Nghiên cứu, phân vùng chức năng khu vực vịnh hạ long phục vụ quy hoạch và quản lý tổng hợp vùng ven bờ tỉnh quảng ninh

i
L IC M

N

Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c t i PGS.TS. Tr n Thanh Tùng –
Khoa K thu t bi n - Tr

ng

i h c Th y L i, ng

i đã t n tình h

ng d n,

và góp ý cho tác gi trong su t quá trình th c hi n lu n v n.
Tác gi xin chân thành c m n s giúp đ nhi t tình, s h tr v m t
chuyên môn và kinh nghi m c a các th y cô giáo trong khoa K thu t bi n.
Tác gi xin chân thành c m n các đ ng nghi p trong c quan; Phòng
ào t o đ i h c và sau đ i h c; t p th l p cao h c 19BB - Tr

ng

ih c

Thu L i cùng toàn th gia đình và b n bè đã đ ng viên và t o đi u ki n
thu n l i v m i m t đ tác gi hoàn thành lu n v n này.
Trong quá trình th c hi n lu n v n, do ki n th c còn h n ch nên
không th tránh kh i nh ng sai sót. Vì v y, tác gi r t mong nh n đ

cs

đóng góp ý ki n c a th y cô, đ ng nghi p đ giúp tác gi hoàn thi n v m t
ki n th c trong h c t p và nghiên c u.
Xin chân thành c m n!
Hà N i, ngày
tháng n m 2015
TÁC GI LU N V N

Nguy n H i Anh


ii
C NG HÒA XÃ H I CH NGH A VI T NAM
c l p – T do – H nh phúc
B N CAM K T
Kính g i: Ban Giám hi u tr ng i h c Thu L i
Phòng ào t o H và Sau H tr ng i h c Thu L i.
Tên tôi là: Nguy n H i Anh
H c viên cao h c l p: 19BB
Chuyên ngành: Xây d ng công trình bi n
Mã h c viên: 118605845001
Theo Quy t đ nh s 1775/Q - HTL ngày 19 tháng 12 n m 2012 c a
Hi u tr
h

ng tr

ng

i h c Thu L i v vi c giao đ tài lu n v n và cán b

ng d n cho h c viên cao h c khoá 19 đ t 2 n m 2011, tôi đã đ

c nh n

tài “Nghiên c u, phân vùng ch c n ng khu v c v nh H Long ph c
v quy ho ch và qu n lý t ng h p vùng ven b t nh Qu ng Ninh” d
s h

i

ng d n c a PGS.TS. Tr n Thanh Tùng.
Tôi xin cam đoan đây là k t qu nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u

nêu trong lu n v n là trung th c, không s d ng tài li u c a tác gi khi ch a
đ

c công b ho c ch a đ

tác gi khác đ

c s đ ng ý. Nh ng k t qu nghiên c u c a các

c trích d n ngu n trong lu n v n khi s d ng.
Hà N i, ngày
tháng n m 2015
TÁC GI LU N V N

Nguy n H i Anh

iii
M CL C
L IC M

N ................................................................................................... i

B N CAM K T .............................................................................................. ii
DANH M C HÌNH V ................................................................................ vii
DANH M C B NG BI U .......................................................................... viii
M

U .......................................................................................................... 1
1. Lý do l a ch n
2. M c đích c a
3. Nhi m v và ph
4. K t qu đ t đ

tài ............................................................................. 1
tài ................................................................................ 2
ng pháp nghiên c u................................................... 2
c ..................................................................................... 3

5. N i dung lu n v n................................................................................... 3
Ch

ng I. T NG QUAN V KHU V C NGHIÊN C U.......................... 4
1.1.

c đi m t nhiên khu v c nghiên c u ............................................... 4
1.1.1. V trí đ a lý ................................................................................. 4

1.2

1.1.2

c đi m đ a hình ....................................................................... 6

1.1.3

c đi m khí h u ........................................................................ 6

1.1.4

c đi m th y, h i v n ............................................................... 7

c đi m v kinh t - xã h i ................................................................. 7
1.2.1. Dân s và c s h t ng ............................................................. 7
1.2.2. C c u s d ng đ t ..................................................................... 8
1.2.3. C c u phát tri n kinh t ............................................................ 8

1.3.

c đi m v đa d ng sinh h c ........................................................... 10
1.3.1. H sinh thái trên c n................................................................. 10
1.3.2. H sinh thái d

in

c ............................................................. 11


iv
1.4. Các quy ho ch đã có
CH

khu v c V nh H Long................................. 15

NG 2: ÁNH GIÁ HI N TR NG MÔI TR

NG KHU V C . 19

V NH H LONG........................................................................................... 19
2.1. Hi n tr ng môi tr

ng n

2.1.1. Hi n tr ng môi tr
2.1.2 Hi n tr ng ch t l

c .............................................................. 19
ng n
ng n

c bi n ven b ................................. 19
c th i sinh ho t. ............................... 24

2.1.3. Hi n tr ng ch t l ng n c th i công nghi p khu v c H Long
– C m Ph .......................................................................................... 25

2.1.4. Hi n tr ng ô nhi m môi tr ng do khai thác, s d ng và v n
chuy n t i các m than. ...................................................................... 26
2.2. Hi n tr ng môi tr

ng không khí ...................................................... 27

2.3. Hi n tr ng môi tr

ng đ t ................................................................. 28

2.4. Ch t th i sinh ho t, công nghi p và th

ng m i ven b ................... 28

2.5. Suy gi m v đa d ng sinh h c ........................................................... 29
CH

NG 3: XÂY D NG CÁC PH

NG ÁN PHÂN VÙNG CH C . 30

3.1. T ng quan v phân vùng ch c n ng trên th gi i và

Vi t Nam ..... 30

3.1.1. Quan ni m v phân vùng (Phân vùng ch c n ng là gì) ........... 30
3.1.2. Các nghiên c u trên th gi i. .................................................. 32
3.1.2. Các nghiên c u

