TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH LỚP 1 HỌC CHƯƠNG TRÌNH TIẾNG VIỆT (CÔNG NGHỆ GIÁO DỤC)

Chuyên đề:
TẠO HỨNG THÚ CHO HỌC SINH LỚP 1
HỌC CHƯƠNG TRÌNH TIẾNG VIỆT (CÔNG NGHỆ GIÁO DỤC)

Chương trình dạy Tiếng Việt 1 - Công nghệ giáo dục (TV1- CGD) dành cho
học sinh lớp 1 năm học này bắt đầu được triển khai rộng rãi ở các trường tiểu học
trên địa bàn tỉnh. Ngay tại Thành phố Ninh Bình, cũng chỉ còn 3 trường là chưa
triển khai chương trình này. Qua thời gian trực tiếp giảng dạy lớp 1 từ đầu năm học
đến nay, tôi mạnh dạn trao đổi những suy nghĩ của mình về việc tạo hứng thú cho
học sinh khi học môn Tiếng Việt theo chương trình Công nghệ giáo dục.
Theo GS.TSKH Hồ Ngọc Đại, “cha đẻ” của chương trình này thì ưu điểm
của chương trình TV1- CGD là “Học đâu biết đấy, học đâu chắc đấy”. Chương
trình TV1- CGD giải quyết dứt điểm từng đơn vị học và nhắc lại thường xuyên,
nhắc lại khi có cơ hội. Chương trình phù hợp với mọi đối tượng, dù là học sinh
người Kinh hay người dân tộc thiểu số, học sinh ở vùng thuận lợi hay vùng khó
khăn, học sinh có được chuẩn bị tiếng Việt trước khi vào lớp 1 hay chưa có sự
chuẩn bị…
Với giáo viên, khi dạy chương trình này giáo viên sẽ được nâng cao rất nhiều
về trình độ và năng lực nghiệp vụ sư phạm. Chương trình luôn tạo cơ hội cho giáo
viên sáng tạo trong tiết dạy. Giáo viên không phải soạn bài nên có nhiều thời gian
để quan tâm đến học sinh hơn, nghiên cứu tài liệu, hiểu tâm sinh lý lứa tuổi, cách
thức tổ chức thực hiện lên lớp đối với học sinh.
1. Tiếp xúc ban đầu với học sinh lớp 1: Việc tiếp xúc ban đầu giữa giáo
viên và học sinh lớp 1 là một dấu mốc hết sức quan trọng để lại dấu ấn sâu đậm
trong cuộc đời mỗi học sinh, bởi vậy mọi động thái ứng xử, mọi ngôn ngữ giao tiếp
(lời nói, ánh mắt, nụ cười, cầm tay, xoa đầu…) của giáo viên đều phải hết sức mô
phạm để lại trong học sinh dấu ấn về sự dịu dàng, nhẹ nhàng, gần gũi, bao dung,
1


sẵn sàng xẻ chia… Bởi vậy, trong buổi đầu đón học sinh vào lớp 1 (từ cha mẹ học

sinh) giáo viên càng đẹp được hơn càng tốt, càng nhẹ nhàng, tự nhiên, vui tươi hơn
được càng hay! Cán bộ quản lí các nhà trường tiểu học cần đặc biệt coi trọng lễ
khai giảng và ngày “toàn dân đưa trẻ đến trường” để tất cả học sinh và CMHS lớp 1
thấy được niềm hạnh phúc, sự tôn vinh, tầm quan trọng… và biết bao kì vọng trông
chờ khi một học sinh được vào lớp 1

Cô Hiệu trưởng, bác Chủ tịch phường và các cô giáo
đón HS lớp 1 trong ngày khai giảng.
2. Hình thành các kĩ năng và động lực học tập trong chương trình tuần
0: Đến với những tiết học đầu tiên tất cả đều mới mẻ, lạ lẫm đối với học sinh lớp 1,
cần biết rằng mọi thao tác, mọi tư thế, mọi cách nói năng, giao tiếp (nhận việc, trả
lời)… được hình thành trong giai đoạn này là hết sức quan trọng vì nó rất bền vững
2


và sẽ theo suốt các em trong cả cuộc đời học tập, công tác. Những thao tác, những
thói quen, những tư thế, tác phong đúng, đẹp sẽ rất có lợi cho lâu dài và ngược lại.
Bởi thế rèn luyện các thao tác, động hình, tư thế … trong tuần 0 cần phải hết
sức chuẩn mực, rõ ràng, dứt khoát (không sai, không thừa, nhẹ nhàng nhưng
không khoan nhượng).Để cho các buổi học đầu tiên được diễn ra nhẹ nhàng, hấp
dẫn mà hiệu quả, thực sự làm cho học sinh lớp 1 thấy “Đi học là hạnh phúc”, “Mỗi
ngày đến trường náo nức một ngày vui” đòi hỏi giáo viên lớp 1 phải đa dạng hóa
việc tổ chức dạy học, đặc biệt cần coi trọng việc tổ chức các trò chơi để củng cố kĩ
năng. Giáo viên không chỉ cần đọc kĩ cách tổ chức các trò chơi trong sách Thiết kế
mà còn phải tìm hiểu nhiều trò chơi khác, cải tiến luật chơi, cách chơi để học học
sinh thường xuyên thấy mới lạ, hứng thú (có thể vào mạng, đọc cuốn 100 trò chơi
vận động, sưu tầm các trò chơi dân gian). Đã là giáo viên tiểu học thì phải biết cách
tiếp cận học sinh, tổ chức trò chơi...

