tiểu luận cao học về nghề báo, nhà báo đề tài luận về sự hiểu biết của mình về nghề báo, nhà báo

Tiểu luận: Đề tài luận về sự hiểu biết của mình về nghề báo, nhà báo

Lời mở đầu:

Trong thời đại hiện đại hóa ngày nay, xã hội càng ngày càng phát triển,
tốc độ phát triển của xã hội càng cao thì con người càng có nhu cầu tiếp nhận
thông tin nhanh chóng để kịp thời nắm bắt và xử lí thông tin một cách có hiệu
quả nhất. Có rất nhiều cách thức,phương tiện truyền thông đại chúng giúp con
người đáp ứng được những đòi hỏi nhu cầu trên như ti vi, đài báo,…và không
thể không kể đến Báo chí - Báo chí là một lĩnh vực của đời sống xã hội, hoạt
động báo chí cũng là một lĩnh vực của hoạt động thực tiễn. Xã hội càng phát
triển vai trò của báo chí càng lớn, yêu cầu đối với báo chí càng cao, do vậy, làm
nảy sinh nhu cầu thường xuyên về đội ngũ những người làm báo chuyên nghiệp.
Khi chúng ta cầm trong tay một tờ báo hay một cuốn tạp chí, đọc những
bài viết đặc sắc, chúng ta luôn tự hỏi ai là người biên tập và viết nên tác phẩm
hay bản tin này. Họ chính là những người mà ta đặt cho một danh từ chung là ”
Nhà báo”. Nhưng đã bao giờ chúng ta ngồi lại và suy nghĩ “ Nhà báo “ là gì? Và
người ta quan niệm như thế nào là” Nhà báo”?
Sau đây chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này ở các mặt và các khía
cạnh khác nhau trong xã hội:


Phần I : Một số quan niệm, hiểu biết về nghề báo, nhà báo
1. Quan niệm:

Nhà báo - là người làm việc ở một cơ quan báo chí cụ thể, đảm trách
một chức danh cụ thể trong cơ quan báo chí, coi báo chí là nghề nghiệp, là sự
nghiệp của cả đời mình. Nhưng nghề báo lại tác động thường xuyên và mạnh mẽ
tới tư tưởng, tình cảm, đạo đức ... của con người, của xã hội.
Trước đây, người ta cho rằng nhà báo là người hay chuyện, hay mách
lẻo, hay xoi mói, hóng hớt,là người không giữ kín chuyện. Những năm 50, 60 ở

miền Nam người ta còn gắn cho nhà báo với “ thằng mõ”- người chuyên đưa tin
hằng ngày cho dân chúng.
Trong một tờ báo Bắc Ninh có một bài viết:
“ Đạo đức và phong cách làm báo của chủ tịch Hồ Chí Minh có viết
rằng: Ở Bác Hồ dù là chủ bút, tác giả của báo chí hay cương vị chủ tịch Đảng.
chủ tịch nước, chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan niệm “ Nhà báo trước hết là
người cán bộ cách mạng, phải suốt đời đấu tranh vì sự nghiệp của Đảng quan
vinh, dân tộc anh hùng và tận tụy phục vụ nhân dân. Do vậy, cán bộ báo chí
cũng là chiến sĩ cách mạng, cây bút trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”
Còn trong thư viện trực tuyến Việt Nam “ Nhà báo” theo nghĩa rộng là
tất cả những người làm việc trong các cơ quan báo chí. Luận văn- Đề án- Tiểu
luận báo chí, phát thanh, tuyên truyền… Theo nghĩa hẹp là những người sống
bằng nghề viết báo, những người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm báo chí: Tin, bài,
ảnh cho các cơ quan thông tấn báo chí
Mặt khác, trong Wikipedia Tiếng việt lại định nghĩa ; “ Nhà báo” hay
còn gọi là kí giả, là người làm công tác báo chí chuyên nghiệp như: Phóng viên,
Biên tập viên, thư kí tòa soạn, Tổng biên tập, các trưởng ban nghiệp vụ Báo
chí…


Như vậy, cùng là “ Nhà báo” nhưng lại có rất nhiều định nghĩa khác
nhau. Nhưng dù hiểu theo cách nào thì nó cũng đều khái quát lên một ý nghĩa :
Đó là kí giả, người sống bằng nghề viết sáng tạo nên tác phẩm trên cơ sở các sự
kiện đời sống, tin tức diễn ra hằng ngày trong xã hội mang lại cho mọi người sự
hiểu biết tường tận về những gì đang diễn ra xung quanh mình, giúp họ nắm bắt
thông tin cụ thể, kịp thời và chính xác nhất. Đó cũng chính là điều đặc biệt để ta
có thể phân biệt được nhà báo với nhà văn, nhà giáo hay một nhà khoa học khác.
2. Vị trí vai trò của nhà báo trong cơ quan báo chí và hoạt động báo chí