Vi t Nam. .................................................... 34

3.2. Các nguyên t c phân vùng. ................................................................ 35
3.3. Tiêu chí phân vùng ch c n ng môi tr
3.4. Ph

ng........................................ 37

ng án phân vùng ch c n ng khu v c V nh H Long ................ 38

3.4.1. D a trên m c đ phát tri n ...................................................... 38
3.4.2. D a trên ch c n ng s d ng ngu n l i cho các ho t đ ng phát
tri n..................................................................................................... 39


v
3.4.3. D a trên m c đ khai thác tài nguyên c a các ho t đ ng phát
tri n..................................................................................................... 40
CH
NG 4: TH C HI N PHÂN VÙNG CH C N NG KHU V C
V NH H LONG........................................................................................... 41
4.1. ánh giá ti m n ng và hi n tr ng khu v c v nh H Long ................ 41
4.1.1. ánh giá v đi u ki n môi tr

ng khu v c v nh H Long. ..... 41

4.1.2. ánh giá v ti m n ng tài nguyên và tình hình khai thác, s
d ng khu v c v nh H Long............................................................... 41
4.1.3. ánh giá v đi u ki n kinh t - xã h i khu v c v nh H Long.42
4.1.4. ánh giá v th ch , chính sách qu n lý vùng b khu v c V nh
H Long. ............................................................................................. 47

4.2. Xác đ nh ph m vi và gi i h n đ a lý.................................................. 47
4.1.2. ánh giá kinh t các ngu n tài nguyên .................................... 49
4.1.3. ánh giá các c h i phát tri n.................................................. 50
4.1.4. ánh giá kh n ng t

ng thích c a các ho t đ ng kinh t ...... 53

4.1.5. Phân tích khung chính sách và th ch hi n hành.................... 56
4.1.6. Xây d ng ma tr n v các mâu thu n đa ngành và các hình th c
s d ng ngu n l i vùng b ................................................................. 72
4.1.7. Trình bày và đ i chi u k ho ch s d ng ngu n l i vùng b và
các thông tin liên quan lên b n đ n n ............................................... 73
4.2. Xây d ng k ho ch phân vùng .......................................................... 73
4.2.1. Vùng b o t n đ c bi t .............................................................. 73
4.2.2. Vùng đ m ................................................................................. 74
Vùng này có ch c n ng b o v Di s n kh i các tác đ ng t các ho t
đ ng bên ngoài khu v c Di s n. Vùng này đ c chia thành nh ng ti u
vùng sau: ............................................................................................ 74


vi
4.2.3. Vùng qu n lý tích c c .............................................................. 76
4.2.4. Vùng phát tri n ......................................................................... 77


vii
DANH M C HÌNH V
Hình 1-1. V trí đ a lý khu v c nghiên c u ....................................................... 4
Hình 1-2. C c u kinh t c a Qu ng Ninh qua các n m 2010-2013 ............... 9
Hình 1-3. Quy ho ch không gian phát tri n kinh t t nh Qu ng Ninh............ 16

Hình 2-1. Giá tr TSS trong n

c v nh H Long vào mùa m a ...................... 20

Hình 2-2. Giá tr COD t i m t s khu v c v nh H Long tháng 4/2013 và tháng
8/2013 .............................................................................................................. 21
Hình 2-3. Giá tr DO t i m t s khu v c v nh H Long n m 2013 ................ 21
Hình 2-4. Giá tr BOD 5 t i m t s khu v c v nh H Long n m 2013 ............ 22
Hình 2-5. Hàm l ng Ph t phát (mg/l) trong n c v nh H Long tháng 8/2013
......................................................................................................................... 23
Hình 2-6. Hàm l

ng D u trong n

c v nh H Long trong 10 n m g n đây . 24

Hình 2-7. L ng rác th i phát sinh và l ng rác th i thu gom t i H Long và
C m Ph . ......................................................................................................... 29
Hình 4-1. “Vòng lu n qu n” do QLVB thi u h p lý

v nh H Long ........... 53

Hình 4-2. S đ m i quan h nh h ng c a các ngành/ngh đ n v nh H
Long................................................................................................................. 55
Hình 4-3. S đ ch c n ng QLTHVB v nh H LongError! Bookmark not
defined.


viii
DANH M C B NG BI U

B ng 1-1. Dân s và m t đ dân s trong khu v c nghiên c u ........................ 8
B ng 2-1. K t qu quan tr c n

c th i sinh ho t t i m t s khu dân ............. 24

B ng 2-2. K t qu quan tr c môi tr

ng n

c th i công nghi p.................... 26


1
M
1. Lý do l a ch n

U

tài

Qu ng Ninh là m t t nh l n n m trong tam giác tr ng đi m kinh t phía
B c: Hà N i – H i Phòng – Qu ng Ninh, có nh ng nét đ c tr ng v m t phân
hoá lãnh th , đa d ng các ngu n tài nguyên thiên nhiên và giàu ti m n ng
phát tri n đa ngành. Thành ph H Long v a là m t đ n v hành chính v a là
trung tâm kinh t , chính tr , v n hóa c a t nh, cách th đô Hà N i 165km v
phía Tây theo qu c l 18A, cách trung tâm thành ph H i Phòng 70km v
phía Nam theo qu c l 10, cách c a kh u qu c t Móng Cái 180km v phía
ông theo qu c l 18A. V i v trí đ a lý thu n l i t o đi u ki n đ phát tri n
kinh t , xã h i nên trong nh ng n m g n đây, s phát tri n nhanh, m nh v
kinh t - xã h i thông qua vi c phát tri n các d ch v du l ch; m r ng khai

thác m (c ng than Nam C u Tr ng); xây d ng nhà máy s n xu t xi m ng;
phát tri n c ng (c ng n

c sâu Cái Lân) và v n t i đ

ng bi n; phát tri n

nuôi tr ng th y s n; đô th hoá d n d p cùng v i vi c khai thác quá m c
vùng ven bi n đã làm cho vùng v nh H

Long đang ph i đ i m t v i

nh ng thách th c t nh ng tác đ ng c a t nhiên, kinh t và xã h i.
M t khác, v nh H Long ch a đ ng nhi u giá tr ngo i h ng mang tính
toàn c u trong đó n i b t là giá tr c nh quan, đ a ch t đ a m o và đã đ

c

UNESCO hai l n công nh n là Di s n thiên nhiên Th gi i l n 1 vào n m
1994 và l n 2 đ

c công nh n thêm giá tr đ a ch t – đ a m o vào n m 2000.

