Thực trạng của đình công việt nam hiện nay, kiến nghị và giải pháp để giảm thiểu tình trạng đình công bất hợp pháp ở việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (477.32 KB, 7 trang )
Sinh viên thực hiện
LỜI NÓI ĐẦU
Trong nền kinh tế thị trường Xã Hội Chủ Nghĩa, quan hệ lao động giữa
người lao động và người sử dụng lao động diễn ra trên cơ sở tự nguyện và
bình đẳng. Chúng ta luôn hiểu rõ sự tác động này là tác động qua lại có lợi
đôi bên.Người lao động bỏ sức lao động để kiếm thu nhập và người chủ bỏ
tiền để mua sức lao động tạo lợi nhuận.Có lẽ vì thế đình công hiện nay đang
trở thành một vấn đề phổ biến. Đình công không phải là điều xa lạ trên thế
giới cũng như ở Việt Nam đó là quyền của người lao động để bảo vệ lợi ích
hợp pháp cho riêng mình. Tuy nhiên các cuộc đình công trong thời gian gần
đây diễn ra ngày càng nhiều với quy mô, tính chất càng lớn, diễn biến phức
tạp hơn vượt ra ngoài phạm vi đòi quyền cơ bản và có yếu tố mong muốn cao
hơn về quyền lợi, đặc biệt hầu hết các cuộc đình công đều diễn ra trái pháp
luật. Điều đó đặt ra những vấn đề nóng hổi yêu cầu các cơ quan chức năng
cần nhìn nhận thật khách quan và chính xác để kịp thời giải quyết tình trạng
này gia tăng. Vì thế, em xin được chọn đề tài: “ Thực trạng của đình công
việt nam hiện nay,kiến nghị và giải pháp để giảm thiểu tình trạng đình công
bất hợp pháp ở việt nam.”.
Việc tìm hiểu, nghiên cứu về vấn đề đình công sẽ giúp cho mỗi sinh
viên chúng ta, đặc biệt là các sinh viên thuộc khối ngành kinh tếxã hội hiểu
rõ hơn về luật Lao Động, cụ thể là việc hiểu biét chính xác về các mối quan
hệ lao động trong xã hội để trang bị đủ kiến thức, tránh sau này mắc các sai
lầm khi đình công do không hiểu biết luật, điều mà hầu hết mọi người đều
vướng phải khi đình công hiện nay. Và từ đó sẽ giúp chúng ta học tốt hơn
môn Quan hệ lao động. Sau đó tích lũy thêm kiến thức cho công việc tương lai
và góp phần nhỏ bé của mình cho sự ngiệp xây dựng nước nhà.
Chúng em xin chân thành cảm ơn cô /thầy ...đã hướng dẫn em rất nhiều
trong quá trình hoàn thành bài tiểu luận.
Mặc dù có nhiều cố gắng nhưng bài viết này vẫn không thể tránh khỏi
thiếu sót. Em rất mong sự đóng góp ý kiến của cô/thầy và các bạn.
Sinh viên thực hiện
1
Sinh viên thực hiện
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG CHO ĐỀ TÀI
Hiện nay, đình công đã và đang trở thành một vấn đề khá nóng bỏng của xã hội
thế nhưng có khá nhiều người còn mơ hồ về tình trạng này. Chương I sẽ đưa
ra những thông tin cơ bản nhất để chúng ta có thể nắm rõ hơn về đình công.
I.
II.
Khái niệm đình công
Theo điều 172 Bộ luật Lao Động của nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa
Việt Nam có nêu rõ “Đình công là sự ngừng việc tạm thời, tự nguyện và có tổ
chức của tập thể lao động để giải quyết tranh chấp lao động tập thể”. Các tranh
chấp lao động tập thể được hiểu là các vấn đề về tiền lương, đời sống vật chất,
tinh thần và điều kiện làm việc của người lao động... Như vậy đình công là
quyền cơ bản của người lao động được pháp luật ghi nhận.
Nguyên nhân xảy ra đình công
Những xung đột về quyền lợi giữa người lao động và người sử dụng lao
động không được giải quyết thỏa đáng là nguyên nhân chính dẫn đến đình công.
