tài liệu bồi dưỡng giáo viên module THPT 14 unprotected

NGUYỄN SỸ ĐỨC – KIỀU THỊ BÍCH THUỶ

MODULE THPT

14
X©y dùng kÕ ho¹ch d¹y häc
theo h−íng tÝch hîp

XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

55


A. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN

V n d ng d y h c tích h p là yêu c u t t y u c a nhi m v d y h c và là
m t lí thuy t giáo d c h ng vào vi c phát tri n toàn di n HS theo các
yêu c u c a m c tiêu giáo d c. Lu t Giáo d c (2005) ã nêu: “M c tiêu
giáo d c ph thông là giúp HS phát tri n toàn di n v o c, trí tu ,
th ch t th m m và các k n ng c b n, phát tri n n ng l c cá nhân, tính
n ng ng và sáng t o, hình thành nhân cách con ng i Vi t Nam xã h i
ch ngh a, xây d ng t cách và trách nhi m công dân; chu n b cho HS
ti p t c h c lên và i vào cu c s ng lao ng, tham gia xây d ng b o v
T qu c”.
áp ng yêu c u d y h c ngày nay, B Giáo d c và ào t o ã yêu
c u: Giáo viên trung h c ph i áp ng c 8 tiêu chu n1, theo ó tiêu
chí 8 — Xây d ng k ho ch d y h c, ch rõ: “Các k ho ch d y h c c
xây d ng theo h ng tích h p d y h c v i giáo d c th hi n rõ m c tiêu,
n i dung, ph ng pháp d y h c phù h p v i c thù môn h c, c i m
h c sinh và môi tr ng giáo d c; ph i h p ho t ng h c v i ho t ng
d y theo h ng phát huy tính tích c c nh n th c c a h c sinh”…

N u trong nhà tr ng ph thông, h c sinh quen ti p c n các khái ni m
m t cách r i r c, thì sau này h c sinh có nguy c ti p t c suy lu n theo
ki u khép kín. Nh ng ch ng trình nghiên c u qu c t ã cho th y hi n
t ng “mù ch ch c n ng”, ó là tr ng h p nh ng ng i ã l nh h i
c ki n th c tr ng ti u h c nh ng không có kh n ng s d ng các
ki n th c ó vào cu c s ng h ng ngày: H có th c c m t v n b n,
nh ng không th hi u ý ngh a c a nó; có th bi t làm tính c ng, nh ng
khi có m t v n c a cu c s ng h ng ngày t ra cho h thì h không
bi t ph i làm tính c ng hay tính tr … i u này t ra m t òi h i: c n
ph i d y h c trong s tích h p
ào t o nh ng con ng i áp ng
c yêu c u luôn luôn bi n ng c a th c ti n.
M t khác v i t c phát tri n nhanh chóng c a khoa h c và k thu t,
ngu n thông tin hàng ngày i m i và gia t ng, m i ki n th c c h c
trong nhà tr ng có th tr nên c i, trong ó h c sinh l i có th ti p
Quy nh v Chu n ngh nghi p c a giáo viên trung h c và ánh giá, x p lo i giáo viên
trung h c theo chu n.
1

56

|

MODULE THPT 14


thu các ngu n thông tin qua nhi u kênh khác nhau ngoài nhà tr ng
( ài, báo, c bi t là internet). vi c h c nhà tr ng v n ti p t c là
có ý ngh a i v i h c sinh, vi c d y h c c n c i m i, không ch là
d y ki n th c mà c n ph i d y các k n ng, không ch là h c ki n th c

khoa h c c a m t môn mà c n d y trong s tích h p v i nhi u môn h c
khác nhau. Hi n nay, nhi u môn h c ã c a vào nhà tr ng ph
thông, các môn h c ó ã có xu h ng ph i liên k t v i nhau. i u này
th hi n quá trình m c tiêu giáo d c toàn di n HS. Tuy nhiên v i qu
th i gian và kinh phí có h n, thì không th a nhi u môn h c h n n a
vào nhà tr ng cho dù nh ng tri th c này r t c n thi t. Vì v y, vi c d y
h c tích h p các môn h c, các n i dung giáo d c trong nhà tr ng là gi i
pháp quan tr ng.
ng hành cùng v i tr ng h c và giáo viên trong vi c y m nh d y
h c tích h p, th c hi n xây d ng k ho ch d y h c c xây d ng theo
h ng tích h p d y h c, nhóm tác gi biên so n module “Xây d ng k
ho ch d y h c theo h ng tích h p”, nh m gi i thi u nh ng v n xoay
xung quanh n i dung d y h c tích h p, các ph ng th c tích h p thông
qua 9 ho t ng. Trên c s ó giáo viên có thêm các k n ng trong vi c
xây d ng k ho ch d y h c tích h p, áp ng yêu c u c a công vi c và
i m i nâng cao ch t l ng d y h c.

B. MỤC TIÊU
I. MỤC TIÊU CHUNG

Xây d ng k ho ch d y h c theo h ng tích h p gi a d y h c và giáo d c
nh m nâng cao ch t l ng giáo d c h c sinh phù h p v i m c tiêu giáo
d c toàn di n.

II. MỤC TIÊU CỤ THỂ

Nâng cao nh n th c v d y h c tích h p và xây d ng k ho ch d y h c
tích h p.
Nâng cao k n ng xây d ng xây d ng k ho ch d y h c tích h p, xác nh
c m c tiêu, n i dung và ph ng pháp tích h p, các nguyên t c tích h p.

Tích c c, ch ng xây d ng k ho ch d y h c tích h p qua các gi h c,
bài h c thúc y vi c giáo d c toàn di n h c sinh.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

57


C. NỘI DUNG
Hoạt động 1: Nhận biết đặc điểm dạy học tích hợp.
B n ã c c, c áp d ng các ph ng pháp d y h c tích c c trong
d y h c. b n hãy nh l i và vi t ra b ng cách tr l i câu h i d i ây.
Câu h i: D y h c tích h p là gì? c i m c b n c a d y h c tích h p?
— Khái ni m tích h p:

— Nh ng c i m c b n c a d y h c tích h p:

i chi u v i nh ng thông tin d
l i c a b n.

