tài liệu bồi dưỡng giáo viên module THPT 10 unprotected

NGUYN QUANG UN
PHM THANH BèNH

MODULE THPT

10
Rào cản học tập của
các đối tợng học sinh
trung học phổ thông

|

7


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

H c sinh ngày nay có nhi u i u ki n thu n l i phát tri n nh ng ng
th i c ng ch u nhi u áp l c tâm lí t phía gia ình, nhà tr ng,
xã h i i v i ho t ng h c t p và các ho t ng khác. T t c các áp l c
tâm lí nhi u chi u ó có th t o ra nh ng khó kh n tâm lí nhi u m c
khác nhau. Khi nh ng khó kh n tâm lí m c cao gây c n tr và
làm gi m ng l c trong ho t ng h c t p s t o nên nh ng rào c n h c t p.
N u h c sinh không có k n ng thích ng c v i nh ng rào c n h c t p
ó s nh h ng không t t n k t qu h c t p và s hoàn thi n nhân
cách c a các em. Vì v y, vi c hi u v rào c n và nh h ng c a rào c n
t i k t qu h c t p c a h c sinh t ó có k n ng phát hi n rào c n i
v i h c sinh trong quá trình h c t p, tìm ra ph ng pháp h tr h p lí,
k p th i và hi u qu phòng tránh các rào c n h c t p là ho t ng c n
thi t trong nhà tr ng ph thông.
Module này s làm rõ khái ni m v rào c n tâm lí trong h c t p; c i m,

phân lo i rào c n tâm lí trong h c t p c a các i t ng h c sinh trung
h c ph thông (THPT); các nguyên nhân t o nên rào c n tâm lí và nh
h ng c a rào c n tâm lí t i k t qu h c t p c a h c sinh; m t s
ph ng pháp, k thu t phát hi n rào c n và ph ng pháp h tr h c
sinh phòng tránh các rào c n trong h c t p.
ây c ng là m t trong nh ng n i dung nhà tr ng THPT h tr h c
sinh phòng tránh, kh c ph c m t ph n các rào c n tâm lí trong h c t p
và h ng n s phát tri n, hoàn thi n nhân cách cho các em.
Module g m các n i dung sau:
— Khái quát chung v rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong h c t p: khái
ni m, nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí n h c t p c a h c
sinh THPT.
— Cách phát hi n và phòng tránh rào c n tâm lí trong h c t p.
— Ph ng pháp và k n ng h tr tâm lí cho h c sinh phát hi n và phòng
tránh rào c n tâm lí trong h c t p.
8

|


B. MỤC TIÊU
I. M C TIÊU C A MODULE
1. Ki n th c

— Hi u c các khái ni m c b n: khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí, các bi u hi n,
các lo i, nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí trong h c t p c a
h c sinh THPT.
— N m c các ph ng pháp nh n bi t các bi u hi n c a rào c n tâm lí
trong h c t p c a h c sinh THPT.
— N m c các ph ng pháp, các k n ng h tr tâm lí giúp h c sinh

phòng tránh rào c n tâm lí trong h c t p.
2. K n ng

— V n d ng c các ki n th c v khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí nh n
bi t c các bi u hi n c a rào c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh
THPT.
— V n d ng các ph ng pháp, k n ng h tr h c sinh phòng tránh rào
c n tâm lí trong h c t p.
3. Thái

Có thái úng n trong vi c phát hi n và phòng ch ng rào c n tâm lí
trong h c t p, rèn luy n các hành vi phát hi n và phòng ch ng rào c n
tâm lí trong h c t p.

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

9


C. NỘI DUNG

Nội dung 1
KHÁI QUÁT CHUNG V RÀO C N TÂM LÍ TRONG H C T P (6 ti t)
I. M C TIÊU
1. Ki n th c

Phân tích c các khái ni m c b n: khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí,
các bi u hi n, các lo i, nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí

trong h c t p c a h c sinh THPT.

2. K n ng

V n d ng c các ki n th c v khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí trong h c
t p lí gi i nguyên nhân và nh ng nh h ng c a rào c n tâm lí n
k t qu h c t p c a h c sinh THPT.

3. Thái

Có thái úng n i v i rào c n tâm lí trong h c t p và nh ng nh
h ng c a nó i v i k t qu h c t p.
II. I U KI N C N THI T TH C HI N N I DUNG
— Tài li u tham kh o:
1. D ng Th Di u Hoa, V Khánh Linh, Tr n V n Th c, Khó kh n tâm lí và
nhu c u tham v n c a h c sinh trung h c ph thông, T p chí Tâm lí h c, s 2,
tháng 2/2007, trang 36.
2. Nguy n Xuân Th c, Khó kh n tâm lí c a tr i h c l p 1, T p chí Tâm lí
h c s 10/2003.
3. ng Ph ng Ki t, C s sinh lí th n kinh c a ho t ng tâm lí, NXB D y
h c và Giáo d c con ng i, Hà N i, 1998.
— Các tài li u h c t p khác: H th ng các bài t p th c hành, câu h i ôn t p,
tình hu ng th o lu n cho ch , s .
10

|


III. CÁC HO T NG
N i dung này có ba ho t ng:

— Ho t ng 1: Làm quen v i khái ni m khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí và
rào c n tâm lí trong h c t p.
— Ho t ng 2: Phân tích nh ng bi u hi n c a rào c n tâm lí trong h c t p
c a h c sinh THPT.
— Ho t ng 3: Xác nh nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí n
vi c h c t p c a h c sinh THPT.

HO T

NG 1: Làm quen v i khái ni m khó kh n tâm lí, rào c n tâm lí
và rào c n tâm lí trong h c t p.

1. Thông tin

làm quen v i khái ni m rào c n tâm lí trong h c t p, tr c h t ph i
xu t phát t khái ni m khó kh n tâm lí và khó kh n tâm lí trong h c t p.