Bên cạnh đó vẫn có thể kể đến nhiều nguyên nhân quan trọng khác. Cụ thể là :
1. Về phía người lao động và tập thể lao động.
1.1 Bất mãn về lương và quyền lợi.
Việc trả lương ngang bằng với công nhân của công ty nước ngoài thì vượt
khỏi sức của Nhà nước, điều đó dẫn đến sự bất mãn vì chênh lệch lớn giữa mức
lương của công nhân tại Doanh nghiệp trong và ngoài Quốc doanh.
Với những công nhân làm việc cho các công ty nước ngoài thì lương tạm
gọi là cao, nhưng đơn đặt hàng nhiều thì họ phải làm việc tối đa. Song có rất ít
người chủ chịu trả thêm tiền ngoài giờ theo đúng quy định của pháp luật.
Nhiều công ty nhất là công ty nước ngoài không trả các quyền lợi như
Bảo Hiểm, trợ cấp thất nghiệp, an sinh xã hội...cho công nhân.
1.2 Nhận thức của người lao động.
Hầu hết lượng các lao động đến từ nông thôn do đó chưa có tác phong lao
động công nghiệp, chưa hiểu nhiều về Pháp luật, chưa biết bảo vệ quyền và lợi
ích của mình theo đúng quy định của Pháp luật. Nên họ dễ bị kích động, lôi kéo,
và tiến hành đình công khi quyền và lợi ích của họ bị vi phạm.
2. Về phía người sử dụng lao động.
Đa số đình công thường bắt nguồn từ sự vi phạm Pháp luật lao động của
người sử dụng lao động. Họ muốn đạt lợi nhuận tối đa bằng đủ cách như tăng
2
Sinh viên thực hiện
cường độ lao động, tăng ca, nợ tiền đóng bảo hiểm xã hội của người lao động,
tiền thưởng thấp, không ký hợp đồng lao động … Một số chủ sử dụng lao động
còn quản lý hà khắc, đối xử thô bạo, xúc phạm nhân phẩm người lao động.
3. Về phía cơ quan quản lý nhà nước về lao động.
Các cơ quan Nhà nước còn bộc lộ nhiều thiếu sót, khuyết điểm :
Tổ chức, trình độ của cán bộ các cấp chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.
Buông lỏng trong quản lý.
Việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục Pháp luật lao động, Luật Doanh
nghiệp…, chưa được tiến hành thường xuyên, đầy đủ, kịp thời đến người lao
động và người sử dụng lao động tại các Doanh nghiệp.
Chậm đưa ra những Chính sách cải thiện đời sống người lao động.
4. Về phía tổ chức Công Đoàn cơ sở.
Công Đoàn là cầu nối để giải quyết tranh chấp giữa người lao động và
người sử dụng lao động. Nhưng hiện nay, vai trò của Công Đoàn thật “mờ nhạt”.
Số lượng Công Đoàn không nhiều.
Chất lượng hoạt động của các Công Đoàn không cao.
Đáng thất vọng, chưa có một cuộc đình công nào do Công Đoàn đứng ra tổ
chức, lãnh đạo theo quy định pháp luật. Rõ ràng đây là một sự thật cần được cải
thiện. Mặt khác nâng cao đời sống cho công nhân, giảm mức độ rủi ro cho họ
trong lao là một trong những việc làm thiết yếu nhằm góp phần giải quyết tình
trạng quan hệ lao động thông qua đình công hiện nay.
III.
Mục tiêu của đình công
Mục tiêu của đình công là nhằm tạo sức ép lên giới chủ hoặc nhà cầm
quyền bằng cách gây những thiệt hại về kinh tế ở một mức độ nhất định, nhằm
đòi hỏi ở mức độ cao hơn về quyền và lợi ích cho người lao động. Ví dụ đình
công đòi tăng lương, chế độ bảo hiểm, chế độ an sinh, chế độ thất nghiệp...
IV. Vậy thế nào là các cuộc đình công bất hợp pháp?
Điều 173 : Đình công gọi là bất hợp pháp nếu :
1. Không phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể.
2. Không do người lao động cùng làm trong một doanh nghiệp tiến hành.
3. Khi vụ tranh chấp lao động tập thể chưa được hoặc đang được cơ quan,
tổ chức giải quyết theo quy định của Bộ luật này.
4. Vi phạm các thủ tục tiến hành đình công quy định trong Bộ luật này.
5. Việc tổ chức và lãnh đạo đình công không tuân theo quy định.
3
Sinh viên thực hiện
6. Đình công tại doanh nghiệp trong Danh mục do Chính phủ quy định.