3

Các ký hiệu được hướng dẫn ngay từ tuần 0
3. Giáo viên chỉ giao việc 01 lần; câu lệnh hoặc kí hiệu phải rõ ràng, đảm
bảo 100% học sinh nghe và hiểu. Khi giao việc và làm mẫu giáo viên phải đứng ở
vị trí thích hợp để tất cả học sinh đều nghe và quan sát được ( trung tâm trước bục
giảng). Khi giao việc xong giáo viên phải đi xuống lớp để kiểm soát việc làm của
tất cả học sinh, giúp đỡ, hướng dẫn những học sinh yếu; phải đảm bảo 100% học
sinh hoàn thành 1 việc mới giao việc khác. Nhận xét, đánh giá phải trên cơ sở động
viên, khích lệ học sinh để lấy việc phát huy ưu điểm mà khắc phục nhược điểm qua
4 mức độ: làm được, làm đúng, làm đẹp, làm nhanh.

GV chỉ kí hiệu
và yêu cầu HS
thực hiện dứt
khoát, rõ ràng.

Phải thường xuyên có ý thức để ý theo dõi học sinh để biết được các nhu cầu,
nguyện vọng…ở giai đoạn đầu nhiều học sinh không dám trình bày với bạn, với cô
các nhu cầu cần sự giúp đỡ cho phép (cả về sức khỏe và học tập). Những thói quen

4


về vệ sinh lớp học, vệ sinh cá nhân cũng cần được hình thành ngay từ những buổi
học đầu tiên này.
4. Liên hệ chặt chẽ với cha mẹ học sinh (CMHS): tuyên truyền trong
CMHS và các lực lượng xã hội làm cho CMHS vững tin vào CGD, không nóng
vội. Có thể do một số CMHS chưa hiểu hết về những ưu điểm của TV1-CGD và do
phương pháp, nội dung chương trình giảng dạy có nhiều khác biệt so với chương

trình hiện hành nên còn có những băn khoăn, lo lắng. Không ít CMHS có con vào
lớp 1 theo học TV1-CGD phản ánh là “không biết dạy con học thế nào, vì cách
phát âm theo chương trình mới này có nhiều điểm khác biệt so với cách phát âm
truyền thống…”. Cũng từ đây, nhiều CMHS lo ngại con học kém đã cho con đi học
thêm. GVCN cần yêu cầu CMHS tuyệt đối không tự dạy đọc viết ở nhà khi
không có sự kiểm soát hoặc yêu cầu của giáo viên.Trong quá trình học tập ở trên
lớp, các em đã được thầy cô hướng dẫn học tập đảm bảo đạt chuẩn kiến thức kỹ
năng môn học (trừ trường hợp học sinh chậm phát triển về trí tuệ, có thể chưa đáp
ứng yêu cầu học tập thì được hướng dẫn học tập theo nội dung giáo dục hoà
nhập).Trong trường hợp CMHS có nguyện vọng muốn được phối hợp kèm cặp,
kiểm tra việc học của con thì có thể thông qua trò chuyện, các hoạt động trải
nghiệm trong sinh hoạt để mở rộng vốn từ và nâng cao khả năng giao tiếp của các
em.
Chương trình TV1- CGD mang tính kiểm soát, liên kết. Để giúp con học tốt
môn Tiếng Việt, cha mẹ cần đảm bảo tính chuyên cần cho các con mình khi tham
gia học tập tại trường. Nếu vì lý do đặc biệt học sinh phải nghỉ học thì giáo viên
phải có trách nhiệm dạy bổ sung bài học hôm đó để học sinh học được các bài tiếp
theo.
5. Để dạy tốt lớp 1 CGD không có cách nào hơn là phải thuộc thiết kế và
thành thạo các thao tác, bởi vậy từ nay đến khi nhận lớp, mỗi giáo viên cần phải
tranh thủ đọc thiết kế và tập dạy trong nhóm; tập theo từng loại mẫu, quan trọng
nhất là phải nhớ đúng quy trình của các mẫu. Quá trình thực hiện nếu thấy có
5


vướng mắc cần hội ý tổ hoặc hỏi ngay cán bộ cốt cán; nếu chưa kịp hỏi, hoặc vẫn
chưa hiểu thì trước mắt cứ làm theo thiết kế!
Việc phản ánh chất lượng học tập của học sinh hay những khó khăn vướng
mắc đối với cán bộ quản lí các cấp hoặc giáo viên cốt cán cần hết sức đúng sự
thật, không dấu dốt, không chạy theo thành tích vì bất kì một lí do nào. Công nghệ