1.1. Khó kh n tâm lí và khó kh n tâm lí trong h c t p

— Khó kh n tâm lí là nh ng tr ng i v m t tâm lí trong quá trình con
ng i th c hi n và t c m c ích c a ho t ng.
Trong s phát tri n giai o n l a tu i, ho t ng h c t p c a h c sinh
THPT giúp các em ti p thu nh ng tri th c khoa h c, kinh nghi m, k n ng,
k x o... góp ph n to l n vào s hình thành và phát tri n nhân cách.
Tuy nhiên, không ph i vi c h c lúc nào c ng di n ra m t cách thu n l i
mà có nh ng lúc g p khó kh n, b t c mà b n thân h c sinh khó gi i
quy t c, d n t i vi c h c t p trì tr và k t qu không cao, không t
c m c ích ra… ó là khi các em ang g p nh ng khó kh n tâm lí
trong h c t p.
— Khó kh n tâm lí trong h c t p chính là các tr ng i v m t tâm lí trong

quá trình h c t p làm cho h c sinh khó t ho c không t c m c
tiêu h c t p. Khó kh n tâm lí c bi u hi n các m t:
+ M t nh n th c: Ch th ch a nh n th c y v nhi m v ho t ng
c a mình, ch a ánh giá úng kh n ng c a b n thân trong ho t ng.
( ánh giá quá cao hay quá th p kh n ng c a b n thân trong ho t ng).
+ M t xúc c m — tình c m: Thi u kh n ng ki m ch xúc c m, tình c m,
th v i ho t ng.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

11


+ M t hành vi: Nh ng ng i có khó kh n tâm lí trong ho t ng th ng
bi u hi n các hành vi lúng túng, nói n ng thi u chính xác, ho t ng
thi u lôgic, hành vi di n ra b t phát, không làm ch
c trong quá trình
ho t ng.
— Có c nguyên nhân ch quan và nguyên nhân khách quan d n n
nh ng khó kh n tâm lí:
+ Nguyên nhân ch quan có th là: Nh ng y u t bên trong xu t phát t
b n thân n i t i m i cá nhân khi tham gia vào ho t ng: ó là s thi u
hi u bi t sâu s c v ho t ng, v n kinh nghi m h n ch , vi c th c hi n
các thao tác không phù h p trong quá trình ho t ng.
+ Nguyên nhân khách quan có th là: Nh ng y u t bên ngoài nh h ng
t i quá trình ho t ng: ó là nh ng i u ki n, ph ng ti n ho t ng,
môi tr ng…
M c c a khó kh n tâm lí trong h c t p có c m c th p là nh ng
yêu c u, th thách các ph m ch t tâm lí h c sinh

t c m c tiêu
và c m c cao làm c n tr ng l c ti n hành các hành ng h c t p
t n m c tiêu h c t p. Khi m c cao y khó kh n tâm lí tr thành
nh ng rào c n tâm lí.
1.2. Khái ni m v rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong h c t p

Cùng v i s phát tri n m nh m c a khoa h c, s bùng n v thông tin
kéo theo n i dung h c t p c a h c sinh ngày càng tr nên a d ng,
phong phú, ph c t p và nhi u chi u tác ng. N i dung, hình th c t
ch c d y h c và giáo d c h c sinh còn nhi u b t c p c bi t là s quá
t i c a ch ng trình so v i kh n ng tâm lí, th ch t c a h c sinh. M t
khác, t phía h c sinh, hi u bi t c a các em v b n thân còn h n ch , nên
ngày càng có nhi u h c sinh g p không ít khó kh n trong h c t p, tu
d ng, trong vi c tìm tòi và nh h ng giá tr cho b n thân mình c ng
nh trong các m i quan h v i b n bè, v i cha m và v i các th y cô giáo.
H c sinh THPT v i nh ng c i m c tr ng n i tr i trong s phát tri n
tâm lí l a tu i thì vi c g p ph i nh ng khó kh n tâm lí là t t y u. M t s
khó kh n tâm lí m t m c nào ó có th tr thành ng l c cho ho t
ng c a h c sinh, làm cho các em ph n ch n h n, c g ng nhi u h n
n a trong h c t p, trong cu c s ng. Tuy nhiên, c ng có m t s khó kh n
tâm lí m c cao, ph c t p và nhi u chi u có th gây cho h c sinh
c m th y n n chí, không mu n v t qua, làm gi m ng l c ti n hành m i

12

|


ho t ng c a mình — lúc ó, nh ng khó kh n tâm lí này th c s tr thành
thách th c, tr ng i v i các em — t c là các em ang ph i i m t v i

nh ng rào c n tâm lí.
Rào c n tâm lí là nh ng khó kh n tâm lí m c cao, tr thành nh ng
thách th c, tr ng i m c l n, làm gi m ng l c ho t ng c a con
ng i, nh h ng tiêu c c n k t qu c a ho t ng.

Rào c n tâm lí trong h c t p ch ng qua là nh ng khó kh n tâm lí trong h c
t p nh ng m c cao, có nh h ng n ng l c ti n hành các hành
ng h c t p h c sinh và có nh h ng n k t qu h c t p c a các em.

2. Nhi m v
* Nhi m v 1: Phân tích khái ni m khó kh n tâm lí và khó kh n tâm lí

—
—
—
*

—
—
*

—
—

trong h c t p.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Tìm các ví d và các lu n c làm rõ khái ni m và m t s bi u hi n v khó
kh n tâm lí và khó kh n tâm lí trong h c t p.
Phân tích c khái ni m v khó kh n tâm lí trong h c t p.
Nhi m v 2: Làm rõ khái ni m rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong

h c t p.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Ch ra khái ni m rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong h c t p trên c s
có s phân tích v s khác bi t gi a khái ni m khó kh n tâm lí và khó
kh n tâm lí trong h c t p.
Nhi m v 3: Phân tích m t ho c m t s ví d v khó kh n tâm lí trong
h c t p và rào c n tâm lí trong h c t p.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Phân tích vào m t ví d làm n i b t s khác bi t c a khó kh n tâm lí
trong h c t p và rào c n tâm lí trong h c t p hình dung ra nh ng bi u
hi n c a rào c n tâm lí trong h c t p.

3. ánh giá
Câu h i 1: Khó kh n tâm lí và khó kh n tâm lí trong h c t p là gì?
Câu h i 2: Rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong h c t p là gì?
Câu h i 3: Hãy chia s và phân tích m t tình hu ng mà anh (ch ) bi t h c

sinh ang g p rào c n tâm lí trong h c t p.

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

13


HO T

NG 2: Phân tích nh ng bi u hi n c a rào c n tâm lí trong h c
t p c a h c sinh THPT.