7. Khi đã có quyết định hoãn hoặc ngừng đình công.
CHƯƠNG II:THỰC TRẠNG ĐÌNH CÔNG Ở NƯỚC
TA
Sau khi đã tìm hiểu sơ nét về vấn đề đình công ở Chương I, Chương II sẽ cho
chúng ta cái nhìn cụ thể hơn về đình công trên thực tế đã và đang diễn ra như thế
nào. Đề từ đó chúng ta có thể hiểu được tại sao đình công lại trở thành một vấn
đề nóng bỏng của xã hội hiện nay đến như vậy ?
Hiện nay đình công đang là một vấn để nóng bỏng và là một hiện tượng quan hệ
lao động tự nhiên trong nền kinh tế thị trường.Nó biểu hiện một sự bế tắc trong
quan hệ lao động khi có sự xung đột về quyền và lợi ích giữa người lao động và
người sử dụng lao động mà sự xung đột này không được giải quyết kịp thời.Bản
chất của đình công thường thay đổi và phát triển cùng với sự phát triển của xã
hội trong các giai đoạn khác nhau của quá trình phát triển.
Về xu hướng : các vụ đình công đang có xu hướng gia tăng năm sau cao hơn
năm trước.
2.1. S
ố lượng, ph
ạm vi, quy mô các cu
ộc đình công hi
ện nay
2.1.1.Số lượng
Tại hội nghị "Tổng kết tình hình năm 2014 và triển khai nhiệm vụ năm 2015",
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho hay từ năm 2005 đến nay, cả nước đã
xảy ra hơn 3.620 cuộc đình công. Trong đó, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài như Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản... chiếm 75,4% với gần 2.722 cuộc.
Tỷ lệ này đang có xu hướng tăng dần qua các năm, nhất là từ 2011. Năm 2011, số
vụ đình công đạt mức kỷ lục với 857 cuộc diễn ra trong vòng 11 tháng . Con số
này của năm 2012 là 539 vụ, năm 2013 là 350 vụ, năm 2014 là 351 vụ,7 tháng đầu
năm 2015, cả nước có hơn 198 cuộc và nếu những tháng cuối năm chúng ta thực
hiện tốt các công tác đoàn thể ,giám sát, quan tâm hơn với người lao động một
cách “Thiết thực” nhất thì con số đình công cũng ước chừng trên 300 cuộc
(Nguồn: vnexpress.net theo bộ LĐTBXH)
Bảng 02.1 :S
ố liệu số lượng các vụ đình công từ 200
5201
4
4
Sinh viên thực hiện
Năm
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Số
lượng
147
150
541
330
216
139
857
539
350
351
Hiện nay đình công xảy ra chủ yếu ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài : 67,4% (trong đó chiếm nhiều nhất là công ty của Đài Loan :32%, Hàn Quốc
27,1%) ; doanh nghiệp tư nhân: 25,4% và doanh nghiệp nhà nước chiếm 7,2%.
Nhưng cũng đáng mừng khi số vụ đình công ở doanh nghiệp Nhà nước đang giảm
dần dù số vụ đình công tại khối doang nghiệp dân doanh lại tăng.Theo sự khảo sát
phỏng vấn cho thấy nguyên nhân của các cuộc đình công tại các doanh nghiệp có
vốn FDI cao hơn là do mức lương nền của công nhân không cao, chủ yếu thu nhập
do làm tăng giờ hoặc ép doanh số sản phẩm, hơn nữa đãi ngộ lại kém, tác phong
của các công ty có vốn nước ngoài lại đòi hỏi chuyên nghiệp chính xác về sinh
hoạt lao động một cách thái quá dẫn đến tình trạng bất đồng trong quá trình lao
động giữa người lao động và chủ doanh nghiệp.
2.1.2.Phạm vi
Theo thống kê từ 2005 đến nay đình công xảy ra nhiều nhất tại các kinh tế
trọng điểm phía nam, khu công nghiệp của TPHCM và Bình Dương( chiếm hơn
80%), Đồng Nai và các tỉnh khác chiếm 17,4 % trên tổng số các cuộc đình công
trong cả nước. Hiện nay, đình công có xu hướng phát triển ra các tỉnh miền
Trung và miền Bắc như Đà Nẵng, Hà Nội, Hải Dương, Hưng Yên, Hải Phòng...