58

|

MODULE THPT 14

i

ây và hoàn thi n n i dung câu tr

THÔNG TIN PHẢN HỒI

* Ph ng th c tích h p các môn h c hay d y h c tích h p ã c v n
d ng t ng i ph bi n nhi u n c trên th gi i. Vi t Nam, ã có nhi u
môn h c, c p h c quan tâm v n d ng t t ng s ph m tích h p và quá
trình d y h c nâng cao ch t l ng giáo d c HS (nh các môn Sinh
h c, a lí, Ng v n… và a các n i dung giáo d c vào các môn h c).
* D y h c tích h p c hi u là quá trình d y h c sao cho trong ó toàn
b các ho t ng h c t p góp ph n hình thành HS nh ng n ng l c
rõ ràng, có d tính tr c nh ng i u c n thi t cho HS, nh m ph c v
các quá trình h c t p ti p theo và chu n b cho HS b c vào cu c s ng
lao ng. M c tiêu c b n c a t t ng s ph m tích h p là nâng cao
ch t l ng giáo d c HS phù h p v i các m c tiêu giáo d c toàn di n c a
nhà tr ng.
* D y h c tích h p h ng t i vi c t ch c các ho t ng h c t p, trong ó
HS h c cách s d ng ph i h p các ki n th c và k n ng trong các tình
hu ng có ý ngh a g n v i cu c s ng. Trong quá trình h c t p nh v y,
các ki n th c c a HS t các môn h c khác nhau c huy ng và ph i
h p v i nhau, t o thành m t n i dung th ng nh t, d a trên c s các
m i liên h lí lu n và th c ti n c c p trong các môn h c ó.
* D y h c tích h p chú tr ng t i ch ng trình, k ho ch nâng cao n ng
l c, t p trung vào n ng l c ch không n thu n ch là ki n th c. Th c
hi n m t n ng l c là bi t s d ng các n i dung và các k n ng trong m t
tình hu ng có ý ngh a. Ví d , i v i m t h c sinh, h c môn Sinh h c
(Ph n c u t o c th ng i) có n ng l c ngh a là:
— Hi u c c u t o và ch c n ng c a m t s h c quan trong c th ng i.
— Th c hi n úng m t s bi n pháp ch m sóc, b o v s c kho b n
thân, gia ình và c ng ng.
— Trao i v i b n bè, ng i xung quanh v nh ng vi c c n làm b o v
s c kho .

— T ánh giá công vi c c a b n thân…
* i v i m t giáo viên, n ng l c d y h c th hi n vi c:
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

59


— T ch c ho t ng h c t p, giáo d c c a m t nhóm h c sinh, m t l p
h c h ng t i m c tiêu c n t.
— L u tâm t i s ti n b c a h c sinh.
— ào sâu, phát tri n m r ng m t s n i dung, n u có th .
— Giao ti p v i các ng nghi p.
— T t câu h i v vi c mình làm, ánh giá ch t l ng công vi c c a b n thân...
Vì v y, thay vì vi c d y m t s l ng l n ki n th c cho HS, ng i GV
tr c h t hãy xem xét xem h c sinh có th v n d ng các ki n th c ó vào
tình hu ng th c t hay không. Ch ng h n nh : thay vì nh c l i nh ng l i
m u nói l phép trong d y h c o c, hãy xem xét h c sinh có kh
n ng l a ch n m t m u l i nói l phép trong tình hu ng cho tr c và
bi t s d ng m u ó m t cách úng n; ho c thay vì h c m t l ng
ki n th c liên quan n môi tr ng (trong môn Sinh h c, a lí…), h c
sinh có kh n ng hành ng b o v môi tr ng xung quanh mình…
* D y h c tích h p có các c tr ng ch y u sau: làm cho các quá trình
h c t p có ý ngh a, b ng cách g n quá trình h c t p v i cu c s ng h ng
ngày, không làm tách bi t “th gi i nhà tr ng v i th gi i cu c s ng”;
làm cho quá trình h c t p mang tính m c ích rõ r t; s d ng ki n th c
c a nhi u môn h c và không ch d ng l i n i dung các môn h c.
T góc giáo d c, d y h c tích h p phát tri n các n ng l c, c bi t là
trí t ng t ng khoa h c và n ng l c duy trì c a HS vì nó luôn t o ra các
tình hu ng HS v n d ng ki n th c trong các tình hu ng g n v i cu c
s ng. Nó c ng làm gi m s trùng l p các n i dung d y h c gi a các môn

h c, góp ph n gi m t i n i dung h c t p.

Hoạt động 2: Xác định sự cần thiết cần phải xây dựng kế hoạch
dạy học tích hợp.
Xây d ng k ho ch d y h c là m t nhi m v quan tr ng c a ng i giáo
viên, nh t là d y h c tích h p. T i sao l i nh v y? B n suy ngh và tr l i
câu h i sau:
Câu h i: T i sao ph i xây d ng k ho ch d y h c tích h p?
60

|

MODULE THPT 14


— S bi n i và phát tri n c a xã h i — th i i:

— Nh ng òi h i c a xã h i i v i ng i lao ng:

XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

61


— Kh n ng áp ng c a d y h c tích c c:

B n hãy

c nh ng thô ng tin d

i

ây và hoàn thi n n i dung câu tr

l i c a b n.

THÔNG TIN PHẢN HỒI

* Th gi i bi n i t ng ngày, t ng gi , chúng ta có th quan sát c qua
s l ng thông tin ngày càng l n, c ti p c n theo nhi u con ng.
i u này có nh ng nh h ng r t quan tr ng i v i quá trình h c t p.
T ng s ki n th c có th ti p nh n c 7 n m l i t ng lên g p ôi. Nh ng
thành t u t c r t l n, trong các b môn khác nhau: Hóa h c, Sinh
h c phân t , Thiên v n... Không ch gia t ng v m t s l ng, các thông
tin ngày càng d ti p nh n nh các ph ng ti n thông tin i chúng và
các m ng tin h c ( c bi t qua internet…).
i u này d n n m t nguy c : ch c n ng truy n th ng v n dành cho
giáo viên là truy n t ki n th c cho h c sinh s gi m ý ngh a b i vì các
thông tin có th ti p nh n c t n i khác. N u khi h c sinh c h c
nh ng i u ã bi t r i, vi c h c s tr nên không còn h p d n và h ng
thú n a, ng c h c t p s suy gi m. V y c n ph i làm gì?