1. Thông tin

C ng g n gi ng v i khó kh n tâm lí trong h c t p nh ng m t m c
cao, rào c n tâm lí trong h c t p có m t s bi u hi n c b n nh sau:

1.1. V m t nh n th c

Nh n th c là nhân t r t quan tr ng trong i s ng tâm lí con ng i.
Nh n th c giúp con ng i hi u bi t c các s v t hi n t ng, trên c
s ó con ng i bày t thái tình c m và có nh ng hành vi t ng ng.
Trong th c ti n ho t ng, ng tr c nh ng v n ph c t p c a
cu c s ng, c bi t trong l nh v c h c t p không ph i b t kì lúc nào con
ng i c ng có nh n th c úng, mà còn có lúc ch a úng, ch a hoàn
ch nh, d n t i nh ng khó kh n, tr ng i th m chí sai l m trong ho t
ng. i v i h c sinh THPT, trong môi tr ng h c t p m i, ph c t p
h n so v i môi tr ng h c t p THPT, h c sinh xu t hi n nh ng rào
c n tâm lí trong h c t p, ó là:
— Nh n th c ch a y v nhi m v h c t p THPT. Khi h c sinh hi u
bi t y , sâu s c v i t ng ho t ng c a mình, thì ho t ng ó
s t hi u qu cao h n. Vi c nh n th c ch a y v nhi m v h c
t p c coi là m t rào c n l n làm h n ch k t qu h c t p c a các em.
— Ch th ánh giá ch a úng v b n thân. M t i u quan tr ng là trong quá
trình h c t p l nh h i tri th c, ch th c n ánh giá chính xác n ng l c c a
b n thân, xác nh c i m m nh, i m y u, t ó l a ch n cho mình
ph ng pháp h c t p sao cho phù h p. N u ánh giá quá cao d n t i t cao
t i, xem th ng nhi m v h c t p, xem th ng ng i khác. N u ánh
giá quá th p, s có m c c m t ti, lo s nh h ng t i k t qu h c t p.
— ánh giá ch a úng nh ng v n c n h c t p: Trong quá trình làm
quen v i vi c h c t p THPT, h c sinh ch a ánh giá chính xác nh ng

v n trong h c t p, quá coi tr ng ho c quá xem nh , ph c t p v n
d n t i trong quá trình h c t p các em không t tin vào b n thân, s m c
sai l m trong quá trình h c t p ho c ánh giá th p n i dung h c t p nên
ch a c g ng ho c th ng trong quá trình h c t p, do ó k t qu h c
t p th ng b nh h ng.

14

|


1.2. V m t xúc c m — tình c m

ây là thái con ng i th hi n trong quá trình h c t p. Thông th ng
nh ng h c sinh ít g p rào c n tâm lí trong h c t p th ng bi t làm ch
tr ng thái c m xúc c a b n thân. m t m c nh t nh, bi u hi n s
ki m ch , bi t t o ra h ng thú, c m xúc tích c c cho b n thân, bi t i u khi n,
i u ch nh nh ng di n bi n tâm lí c a mình, ng th i có ph ng pháp
h c t p phù h p v i môi tr ng h c t p m i
t m c ích h c t p.
i v i nh ng h c sinh g p ph i nh ng rào c n tâm lí trong quá trình
h c t p th ng có nh ng bi u hi n nh : thi u kh n ng ki m ch xúc
c m, tình c m, th v i vi c h c hành.

1.3. V m t hành vi

ây là bi u hi n c th c a ch th ho t ng h c, là s ph i h p v n
ng c a toàn b các c quan trong c th , c bi t là b não và s tham
gia c a các giác quan trong quá trình h c t p. M t khác, hành vi còn b
quá trình nh n th c và xúc c m — tình c m chi ph i. Chính vì v y, n u

nh n th c và xúc c m — tình c m úng có th d n n hành vi th hi n
trong quá trình h c t p úng. Ng c l i nh n th c và xúc c m — tình c m
ch a úng thì hành vi h c t p có th ch a úng ho c thi u chính xác.

2. Nhi m v
Nhi m v 1: Làm rõ nh ng bi u hi n v m t nh n th c c a rào c n tâm lí

—
—
—
—
—
—

trong h c t p:
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Tìm các ví d nh ng bi u hi n v m t nh n th c c a rào c n tâm lí trong
h c t p.
Phân tích c bi u hi n v m t nh n th c c a rào c n tâm lí trong h c t p.
Nhi m v 2: Làm rõ nh ng bi u hi n v m t xúc c m, tình c m và hành
vi c a rào c n tâm lí trong h c t p.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Tìm các ví d nh ng bi u hi n v xúc c m, tình c m và hành vi c a rào
c n tâm lí trong h c t p.
Phân tích c bi u hi n v m t xúc c m, tình c m và hành vi c a rào
c n tâm lí trong h c t p.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

15


3.

ánh giá
Câu h i 1: Bi u hi n c a rào c n tâm lí trong h c t p v nh n th c là

nh th nào?
Câu h i 2: Nêu bi u hi n c a rào c n tâm lí trong h c t p v m t xúc
c m, tình c m và hành vi.
Câu h i 3: Hãy chia s và phân tích m t tình hu ng mà anh (ch ) bi t h c
sinh ang g p rào c n tâm lí trong h c t p, phân tích 3 m t bi u hi n.

HO T

NG 3: Xác nh nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí
n vi c h c t p c a h c sinh THPT.

1. Thông tin
1.1. Nguyên nhân c a nh ng rào c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh trung
h c ph thông

—
+
+
+
+
+
+

+
+
—
16

|

Khi vào h c tr ng THPT, h c sinh ph i làm quen v i m t môi tr ng m i
(b n bè, th y cô, cách h c, kh i l ng tri th c, n i dung tri th c) c ng khác.
Bên c nh ó còn có y u t gia ình, c i m tâm lí l a tu i… i u này
khi n nhi u h c sinh b ng và g p nhi u khó kh n tâm lí, r t d d n
n rào c n tâm lí trong quá trình h c t p. Vì v y, vi c xác nh các
nguyên nhân gây ra nh ng rào c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh
THPT là m t trong nh ng v n h t s c quan tr ng. Có th s p x p các
nguyên nhân ó thành 2 nhóm: Nhóm nguyên nhân ch quan và nhóm
nguyên nhân khách quan.
Nguyên nhân ch quan:
Thi u kinh nghi m s ng và h c t p m t cách c l p.
B n thân ch a tích c c ch ng.
Không t tin vào b n thân.
B n thân ch a có ph ng pháp h c t p h p lí.
B n thân không h ng thú v i h c t p.
Có c m giác thi u s quan tâm c a gia ình, nên ch nh m ng h c t p.
Ki n th c l p d i h c ch a ch c.
Ch a bi t cách làm quen v i cách h c t p m i THPT.
Nguyên nhân khách quan:


+
+

+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+

Môi tr ng h c t p tr ng THPT khác THCS.
Tính ch t h c t p c p THPT.
L ng tri th c ph i ti p thu THPT quá l n.
Ki n th c THPT khó h n so v i THCS.
Ch u nh h ng l n t cách h c c p THCS.
B trí th i gian h c trên l p cho các môn h c ch a h p lí.
Khó kh n v i u ki n v t ch t, ph ng ti n liên quan n ho t ng h c t p.
Ch a quen v i ph ng pháp gi ng d y c a giáo viên tr ng.
Thi u sách, giáo trình, tài li u tham kh o.
Ch a bi t t ch c ho t ng h c t p.
Hoàn c nh gia ình khó kh n.
Thi u th i gian h c t p.
Áp l c, kì v ng t cha m , th y cô giáo quá l n.