Khu v c Di s n đ

c UNESCO công nh n là n i t p trung nhi u đ o đá, hang

đ ng, bãi t m v i di n tích 434km2 g m 775 hòn đ o trong đó có 441 hòn có
tên.
V nh H Long ch a đ ng nh ng ti m n ng t ng h p to l n v kinh t ,

v n hóa và du l ch, đóng vai trò quan tr ng trong chi n l
xã h i c a khu v c tam giá t ng tr

c phát tri n kinh t ,

ng phía B c Vi t Nam.

ây là nh ng


2
đi u ki n thu n l i r t c n b n đ thúc đ y phát tri n kinh t , v n hóa song
c ng d báo nh ng mâu thu n gay g t trong vi c l a ch n k ch b n phát tri n
vùng trên quan đi m phát tri n b n v ng.
Mâu thu n gi a l i ích s n xu t th y s n v i phát tri n du l ch, mâu
thu n gi a phát tri n kinh t đô th v i b o t n phát huy giá tr di s n, b o v
môi tr

ng s là nh ng mâu thu n n i b t c n gi i quy t nhanh chóng trong

vi c ho ch đ nh m i k ho ch phát tri n kinh t trong vùng.
Trong b i c nh phát tri n nh v y, vi c phân vùng ch c n ng bi n
khu v c v nh H Long nh m đ m b o s d ng b n v ng vùng b theo ch c
n ng đ hài hòa l i ích c a các bên liên quan (ngành, cá nhân hay nhóm
ng

i s d ng) tài nguyên, trong khi v n đ m b o các m c tiêu phát tri n

kinh t - xã h i theo h

ng b n v ng.

ây là m t cách ti p c n theo h

ng

liên ngành, h th ng và t ng h p thông qua m t khuôn kh qu n lý t ng
h p vùng b , đ m b o s hài hoà v l i ích c a các ngành, đ ng th i c ng
đ m b o cho vùng b v nh H Long là m t trung tâm phát tri n lành m nh và
n đ nh c a toàn t nh theo h

ng b n v ng. Do v y, đ tài “Nghiên c u, phân

vùng ch c n ng khu v c v nh H Long ph c v quy ho ch và qu n lý t ng
h p vùng ven b t nh Qu ng Ninh” là r t c n thi t góp ph n phát tri n b n
v ng cho vùng b v nh H Long.
2. M c đích c a

tài

a ra h th ng các vùng và ti u vùng ph n ánh hi n tr ng môi tr

ng,

sinh thái và ti m n ng s d ng khu v c v nh H Long .
3. Nhi m v và ph

ng pháp nghiên c u

Nhi m v :

+ Thu th p các tài li u, s li u v đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i, các
b n đ quy ho ch c a các ngành khu v c v nh H Long nói riêng và t nh
Qu ng Ninh nói chung.


3
+ Phân tích, đánh giá hi n tr ng ô nhi m môi tr

ng v nh H Long.

+ Nghiên c u xây d ng s đ phân vùng ch c n ng khu v c v nh H
Long.
Ph

ng pháp nghiên c u:

- Ph

ng pháp thu th p, t ng h p tài li u;

- Ph

ng pháp chuyên gia;

- Ph

ng pháp ng d ng k thu t vi n thám và h thông tin đ a lý GIS.

4. K t qu đ t đ

c

Xây d ng s đ phân vùng ch c n ng cho khu v c v nh H Long.
5. N i dung lu n v n
B c c c a lu n v n g m 4 ch

ng không k ph n m đ u, k t lu n và

ki n ngh , tài li u tham kh o.
Ph n m đ u dài 4 trang, nêu đ
đ tài, nhi m v và ph
k t qu đ t đ
Ch

c lý do l a ch n đ tài, m c đích c a

ng pháp nghiên c u đ

c s d ng trong đ tài, các

c c a đ tài.

ng 1 gi i thi u t ng quan v khu v c nghiên c u, ch

ng này 15

trang bao g m các n i dung v đ c đi m đi u ki n t nhiên, đ c đi m kinh t
- xã h i, đ c đi m v đa d ng sinh h c khu v c nghiên c u; Các quy ho ch đã
có

khu v c v nh H Long.
Ch

Long, ch
Ch

ng 2

ch

ng khu v c v nh H

ng này dài 11 trang.
ng 3 Xây d ng các ph

H Long, ch
Ch

ánh giá hi n tr ng ô nhi m môi tr

ng án phân vùng ch c n ng khu v c v nh

ng này dài 11 trang.

ng 4 Th c hi n phân vùng ch c n ng khu v c v nh H Long,

ng này dài 40 trang.
K t lu n và ki n ngh đ a ra đ

nh ng v n đ còn t n t i và ki n ngh .

c các k t qu đ t đ

c trong lu n v n,


4
Ch
1.1.

ng I. T NG QUAN V KHU V C NGHIÊN C U
c đi m t nhiên khu v c nghiên c u

1.1.1. V trí đ a lý
V nh H Long là vùng bi n đ o n m

phía ông B c Vi t Nam, thu c

đ a ph n t nh Qu ng Ninh, có t a đ t 106056’ đ n 107037’ kinh đ

ông và

20043’ đ n 21009’ v đ B c. V nh có di n tích 1.553km2 bao g m 1.969 hòn
đ o, 90% là đ o đá vôi. V nh đ

c gi i h n v i phía ông B c giáp v nh Bái

T Long; phía Tây Nam và tây giáp đ o Cát Bà; phía Tây và Tây giáp đ t li n
b ng đ

ng b bi n kéo dài t th xã Qu ng Yên, qua thành ph H Long,

thành ph C m Ph đ n h t huy n đ o Vân

n; phía

ông Nam và phía

Nam giáp v nh B c B .