Nói đến vai trò xã hội đặc biệt của báo chí, cũng có nghĩa là nói đến vai

trò, vị trí và tầm quan trọng của nhà báo- với tư cách là chủ thể trực tiếp của
hoạt động báo chí . Muốn có một nền báo chí mạnh , đủ sức góp phần cho sự
nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, nhất thiết phải xây dựng một đội ngũ
nhà báo giỏi về chuyên môn, vững vàng về chính trị và trong sáng về đạo đức,
nhiệt thành với nghề nghiệp. Để có thể trở thành nhà báo chuyên nghiệp, nhà
báo cần thiết phải tích lũy nhiều loại tri thức, kinh nghiệm.
Vị trí của nhà báo ngày càng quan trọng hơn trong cơ quan và hoạt
động báo chí khi ngày nay báo chí và các phương tiện thông tin đại chúng đang
là hiện tượng đặc biệt phổ biến, hàng ngày hàng giờ tác động sâu xắc, toàn diện
tới mọi lĩnh vực của đời sống. Không còn nghi ngờ gì nữa vì người ta khẳng
định rằng, báo chí và các phương tiện truyền thông đại chúng đã và đang là yếu
tố động lực quan trọng không thể thiếu được trong xã hội hiện đại, trong cuộc
đấu tranh xây dựng và phát triển của mỗi quốc gia dân tộc. Do đó, nhà báo phải
nắm vững quy luật khách quan của cuộc sống, cập nhật thông tin một cách chân
thực sâu sắc trên mọi lĩnh vực của đời sống như Chính trị - tư tưởng, văn hóa, xã
hội và kinh tế
Một cơ quan báo chí phát triển bền vững khi có đội ngũ nhà báo lành
nghề và dồi dào kinh nghiệm. Trong đó kinh nghiệm là yếu tố rất quan trọng cấu


thành các phẩm chất quan trong của nhà báo chuyên nghiệp. Một nhà máy, công
ty, hay xí nghiệp bao giờ cũng tuyển chọn những nhân viên có tài năng và trình
độ đó là quy luật tất yếu của cuộc sống. Cơ quan báo chí cũng vậy, muốn đứng
vững và được công chúng đón nhận thì nhân viên của họ phải thực sự tài năng.
Mỗi cơ quan báo chí khi đặt câu hỏi: Làm thế nào để được công chúng đón nhận
sản phẩm của mình, thì họ luôn phải kèm theo câu trả lời: Phải có đội ngũ nhà
báo giàu năng lực, nhà báo duy trì sự bền vững của cơ quan báo chí là người
quyết định những thăng trầm của cơ quan đấy. Nếu nội dung của báo không
chân thực, bạn đọc có ý kiến phản hồi thì tên tuổi của nhà báo đặc biệt là mức
độ tin tưởng đối với cơ quan báo chí sẽ bị suy giảm rõ rệt. Vì vậy nhà báo cần

phải nhìn nhận thông tin một cách xác thực, đa chiều, sâu xắc để phản ánh đúng
với bản chất của nó làm nổi bật tinh thần của một cơ quan báo chí trước công
chúng.
Trong cơ quan báo chí cũng như trong hoạt động báo chí , nhà báo như
một viên tướng điều khiển mọi hướng đi. Ở mỗi nước, báo chí phát triển bằng
những con đường riêng của mình mà trong đó người ta không chỉ tính đến nền
văn minh nhân loại và đặc biệt là những đặc điểm riêng của dân tộc mình. Để
lớn lên dần dần, các nước phải trải qua một chặng đường đầy gian khổ của
nghiệp vụ nhà báo. Đặc điểm của giai đoạn phát triển báo chí hiện nay trên thế
giới là nó càng ngày càng vượt ra khỏi ranh giới của dân tộc, Những hình thù
khác nhau của sự hợp tác nghề nghiệp như thế có sứ mệnh trước hết là làm giàu
cho trường phái báo chí dân tộc, giúp cho việc khẳng định các nguyên tắc và
chuẩn mực được mọi người thừa nhận trong thực tế công việc hằng ngày của
chúng. Thế nên một yêu cầu nữa được đặt ra trong nhà báo, dù trong bất cứ
trường hợp nào cũng không nên ứng dụng tiêu chuẩn của những người khác một
cách thiếu suy xét theo khẩu hiệu “ của người ta tốt hơn mình”
Trong hoạt động báo chí, nhà báo luôn thể hiện tính độc lập cao, phải có
sự lựa chọn nào đó và đây là chính là bước đi của anh ta trong công cuộc tìm