1.2. nh h ng c a nh ng rào c n tâm lí t i vi c h c t p c a h c sinh
trung h c ph thông

Rào c n tâm lí c a h c sinh THPT xu t phát t phía ch quan và khách

quan gây nên. Song m c
nh h ng c a chúng là khác nhau.
i u này c ng cho th y r ng rào c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh
THPT là hi n t ng tâm lí có th c. Vi c nh n th c y nh ng nguyên
nhân s giúp cho chúng ta có m t s nh ng bi n pháp tác ng nh t
nh phòng, tránh nh ng rào c n tâm lí ó mà các em ang g p ph i,
giúp các em h c t p có k t qu cao h n.
Thông th ng, rào c n tâm lí có nh h ng tiêu c c n quá trình h c
t p c a h c sinh. Nó làm gi m ng l c h c t p, không xác nh rõ ràng
c ng c h c t p và không hình thành c ng c h c t p tích c c,
làm trì tr quá trình ti n hành các thao tác, hành ng h c t p và không
t c m c ích h c t p.

2. Nhi m v
* Nhi m v 1: Phân tích

c các nguyên nhân c a rào c n tâm lí trong

h c t p c a h c sinh THPT.
— c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

17


— Phân tích c các nguyên nhân ch quan và khách quan c a rào c n
tâm lí trong h c t p c a h c sinh THPT.

* Nhi m v 2: Làm rõ nh ng nh h ng c a rào c n tâm lí t i h c t p c a
h c sinh THPT.
— c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
— Phân tích c m t s nh h ng có th có c a rào c n tâm lí t i h c t p
c a h c sinh THPT.
4. ánh giá
Câu h i 1: Nêu các nguyên nhân c a rào c n tâm lí trong h c t p c a h c

sinh THPT.
Câu h i 2: Nêu nh h ng c a rào c n tâm lí t i h c t p c a h c sinh THPT.
IV. THÔNG TIN PH N H I CHO N I DUNG 1
1. Khó kh n tâm lí và khó kh n tâm lí trong h c t p

Khó kh n tâm lí là nh ng tr ng i v m t tâm lí trong quá trình con
ng i th c hi n và t c m c ích c a ho t ng.
Khó kh n tâm lí trong h c t p ó chính là các tr ng i v m t tâm lí trong
quá trình h c t p làm cho h c sinh khó t ho c không t c m c
tiêu h c t p.

2. Rào c n tâm lí và rào c n tâm lí trong h c t p

Rào c n tâm lí là nh ng khó kh n tâm lí m c cao, tr thành nh ng
thách th c, tr ng i m c l n, nó làm gi m i ng l c ho t ng
c a con ng i, nh h ng tiêu c c n k t qu c a ho t ng.
Rào c n tâm lí trong h c t p ch ng qua là nh ng khó kh n tâm lí trong
h c t p nh ng m c cao, có nh h ng n ng l c ti n hành các
hành ng h c t p h c sinh và có nh h ng n k t qu h c t p c a
các em.

3. M t s tình hu ng

Tình hu ng 1: THCS, Y n là m t h c sinh h c gi i t t c các môn h c,

c bi t là môn V n. Nh ng khi b t u vào THPT, Y n càng h c càng
th y khó và k t qu h c t p ngày càng sa sút m c dù Y n v n ch m ch
làm bài t p và chú ý nghe th y cô gi ng bài trên l p. Y n c m th y r t

18

|


b i r i trong cách h c c a mình. D ng nh vi c thay i ph ng pháp,
môn h c, tr ng m i, b n m i Y n ch a th y quen.
Tình hu ng 2: Hoa là m t h c sinh l p 10 v i thành tích h c t p t ng
i t t. B Hoa m t t khi Hoa còn r t nh . Tuy r t nóng tính nh ng m
Hoa r t th ng yêu Hoa và làm t t c m i i u vì Hoa. Th i gian g n ây,
m Hoa r t b n b u v i công vi c buôn bán. Hôm y, m Hoa r t b c t c
khi nghe i n tho i thông tin không hay v công vi c làm n c a mình.
Hoa v a i h c v , h i m xin ti n i d sinh nh t b n thân. M Hoa
không nh ng không cho ti n, không cho i sinh nh t l i còn m ng Hoa.
M nói r ng Hoa ua òi v i chúng b n không ch u h c hành, không bi t
ch n b n mà ch i, không bi t th ng m khi m ph i v t v ki m ti n…
Hoa r t b c t c v i m và cãi l i m tr c khi v phòng c a mình.
V. ÁNH GIÁ SAU KHI H C XONG N I DUNG 1
Bài t p 1: Toàn r t r t rè và e ng i khi phát bi u ý ki n. Nhi u bài t p,
Toàn có th nhanh chóng gi i c nh ng ng i không dám gi tay phát
bi u vì s b sai m i ng i trong l p chê c i. C ng chính vì i u này mà
Toàn b các th y cô giáo th ng ánh giá Toàn là h c kém. i u này làm
cho Toàn c m th y r t c ng th ng và càng c m th y khó kh n h n trong
vi c phát bi u ý ki n xây d ng bài c a mình.

Phân tích v tình hu ng trên và xác nh m c khó kh n tâm lí trong
h c t p mà Toàn ang g p ph i.
Bài t p 2: Hãy a ra m t ví d v rào c n tâm lí h c sinh trong l p cùng:
— Nh n di n v rào c n tâm lí trong h c t p trong ví d ó.
— Phân tích nh ng tr i nghi m có th tr i qua khi i m t v i rào c n tâm
lí ó trong h c t p.
— Chia s c m xúc, s c ng th ng c a b n thân v i tình hu ng t o ra rào
c n tâm lí ó.
— Hình dung ra các cách ng phó, phòng tránh i v i rào c n tâm lí trong
h c t p c nêu ra trong ví d .
Bài t p 3: Phân tích nh ng nguyên nhân và nh h ng c a rào c n tâm lí
n h c t p c a h c sinh THPT.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

19


Nội dung 2

CÁCH PHÁT HI N VÀ PHÒNG TRÁNH RÀO C N TÂM LÍ TRONG
H C T P (3 ti t)
I. M C TIÊU
1. Ki n th c

Li t kê c m t s ch báo
c a h c sinh THPT.

phát hi n ra rào c n tâm lí trong h c t p

2. K n ng

V n d ng c các ki n th c v rào c n tâm lí phát hi n và phòng
tránh c nh ng nh h ng c a rào c n tâm lí n k t qu h c t p c a
h c sinh THPT.