Hình 1-1. V trí đ a lý khu v c nghiên c u
Theo Quy t đ nh c a UNESCO v nh H Long đ
v c nh sau:

c chia thành 3 khu


5
Khu v c b o v tuy t đ i:

ây là vùng lõi c a di s n v nh H Long, có

di n tích 434km2, bao g m 775 hòn đ o có giá tr ngo i h ng v c nh quan và
đ a ch t đ a m o đ

c T ch c Giáo d c, Khoa h c và V n hóa c a Liên hi p

qu c (UNESCO) 2 l n công nh n là Di s n thiên nhiên th gi i (n m 1994 và
n m 2000). Khu di s n thiên nhiên th gi i đ
v c b o v I - vùng lõi) đ

c UNESCO công nh n (Khu

c gi i h n b i 3 đi m:

o

u G phía Tây; h

Ba H m phía Nam và đ o C ng Tây phía ông.
Khu v c vùng đ m: là d i bao quanh, li n k khu v c vùng lõi, đ

c

xác đ nh: Phía B c d c theo qu c l 18A, k t kho ch a d y B12 thành ph
H Long đ n cây s 11 ph

ng Quang Hanh, thành ph C m Ph , các phía

còn l i r ng t 5 – 7 km tính t đ

ng ranh gi i vùng b o v tuy t đ i.

Khu v c phát tri n: bao g m vung phát tri n công nghi p (khu v c khai
thác than, luy n thép C m Ph ; Khu v c s n xu t v t li u xây d ng: xi m ng,
g ch Gi ng

áy; Khu công nghi p t p trung Cái Lân và

ông C a L c; Các

xí nghi p, nhà máy nh n m c nh khu dân c , c quan trong thành ph ), vùng
phát tri n c ng (c ng chuyên dùng: Nam C u Tr ng, C a L c, Hòn Nét, C a
Ông; c ng hành khách, du l ch: H ng Gai, V ng

c, Hùng Th ng và m t s

b n tàu du l ch thu c các đ o l n nh trên v nh H Long), vùng phát tri n
nuôi tr ng và đánh b t th y s n (d c theo các bãi tri u, vùng rùng ng p m n),
vùng phát tri n đô th và c s h t ng (thu c đô th c thành ph H Long
tr i dài t Bãi Cháy, Hòn Gai (c ) đ n c t 8). Vùng phát tri n bao g m vùng
bi n và đ t li n xác đ nh theo t a đ t 106056’ đ n 107037’ kinh đ đông và
20043’ đ n 21009’ v đ B c. Khu v c ph c n thu c thành ph H Long,
thành ph C m Ph , th xã Qu ng Yên c a Qu ng Ninh và huy n đ o Cát H i
c a thành ph H i Phòng.


6
1.1.2

c đi m đ a hình

V nh H Long đ

c hình thành b i các đ o đá vôi tu i Carbon-Pecni

và đá phi n, phía l c đ a là các đ i và núi có tu i Mesozoic s m. V nh H
Long đ

c n i v i bi n m phía ngoài qua các lu ng l ch có đ sâu khá l n.

N n đáy v nh đ

c bao ph l p tr m tích h t m n, khu v c ven b đ c tr ng

b i các bãi tri u l y. Các bãi tri u khá l n, đ

c che ph b i r ng ng p m n

và đ c tr ng b i h th ng các kênh và l ch tri u. Bên c nh các bãi tri u và đ i
núi đá còn có m t s các bãi cát nh h p d c ven b v nh. V nh H Long có
đ sâu không l n, trung bình t 5-7m, lu ng l ch có đ sâu 10-15m, n i sâu
nh t 25-30m và sâu d n v phía bi n. Tuy nhiên, m t s n i do nh h
c a các đ o nên đ sâu thay đ i b t th
có khuynh h
1.1.3

ng h i d c theo h

ng.

áy bi n t

ng

ng đ i b ng ph ng,

ng B c Nam và t Tây sang ông.

c đi m khí h u

V nh H Long n m trong khu v c khí h u nhi t đ i gió mùa nên các
đ c tr ng khí h u nh nhi t đ , đ

m, m a, gió thay đ i theo mùa v i hai

mùa rõ r t là mùa đông khô và l nh, mùa hè nóng m. Vào mùa đông các
h

ng gió th nh hành là gió h

ng B c và gió mùa

ông B c. Vào mùa hè

h

ng gió th nh hành là gió mùa Tây Nam. Nhi t đ không khí trung bình

hàng n m 23,50C. T ng s gi n ng trung bình n m 1287,9 gi . T ng l
m a trung bình hàng n m là 2.724,3mm. Các tháng có l
t

ng

ng m a nhi u nh t

tháng 5 đ n tháng 9 (mùa m a) và đ t giá tr trung bình tháng là 449,2mm,

tháng cao nh t vào tháng 7 là 769,8mm. Các tháng có l

tháng 10 đ n tháng 2 (mùa khô) và tháng có l

ng m a ít nh t t

ng m a ít nh t là tháng 2 là

9,9 mm (t i tr m Bãi Cháy) (Ngu n niên giám th ng kê t nh Qu ng Ninh n m
2014).