kiếm lập trường của mình ở trong công việc cũng như trong cuộc sống. Tính độc
lập chính là nhận biết, phân biệt nhà báo với chính bản thân anh với các nhà báo
khác. Nhưng “ độc lập” không phải là “ đối lập” Là nhà báo thì anh cần phải suy
nghĩ về độc lập với ai? Độc lập với những nguyên tắc thuộc về hệ tư tưởng cũng
như các nguyên tắc khác, hay độc lập với nhưng quan điểm chính trị cũng như
Đảng của chính bản thân anh ta
Càng ngẫm ta càng thấy được vai trò hết sức to lớn của nhà báo trong
hoạt động báo chí. Nguyên thủ tướng Võ Văn Kiệt đã có những lời tâm sự hết
sức chân thành:” Phần lớn các nhà báo không chọn báo chí như một nghề để
kiếm sống, tôi tin báo chí đang và sẽ được nhìn nhận đúng như vai trò mà xã hội

luôn chờ đợi ở mình, hành xử có trách nhiệm hơn với đất nước với dân tộc”
Không thể có một xã hội phát triển lành mạnh theo đúng như chuẩn mực văn
minh nếu trong xã hội đó thiếu sự công khai minh bạch, Ví dụ như vụ việc được
báo chí đề tới : Hàm lượng chất 3-MCPD trong một số loại nước tương vượt
quá giới hạn cho phép đã được phát hiện từ trước. Thế nhưng từ các cơ quan
chức năng cho đến các nhà sản xuất vẫn để các loại nước tương đó lưu hành cho
đến khi kết quả kiểm nghiệm được thông tin trên mạng.
3. Mô hình nhân cách nghề nghiệp của nhà báo

Có 2 cách tiếp cận về mô hình nhân cách nghề nghiệp của nhà báo:
Cách thứ nhất là nêu ra 4 nhóm phẩm chất nghề nghiệp cơ bản của nhà
báo
-

Nhóm phẩm chất chính trị, bao gồm tri thức, hiểu biết và kinh nghiệm chính trị,
lý tưởng và bản lĩnh chính trị, nhạy bén, linh cảm chính trị

-

Nhóm tri thức tổng hợp, nền tảng tri thức bách khoa, kiến thức ngành, kiến thức
lĩnh vực đề tài mà anh ta chuyên tâm theo dõi


-

Nhóm Phẩm chất nghề nghiệp, bắt đầu từ việc nhận thức tự giác về đối tượng
công chúng được phục vụ và lí tưởng hành nghề

-

Nhóm trách nhiệm xã hội, đạo đức nghề nghiệp và lòng yêu nghề
Với cách tiếp nhận thứ hai thì không có sự khác biệt đáng kể so với cách
tiếp cận thứ nhất, ngoại trừ việc phân chia và miêu tả chi tiết hơn các phẩm chất
cần có trong mô hình được nêu ra

-

Năng khiếu

-

Tư chất cá nhân

-

Năng lực

-

Lập trường xã hội

-

Kiến thức kinh nghiệm

-

Kỹ năng tác nghiệp

-

Đạo đức nghề nghiệp

-

Trách nhiệm xã hội

4. Nhiệm vụ của báo chí

Chủ tịch Hồ Chí Minh viết: “ Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên truyền, cổ
động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng để đưa dân chúng đến mục
đích chung” Người khẳng định: Người làm báo phải dùng cây bút, trang giấy
làm vũ khi sắc bén chiến đấu cho mục đích vẻ vang chứ không phải để” lưu
danh thiên cổ” tất cả những người làm báo phải có lập trường chính trị vững
vàng. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những công việc khác
mới đúng được
Ở chương III, Luật báo chí cũng quy định nhiệm vụ của báo chí trong 5
điều sơ lược sau:


Thứ nhất, thông tin trung thực về mọi mặt và tình hình đất nước và thế
giới
Thứ hai, Tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách chủ trương của
Đảng pháp luật của nhà nước, thành tựu văn hóa, khoa học kĩ thuật trong nước
và thế giới theo tôn chỉ mục đích của cơ quan báo chí góp phần nâng cao kiến
thức, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của nhân dân, bảo vệ truyền thống tốt
đẹp của dân tộc, xây dựng và phát triển dân chủ xã hội chủ nghĩa , tăng cường
đoàn kết toàn dân, xây dựng và bảo vệ tổ quốc
Thứ ba, Phản ánh và hướng dẫn dư luận xã hội, làm diễn đàn thực hiện
quyền tự do ngôn luận của nhân dân