3. Thái

Có thái úng n i v i nh h ng c a rào c n tâm lí i v i k t qu
h c t p và các cách phòng tránh chúng.
II. I U KI N C N THI T TH C HI N N I DUNG 2
— Tài li u tham kh o:
1. Nguy n Mai Ph ng, Tìm hi u khó kh n trong ho t ng h c t p c a
sinh viên n m th nh t HSP Hà N i, Lu n v n th c s tâm lí h c, 2004.
2. Nguy n Thanh S n, Nh ng khó kh n c a h c sinh mi n núi khi h c tác
ph m v n h c c i n Vi t Nam, Nghiên c u giáo d c s 4/1998.
3. Nguy n Xuân Th c, Khó kh n tâm lí c a tr i h c l p 1, T p chí Tâm lí
h c s 10/2003.
4. ng Ph ng Ki t, C s sinh lí th n kinh c a ho t ng tâm lí, NXB D y
h c và Giáo d c con ng i, Hà N i, 1998.
— Các tài li u h c t p khác: H th ng các bài t p th c hành, câu h i ôn t p,
tình hu ng th o lu n cho ch , s .
III. CÁC HO T NG
N i dung này có hai ho t ng:
— Ho t ng 1: Li t kê các ch báo v vi c xu t hi n rào c n tâm lí trong
h c t p.
— Ho t ng 2: Tìm hi u cách phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p.
20

|


HO T

NG 1: Li t kê các ch báo v vi c xu t hi n rào c n tâm lí trong
h c t p.

1. Thông tin
1.1. M t s ch báo có th xu t hi n rào c n tâm lí trong h c t p

—
—
—
—
—

Vi c ch ra các ch báo nh m phát hi n các bi u hi n c a rào c n tâm lí
trong h c t p t ó tìm ra cách phòng tránh h p lí s giúp ích r t l n cho
h c sinh. Ho t ng này s cung c p m t s cách phát hi n các rào c n
tâm lí trong h c t p h c sinh.
Có m t s ho t ng có th ch ra ó xu t hi n các bi u hi n c a rào
c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh. Nh ng câu h i t ng ho t ng
này s
c a ra h c sinh tr l i, t ó s cung c p nh ng thông tin
h u ích cho vi c ch ra m c khó kh n tâm lí h c sinh ang ph i i
m t và xác nh nó có tr thành nh ng rào c n tâm lí trong h c t p v i
h c sinh hay không.
Ch báo v các ho t ng sinh lí.
Ch báo v m t nh n th c.

Ch báo v m t xúc c m.
Ch báo v m t hành vi.
Ch báo v k n ng.

1.2. Phân tích c th v m t s ch báo

Các ch báo v s xu t hi n rào c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh:
— Ch báo v ho t ng sinh lí: M t m i, suy nh c c th , au u, toát m
hôi, thay i ng t m t, ch s huy t áp t ng, th i gian ph n ng ch m
l i. Gi ng nói có th b nhíu l i, tay chân có th b run, thay i nét m t…
— Ch báo v m t xúc c m: Th ng r i vào tr ng thái xúc c m tiêu c c,
stress m c cao, suy ngh tiêu c c, chán n n và th v i vi c h c hành…
— Ch báo v m t nh n th c: Nh n th c l ch l c v n , nh n th c không
rõ ràng v các nhi m v h c t p, nh n th c không úng v n ng l c b n thân,
ánh giá ch a úng v ki n th c h c t p c ng nh vai trò c a môn h c
i v i b n thân và v i xã h i, không ch u thay i thói quen nh n th c
c v v n , không dám thay i và phá cách trong nh n th c…
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

21


— Ch báo v m t hành vi: Có nh ng hành vi b m c nhi m v ph i i m t
ho c quá c ng th ng, buông xuôi nhi m v h c t p, không c g ng h t
s c hoàn thành các nhi m v h c t p, ch ng i l i các yêu c u c a
vi c h c. Nhi u khi có nh ng hành vi hung tính, rút lui ho c th a hi p
tr c rào c n tâm lí g p ph i…
— Ch báo v m t k n ng: Thi u ho c y u k n ng th c hi n các thao tác,

hành ng h c t p v t qua rào c n tâm lí, b t c trong vi c th c hi n
các hành ng h c t p hoàn thành nhi m v h c t p, r i lo n trong
s ph i h p các ng tác khi i m t v i nhi m v h c t p…
1.3. V n d ng vào bài d y

Hãy xem xét l i nh ng li t kê v các d u hi u c a rào c n tâm lí mà h c
sinh ã th c hi n và gi i thích cho h c sinh v i nh ng ch báo c tham
kh o trong tài li u. ngh h c sinh chia s v m t ho c m t s tình
hu ng có th c mà h c sinh ph i i m t. Khi chia s luôn ngh n
nh ng ch báo v d u hi u c a nh ng rào c n tâm lí h ng t i vi c
tìm cách ng phó, phòng tránh v i nh ng rào c n tâm lí này.

2. Nhi m v
* Nhi m v 1: Li t kê

c nh ng ch báo bi u hi n rào c n tâm lí trong
h c t p c a h c sinh THPT.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Li t kê c nh ng ch báo bi u hi n rào c n tâm lí trong h c t p c a
h c sinh THPT.
Nhi m v 2: Phân tích c th v các ch báo bi u hi n rào c n tâm lí t i
h c t p c a h c sinh THPT.
c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
Phân tích c th v các ch báo bi u hi n rào c n tâm lí t i h c t p c a
h c sinh THPT.

—
—
*

—
—

3. ánh giá
Câu h i 1: Li t kê nh ng ch báo bi u hi n rào c n tâm lí trong h c t p

c a h c sinh THPT.
Câu h i 2: Phân tích c th v các ch báo bi u hi n rào c n tâm lí t i h c
t p c a h c sinh THPT.

22

|


HO T

NG 2: Tìm hi u cách phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p.

1. Thông tin
1.1. M t s bi n pháp phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p

—
—
—
—
—
—
—
—

—
—
—
—

Tích c c h c t p tích l y tri th c.
H c h i kinh nghi m h c t p c a nh ng anh ch l p trên.
Ch ng trong h c t p.
Rèn luy n ph ng pháp h c t p m i.
Tích c c phát bi u xây d ng bài trong h c t p.
T o tâm th t tin s n sàng trong h c t p.
Rèn luy n thói quen h c t p c l p.
a ra ý ki n v i giáo viên v ph ng pháp gi ng d y.
B trí th i gian, không gian h p lí cho h c t p.
Tích c c tham gia các bu i th o lu n, h c t p, ngo i khoá.
Ôn l i cho v ng nh ng ki n th c l p d i.
Nói chuy n, tâm s v i cha m th y cô.