62

|

MODULE THPT 14


*

—
—
—

*

i u c n thi t là không ch d y ki n th c mà c n ph i trang b cho HS
nh ng k n ng, không ch nâng cao nh n th c mà còn ph i nâng cao
n ng l c nh n th c.
Hi n nay chúng ta s ng trong th gi i các b môn ngày càng n nh p vào
nhau, vì v y ngày càng c n nh ng nhóm làm vi c a môn và òi h i con
ng i c n ph i a n ng. N u t khi còn nh tu i, h c sinh quen ti p c n
các khái ni m m t cách r i r c, h c sinh có nguy c sau này ti p t c suy
lu n theo ki u khép kín. Trên th gi i có nhi u ng i “mù ch ch c n ng”,
t c là nh ng ng i ã l nh h i c ki n th c tr ng h c nh ng không
có kh n ng s d ng các ki n th c ó vào cu c s ng h ng ngày. Ch ng
h n, h có th thu c lòng các công th c v t lí nh ng không có kh n ng
tính c công s n sinh trong m t tình hu ng th c ti n…
Trong khi ó, nh ng òi h i c a xã h i l i c n nh ng ng i có n ng l c
và có trình chuyên môn ngày càng cao. Nh ng ng i “mù ch ch c
n ng” s ngày càng khó tìm ch ng cho xã h i.
Vì v y, tr ng h c c n ph i:
Ti p t c là m t b o m cho nh ng giá tr quan tr ng c a xã h i, áp
ng nhu c u, òi h i c a xã h i. Ch có thông qua nh ng giá tr ó, ho t
ng h c t p và giáo d c nhà tr ng m i có ý ngh a.
Không ch d ng l i ch c n ng truy n t ki n th c và thông tin, mà
c n ph i giúp h c sinh có kh n ng tìm thông tin, qu n lí thông tin và t
ch c các ki n th c.
Không ch d y cho h c sinh “Ki n th c n thu n” mà ph i t p trung

vào vi c d y h c cho h c sinh bi t s d ng ki n th c ã h c vào nh ng
tr ng h p c th , có ý ngh a i v i h c sinh. Nói m t cách khác nhà
tr ng c n phát tri n nh ng n ng l c cho h c sinh.
Vi c d y h c tích h p s áp ng nh ng thách th c và yêu c u d y h c
trong xã h i ngày nay, em l i nh ng nh h ng tích c c:

— D y h c tích h p góp ph n th c hi n m c tiêu giáo d c toàn di n c a nhà
tr ng ph thông: V n d ng d y h c tích h p là m t yêu c u t t y u c a

vi c th c hi n nhi m v d y h c nhà tr ng ph thông. Vi c có nhi u
môn h c ã c a vào nhà tr ng ph thông hi n nay là s th hi n
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

63


quá trình th c hi n m c tiêu giáo d c toàn di n. Các môn h c ó ph i
liên k t v i nhau cùng th c hi n m c tiêu giáo d c nêu trên. M t khác,
hi n nay các tri th c khoa h c và kinh nghi m xã h i c a loài ng i
phát tri n nh v bão trong khi qu th i gian c ng nh kinh phí HS
ng i trên gh nhà tr ng là có h n, thì không th a nhi u môn h c h n
n a vào nhà tr ng, cho dù nh ng tri th c này là r t c n thi t. Ch ng
h n, ngày nay ng i ta nh n th y c n thi t ph i trang b nhi u k n ng s ng
cho HS (các ki n th c v an toàn giao thông, v b o v môi tr ng s ng, v
n ng l ng và s d ng n ng l ng, v nh h ng ngh nghi p,...) trong
khi nh ng tri th c này không th t o thành môn h c m i
a vào
nhà tr ng vì lí do ph i m b o không quá t i trong h c t p phù h p
v i s phát tri n c a HS.
Dù khác nhau v c tr ng b môn, song các môn h c trong nhà tr ng

ph thông hi n nay u có chung nhau nhi m v là hi n th c hóa m c
tiêu phát tri n toàn di n HS. Có th nêu nh ng nét chung c b n c a
nhi m v các môn h c
c d y trong nhà tr ng nh sau: Hình thành h
th ng tri th c, k n ng theo yêu c u khoa h c b môn; Phát tri n t duy,
n ng l c sáng t o cho h c sinh phù h p v i c tr ng môn h c; Giáo d c
HS thông qua quá trình d y h c b môn (nh hình thành th gi i quan
duy v t bi n ch ng, nhân sinh quan và thái , ph m ch t nhân cách c a
ng i lao ng m i,...); góp ph n giáo d ng khoa h c k thu t và chu n b
cho HS tham gia lao

ng s n xu t...