7
1.1.4

c đi m th y, h i v n

H th ng sông ngòi trong vùng có đ d c khá l n theo h
và

ng Tây B c

ông B c ch y vào v nh C a L c và v nh H Long. Các con sông chính

g m sông Tr i, sông Míp, sông Man, sông V Oai, sông Di n V ng và sông
Mông D

ng. Di n tích l u v c các con sông này kho ng 2.250km2. M i khi

có m a l , l

ng đ t đá b bào mòn t vùng đ t nông nghi p, r ng và các khu

khai thác than trên th

ng ngu n theo các dòng ch y sông ra xu ng bi n, làm

gia t ng các ch t trong n

c, đ c bi t là ch t r n l l ng trong v nh C a L c

và v nh H Long [2].
Th y tri u khu v c V nh H Long thu c ch đ nh t tri u đ u (kho ng
25 ngày).

l n tri u vùng này thu c lo i l n nh t n

m vào k n

cc

ng. Khi tri u lên, n

c ta, đ t t 3,5 - 4,1

c t v nh H Long ch y vào v ng

Bãi Cháy và khi tri u ki t thì n

c rút t v ng Bãi Cháy d n sang v nh H

Long. Vì v y, mà ch t l

c c a hai v nh này nh h

ng n

ng và tác đ ng

qua l i l n nhau, đ c bi t là đ đ c và ch t r n l l ng là hai thông s r t
đ

c quan tâm tr
1.2

c tiên khi đánh giá ch t l

ng n

c c a hai v nh này [2].

c đi m v kinh t - xã h i

1.2.1. Dân s và c s h t ng
Vùng b bao quanh các v nh là Thành ph H Long, thành ph C m
Ph v i t ng dân s là 343.300 ng
đ dân s c a các thành ph này đ

i. Chi ti t v di n tích, dân s và m t
c cho trong B ng 1-1.

8
B ng 1-1. Dân s và m t đ dân s trong khu v c nghiên c u
Huy n/th
Toàn t nh

Dân s
(nghìn ng

Di n tích
(km2)

i)

M t đ dân s
(ng i/km2)

6.102,3

1.202,9

197

Thành ph H Long

272,0

229,3

843

Thành ph C m Ph

343,2

183,4

534

Vùng nghiên c u

615,2

412,7

671

Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Qu ng Ninh 2014
T c đ t ng dân s trong vài n m tr l i đây t ng lên nhanh chóng. So
v i n m 2010 t c đ t ng dân s

thành ph H Long là 3,2 %/n m và

C m Ph là 3,9 %/n m cho th y quá trình đô th hoá và phát tri n kinh t th
tr

ng có s c hút l n t i khu v c này.
1.2.2. C c u s d ng đ t
t dùng cho nông nghi p chi m t l nh , ch kho ng 2-8%, ch y u

dùng cho tr ng lúa ho c cây n qu lâu n m.

kho ng 43%

H Long và 33%

xây d ng, v n t i, t

t

và đ t đ c d ng chi m

C m Ph , ch y u đ

c s d ng cho

i tiêu, dân c đô th và khai thác khoáng s n. Còn

l i là đ t r ng và đ t không s d ng. Trong nh ng n m g n đây, t c đ đô
th hoá và phát tri n kinh t t ng nhanh, c
d ch theo h

c u s

d ng đ t c ng chuy n

ng gi m di n tích đ t r ng và đ t nông nghi p, t ng di n tích

đ t , đ t cho các khu công nghi p, c ng và khai thác khoáng s n.
1.2.3. C c u phát tri n kinh t
T 2010 đ n 2013, c c u kinh t có s d ch chuy n theo h
t

ng gi m

tr ng phát tri n ngành công nghi p và xây d ng c b n, t ng t tr ng


9
phát tri n ngành nông, lâm và th y s n và ngành d ch v . Hình 1-2 ch ra c
c u kinh t c a t nh trong các n m t 2010-2013.

Hình 1-2. C c u kinh t c a Qu ng Ninh qua các n m 2010-2013
Ngu n: Niên giám th ng kê Qu ng Ninh 2014
V i nhi u l i th v c nh quan, tài nguyên đ c bi t là tài nguyên
khoáng s n và sinh v t, bên c nh công tác b o t n, khu di s n v nh H Long
đã đ

c khai thác cho nhi u ho t đ ng kinh t nh : khai thác than, du l ch,

th y s n, giao thông th y.
Khai thác than: Hi n nay, t i thành ph H Long có 5 m khai thác l
thiên, 3 m khai thác h m lò và 5 c ng b c d . T i th xã C m Ph có 7 m
khai thác l thiên, 14 m khai thác h m lò và 10 c ng b c d . Bên c nh đó,
H Long và C m Ph còn có 4 nhà máy sàng tuy n than đang ho t đ ng [1].
Ho t đ ng khai thác than đã đ

c hình thành h n m t tr m n m nay. S n

l

ng khai thác than không ng ng t ng lên, đ ng ngh a v i vi c gia t ng kh i

l

ng ch t th i r n, n

c th i, rác th i. Quy trình ch bi n, v n chuy n, ch a


10
và xu t kh u than đ u có liên quan đ n môi t
có nh h

ng, trong đó m t s công đo n

ng nghi m tr ng gây áp l c đ n môi tr

ng v nh H Long.

Du l ch: Trong nh ng n m qua thành ph H Long đã có b
tr

ng v

c t ng

t b c v kinh t , trong đó có s đóng góp quan tr ng c a ngành

kinh t m i nh n là du l ch. Hàng n m, H Long thu hút nhi u tri u khách du
l ch trong và ngoài n

c đ n th m. Các lo i hình du l ch trên V nh r t phong

phú kéo theo d ch v du l ch trên V nh c ng r t phát tri n.
Khai thác, nuôi tr ng th y h i s n:
kinh t quan tr ng trên V nh H Long. S n l
đáp ng yêu c u th tr

ây là m t trong nh ng ho t đ ng
ng hàng n m trên 30 v n t n, đã

ng trong và ngoài t nh, đ c bi t là ph c v du l ch và

xu t kh u. Ngoài đánh b t t nhiên, nuôi tr ng th y s n trên V nh ch y u là
cá l ng bè, nhuy n th .
Giao thông th y: V nh H Long t p trung nhi u c ng l n (C a Ông,
Cái Lân), hai lu ng tàu là lu ng Th Vàng và Hòn M t ra vào hai c ng này có
công su t 3-5 v n t n.
ch khác c ng t
1.3.

ph c v khách du l ch, s l

ng tàu thuy n chuyên

ng đ i l n.