1.2. M t s câu h i có th xu t hi n trong quá trình phòng tránh các rào
c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh trung h c ph thông

—

ng phó v i các rào c n tâm lí có liên quan n vi c ng phó v i các
bi u hi n v m t c m xúc, hành vi, nh n th c và k n ng c a các rào c n
tâm lí hay không?
— Mu n có ph ng pháp phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p thì
ph i làm gì?
— H tr phòng tránh rào c n tâm lí trong h c t p c n nh ng ngu n tr
giúp nào t bên ngoài?

2. Nhi m v
* Nhi m v 1: Li t kê các bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí trong h c

t p c a h c sinh THPT.
— c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.

TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

23


— Li t kê c nh ng bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí trong h c t p
c a h c sinh THPT.
* Nhi m v 2: Phân tích c th v các bi n pháp phòng tránh rào c n tâm
lí trong h c t p c a h c sinh THPT.
— c và ti p nh n các thông tin cho ho t ng.
— Phân tích c th v các bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí trong h c
t p c a h c sinh THPT.
3. ánh giá
Câu h i 1: Li t kê

c nh ng bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí
trong h c t p c a h c sinh THPT.
Câu h i 2: Phân tích c th v các bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí
trong h c t p c a h c sinh THPT.
IV. THÔNG TIN PH N H I CHO N I DUNG 2
1. M t s ch báo có th xu t hi n rào c n tâm lí trong h c t p

Vi c ch ra các ch báo nh m phát hi n các bi u hi n c a rào c n tâm lí
trong h c t p, t ó tìm ra cách phòng tránh h p lí s giúp ích r t l n cho
h c sinh. Ho t ng này s cung c p m t s cách phát hi n các rào c n
tâm lí trong h c t p h c sinh.
Có m t s ho t ng có th ch ra ó xu t hi n các bi u hi n c a rào
c n tâm lí trong h c t p c a h c sinh. Nh ng câu h i t ng ho t ng
này s
c a ra h c sinh tr l i, t ó s cung c p nh ng thông tin
h u ích cho vi c ch ra m c khó kh n tâm lí h c sinh ang ph i i
m t và xác nh nó có tr thành nh ng rào c n tâm lí trong h c t p v i
h c sinh hay không.
Ch báo v các ho t ng sinh lí.
Ch báo v m t nh n th c.
Ch báo v m t xúc c m.
Ch báo v m t hành vi.
Ch báo v k n ng.

—
—
—
—
—

2. M t s bi n pháp phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p

— Tích c c h c t p tích l y tri th c.
— H c h i kinh nghi m h c t p c a nh ng anh ch l p trên.
24

|

—
—
—
—
—
—
—
—
—
—

Ch ng trong h c t p.
Rèn luy n ph ng pháp h c t p m i.
Tích c c phát bi u xây d ng bài trong h c t p.
T o tâm th t tin s n sàng trong h c t p.
Rèn luy n thói quen h c t p c l p.
a ra ý ki n v i giáo viên v ph ng pháp gi ng d y.
B trí th i gian, không gian h p lí cho h c t p.
Tích c c tham gia các bu i th o lu n, h c t p, ngo i khoá.
Ôn l i cho v ng nh ng ki n th c l p d i.
Nói chuy n, tâm s v i cha m th y cô.
V. ÁNH GIÁ SAU KHI H C XONG N I DUNG 2
Bài t p 1: D u hi u làm xu t hi n nh ng rào c n tâm lí trong h c t p là:
a) Xu t hi n nh ng ch báo v sinh lí: Toát m hôi, au u, chân tay run…
b) Xu t hi n nh ng ch báo v m t c m xúc: T c gi n, c m xúc tiêu c c…
c) Thi u h t các k n ng: b t c trong vi c th c hi n các hành ng h c t p
hoàn thành nhi m v h c t p, r i lo n trong s ph i h p các ng tác
khi i m t v i nhi m v h c t p…

d) C ba ch báo trên.
Bài t p 2: Hãy nêu m t s bi n pháp phòng tránh rào c n tâm lí mà b n
thân ã th c hi n.

Nội dung 3

PH NG PHÁP VÀ K N NG H TR TÂM LÍ CHO H C SINH PHÁT
HI N VÀ PHÒNG TRÁNH RÀO C N TÂM LÍ TRONG H C T P (7 ti t)
I. M C TIÊU
1. Ki n th c

Phân tích và ch ra c m t s ph ng pháp và k n ng h tr tâm lí cho
h c sinh phát hi n và phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p.
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

25


2. K n ng

V n d ng c các ki n th c v rào c n tâm lí
a ra m t s ph ng
pháp và k thu t phát hi n, phòng tránh nh ng nh h ng c a rào c n
tâm lí n k t qu h c t p c a h c sinh THPT.

3. Thái

Có thái

úng n i v i nh h ng c a rào c n tâm lí i v i k t
qu h c t p và các cách phòng tránh chúng. T ó có ý th c rèn luy n
b n thân phòng tránh nh ng nh h ng c a rào c n tâm lí n k t
qu h c t p.
II. I U KI N C N THI T TH C HI N N I DUNG 3
— Tài li u tham kh o:
1) Nguy n Mai Ph ng, Tìm hi u khó kh n trong ho t ng h c t p c a
sinh viên n m th nh t HSP Hà N i , Lu n v n th c s Tâm lí h c, 2004.
2) Nguy n Thanh S n, Nh ng khó kh n c a h c sinh mi n núi khi h c tác
ph m v n h c c i n Vi t Nam, Nghiên c u giáo d c s 4/1998.
3) Ph m Thanh Bình, Stress trong h c t p c a h c sinh THPT, Lu n v n th c s
Tâm lí h c, HSP Hà N i, 2005.
4) V Ng c Hà, M t s tr ng i c a tr khi vào h c l p 1, T p chí Tâm lí h c
s 4/2003.
5) Nguy n Minh H i, Khó kh n tâm lí trong quá trình gi i toán c a h c sinh
ti u h c, T p chí Tâm lí h c s 4/1998.
6) Nguy n Xuân Th c, Khó kh n tâm lí c a tr i h c l p, T p chí Tâm lí
h c s 10/2003.
7) ng Ph ng Ki t, C s sinh lí th n kinh c a ho t ng tâm lí, NXB D y
h c và Giáo d c con ng i, Hà N i, 1998.
8) Paul Pioneer Press Dispatch, M i chuy n c r i tung c lên, NXB S th t, 1998.
9) H i Khoa h c Tâm lí — Giáo d c Vi t Nam (2006), K y u h i th o khoa
h c: T v n tâm lí — giáo d c lí lu n, th c ti n và nh h ng phát tri n.
— www.google/6 bienphapkiemsoatcamxucbanthan
— Các tài li u h c t p khác: H th ng các bài t p th c hành, câu h i ôn t p,
tình hu ng th o lu n cho ch , s .
26

|

III. CÁC HO T NG
N i dung này có hai ho t ng:
— Ho t ng 1: Làm quen v i m t s ph ng pháp và k thu t phòng tránh
các rào c n tâm lí trong h c t p.
— Ho t ng 2: Làm quen v i m t s ph ng pháp tr giúp cho h c sinh
THPT phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p.
HO T

