34,9%)

8(18,6%)

8.10

44

23(52,3%)

15(34,1%)

6(13,6%)

Khối 8

453

186 (41,1%)

179 (39,5%)

88(19,4%)

* Kết

quả khảo sát cuối học kì II:
Tổng số

Khả năng TĐN

Lớp
HS

Khá, giỏi

Trung bình

Yếu

8.1

43

23(53,5%)

18 (41,9%)

2 (4,6%)

8.2

43

22(51,2%)

17 (39,5%)

4 (9,3%)

13


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

8.3

44

22 (50%)

19 (43,2%)

3 (6,8%)

8.4

43

24(55,8%)

16(37,2%)

3(7%)

8.5

43

23(53,5%)

15(34,9%)

5(11,6%)

8.6

45

22(48,9%)

19(42,2%)

4(8,9%)

8.7

46

23(50%)

20(43,5%)

3(6,5%)

8.8

45

27(60%)

14(31,1%)

4(8,9%)

8.9

41

24(58,5%)

14(34,1%)

3(7,4%)

8.10

42

27(64,3%)

13(31%)

2(4,7%)

Khối 8

435

237(54,5%)

165 (37,9%)

33(17,3%)

So với kết quả bảng khảo sát trước khi áp dụng Sáng kiến kinh nghiệm,
chúng ta thấy khả năng TĐN của các em có sự chuyển biến tốt hơn. Số HS đạt
khá, giỏi được nâng cao, số HS đạt trung bình, yếu đã giảm hẳn. Các em dần
ham thích học phân môn TĐN hơn. Tình hình HS “mù nốt” đã giảm đi đáng kể.

Các bài TĐN được các em viết và đọc chính xác hơn.

III/ KẾT LUẬN:
1. Tóm lược giải quyết:
Từ thực tế giảng dạy, để hướng dẫn HS học tốt hơn phân môn TĐN, cần
quan tâm tới những vấn đề sau:

 Đối với GV:
• GV phải đầu tư sáng tạo trong phương pháp tổ chức, phối hợp linh
hoạt giữa các hình thức dạy học làm cho tiết học sôi nổi, tạo được
hứng thú cho HS và phát huy được tính tích cực chủ động của các
em.
• GV cần nắm vững đặc điểm tâm lí cũng như trình độ nhận thức
của HS, từ đó lựa chọn phương pháp, biện pháp hướng dẫn cho
phù hợp.

14


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

• Phải chuẩn bị đầy đủ các phương tiện, đồ dùng dạy học, các loại
nhạc cụ cần thiết, bảng phụ… và phân chia thời gian hợp lý trong
các tiết học âm nhạc có nội dung TĐN.
• Phải tự học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phải có
thái độ, hành vi phù hợp với chuẩn mực đạo đức, gương mẫu trước
HS. Nhanh chóng nắm bắt và vận dụng sáng tạo những quan điểm
đổi mới trong giáo dục THCS.
• Gần gũi, động viên, khuyến khích, tạo điều kiện cho HS tham gia
học tập một cách tích cực, chủ động và sáng tạo.

• Phải say mê âm nhạc, có uy tín với HS. Tạo niềm vui, phấn khởi,
thái độ tự tin trong học tập bằng cách tuyên dương, khen ngợi kịp
thời.
• Định hướng cho HS thị hiếu âm nhạc lành mạnh.
• Tránh các lỗi khi dạy TĐN

 Đối với HS:
• Tự giác, chủ động chuẩn bị bài trước ở nhà.
• Có động cơ học tập đúng đắn. Chép bài, làm bài tập đầy đủ.
• Tập trung nghe GV hướng dẫn bài trên lớp.
• Mạnh dạn đặt câu hỏi thảo luận, phát biểu ý kiến xây dựng bài.
• Tự đánh giá, nhận xét ý kiến, phần trình bày của mình, của bạn.
• Tự tin thể hiện khả năng của bản thân.
Tóm lại, âm nhạc là nghệ thuật biểu hiện cảm xúc của con người bằng âm
thanh. Giáo dục âm nhạc có ý nghĩa quan trọng trong việc hình thành và phát
triển cả về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng âm nhạc cơ bản
góp phần hoàn thiện nhân cách các em.

2. Phạm vi, đối tượng áp dụng:
Qua thực tế giảng dạy gần 6 năm học, tôi nhận thấy rằng có thể áp dụng
sáng kiến này cho tất cả GV âm nhạc khối THCS và khối tiểu học, HS các khối
lớp bậc THCS và tiểu học. Tôi tin rằng sáng kiến này có thể áp dụng thực hiện
lâu dài tại trường THCS Long Hoà cũng như các trường THCS và Tiểu học
khác trong toàn tỉnh.
15


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

3. Kiến nghị đề xuất:

 Đối với nhà trường:
 Cần tham mưu với các cấp lãnh đạo trang bị thêm phương tiện và đồ
dùng dạy học phục vụ cho môn Âm nhạc.
 Phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để làm tốt hơn nữa
công tác xã hội hóa giáo dục, thường xuyên liên lạc, trao đổi thông tin
với phụ huynh HS nhằm giúp phụ huynh quan tâm nhiều hơn tới việc
học tập của con em mình.
 Đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo:
 Để những tiết học âm nhạc đạt hiệu quả cao không chỉ cần người GV
có chuyên môn vững, có phương pháp dạy học hay mà còn phụ thuộc
vào nhiều yếu tố khác, trong đó trang thiết bị dạy học có vai trò quan
trọng góp phần lớn vào hiệu quả của tiết dạy.
 Hiện nay nhà trường vẫn còn thiếu nhiều trang thiết bị giảng dạy nói
chung và trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy môn Âm nhạc nói
riêng. Mong rằng các cấp lãnh đạo tiếp tục quan tâm nhiều hơn tới
nhà trường, trang bị đầy đủ hơn các thiết bị giảng dạy để chúng tôi
giảng dạy đạt hiệu quả cao hơn.
Vì thời gian có hạn, tài liệu nghiên cứu chưa đa dạng, kinh nghiệm bản thân
còn hạn chế nên trong quá trình nghiên cứu sáng kiến không tránh khỏi những tồn
tại, thiếu sót, kính mong nhận được sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến quý báu của thầy
cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp để sáng kiến kinh nghiệm này được hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!
Người viết sáng kiến

Võ Thị Ánh Tuyết

16


SKKN: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 8 HỌC TỐT PHÂN MÔN TẬP ĐỌC NHẠC

17