c đi m v đa d ng sinh h c

1.3.1. H sinh thái trên c n
- S phân b th c v t theo đ cao

+ Vùng bãi tri u ng p m n, c a sông
Các bãi tri u ng p trung bình có loài sú. T i các bãi tri u cao là n i
sinh s ng c a các loài giá, cóc vàng, ôrô. Trên các b sông, b đ m, ít b ng p
m n ph n l n xu t hi n các loài tra, c i bi n, d a d i, c c kèn.
+ Vùng bãi cát:
Các loài phi lao đ

c tr ng cùng v i m t s loài cây b i và c bi n đ

ng n cát.
+ Vùng gò đ i ven bi n đ n đ cao 200m:


11
Các loài lim xanh, lim d t, s i ph ng, d qu n, d cau, s i h ng, hà nu,
trâm, dung, ngát, b ch đàn tr ng, b ch đàn lá nh , qu , thông mã v , thông
nh a… khá ph bi n
1.3.2. H sinh thái d

in

c

Theo k t qu đi u tra ngu n l i th y s n

V nh H Long c a S Th y

s n Qu ng Ninh cho th y s đa d ng sinh h c c a v nh H Long:
- Các h sinh thái v nh H Long là n i sinh tr

ng, phát tri n và sinh

s n c a nhi u gi ng loài h i s n, h u h t đ u có giá tr kinh t cao.
- Thành ph n các loài đ ng v t phù du trong v nh H Long bi n đ ng
theo mùa, bình quân t 46 – 56 loài, v i m t đ th p nh t là 864 con/cm3, cao
nh t là 3.574con/cm3.
d

ng v t thân m m (nhuy n th ): phân b khá r ng, t vùng tri u đ n

i tri u hay đáy bi n sâu, t i n i đáy bùn, đáy cát, r n đá hay r n san hô.

M t s loài phân b r i rác, m t s khác phân b t p trung thành các bãi.
Nhi u loài cho n ng su t khai thác cao, có t m quan tr ng v kinh t . Nhi u
loài đ

c coi là đ i t

ng th nuôi trong các vùng ven b và trong v nh.

i

di n cho ngành đ ng v t thân m m có các loài: ngán, v ng, hàu, sò, c, trai
ng c, v m xanh, m c nang, m c ng, b ch tu c,…
- L p giáp xác: có đ i di n c a b m
tôm r o;

i chân Decapoda nh : tôm he,

i di n cho B Brachyura có h gh , cua bi n, r m, cáy…

- Ngành đ ng v t không x

ng s ng: có đ i di n c a l p giun nhi u t

polychacta nh các loài cá sùng.
-

ng v t da gai khá đa d ng v gi ng loài, nhi u loài trong ch ng có

giá tr kinh t cao nh H i sâm đen.
-

ng v t có x

ng s ng: có đ i di n kho ng 105 loài cá thu c 52 h .

Nét n i b t c a cá trong v nh H Long là các loài cá n
đ i, cá mòi, cá nhâm, cá trích, cá c m… th

c n i nh cá n c, cá

ng xu t hi n vào v cá Nam.


12
Ngoài ra, ng dân t bao đ i nay còn khai thác cá b ng l
các đ i t

i rê, l

i giã v i

ng khai thác là cá mòi, sao, đé, nhám, thu gúng, cá chim, cá tráp,

cá d a, cá lanh… Trong h sinh thái r n san hô, ngoài các loài cá thu c h cá
song, cá mú… còn có nh ng loài cá r n san hô nh cá b

m, cá m t qu và

m t s loài thu c h cá nóc. ây là nh ng loài có th s d ng làm cá c nh có
giá tr kinh t r t cao đ ph c v sinh ho t và du l ch.
- H sinh thái th m c bi n và rong bi n
Phân b

ven b , c a sông., các đ o t i đ sâu 6 m ho c h n, đây là

h sinh thái nh y c m v i các hi n t

ng phú d

ng, có xu t hi n đ c t và

phù sa.
Vùng bi n Cát Bà – H Long có 138 loài rong bi n, 5 loài c bi n.
Riêng vùng v nh H Long có t i 92 loài rong.
- H sinh thái san hô.
Phân b xung quanh các đ o t i đ sâu 6 m, đ trong l n, đ mu i cao.
R n san hô là n i c trú và bãi gi ng c a nhi u loài sinh v t bi n. N ng su t
sinh h c cao, nhi u loài có giá tr khai thác.

Theo báo cáo đánh giá môi tr

ng chi n l

c Quy ho ch và phát tri n

vành đai kinh t ven bi n V nh B c B (DMC) c a Vi n Môi tr

ng và Phát

tri n b n v ng, t i vùng bi n Cát Bà – H Long: San hô có 178 loài, th c v t
n i: 219 loài, đ ng v t n i: 97 loài, rong bi n: 94 loài, đ ng v t đáy: 213 loài
(giun đ t: 73 loài, thân m m: 60 loài, Giáp xác: 64 loài, da gai: 16 loài), khu
h cá san hô có t i 157 loài (35 loài cá san hô, 122 loài vãng lai), nhi u loài
có giá tr .
Theo kh o sát c a Vi n Môi tr

ng và Tài nguyên Bi n t n m 1993,

không có san hô sinh s ng quanh H ng Gai và khu v c Bãi Cháy,
g n các đ o

n i đ a và

V ng O n, Gi ng Côi, V ng Chùa, Hòn D u và Tu n Châu vì

đây có đáy mùn và đ đ c cao. S loài

các khu v c g n b nh C p Dê,

13
Bù Xám và C Ng a ít h n các khu v c xa b khác.

ph c a san hô là t

15-55% và h u h t các r n san hô là “r n nghèo” (đ ph d
“r n trung bình” (đ ph t 25-49%) ch có các r n

i 25%) và các

Soi Van, V ng Hà,

u

Bê và Hang Trai thu c lo i “r n t t” (đ ph t 50-74%).
Không có r n giàu v i đ ph trên 75%

khu v c nghiên c u. Trong

s các loài này, các loài chính thu c h Faviidae, Poritidae, Oculinidae và
Agariciidae có kh n ng ch u đ đ c c a n

c bi n cao h n.