NG 1: Làm quen v i m t s ph ng pháp và k thu t phòng tránh
các rào c n tâm lí trong h c t p.

1. Thông tin

Vi c phát hi n và phòng tránh các rào c n tâm lí trong h c t p là công
vi c t ng i khó kh n òi h i ph i có s n l c thay i t chính b n
thân h c sinh cùng v i nh ng h tr t nhà tr ng, gia ình và các d ch
v c ng ng. T phía b n thân h c sinh, c n c làm quen v i m t s
ph ng pháp và k thu t sau phòng tránh rào c n tâm lí trong h c t p:

1.1. Làm ch c m xúc b n thân

—
—

—
—
—

Khi m t ki m soát c m xúc, h c sinh d a ra nh ng quy t nh sai l m

ho c có hành vi l ch l c. i u ó có th là nguyên nhân d n n rào c n
tâm lí cho vi c th c hi n các nhi m v h c t p. Vì v y, h c sinh nên h c
cách làm ch c m xúc c a mình:
Hi u b n ch t c a c m xúc: là k t qu ph n ng c a b n tr c môi tr ng
xung quanh. Vi c x y n không quan tr ng b ng cách b n ti p nh n nó.
Ch p nh n c m xúc tiêu c c: ng kìm nén chúng k o chúng s tàn phá
b n t bên trong r i b t ng “n tan xác” b n. Khi ch p nh n, b n t o
cho chúng l i thoát lành m nh t tin i u v i chúng. Vi t nh t kí,
v n ng thân th , tâm tình v i b n bè, ng i thân s gi m b t tác h i
c a chúng.
Suy ngh tr c khi hành ng: suy i ngh l i tr c khi làm gì ó d i
nh h ng c a c m xúc. Hãy cân nh c nh ng h u qu b n có th g p
trong t ng lai g n. H c cách phân tích toàn b tình hình r i hãy hành ng.
C nh giác v i ngôn t x v , ch trích: chúng d khi n h c sinh n i cáu.
Luôn h c cách c x nhã nh n, tránh quá áng.
Thay i n p suy ngh : hãy l p trình l i cách ph n ng trong não h c
sinh v i nh ng tình hu ng c th . Ví d , b n hay tr m u t, suy s p khi
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

27


không t c m c tiêu. Bây gi ta hãy b t u khiêu v , th m chí nh y
c ng lên, r i tinh th n s
c v c d y. Ta th y v n ch là m t thách
th c không h n.
Nuôi d ng c m xúc tích c c: ch m sóc b n thân, n u ng i u , ng ,
v sinh s ch s , t p th d c u n, t m c tiêu th c t , t p trung vào

i u mu n và c n. Nh ng i u này s giúp h c sinh xây d ng h th ng
phòng th tr c c m xúc tiêu c c.
B n n ng con ng i v n có y c m xúc t t, x u. N u là c m xúc tích
c c thì xu h ng s ng c a chúng ta l c quan. Song n u ó là c m xúc
tiêu c c, n u không bi t i u ch nh làm ch nó chúng ta s b nó hu
ho i và cu c s ng c a chúng ta tr nên u ám và m t m i.
1.2. Qu n lí

c c ng th ng c a b n thân

Vi c u tiên là h c sinh ph i bi t nh n ra các d u hi u c a stress: Các
d u hi u c a stress bao g m nh ng b t bình th ng v th ch t, th n
kinh và quan h xã h i. C th là s ki t s c, thèm n ho c b n, au
u, khóc, m t ng ho c là ng quên. Ngoài ra, tìm n r u, thu c,
ho c nh ng bi u hi n khó ch u khác c ng là nh ng d u hi u c a stress.
Stress còn i kèm v i c m giác b t an, gi n d , ho c s hãi.
ng phó v i stress là kh n ng gi cân b ng khi x y ra nh ng tình hu ng,
s ki n òi h i quá s c. Làm th nào
i phó v i stress?

Quan sát: Hãy xem xung quanh b n Tìm cách thoát kh i c m giác kh ng
có i u gì mà b n có th thay i
ho ng: Ngh ng i, th giãn, t ng cho b n

xoay chuy n tình hình khó kh n.
ng

tâm

thân m t th i gian ngh ng n m i ngày.

n nh ng vi c l t v t: Th thay

i cách b n th ng ph n ng:

Vi c nào th t s quan tr ng thì làm T p trung gi i quy t m t khó kh n và
tr c và g t nh ng vi c linh tinh sang thay i cách b n ph n ng tr c khó
m t bên.
kh n ó, nh ng hãy thay i t t và có
ch n l c, t ng b c m t..
Tránh nh ng ph n ng thái quá: Ng
gi : Thi u ng càng khi n b n
T i sao l i ph i “Ghét” khi mà “M t thêm stress.
chút xíu không thích” là n r i?
28

|


T i sao l i ph i “lo cu ng lên” khi mà
“h i lo m t t o” là
c? T i sao ph i
“Gi n sôi ng i” khi mà “h i gi n
m t chút” ã
? T i sao ph i
“ au kh t t cùng” khi mà b n ch
c n “bu n m t t o”?
Không
c tr n tránh b ng r u H c cách th giãn: Xoa bóp và nh ng bài
hay thu c: Hai th này s ch ng giúp t p th th giãn r t h u d ng ki m

c gì b n mà s làm cho tình tr ng soát stress. Nh ng th giãn nh v y giúp
xoa b t u phi n kh i tâm trí c a b n.
stress càng tr nên tr m tr ng.
t nh ng m c tiêu c th cho b n Không nên làm cho b n thân mình
thân: C t b t kh i l ng công vi c và “ng p u ng p c ”: B ng vi c gánh

i u này có th giúp b n tránh c nh n quá nhi u công vi c cùng m t
vi c su t ngày ph i lo ngh quá nhi u. lúc.