giáo dục phát hiện khi kiểm chứng các sản phẩm công nghệ!
Tính chất tuyến tính của chương trình Công nghệ giáo dục là hết sức khắt
khe nên nếu những bài đầu, việc đầu mà chưa làm được thì tuyệt đối chưa làm việc
tiếp theo. Cũng vì thế việc duy trì sĩ số, động viên học sinh đi học chuyên cần, đúng
giờ là hết sức quan trọng, giáo viên rất cần sự hỗ trợ của CMHS trong vấn đề này.
Nhà trường cần phát động và tạo mọi điều kiện cho học sinh khối 1 được học bán
trú.
6. Cách tiếp cận của chương trình Tiếng Việt 1 CGD là đi
từ Âm đến Chữ, bởi vậy trong quá trình sử dụng các vật liệu đòi hỏi giáo viên và
học sinh phải phát âm thật chuẩn mực, rõ ràng. Cố gắng khắc phục các lỗi phát âm
địa phương để đi dần từ “chính âm” đến “chính tả”.
7. Dạy tiểu học nói chung và đặc biệt là dạy lớp 1 rất cần phải rèn luyện
chữ viết, nhất là chữ viết bảng cần viết ít, đủ nhưng đúng và đẹp (chú ý cả về kĩ
thuật viết các nét chữ, kích thước, khoảng cách… và luật chính tả trong khi viết,
trình bày bảng và cả trong chấm chữa, ghi lời phê của cô giáo).
8. Một số lưu ý khác:
- Tư thế ngồi học, ngồi viết: đảm bảo sự thoải mái, hợp vệ sinh (chú ý các
yếu tố liên quan).

6


- Tư thế đứng phát biểu: đứng thẳng, mắt nhìn thẳng vào cô giáo hoặc người
cần trả lời (tuyệt đối không vòng tay trước ngực khi trả lời).
- Nói, hát: Phát âm phải to, rõ ràng, dõng dạc, dứt khoát.

7


Nói to, thao tác dứt khoát

- Khoảng cách và kĩ thuật cầm bút: Cầm bút cao từ 2 – 2,5 cm; cầm bút bằng
3 ngón tay; dứt khoát phải kiểm soát được kĩ thuật và khoảng cách cầm bút của học
sinh trước và trong khi các em viết chữ (điều này cần có thủ thuật). Để học sinh có
thói quen cầm bút đúng khoảng cách và viết nhẹ tay, giai đoạn đầu dứt khoát phải
yêu cầu học sinh sử dụng bút chì do chính cô giáo gọt.
- Đồ dùng học tập của học sinh: Sách giáo khoa, vở Em tập viết, bảng con,
phấn viết, con nhựa, bút chì, vòng, que ngắn, que dài, bộ chữ rời (đồ dùng cần gọn,
đảm bảo phù hợp kích cỡ và vệ sinh). Bảng con học sinh cần thống nhất, đồng bộ
trong các lớp để giáo viên dễ hướng dẫn vẽ mô hình và viết chữ đúng kĩ thuât, tọa
độ.

- Đồ dùng dạy TV 1 của giáo viên: Thước, bảng con, phấn viết, que chỉ, nam
châm, vòng, que ngắn, que dài, gọt bút chì, bộ chữ học vần, bộ chữ mẫu tập viết…
ngoài ra cần có một số đồ dùng của học sinh dự phòng (các loại đồ dùng học sinh
hay hỏng, hay quên như bút chì, bảng con, phấn viết, con nhưa…). Bảng lớp của
khối 1 cần mua sắm loại bảng chông lóa có kẻ sẵn dòng ô li để giáo viên tiết kiệm
thời gian và thuận lợi trong các thao tác hướng dẫn viết chính tả và trình bày bảng.

8


Tóm lại, muốn giáo dục một con người, muốn thay đổi một thế hệ, muốn cải
tổ một nền giáo dục phải bắt đầu từ lớp 1, cấp Tiểu học; phải thực sự coi “Lớp 1 là
móng, Tiểu học là nền”; đầu tư cho lớp 1, cho giáo dục tiểu học là cách đầu tư
khôn ngoan nhất và có lãi nhất! Giáo viên lớp 1 là người mang trên mình sứ
mạng quan trọng nhất trong việc hình thành các động hình kĩ năng học tập, hành vi,
ngôn ngữ giao tiếp, thói quen sinh hoạt… và tất cả những gì khởi đầu cho việc hình
thành nhân cách một con người.
Với tôi, sau mỗi bài học Tiếng Việt – Công nghệ GD các em cảm thấy rất
hứng thú, nghe và hiểu được hiệu lệnh, hiểu được lời nói của giáo viên. Nhiều em

trả lời được rành mạch, nói đủ câu rõ ràng. Các em có khả năng giao tiếp, mạnh
dạn, tự tin hơn trong học tập và thực hành cũng như giao tiếp với cô và bạn bè, nắm
chắc được về ngữ âm, về luật chính tả, đọc tốt, viết tốt…đó là sự thành công.
Người viết
Nguyễn Thị Phương
( GV lớp 1- Trường Tiểu học Ninh Phong)

XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO TRƯỜNG

9