Một số khu công nghiệp hay diễn ra đình công như Sam Yang, Huê
Phong,.. ở thành phố Hồ Chí Minh; Doanh Đức ở Bình Dương; King Toys ở Đà
Nẵng; Canon ở Hà Nội ,Sam sung ở Bắc Ninh và một số khu công nghiệp khác ở
các tỉnh miền bắc như KCN Vsip thủy nguyên Hải phòng,KCN Phố nối AHưng
yên,....
2.1.3.Quy mô.
Bình quân số người tham gia mỗi cuộc đình công là khoảng từ 7001.000 ngàn
người, thời gian bình quân diễn ra một cuộc đình công là 2,1 ngày. Tuy nhiên,
một số cuộc đình công có đông người tham gia, thời gian dài có xu hướng gia
tăng.
Công nhân ngày càng ý thức được quyền lợi của mình nên quy mô các cuộc
đình công cũng theo đó mà tăng dần. Như có hiện tượng phản ứng dây chuyền
một số cuộc đình công, có cuộc đình công kéo dài nhiều ngày với hàng vạn người
tham gia, thậm chí còn có những hành động quá khích, như đánh người gây
thương tích, đập phá máy móc, nhà xưởng, tài sản doanh nghiệp...
5
Sinh viên thực hiện
2.2. Tính ch
ất, đặc điểm và nguyên nhân
c ủa các cuộc đình công hiện nay.
2.2.1.Tính chất
Hầu hết các cuộc đình công thường xuất phát từ quan hệ lao động và vì
mục đích kinh tế (chiếm khoảng 90%) như : tiền lương, tiền thưởng, thời gian
làm thêm; bảo hiểm xã hội, phúc lợi, điều kiện ăn, ở...Khoảng 10% xuất phát từ
những vấn đề khác như: yêu cầu hưởng chế độ bảo hiểm xã hội một lần khi
thôi việc, và đôi khi đình công được sử dụng để ép chính quyền thay đổi các
chính sách..
2732008, công nhân Nhà máy xử lý rác thải và phân vi sinh (Huế) đình
công vì lương quá thấp (bình quân 760 nghìn đồng/tháng/người), chế độ cấp
dưỡng độc hại cho công nhân chỉ có 1 lon sữa cô gái Hà Lan/tháng, tiền
thưởng Tết chỉ 100 nghìn đồng/người. 752008. Công nhân Công ty Ta
Shuan (Khu công nghiệp Tân Tạo ở TPHCM) đình công vì mức lương
931.000 đồng/người/tháng ít hơn mức lương tối thiểu của Nhà nước quy
định... Đây chỉ là hai ví dụ trong rất nhiều các cuộc đình công các năm trước
Gần đây nhất là cuộc đình công của Công ty TNHH PouYuen vốn 100%
của Đài Loan, trong khu công nghiệp Tân Tạo, quận Bình Tân ở Sài Gòn bùng
phát vào cuối tháng 3/2015 là số công nhân đình công lên đến gần 90.000 người,
và đây là cuộc đình công đầu tiên của công nhân phản đối một chính sách bất
công của nhà nước là Luật bảo hiểm xã hội.vào thời điểm ngày 30/3/2015 công
an an ninh đã huy động gần 1000 an ninh chốt chặn ở khắp nơi quanh khu vực
của công ty này. Tình hình không có vẻ căng thẳng tuy nhiên nhiều công nhân lo
lắng cho biết có thể tối nay 1 vài người sẽ bị bắt nguội.Đáng chú ý, khi vụ việc
này có nguy cơ lan rộng sang các khu công nghiệp ở các tỉnh Bình Dương, Long
An, Tiền Giang... thì Chính phủ đã nhanh chóng vào cuộc và đã có các giải quyết
thỏa đáng để đáp ứng yêu sách của công nhân và nhằm nhanh chóng xoa dịu tình
hình.