Thay i cách nhìn m i vi c: H c cách Hãy làm i u gì ó cho nh ng ng i
nh n nh r ng b n ang b stress. khác: giúp u óc b n ngh ng i

T i u ch nh tr ng thái c a mình

m t lát, không ph i ngh liên t c v
nh ng phi n mu n c a mình.

Ch a stress b ng ho t ng th Chi n l c“d dày”: i u m u ch t
ch t: nh i b , h c ánh tennis hay c a stress là “Ch ng qua, tôi t phi n
th làm v n.
mu n chính b n thân mình”.

c stress, không thoát h n
stress thì s d ng stress theo m t h ng tích c c.
Ly

c tr

c: N u b n không tránh

c

Luôn ngh theo h ng tích c c. Hãy t h i b n s i phó nh th nào
v i stress, thay vì luôn d n v t vì m i chuy n tr nên t i t . “Stress làm
t ng trí nh , khi stress trong th i gian ng n và không quá nghiêm tr ng.
Stress khi n c th s n sinh ra nhi u glucose lên não, t o thêm nhi u n ng
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

29


l ng cho các n — ron. i u này giúp s phát tri n trí nh và ph c h i trí
nh . M t khác, n u stress kéo dài thì nó l i có th c n tr vi c v n chuy n
glucose và t ó làm gi m trí nh ”.
1.3. Gi m m c

cao c a stress

có m t s c kho t t

h c và thi

i v i h c sinh THPT c bi t là h c sinh cu i c p thì vi c thi các kì thi
t i m cao là m c tiêu c n t c và mong mu n t c.
Mu n làm c i u ó thì các em ph i th c s t nh táo, ph i có m t trí
nh th t t t có th tích lu
c m t kh i l ng ki n th c th t t t.

V y ph i làm gì có m t trí nh th t t t thi t k t qu cao?
Có thu c nào làm t ng c ng trí nh hay không? Có thu c nào ch ng s
m t m i hay không?
có s c kho t t h c thi tr c h t ta l u ý n ph ng pháp
h c t p, ôn t p, ngh ng i, th giãn h p lí. H c sinh c n tránh hi n
t ng h c d n, thi m i h c, h c êm ng ngày. Trí não c a con ng i
ch có th ho t ng hi u qu trong vòng 45 phút n 1 gi , sau ó c n
c ngh ng i, gi i lao ho c làm nh ng công vi c chân tay t 15 n 20
phút sau ó m i ho t ng trí não tr l i. Nh ng ng i h c theo ki u
“N c ch y n chân m i nh y” r t d b dystress do tâm lí, s không
h c k p, thi u an tâm, tình tr ng b stress nh th s d n n làm gi m
trí nh , th m chí u óc có th r i vào tình tr ng “tr ng r ng”.
— Ch m sóc n ch
n y và cân b ng d ng ch t. Chú ý dùng
các th c ph m nh s a (Trong th i gian h c thi m i ngày nên dùng 1 li s a),
tr ng, th t, cá, rau, qu , c bi t nên dùng thêm các lo i d u th c ph m
nh d u u nành, d u mè. Các lo i th c ph m ó ch a nhi u d ng
ch t c n cho ho t ng trí não, h tr cho trí nh . C n có k ho ch phân
chia th i gian bi u h c t p, lao ng, ngh ng i h p lí.
— Café, trà m có ch a cafein là ch t có tác d ng kích thích h th n kinh
trung ng làm cho t nh táo, ch ng l i c n bu n ng nên n u u ng vào
ban ngày, c bi t là vào bu i sáng có th ch p nh n c. Tuy nhiên,
n u các em h c sinh THPT ang trong th i gian h c thi không nên l m
d ng th c c êm h c. Bu n ng là d u hi u báo cho c th ã
m t m i, c n s ngh ng i có th l y l i s cân b ng. N u dùng ch t
kích thích vào lúc này là b t c th làm vi c quá s c c a mình. Sau giai
o n dùng ch t kích thích, c th s m t m i không còn s c t p trung

30

|


chú ý có th ghi nh , do v y mà hi u qu làm vi c s không cao.
Trong th i gian h c, các em h c sinh nên dành th i gian ng .
1.4. M t s bi n pháp làm gi m stress có h i

— Ngâm t m: N c có tác d ng xoa d u các c và kh p x ng b au m i.
T m giúp các t bào c ph c h i, ch t c c a ra ngoài c th
nhanh h n. Trong khi t m nên gi m các y u t gây kích thích th giác
nh các lo i kh n t m màu s c s . Hãy b t ch ng trình nh c nh ,
ch ng trình nh c ghi ta c i n hay m t lo i nh c nh mà mình yêu
thích c ng có tác d ng y lùi stress…
— Hát: Hát s kích thích ho t ng c hoành, các c c . Nh có c hoành
trung tâm th n kinh sinh d ng thu c vùng b ng c ph c h i. Hát còn
cung c p thêm ôxi cho c th , là c h i cho m i ng i b c l c m xúc.
— Ch i ùa v i thú nuôi: Thú nuôi r t có ích cho vi c gi i to nh ng stress
cho con ng i. Ng i ta có th tâm s nh ng bu n vui v i v t nuôi trong nhà.
Cho dù v t nuôi trong nhà không bi t nói nh ng chúng có th áp ng,
chia s nh ng c m xúc vui bu n c a con ng i.
— Th giãn b ng các câu chuy n hài, sau m i công vi c c ng th ng c n có
kho ng th i gian ngh ng i th giãn v i t t c nh ng lo i hình mà mình
thích nh t.
— C i: N c i s ng khoái không ch mang l i cho b n s vui v , tho i mái
mà khi c i c th ti t ra ch t morphine t nhiên, t o ra kh n ng ch ng
stress r t hi u qu .
— Th ng th c ngh thu t: Ng m nhìn m t b c tranh, nghe m t b n nh c
mà mình yêu thích…
— Massage: M i ngày có 30 phút làm vi c này s làm cho hi n t ng co
c gi m i m t cách rõ r t. Massage có th giúp cho vi c l u thông máu

c t t h n, xoa d u các kh p x ng b au..
— T p th d c bu i sáng, bách b : Vi c này giúp b n l u thông khí huy t,
hít th không khí trong lành, t nh tâm…
— Thi n — Yoga: Là m t môn t p luy n cho tinh th n và c th con ng i
r t tích c c h u hi u. Yoga giúp con ng i có th t i u ch nh nh p i u
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƯỜNG THPT

|

31