- Th c v t phù du
Theo k t qu phân tích th c v t phù du thu th p đ

c

10 đi m kh o

sát trong khu v c v nh H Long, Bái T Long c a Vi n Tài nguyên và Môi
tr

ng Bi n trong khuôn kh d án Quy ho ch Qu n lý môi tr

ng v nh H

Long (JICA 1998-1999) vào mùa m a, có 166 loài thu c 6 h sinh v t phù
du. Trong s đó h Bacillariophyta có nhi u loài nh t 128 loài (chi m 77%
t ng s ), sau đó là Dinophyta v i 33 loài (20%), Cyanophyta v i 2 loài (1%),
và 3 h khác là Chlorophyta, Euglennophyta và Chrisophyta m i loài có m t
h (1%). S hình thành các loài cho th y th c v t phiêu sinh th
vùng n

c bi n

khu v c c n nhi t đ i hay ôn đ i. S l

t 8.960 – 146.280 t bào/lít và
sánh v i mùa m a, s l
và th p h n

ng t bào

ng t bào trung bình c a mùa khô cao h n

l p đáy. S l

l pm t

l p đáy là t 3.720 – 145.000 t bào/lít. So
l pm t

ng t bào cho th y m t đ th c v t phù du th p

và cho th y khu v c nghiên c u ch a b nh h
-

ng d th y

ng do s phú d

ng.

ng v t phù du.

Theo k t qu l y m u thu th p đ

c

10 đi m kh o sát (JICA 1998-

1999) vào mùa m a, có 47 loài đ ng v t phù du. Copepoda có s l

ng các

loài cao nh t 25 loài, sau đó là u trùng Crustacean v i 10 loài, Cladocera và
Mollucs m i lo i có 3 loài, Chaetognatha có 2 loài. Ngoài ra các h

Coelenterata, Ostracoda, Tunicata và u trùng cá m i h ch có 1 loài.


14
Vào mùa khô, có 46 loài đ ng v t phù du đã đ

c xác đ nh. S loài

m i đi m kh o sát dao đ ng t 9 – 30 loài. S loài trung bình vào mùa khô là
20 loài và cho th y giá tr cao h n vào mùa m a. S l
trung bình là 491 con/m3
con/m3

ng đ ng v t phù du

t t c các đi m kh o sát và dao đ ng t 90 – 878

m i đi m kh o sát. S l

ng cá th trung bình vào mùa khô cho

th y giá tr cao h n so v i mùa m a.
-

ng v t đáy.

Theo k t qu kh o sát th c đ a (JICA 1998-1999), có 208 loài đ ng v t
đáy đã đ

c phát hi n. Trong s đó Mollucs có s l

ng các loài cao nh t v i

92 loài, sau đó là Crustaceans (Crustacea) v i 23 loài và Echinoderm có s
loài th p nh t, ch có 15 loài. Có 169 loài s ng
bi n r ng ng p m n, 104 loài s ng
hô c ng. S l

vùng n

Kh o sát đ ng v t đáy s ng
loài.

S

các môi tr

ng

ng s ng khác nhau:

đáy r n san hô c ng.

đáy m m t i b bi n th p đ

v nh H Long. T các m u thu th p đ
l

các r n san

c b bi n r ng ng p m n, 85 – 530 con/m3

các đáy m m b bi n và 9- 98 con/m3
t i 10 đi m

c đáy m m b

đáy m m và 99 loài s ng

ng đ ng v t đáy khác nhau

110 – 4.242 con/m3

các vùng n

Terebellides

stroemi,

c ti n hành

c cho th y có t t c 96

Dentalium

aprium,

Nepthys

Polybranchia, Dentalium longitrorsum và Cuspidaria nobilis. Các loài này

phát tri n m nh

khu v c n

c ven bi n có nhi t đ ôn hòa và các vùng c n

nhi t đ i.
- Cá và các loài giáp xác.
Theo kh o sát, có 189 loài thu c 124 gi ng, 66 h cá s ng
Long. Có 5 môi tr

v nh H

ng s ng quan tr ng c a cá là khu v c ng p m n, r n san hô,

r n đá, v nh và các khu v c có đáy mùn cát. M i môi tr
đi n hình. Có 7 khu đánh b t cá chính

ng s ng có m t loài

khu v c xung quanh v nh H Long là

u Bê, C u G , Hòn Sói en – Ng c V ng, C a D a – C ng

, Tu n Châu.


15
1.4. Các quy ho ch đã có

khu v c V nh H Long

a. Quy ho ch phát tri n kinh t - xã h i vùng ven bi n và bi n đ o
thu c đ a bàn t nh Qu ng Ninh đ n n m 2020.
Qu ng Ninh là m t trong s 28 t nh ven bi n c n

c và là t nh có b

bi n dài nh t trong s các t nh thu c vùng v nh B c B , có 10/14 huy n/thành
ph c a t nh ti p giáp v i bi n. Toàn t nh có h n 2000 đ o l n nh trong đó có
nhi u đ o có ti m n ng phát tri n kinh t và du l ch. 72,5% dân s c a t nh
đang sinh s ng t i vùng ven bi n (c n

c có 138 huy n, th xã và thành ph

tr c thu c t nh ti p giáp v i bi n). Bi n đã và s t o ra v th phát tri n cho
t nh Qu ng Ninh thông qua các l nh v c khai thác th y s n, du l ch, công
nghi p c khí và ch bi n, v n t i bi n, đ c bi t là nhi m v qu c phòng an
ninh vùng bi n.
Th i gian qua, quá trình phát tri n kinh t - xã h i
bi n c a t nh Qu ng Ninh đã đ t đ

vùng bi n, ven

c nh ng k t qu quan tr ng, quy mô kinh

t c a vùng trong kinh t t nh đã có s t ng lên; đóng góp l n v xu t kh u,
k t c u h t ng t ng b