Thứ tư, Phát hiện, biểu dương gương tốt, nhân tố mới, đấu tranh chống
các hành vi vi phạm pháp luật và các hiện tượng tiêu cực của xã hội
Cuối cùng, Mở rộng sự hiểu biết lẫn nhau của các nước và dân tộc, tham
gia vào sự nghiệp của nhân dân thế giới vì hòa bình độc lập dân tộc, dân chủ và
tiến bộ xã hội
Trong một cuốn sách giáo khoa còn dẫn ra những suy nghĩ của một nhà
báo Mỹ nhiều trải nghiệm và khá nổi tiếng bởi sự khách quan của mình: “ Trách
nhiệm lớn nhất của chúng ta là trách nhiệm trước độc giả . Chúng ta cần quan
tâm làm sao để họ có thể nhận ra được thông tin khách quan, Vì vậy chúng ta
không thể nói rằng chúng ta đang tiến hành một trò chơi trung thực cùng họ,
nếu như chúng ta cho phép một số cá nhân hoặc nhóm người quy định luật chơi
và can thiệp vào việc truyền bá thông tin này cũng như che đậy thông tin khác”
Như vâỵ, trách nhiệm của các nhà báo cũng hết sức to lớn. Do đó nhà
báo cần phải làm tròn nghĩa vụ và bổn phận của mình để thể hiện vai trò vị trí
của nhà báo trong cơ quan cũng như trong các hoạt động báo chí


5. Tổ chức xã hội nghề nghiệp của nhà báo

Nhà báo chuyên nghiệp có tổ chức xã hội nghề nghiệp của mình. Ở các
nước khác nhau thì tên gọi của tổ chức xã hội như vậy cũng khác nhau: Hội Nhà
báo; Liên đoàn các nhà báo; Hiệp hội các nhà báo ...
6.

Ở Việt Nam - Hội Nhà báo Việt Nam.

7.

Hội Nhà báo Việt Nam có hệ thống tổ chức từ Trung ương đến địa
phương. Các cấp tổ chức gồm:

8.

- Hội nhà báo các tỉnh, thành phố; Các Liên Chi hội Nhà báo; Các Chi hội
Nhà báo trực thuộc Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam.

9.

- Liên Chi hội Nhà báo; Các Chi hội Nhà báo trực thuộc Hội Nhà báo các
tỉnh, thành phố.

10.

- Các Chi hội nhà báo là tổ chức cơ sở của Hội Nhà báo Việt Nam - nơi
sinh hoạt trực tiếp của các nhà báo.


Phần II : Con đường, cách thức để trở thành nhà báo

Con đường để trở thành một nhà báo giỏi thực sự không dễ dàng nhưng
không hẳn là không thể đối với những con người luôn biết nỗ lực phấn đấu hết
mình trong công việc,chúng ta cần rèn luyện những kĩ năng, phẩm chất đạo đức
cần có của một nhà báo như:
1.1 Phẩm chất tâm lí
Phải trung thực khách quan đối với các thông tin, sự kiện, thẳng thắn
phơi bày ra ánh sáng những điều còn chưa được làm rõ, hay phải chê, khen đúng
đối tượng, con người, sự việc không lấy tình cảm cá nhân xen vào công việc
Sáng tạo, tò mò, năng động và nhạy bén: Một nhà báo giỏi là phải nhạy
bén với thông tin, thâm nhập môi trường một cách nhanh chóng để tìm tòi thỏa
mãn được tính tò mò khi gặp một vấn đề nóng hỏi đang cần sự quan tâm, ngoài

ra cần phải có sự sáng tạo để tránh sự nhàm chán và khác biệt so với các nhà báo
khác
Hài hòa các mối quan hệ: Để nắm bắt thu thập được những thông tin quý
giá, kịp thời và nhanh chóng nhất thì nhà báo phải có một mối quan hệ tương đối
với các đối tượng liên quan vì vậy trong quá trình làm việc, nhà báo cũng cần
phải có sự hài hòa giữa các mỗi quan hệ vì đó là một nguồn thông tin quý giá và
chân thực nhất khi xâm nhập xã hội
1.2 Phẩm chất trí tuệ
Nghiệp vụ báo chí Luận văn- Đề án- Tiểu luận báo chí
Tri thức và vốn sống: Trong bối cảnh xã hội hiện nay, để phản ánh rõ
được bản chất của sự việc thì các nhà báo cần phải có kiến thức, có vốn sống
hiểu biết thực tiễn và có phương pháp khoa học