Các nhi m v trên ch có th th c hi n
c thông qua các môn h c.
Quá trình xây d ng ch ng trình, sách giáo khoa các môn h c ã tích h p

nhi u tri th c th c hi n các nhi m v trên, song không th y và
phù h p v i t t c i t ng HS. Vì v y, trong quá trình d y h c, GV ph i
nghiên c u tích h p các n i dung này m t cách c th cho t ng môn
h c và phù h p v i t ng i t ng HS các vùng mi n khác nhau.
M t khác, do cùng chung nhau các nhi m v d y h c nêu trên nên các
môn h c c ng có nhi u c h i liên k t v i nhau, t o ra m i quan h
liên môn.
— D y h c tích h p các môn khoa h c trong nhà tr ng ph i áp ng yêu
c u phát tri n c a các khoa h c. Các nhà khoa h c cho r ng khoa h c

64

|

MODULE THPT 14


chuy n t phân tích c u trúc lên t ng h p h th ng làm xu t hi n các
liên ngành (nh sinh thái h c, t
ng hóa,...). Vì v y, xu th d y h c

trong nhà tr ng còn ph i làm cho tri th c c a HS c xác th c và toàn
di n. Quá trình d y h c ph i liên k t, t ng h p hóa các tri th c, ng
th i thay th “t duy c gi i c i n” b ng “t duy h th ng”. N u nhà
tr ng ch quan tâm d y cho h c sinh các khái ni m m t cách r i r c, thì
nguy c s hình thành h c sinh các “suy lu n theo ki u khép kín”,
s hình thành nh ng con ng i “mù ch c n ng”, ngh a là nh ng ng i
ã l nh h i ki n th c nh ng không có kh n ng s d ng các ki n th c ó
hàng ngày.
— D y h c tích h p góp ph n gi m t i h c t p cho h c sinh: T góc giáo
d c, d y h c tích h p giúp phát tri n các n ng l c, c bi t là trí t ng
t ng khoa h c và n ng l c t duy c a HS, vì nó luôn t o ra các tình
hu ng HS v n d ng ki n th c trong các tình hu ng g n v i cu c s ng.
Nó c ng làm gi m s trùng l p các n i dung d y h c gi a các môn h c,
góp ph n gi m t i n i dung h c t p. Gi m t i m t góc khác, ngh a là
gi m t i không ch g n v i vi c gi m thi u ki n th c môn h c, ho c thêm
th i l ng cho vi c d y h c m t n i dung ki n th c theo quy nh. Phát
tri n h ng thú h c t p c ng có th
c xem nh m t bi n pháp gi m
t i tâm lí h c t p có hi u qu và r t có ý ngh a. Làm cho HS th u hi u ý
ngh a c a các ki n th c c n ti p thu, b ng cách tích h p m t cách h p lí
và có ý ngh a các n i dung g n v i cu c s ng vào môn h c, t ó t o s
xúc c m nh n th c c ng s làm cho HS nh nhàng v t qua các khó

kh n nh n th c và vi c h c t p khi ó m i tr thành ni m vui và h ng

thú c a HS.

Hoạt động 3: Xác định mục tiêu của dạy học tích hợp.
M i ho t ng c a con ng i u h ng t i m c tiêu c th . M c tiêu
d y h c là gì? B n suy ngh và tr l i câu h i d i ây:
Câu h i: D y h c tích h p c n

t nh ng m c tiêu gì?

XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

65


c nh ng thông tin d i ây và hoàn thi n n i dung tr l i câu h i c a b n.
THÔNG TIN PHẢN HỒI

D y h c tích h p nh m nhi u m c tiêu khác nhau, có b n m c tiêu l n:
— Làm cho quá trình h c t p có ý ngh a h n b ng cách t các quá trình
h c t p và nh n th c trong hoàn c nh có ý ngh a i v i HS. Nh v y,
vi c h c t p không tách r i cu c s ng h ng ngày mà th ng xuyên c
liên h và k t n i trong m i quan h v i các tình hu ng c th mà HS s
g p trong th c ti n, nh ng tình hu ng có ý ngh a v i HS. Nói m t cách
khác, vi c h c nhà tr ng hoà nh p vào i s ng th ng ngày c a h c
sinh. th c hi n i u trên, các môn h c h c riêng r không th áp
ng c mà c n ph i có s óng góp c a nhi u môn h c, s k t h p
c a nhi u môn h c.
— Phân bi t cái c t y u v i cái th y u. Không th d y h c m t cách dàn

tr i, ng u, các quá trình h c t p ngang b ng v i nhau. Bên c nh
nh ng i u h u ích, nh ng ki n th c và n ng l c c b n có nh ng th
c d y ch là “lí thuy t”, không th t h u ích. Trong khi ó, gi h c trên
l p là có h n, nhi u ki n th c và n ng l c c b n không c dành
th i gian c n thi t.
Giáo viên nên nh n m nh nh ng quá trình h c t p c b n, ch ng h n
nh : là c s c a các quá trình h c t p ti p theo; là nh ng k n ng quan
tr ng ho c chúng có ích trong cu c s ng h ng ngày…
— D y s d ng ki n th c trong tình hu ng. D y h c tích h p chú tr ng t i
vi c th c hành, s d ng ki n th c mà HS ã l nh h i c, thay vì ch h c
t p lí thuy t m i lo i ki n th c. M c tiêu c a d y h c tích h p là h ng
t i vi c giáo d c HS thành con ng i ch ng, sáng t o có n ng l c làm
vi c trong xã h i c ng nh làm ch cu c s ng c a b n thân sau này.

66

|

MODULE THPT 14


— L p m i liên h gi a các khái ni m ã h c. M t trong b n m c tiêu c a
d y h c tích h p là nh m thi t l p m i quan h gi a nh ng khái ni m
khác nhau c a cùng m t môn h c c ng nh c a nh ng môn h c khác
nhau. i u này s giúp cho HS có n ng l c gi i quy t các thách th c b t
ng g p trong cu c s ng, òi h i ng i i m t ph i bi t huy ng
nh ng n ng l c ã có không ch m t khía c nh mà nhi u l nh v c khác
nhau gi i quy t…

Hoạt động 4: Lập kế hoạch dạy học.

Là giáo viên, b n ã nghiên c u v vi c l p k ho ch d y h c, ã t ng l p
k ho ch d y h c c a b n thân. B n hãy nh l i và tr l i câu h i sau:
Câu h i: K ho ch d y h c là gì? Có m y lo i k ho ch d y h c?