cđ

c xây d ng, đ i s ng nhân dân đ

qu c phòng an ninh và ch quy n vùng bi n đ

c c i thi n;

c gi v ng. Tuy nhiên, th i

gian qua, v trí vai trò và ti m n ng phát tri n c a vùng bi n, đ o Qu ng Ninh
ch a đ

c nh n th c m t cách đ y đ , vi c đ u t cho vùng bi n đ o còn r t

h n ch , nên kinh t bi n đ o còn nhi u y u kém, ch a t
n ng và ch a đáp ng đ

ng x ng v i ti m

c yêu c u phát tri n c a t nh, nh t là trong đi u

ki n m c a và h i nh p.
Th c hi n Ngh quy t s 27/2007/NQ-CP ngày 30/5/2007 c a Chính
ph và đ phát huy các ti m n ng, l i th c a vùng bi n, ven bi n và h i đ o,
c n thi t ph i xây d ng quy ho ch phát tri n mang tính t ng th , dài h n đ i
v i khu v c lãnh th đ c bi t này, t nh đã nghiên c u xây d ng Quy ho ch
phát tri n kinh t - xã h i vùng ven bi n và bi n đ o thu c đ a bàn t nh Qu ng


16

Ninh đ n n m 2020.
Theo Quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i t nh Qu ng Ninh
đ n n m 2020, t m nhìn đ n n m 2030, Qu ng Ninh s có không gian phát
tri n kinh t theo h
nh h

ng "M t tâm - hai tuy n - đa chi u - hai m i đ t phá”.

ng này đ m b o tính liên k t vùng đ t n d ng nh ng th m nh c a

t ng huy n trên đ a bàn t nh, c ng nh th m nh c a t nh Qu ng Ninh trong
“Vùng Kinh t tr ng đi m B c b và Châu th sông H ng” và v trí chi n
l

c cho h p tác kinh t qu c t . Do v y, t nh Qu ng Ninh c ng xây d ng

Quy ho ch b o v môi tr

ng t nh đ n n m 2020, t m nhìn đ n 2030 và Quy

ho ch b o v môi tr

ng v nh H Long đ n n m 2020, t m nhìn đ n 2030.

Nh v y, theo đ nh h

ng chính sách c c p qu c gia l n c p t nh, công tác

qu n lý vùng b và bi n c a v nh H Long c n thi t ph i bám sát các quy
ho ch này v i các đô th v tinh là

ông Tri u, Uông Bí, Qu ng Yên, C m

Ph và Móng Cái (Hình 1-3).
Không gian phát tri n kinh t
“M t tâm – Hai Tuy n – a chi u – Hai m i đ t phá”
liên k t vùng c p qu c gia, k t n i khu v c c p qu c t

Tuy nphía Tây:
Xu tphát t TP. H Long qua
ông Tri u và h ng v
ng b ng sông H ng, th đô
Hà N i; liên k t vùng c p
qu c gia.
Di n tích (40%), Dân s
(40%), GDP (31%), T tr ng
công nghi p 30%

Tâm H Long
Di n tích (4,5%),
Dân s

(19%),

GDP (31%), t
tr ng d ch v

Tuy nphía ông:
Xu tphát t H Long qua
Móng Cái và h ng v ông

B c Á, Trung Qu c; k tn i
khu v c c p qu c t
Di n tích (56%), Dân s
(41%), GDP (38%), T tr ng
d ch v và kinh t bi n g n
50%

Hình 1-3. Quy ho ch không gian phát tri n kinh t t nh Qu ng Ninh
“Ngu n: Quy ho ch phát tri n kinh t xã h i t nh Qu ng Ninh đ n n m
2020, t m nhìn 2030”[4]


17
b. Quy ho ch xây d ng vùng t nh Qu ng Ninh đ n n m 2030, t m nhìn
đ n n m 2050 và ngoài n m 2050.
c. Quy ho ch t ng th du l ch Qu ng Ninh đ n n m 2020 và t m nhìn
đ n n m 2030.
d. Quy ho ch môi tr

ng v nh H Long đ n n m 2020 và t m nhìn đ n

n m 2030.
e. Quy ho ch t ng th phát tri n kinh t - xã h i thành ph H Long
đ n n m 2020 và t m nhìn đ n n m 2030.
Phát tri n kinh t , xã h i c a H Long ph i phù h p v i chi n l

c phát

tri n qu c gia, đ ng th i th ng nh t v i các quy ho ch ngành, l nh v c c p
t nh. Phát tri n kinh t , xã h i b n v ng phù h p v i các m c tiêu chi n l

t ng tr

c

ng xanh c a Vi t Nam, chuy n d ch c c u nên kinh t t “nâu” sang

“xanh” gi m d n s ph thu c vào khai thác than, u tiên phát tri n khuc v c
d ch v ch t l

ng cao và các ngành công nghi p công ngh cao, hi n đ i,

tiên ti n. L y phát tri n du l ch làm tr ng tâm, g n v i vi c phát huy giá tr
c a Di s n – K quan thiên nhiên th gi i vinh H Long, xây d ng phát tri n
ngành công nghi p d ch v , công nghi p gi i trí, công nghi p v n hóa d a
trên n n t ng công nghi p sáng t o t o ra s đ t phá, khác bi t và giá tr gia
t ng cao.
D a trên c s phát huy các ngu n l c hi n có và tri n khai th c hi n
các d án mang tính đ t phá có s h tr t bên ngoài; t n d ng t i đa các l i
th so sánh c a đ a ph

ng g n v i b o t n, phát huy giá tr di s n thiên nhiên

th gi i v nh H Long; Quan tâm khai thác 3 tr c t là Con ng

i – Tài

nguyên thiên nhiên – V n hóa làm l i th so sánh đ m b o ngành, s n ph m
d ch v , du l ch c a H Long nhanh chóng tham gia vào chu i giá tr toàn c u,
tr thành th

ng hi u m nh trong n

c và qu c t .

Phát tri n kinh t , xã h i ph i đi đôi v i vi c đ m b o an sinh xã h i,