Năng khiếu báo chí: Để có một bản lĩnh vững vàng trong nghề báo, đòi
hỏi nhà báo không chỉ có sự nỗ lực, đam mê hết mình đối với công việc mà cần
phải có năng khiếu, nó chính là cái thúc đẩy sự nỗ lực và lòng đam mê nhiệt
huyết đối với công việc nghề báo chứ không phải chỉ cần sự đam mê, nỗ lực là
đủ
1.3 Phẩm chất ý chí
Phẩm chất chính trị: Làm báo là một nghề, nhưng là một nghề đặc biệt
mang tính chất hoạt động chính trị xã hội, mỗi tác phẩm báo chí đều trực tiếp
hoặc gián tiếp góp phần hướng dẫn dư luận xã hội, định hướng tư tưởng và hành
vi con người. Vì thế Đảng và nhà nước ta thường xuyên quan tâm đào tạo và bồi
dưỡng đội ngũ những người làm báo có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức
nghề nghiệp trong sáng.
Lòng dũng cảm : Cuộc sống khó khăn, không phải là cái cớ để nhà báo
tự dối mình,buộc phải viết những điều mà mình không tin, mỗi nhà báo cần phải
có một tinh thần bền bỉ, dám nghĩ dám viết miễn là đúng với sự thật. Trung thực,
dũng cảm để nhận biết tình hình một cách khách quan, chân thật, dám nhìn

thẳng vào sự thật, đánh giá đúng vào 2 mặt thuận lợi và khó khăn, cơ hội và
thách thức, phân biệt giữa cái đúng và cái sai, cái tốt và cái xấu, cái gì cần ủng
hộ, cái gì cần phản đối.
Lòng yêu nghề: Trong mỗi ngành nghề khác nhau trong xã hội, con người
muốn hoàn thành thành công việc,ngành nghề mình tham gia thì ngoài những
phẩm chất như nỗ lực, sáng tạo,kiên trì bền bỉ thì quan trọng hơn là cần phải có
một lòng yêu nghề, sự đam mê nhiệt huyết với công việc. Nếu không đam mê
yêu nghề thì cho dù người đấy thực sự có tài năng đến đâu thì những tác phẩm
báo chí họ làm ta đều không thể mang được cái hay cái đúng mà mỗi tờ báo
mang lại cho người đọc.


2. Điều kiện được cấp thẻ nhà báo ở Việt Nam
Phải tốt nghiệp Đại học, trường hợp là người dân tôc thiểu số đang công
tác tại cơ quan báo chí miền núi hay chương trình phát thanh, truyền hình tiếng
dân tộc thiểu số phải có bằng tốt nghiệp phát thanh truyền hinhg trở lên
Có thời gian công tác liên tục theo chế độ biên chế hay hợp đồng dài hạn
tại cơ quan báo chí đề nghị cấp thẻ từ 3 năm trở lên tính đến thời điểm xét cấp
thẻ
Hoàn thành nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ của báo chí
Không vi phạm quy định về bản chất, đạo đức nghề nghiệp báo chí, không
bị xử lí kỉ luật từ khiển trách trở lên trong thời hạn 12 tháng tính đến thời điểm
xét cấp thẻ
Được cơ quan báo chí, cơ quan chủ quản báo chí, sở thông tin và truyền
thông và hội nhà báo cùng cấp thống nhất đề nghị cấp thẻ nhà báo
3. Hoạt động báo chí là một nghề, hơn nữa là một nghề có nhiều người
yêu thích nhất là thanh niên. Thế nhưng không nhiều người thực sự bám trụ
được với nghề này theo đúng nghĩa của nó, số người trụ được và trở thành nhà
báo giỏi, nhà báo có thẩm quyền lại càng hiếm hoi hơn. Bởi vì báo chí là một
nghề khắc nghiệt, nhiều thử thách và lắm gian nguy và những người nào đang có

ý định trở thành nhà báo phải nắm vững kiến thức, kĩ năng, và đặc biệt phải có
lòng yêu nghề, đam mê nhiệt huyết với nghề mà mình đã và đang lựa chọn
Mỗi lần nghĩ về nghề báo tôi càng thấm câu nói chân thành của nhà báo
Hữu Thọ trong buổi giao lưu nghệ thuật với sinh viên báo chí: “Người nào tìm
sự nhàn hạ trong nghề nghiệp thì xin đừng làm báo. Nếu tìm đến với nghề báo vì
thích nổi tiếng hay để kiếm được nhiều tiền thì bạn không có cơ hội trở thành
nhà báo thực sự. Bạn sẽ bị đào thải".