— K ho ch d y h c là:

— Các k ho ch d y h c:

c nh ng thông tin d i ây và hoàn thi n n i dung tr l i câu h i c a b n
THÔNG TIN PHẢN HỒI

Ho t ng giáo d c trong nhà tr ng là ho t ng c ti n hành có
m c ích, có k ho ch, d i s ch o c a giáo viên. Mu n d y h c t
hi u qu cao thì nh t thi t ph i có s chu n b c a ng i giáo viên. M t
trong nh ng khâu chu n b quan tr ng là l p k ho ch cho vi c d y h c,
cho t ng bài d y, trong ó d ki n c m t cách khá ch c ch n ti t h c
s b t u ra sao, di n bi n và k t qu th nào. Công tác chu n b cho
vi c d y h c g i là l p k ho ch d y h c.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

67


K ho ch d y h c là b n ch ng trình công tác do giáo viên so n th o ra
bao g m toàn b công vi c c a th y và trò trong su t n m h c, trong
m t h c kì, i v i t ng ch ng ho c m t ti t h c trên l p.
K ho ch d y h c c a giáo viên có th phân thành hai lo i: K ho ch
n m h c và k ho ch bài h c (còn g i là giáo án hay bài so n).

Hoạt động 5: Lập kế hoạch năm học.

B n suy ngh và tr l i câu h i sau:
Câu h i: L p k ho ch n m h c nh th nào?

— K ho ch n m h c:

— C u trúc:

— L u ý khi l p k ho ch n m h c:

68

|

MODULE THPT 14


c nh ng thông tin d i ây và hoàn thi n n i dung tr l i câu h i c a b n
THÔNG TIN PHẢN HỒI

* K ho ch gi ng d y cho n m h c, m t h c kì, m t ch ng, là nh ng nét
l n khái quát có n i dung r t quan tr ng, giúp cho giáo viên xác nh
ph ng h ng ph n u nâng cao ch t l ng d y h c. Trong k ho ch
n m h c c a giáo viên b môn, sau ph n m c tiêu c a môn h c trong
toàn b n m h c là t ng ch ng v i nh ng d ki n sau ây m i ch ng:
— Xác nh m c tiêu.
— D ki n k ho ch th i gian
m b o hoàn thành ch ng trình m t
cách y và có ch t l ng (ghi rõ ngày b t u và ngày k t thúc).
— Li t kê tài li u, sách tham kh o, ph ng ti n d y h c có s n hay c n t t o.
—

xu t nh ng v n c n trao i và t b i d ng liên quan n n i
dung và ph ng pháp d y h c.
— Xác nh yêu c u và bi n pháp i u tra, theo dõi h c sinh n m v ng
c i m, kh n ng, trình và s ti n b c a h qua t ng th i kì.
* K ho ch n m h c không nên quá chi ti t nh ng ph i d ki n nh ng
công vi c nh làm trong th i gian gi ng d y. Vi c l p k ho ch n m h c
th ng là khó i v i giáo viên m i, có th l p k ho ch t ng ch ng
công vi c c c th h n. K ho ch l p ra là ph n u th c hi n, vì
th giáo viên c n gi m t b n theo dõi công vi c th c hi n c a mình.
Mu n k ho ch có ch t l ng giáo viên c n chu n b :
— Nghiên c u k ch ng trình s d y, sách giáo khoa và tài li u có liên
quan, tr c h t n m c t t ng ch o, tinh th n nh t quán i
v i môn h c, th y c các i m i m i trong sách. ây là v n r t
quan tr ng vì sách giáo khoa n nh ki n th c th ng nh t cho c n c.
N u có i u ki n nghiên c u c ch ng trình l p d i và l p trên thì có
th tranh th t n d ng ki n th c c h c sinh không ph i h c l i ho c
h n ch v n thu c l p trên.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

69


— Nghiên c u tình hình thi t b , tài li u c a tr ng và c a b n thân mình.
Công vi c này càng quan tr ng h n i v i giáo viên d y các b môn liên
quan nhi u n thí nghi m, th c hành, ch ng h n nh V t lí, Hóa h c
b i vì thí nghi m, th c hành có tính quy t nh s thành công c a bài
h c. Th y c tình hình trang thi t b , giáo viên m i có k ho ch mua
s m b sung, có k ho ch tìm hi u, l p ráp, s d ng hay chu n b các
m u dùng d y h c do giáo viên t làm hay cho h c sinh làm.
— Nghiên c u tình hình l p h c sinh c phân công d y v các m t: Trình

ki n th c v toán lí… tinh th n thái , hoàn c nh, k n ng th c hành
các n m tr c.
— Nghiên c u b n phân ph i các bài d y c a B ch ng v th i gian
trong su t quá trình d y.

Hoạt động 6. Tìm hiểu cấu trúc một kế hoạch bài học.
B n ã t ng l p k ho ch bài h c, b n hãy vi t ra c u trúc c a m t k
ho ch bài so n và n i dung c b n c a m i thành ph n t o nên c u trúc
k ho ch bài h c b ng cách tr l i câu h i d i ây:
Câu h i: K ho ch bài h c có c u trúc nh th nào?

— M c tiêu:

— Chu n b c a giáo viên và h c sinh:

70

|

MODULE THPT 14


— T ch c ho t ng d y h c:

— T ch c các ho t ng d y h c:

— H ng d n ôn t p:

B n c nh ng thông tin d i ây và hoàn ch nh n i dung tr l i câu h i
c a mình

THÔNG TIN PHẢN HỒI

K ho ch bài h c (hay th ng g i là giáo án, bài so n c a giáo viên) là k
ho ch d y h c m t bài nào ó, là b n d ki n công vi c c a th y và trò
trong c ti t h c theo m c ích và yêu c u ã nh s n. Giáo án th hi n
rõ tinh th n trách nhi m, trình ki n th c và kh n ng s ph m c a
th y giáo, quy t nh ph n l n k t qu c a ti t lên l p. T t nhiên k t qu
c a gi h c còn ph thu c vào k n ng gi ng d y c a th y và s l nh h i,
phát tri n c a h c sinh, nh ng quá trình nghiên c u và chu n b , tinh
th n trách nhi m c a th y trong vi c so n bài góp ph n khá quy t nh
vào hi u qu c a bài d y.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