Theo ghi nhận thì nhóm công nhân đình công có khoảng vài ngàn người. Một số
công nhân trụ lại ngồi đình công trong công ty, 1 số công nhân bỏ về và 1 số công
nhân vẫn còn tiếp tục đang làm việc trong công ty. Các công nhân này chia sẻ,
nếu ai bỏ về nghỉ làm sẽ bị trừ 500 600 ngàn/ngày, nhiều anh em sợ bị công ty
phạt trừ lương nên ở lại làm việc
Phong trào công nhân đình công phản đối luật BHXH đã bắt đầu diễn ra từ ngày
26/3/2015 cho đến 30/3/2015.Đây chính là sự phát triển ngày một phức tạp của
các cuộc đình công khi người lao động không chỉ đòi hỏi về quyền lợi cơ bản mà
còn đòi hỏi về nhu cầu cao hơn.Thêm vào đó là các cuộc đình công nhỏ lẻ như
Chiều 158, toàn bộ trên 5.000 công nhân (CN) Công ty May Quảng Việt ( huyện
Củ Chi – TPHCM) đã đình công yêu cầu công ty nâng lương giảm giờ làm...,Sáng
6
Sinh viên thực hiện
259, toàn bộ 450 công nhân (CN) Công ty TNHH Đạt Việt (100% vốn Đài Loan,
may gia công áo jacket, Khu Chế xuất Tân Thuận, TPHCM đã biểu tình đòi
quyền lợi,đình công của công nhân tại Công ty may Prex Vinh....
Doanh nghiệp nhà nước từ năm 2007 đến nay có một số cuộc đình công lớn
như cuộc đình công của công nhân Vinashin,Công ty cổ phần May Đáp Cầu cũng
đã có 1 cuộc đình công tập trung khoảng 500 công nhân diễn ra vào năm 2008.
Vấn đề đình công xảy ra xuất phát từ những yếu tố liên quan đến việc quyền và
lợi ích của người lao động
Đến nay 100% các cuộc đình công xảy ra đều tự phát, trái luật về thủ tục
tiến hành và không do Công Đoàn lãnh đạo. Do đó chưa có cuộc đình công nào
được đưa ra hoà giải tại hội đồng hoà giải lao động cơ sở và cũng vì thế, chưa
có vụ nào được hoà giải và giải quyết tại toà lao động, toà án nhân dân các cấp.
2.3. Nguyên nhân các cu
ộc đình công
Rõ ràng Chính phủ, Nhà nước đã rất tích cực, giải pháp không thiếu, vậy
tại sao tình trạng đình công vẫn kéo dài, thậm chí “lớn hơn về quy mô, gay gắt
hơn về tính chất”. Chúng ta có thể kể đến một số nguyên nhân sau :
2.3.1.Công nhân không hiểu rõ luật pháp.
Đa số công nhân không am hiểu về pháp luật, trình độ nhận thức còn hạn
chế, nóng vội, do đó hầu hết các cuộc đình công xảy ra đều mang tính tự phát và
trái luật. Nếu tình trạng này vẫn xảy ra, công nhân không những không đòi được
quyền lợi cho mình, mà còn phải bồi thường thiệt hại cho doanh nghiệp.
2.3.2Vai trò của Công Đoàn còn mờ nhạt.
Một số cán bộ công đoàn chưa phát huy tác dụng, không có uy tín. Cán bộ
công đoàn đồng thời cũng là người lao động phải chịu nhiều sức ép về trách
nhiệm quản lý hành chính, thu nhập và việc làm phụ thuộc vào doanh nghiệp. Do
đó người công nhân buộc phải tự mình đứng lên đấu tranh.
2.3.3.Thu nhập quá thấp
Câu chuyện đình công thực sự trở nên đáng lo ngại, khi trong một cuộc đình công
tại KCN Chương Mỹ (Hà Nội) bảo vệ Cty dùng xe tải lao thẳng vào những công
nhân đang đình công, khiến 1 người chết và nhiều người bị thương.Trong khi giá
cả leo thang, một tô phở sáng hay một gói xôi đạm bạc đã tăng gần gấp đôi so
với trước, thì mức thu nhập hằng tháng của công nhân vẫn chỉ trên dưới 4 triệu
đồng. Không chỉ với doanh nghiệp trong nước, ngay cả các doanh nghiệp nước
ngoài, cũng chỉ trả lương theo quy định (bằng mức lương tối thiểu). Điển hình
như tại Cty Yamaha Nội Bài, sử dụng hơn 4.000 lao động nhưng chỉ áp dụng
mức lương tối thiểu hiện nay 3.100.000đ, không hề có trợ cấp thâm niên. Và họ
áp dụng tăng giờ, tăng ca để người lao động có thêm thu nhập
7