71


Chính vì th so n bài không ph i là m t b n tóm t t chi ti t n i dung
c a sách giáo khoa hay là m t b n tóm t t s l c có y các m c
n i dung m c ích. Nó ph i th hi n m t cách sinh ng m i liên h
h u c gi a m c tiêu, n i dung, ph ng pháp và i u ki n d y h c.
xây d ng m t bài so n, ng i th y giáo c n ph i l nh h i m c
tiêu và n i dung d y h c quy nh trong ch ng trình và c c th
hóa trong sách giáo khoa, nghiên c u ph ng pháp d y h c d a vào
sách giáo khoa và sách giáo viên, v n d ng vào i u ki n, hoàn c nh
c th c a l p h c. M t bài so n t t là m t bài so n nêu rõ c d
ki n m i công vi c c a th y và trò trên l p, th hi n rõ tinh th n
trách nhi m, nhi t tình, sáng t o c a th y trong vi c c i ti n ph ng
pháp, n i dung sao cho h c sinh, nhi t tình ch ng, tích c c ti p
thu ki n th c.
a. Các ki u bài so n

—
—
—
—
—

Có nhi u cách phân lo i bài so n. Cách phân lo i d i ây d a vào m c
tiêu chính c a bài so n, bao g m:
Bài nghiên c u ki n th c m i;
Bài luy n t p, c ng c ki n th c;
Bài th c hành thí nghi m;
Bài ôn t p, h th ng hóa ki n th c;
Bài ki m tra, ánh giá ki n th c, k n ng.
M i bài lên l p u ph i th c hi n nhi u m c tiêu d y h c, chúng h
tr l n nhau làm cho quá trình d y h c t k t qu cao và toàn di n.
Bài lên l p ch th c hi n m t m c tiêu duy nh t th ng là r t bu n t ,
kém hi u qu . Trong m i ki u bài h c trên ây, u ph i th c hi n
nhi u m c tiêu d y h c ph c v m t m c tiêu chính c a bài. Các
ho t ng c a h c sinh không ph i là tr i u cho các m c tiêu b
ph n mà ph i t p trung h tr cho vi c th c hi n m c tiêu chính, ta
g i là làm rõ tr ng tâm c a bài.

b. Các b

c xây d ng bài so n

— Xác nh m c tiêu c a bài h c c n c vào chu n ki n th c k n ng và yêu
c u v thái trong ch ng trình.
72

|

MODULE THPT 14


— Nghiên c u sách giáo khoa và các tài li u liên quan : Hi u chính xác,
y nh ng n i dung c a bài h c. Xác nh nh ng ki n th c, k n ng
thái c b n c n hình thành và phát tri n HS. Xác nh trình t lôgic
c a bài h c.
— Xác nh kh n ng áp ng các nhi m v nh n th c c a HS: Xác nh
nh ng ki n th c, k n ng mà h c sinh ã có và c n có. D ki n nh ng
khó kh n, nh ng tình hu ng có th n y sinh và các ph ng án gi i quy t.
— L a ch n ph ng pháp d y h c: ph ng ti n, thi t b d y h c, hình th c
t ch c d y h c và cách th c ánh giá thích h p nh m giúp HS h c t p
tích c c, ch ng sáng t o phát tri n n ng l c t h c.
— Xây d ng k ho ch bài h c: Xác nh m c tiêu, thi t k n i dung, nhi m
v , cách th c ho t ng, th i gian và yêu c u c n t c cho t ng ho t
ng d y c a GV và ho t ng h c t p c a HS.
c. C u trúc c a m t k

ho ch bài h c

C u trúc c a bài lên l p s g m m t chu i nh ng ho t ng c a giáo
viên và h c sinh, c s p x p theo m t trình t h p lí m b o cho h c
sinh ho t ng có hi u qu nh m chi m l nh ki n th c, phát tri n n ng
l c và hình thành thái , o c. M i bài h c có m t m c ích chung,
c phân chia thành nh ng m c tiêu b ph n. M i m c tiêu b ph n
ng v i m t n i dung c th , ph i s d ng nh ng ph ng ti n d y h c
nh t nh, áp d ng nh ng ph ng pháp ho t ng phù h p v i t ng i

t ng h c sinh. Trong khi th c hi n, m i hành ng ph i luôn luôn m
b o s th ng nh t gi a m c tiêu b ph n, n i dung và ph ng pháp,
ng th i m b o th c hi n c m c ích, n i dung và ph ng pháp
chung m i bài, c xem nh m t th th ng nh t.
V i m i m c ích, m i n i dung d y h c, ng v i m i i t ng trong
nh ng iêu ki n c s v t ch t, ph ng ti n d y h c xác nh, bài lên l p
ph i có c u trúc riêng thích h p thì m i có hi u qu . Tuy khó có th ra
m t c u trúc chung, nh ng vì h c sinh ho t ng trong m t t p th l p
xác nh, ph i th c hi n nh ng m c ích chung trong m t th i gian xác
nh nên v n có th nêu ra m t s ho t ng i n hình ph i th c hi n
trong m i bài. Nh ng ho t ng ó là nh ng y u t c u trúc c a bài h c.
Bài so n thông th ng có c u trúc nh sau:
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

73


* M c tiêu bài h c: Nêu rõ yêu c u HS c n t v ki n th c, k n ng, thái
. Các m c tiêu c bi u t b ng ng t c th có th l ng hóa
c. M c tiêu bài h c c n c c th hóa ng i th y giáo có m t
nh h ng rõ ràng, chính xác khi d y h c bài này. M t cách c th hóa
t t nh t là c g ng ho t ng hóa m c tiêu, t c là ch ra nh ng ho t
ng t ng thích v i n i dung và m c tiêu bài h c mà kh n ng ti n
hành các ho t ng ó c a h c sinh bi u th m c
t m c tiêu này.
Liên quan n m c tiêu c a ti t h c, ta c n l u ý:
— Th nh t, ây là nh ng yêu c u mà h c sinh c n t c sau khi ch
không ph i là trong khi h c t p m t bài. Ví d nh yêu c u h c sinh phát
bi u c m t nh ngh a, ch ng minh m t nh lí có ngh a là h c ph i
làm c nh ng vi c này sau khi h c xong ti t h c ch không ph i là òi

h i h t làm c các vi c trong quá trình l nh h i bài h c.
— Th hai, các m c tiêu là c n c th y giáo nh h ng bài h c và “hình
dung” c k t qu d y h c bài ó ch không ph i là òi h i h ti t nào
c ng ph i ki m tra k t lu n chính xác h c sinh có t c t ng m c
tiêu ra hay không. Trên th c t , th y giáo không th có thì gi
làm nh v y.
Sau khi ã li t kê các m c tiêu c th , bài so n c n nêu rõ tr ng tâm.
Trong khi i v i toàn b môn h c, i v i t ng ph n l n, t ng ch ng,
ta òi h i th c hi n m c tiêu toàn di n thì t ng bài, ta không yêu c u
m t s dàn tr i tràn lan, trái l i ph i t p trung vào nh ng tr ng tâm
nh t nh.
— M c tiêu ki n th c g m 6 m c :
+ Nh n bi t: Nh n bi t thông tin, ghi nh , tái hi n thông tin.
+ Thông hi u: Gi i thích c ch ng minh c.
+ V n d ng: V n d ng nh n bi t thông tin gi i quy t v n
t ra.
+ Phân tích: chia thông tin ra thành các ph n thông tin nh và thi t l p
m i liên h ph thu c l n nhau gi a chúng.
+ T ng h p: Thi t k l i thông tin t các ngu n tài li u khác nhau và trên
c s ó t o l p nên m t hình m u m i.
74

|

MODULE THPT 14


+ ánh giá: Th o lu n v giá tr c a m t t t ng m t ph ng pháp, m t
n i dung ki n th c. ây là m t b c m i trong vi c l nh h i ki n th c
c c tr ng b i vi c i sâu vào b n ch t c a i t ng, hi n t ng.

— M c tiêu k n ng: g m 2 m c ; làm c, bi t làm và thông th o
(thành th o).
— M c tiêu thái : T o s hình thành thói quen, tính cách, nhân cách
nh m phát tri n con ng i toàn di n theo m c tiêu giáo d c.
* Chu n b c a GV và HS:
— Giáo viên chu n b các thi t b d y h c (tranh nh) mô hình, hi n v t,
hóa ch t…) các ph ng ti n và tài li u d y h c c n thi t.
— GV h ng d n HS chu n b bài h c (so n bài, làm bài t p, chu n b tài
li u và dùng h c t p c n thi t).
* T ch c các ho t ng d y h c:
— Trình bày rõ cách th c tri n khai các ho t ng d y h c c th . Có th
phân chia các ho t ng theo trình t k ho ch bài h c nh sau:
+ Ho t ng nh m ki m tra, h th ng, ôn l i bài c và chuy n ti p sang
bài m i.
+ Ho t ng nh m h ng d n, di n gi i, khám phá, phát hi n tình hu ng,
t và nêu v n .
+ Ho t ng nh m HS t tìm ki m, khám phá, phát hi n, th nghi m,
quy n p, suy di n, tìm ra k t qu , gi i quy t v n .
+ Ho t ng nh m rút ra k t lu n, t ng h p, h th ng k t qu , h th ng
ho t ng và a ra k t lu n gi i quy t v n .
+ Ho t ng nh m ti p t c kh c sâu ki n th c, rèn luy n k n ng v n
d ng vào gi i bài t p và áp d ng vào cu c s ng.
— M i ho t ng c n ch rõ:
+ Tên ho t ng.
+ M c tiêu c a ho t ng.
+ Cách ti n hành ho t ng.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

75

+ Th i l ng th c hi n ho t ng.
+ K t lu n c a GV v nh ng ki n th c k n ng, thái HS c n có sau ho t
ng nh ng tình hu ng th c ti n có th v n d ng ki n th c, k n ng, thái
ã h c gi i quy t, nh ng sai sót th ng g p, nh ng h u qu có th
x y ra n u không có cách gi i quy t phù h p…
— M t s hình th c trình bày các ho t ng trong k ho ch bài h c:
+ Vi t h th ng các ho t ng theo th t tuy n tính t trên xu ng d i
— Vi t h th ng các ho t ng theo 2 c t: Ho t ng c a GV và ho t ng
c a HS.
— Vi t 3 c t: Ho t ng c a GV: Ho t ng c a HS: n i dung ghi b ng; ho c
tiêu n i dung chính và th i gian th c hi n.
— Vi t 4 c t: Ho t ng c a GV: Ho t ng c a HS; n i dung ghi b ng, ho c
tiêu n i dung chính và th i gian th c hi n.
* H ng d n ôn t p, c ng c : Xác nh nh ng vi c HS c n ph i ti p t c
th c hi n sau gi h c c ng c , kh c sâu, m r ng bài c ho c
chu n b cho vi c h c bài m i.

Hoạt động 7: Tìm hiểu sự cần thiết của lập kế hoạch dạy học các
yêu cầu cơ bản đối với một kế hoạch bài học.
Câu h i: Vì sao vi c l p k ho ch d y h c l i
yêu c u c b n i v i m t k ho ch bài h c.

c cho là c n thi t? Các

B n suy ng và tr l i câu h i này b ng cách vi t ra nh ng suy ngh c a
mình v :
— Lí do ph i l p k ho ch d y h c:

76

|

MODULE THPT 14


Sau ó b n i chi u v i nh ng thông tin d i ây và hoàn thi n n i
dung tr l i câu h i c a mình.
THÔNG TIN PHẢN HỒI

* Vi c l p k ho ch d y h c là r t c n thi t b i nh ng lí do sau:
— Ch ng trình sách giáo khoa h ng n m có th thay i. Ví d : V i sách
giáo khoa m i thay i hi n nay, l ng ki n th c a vào m t bài, m t
ch ng, m t giáo trình l n h n r t nhi u so v i sách giáo khoa c . Thêm
n a l i d y theo phân ban, vi c s p x p th t các ph n có thay i và s
l ng ki n th c c ng không nh tr c.
— Tình hình h c sinh có th thay i. Ví d : H c sinh gi a các l p có khác
nhau v trình , t l h c sinh nam, n … gi a n m nay v i n m khác
i t ng h c sinh c ng có thay i. Chính vì v y ph i có k ho ch gi ng
d y sát v i i t ng.
— Tình hình a ph ng, tr ng l p có th thay i. B môn có g n bó m t
thi t v i i s ng, khoa h c k thu t. Trong tình hình i m i hi n nay,
s l n m nh c a khoa h c k thu t, s thay i c a cu c s ng có nh
h ng l n và t o i u ki n h tr v i vi c gi ng d y c a giáo viên.
— Tình hình thi t b c a nhà tr ng có th b thay i. ó là tài li u, sách
giáo khoa, d ng c , thi t b … Ph i luôn i m i áp ng v i vi c thay
sách và chu n b cho ch ng trình phân ban s p t i. Trong k ho ch
ph i d trù mua s m cho ng b ho c nghiên c u s d ng, s a ch a,
thuy t minh cho h p lí v i yêu c u c a t ng bài d y.
— Trình c a giáo viên có thay i. Qua nhi u n m gi ng d y v n kinh

nghi m c tích lu càng nhi u, thêm n a giáo viên còn h c h i c
các b n ng nghi p, các h i ngh , vì v y s có nhi u c i ti n, có cách
suy ngh m i v ph n, bài mình s d y.
— Qua k ho ch gi ng d y có th ánh giá c b n thân ng i d y. ánh giá
giáo viên v nhi u m t nh tinh th n trách nhi m, trình chuyên môn…
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

77


* Yêu c u i v i k ho ch bài h c g m:
— C u trúc bài so n ph i bao quát c t ng th các ph ng pháp d y h c
a d ng và nhi u chi u, t o i u ki n v n d ng ph i h p nh ng ph ng
pháp d y h c, m m d o v m c chi ti t có th thích ng c v i
c nh ng giáo viên ã dày d n kinh nghi m l n nh ng giáo viên tr m i
ra tr ng hay giáo sinh th c t p s ph m. ng th i làm n i b t ho t
ng c a h c sinh nh là thành ph n c t y u.
— Bài so n ph i nêu c các m c tiêu c a ti t h c. Giáo viên c n ph i xác
nh chính xác tr ng tâm ki n th c k n ng c a bài d y, trên c s ó có
ph ng pháp d y phù h p. Thông qua ph ng pháp d y, cách h i, rèn k
n ng mà th y giáo có th rèn luy n b i d ng phát tri n t duy, phát
tri n trí thông minh c a h c sinh. M c ích yêu c u s ch o toàn b
n i dung k ho ch th c ti n bài d y và chính n i dung bài d y quy nh
m c ích yêu c u. Chính vì v y vi c xác nh m c ích yêu c u là v n
h t s c quan tr ng òi h i s d ng công, òi h i ý th c trách nhi m cao
c a giáo viên lúc so n bài.
— Bài so n ph i nêu c k t c u và ti n trình c a ti t h c bài so n ph i
làm n i b t các v n sau: S phát tri n logic t giai o n này n
giai o n khác, t ph n ki n th c này n ph n ki n th c khác. Gi ng
d y phù h p v i quy lu t nh n th c, d n gi i, suy lu n t d n khó,

t n gi n n ph c t p m t cách có h th ng. Làm rõ s phát tri n
t t y u t ki n th c này n ki n th c khác. C th là m b o m i liên
h logic gi a các ph n, b o m bài d y là m t h toàn v n, m i ph n
là m t phân h , các phân h g n bó ch t ch t o nên m t h toàn v n.
— Bài so n ph i xác nh c n i dung, ph ng pháp làm vi c c a th y
và trò trong c ti t h c: ây là v n h t s c quan tr ng i v i m t ti t
h c. T ch giáo viên n m v ng n i dung ki n th c, v n d ng thành
th o ki n th c n ch truy n th cho c ki n th c ó n h c sinh,
h n m b t và v n d ng c òi h i ng i th y s ng não,
s d ng công th c s . Mu n nh v y th y giáo ph i l a ch n c
ph ng pháp thích h p ng v i t ng gi gi ng và trong bài so n ph i
nêu c m t cách c th công vi c c a th y và trò trong ti t h c c th .
Xác nh dùng d y h c và ph ng pháp s d ng chúng.
78

|

MODULE THPT 14


Hoạt động 8: Tìm hiểu quan điểm tích hợp các môn học 1.
Có nh ng cách liên k t nh th nào gi a các môn h c? B n hãy li t kê
nh ng cách liên k t tích h p mà b n bi t, b n ã làm.

B n c nh ng thông tin d i ây và hoàn thi n n i dung tr l i câu h i
c a mình.
THÔNG TIN PHẢN HỒI

Có b n quan i m khác nhau trong vi c liên k t, tích h p các môn h c
— Quan i m trong “N i b môn h c”. Theo quan i m này ch t p trung

ch y u vào n i dung c a môn h c. Quan i m này nh m duy trì các
môn h c riêng r .
— Quan i m “ a môn”. Quan i m này theo nh h ng: nh ng tình
hu ng, nh ng “ tài”, n i dung ki n th c nào ó c xem xét, nghiên
c u theo nh ng quan i m khác nhau ngh a là theo nh ng môn h c
khác nhau. Ví d , nghiên c u gi i bài toán theo quan i m toán h c,
theo quan i m v t lí, sinh h c. Quan i m này, nh ng môn h c ti p t c
ti p c n m t cách riêng r và ch g p nhau m t s th i i m trong quá
trình nghiên c u các tài. Nh v y, các môn h c ch a th c s
c
tích h p.
— Quan i m “liên môn”, trong ó chúng ta xu t nh ng tình hu ng ch
có th
c ti p c n m t cách h p lí qua s soi sáng c a nhi u môn h c.
Ví d , câu h i “T i sao ph i b o v r ng?”ch có th gi i thích c d i
1

Theo d’Hainaut (1977, xu t b n l n th 5, 1988)
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH DẠY HỌC THEO HƯỚNG TÍCH HỢP |

79