Chương trình xây dựng nông thôn mới tại thành phố hà giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------o0o---------

NGUYỄN THẾ TOÀN

CHƢƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
TẠI THÀNH PHỐ HÀ GIANG

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
----------o0o---------

NGUYỄN THẾ TOÀN

CHƢƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI
TẠI THÀNH PHỐ HÀ GIANG

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHÍ MẠNH HỒNG
XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

HÀ NỘI - 2015


MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC HÌNH .................................................. Error! Bookmark not defined.
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN CỦA CHƢƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT
NAM ............................................................................................................................5
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ......................................................................5
1.2. Cơ sở lý luận của chƣơng trình xây dựng nông thôn mới tại Việt Nam .... Error!
Bookmark not defined.
1.2.1. Một số khái niệm .................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Mục tiêu xây dựng nông thôn mới ......... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Nội dung và các tiêu chí về xây dựng nông thôn mớiError! Bookmark
not defined.
1.2.4. Những nguyên tắc xây dựng nông thôn mớiError!

Bookmark

not

defined.

Sáu nguyên tắc thực hiện Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông
thôn mới ............................................................ Error! Bookmark not defined.
1.3. Kinh nghiệm triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới ở một số địa
phƣơng .................................................................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Kinh nghiệm xây dựng NTM rút ra từ cách làm ở xã Khánh Thành,
huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình ................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Tại xã Thanh Tân, huyện Kiến Xƣơng, tỉnh Thái Bình ................. Error!
Bookmark not defined.
1.3.3. Kinh nghiệm của huyện Mỏ Cày Nam, tỉnh Bến TreError! Bookmark
not defined.
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......... Error! Bookmark not defined.
2.1. Phƣơng pháp luận chung ............................... Error! Bookmark not defined.


2.2. Một số phƣơng pháp cụ thể đƣợc sử dụng trong luận vănError! Bookmark
not defined.
2.2.1. Địa điểm nghiên cứu, khảo sát ............... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu ................. Error! Bookmark not defined.
2.2.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu ...................... Error! Bookmark not defined.
2.2.4. Hệ thống chỉ tiêu sử dụng trong nghiên cứu đề tàiError!

Bookmark

not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CHƢƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN
MỚI TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ GIANG . Error! Bookmark not defined.
3.1. Đặc điểm của khu vực nông thôn ở thành phố Hà GiangError!

Bookmark

not defined.
3.1.1. Điều kiện tự nhiên của thành phố Hà giangError!

Bookmark

not

Bookmark

not

defined.
3.1.2. Điều kiện tự nhiên của ba xã ngoại Thành ;Error!
defined.
3.1.3. Điều kiện kinh tế - xã hội ....................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Thực trạng xây dựng nông thôn mới tại các xã ngoại thành TP Hà Giang
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1.Thực trạng thực hiện chƣơng trình xây dựng NTM (Lập kế kế hoạch
triển khai chƣơng trình giám sát, đánh gia): ..... Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Quá trình triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới ở Hà Giang
.......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Kế t quả thực hiê ̣n đề án chƣơng trình xây dựng nông thôn mới của thành
phố Hà Giang .................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Phân tích hiện trạng nông thôn ở TP. Hà Giang theo 19 tiêu chí ... Error!
Bookmark not defined.
3.3. Đánh giá chung về quá trình xây dựng nông thôn mới tại các xã ở Hà Giang
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.1. Những kết quả tích cực ........................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Những yếu kém, bất cập và nguyên nhânError!
defined.

Bookmark

not


3.2.2. Nguyên nhân ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3.Rút Ra bài học nghiệm thực hiện chƣơng trình xây dựng NTM trên địa
bàn Thành phố Hà Giang . ................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY TIẾN TRÌNH XÂY
DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI THÀNH PHỐ HÀ GIANGError! Bookmark not
defined.
4.1. Đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyên, vân động trong nhân ....... Error!
Bookmark not defined.
4.2. Nâng cao chất lƣợng quy hoạch và quản lý quy hoạch nông thôn ........ Error!
Bookmark not defined.
4.3. Đầu tƣ xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn ................. Error!
Bookmark not defined.
4.4. Đẩy mạnh phát triển y tế, giáo dục, văn hóa, xã hội, môi trƣờng an ninh quốc
phòng..................................................................... Error! Bookmark not defined.
4.5. Củng cố, đổi mới các hình thức tổ chức sản xuấtError!

Bookmark

not

defined.
4.6. Giải pháp về vốn ............................................ Error! Bookmark not defined.
4.7. Giải pháp đẩy mạnh thực hiện chƣơng trình xây dựng nông thôn mới ...........118
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................................7


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sau gần 30 năm đổi mới, nông nghiệp Việt Nam đã có sự phát triển vƣợt bậc,
giúp cho Việt Nam từ chỗ là một quốc gia nhập khẩu về lƣơng thực đã vƣơn lên
thành một trong những nƣớc xuất khẩu hàng đầu về lúa, gạo và một số mặt hàng
nông sản khác. Sự tăng trƣởng khá ổn định của nông nghiệp trong suốt một thời kỳ
dài đã góp một phần quan trọng vào thành tựu tăng trƣởng chung của cả nền kinh tế.
Tỷ lệ nghèo đói ở khu vực nông thôn giảm nhanh, mức sống chung của đông đảo
nông dân đƣợc cải thiện. Đời sống kinh tế-xã hội ở nông thôn đã có những chuyển
biến quan trọng theo hƣớng hiện đại.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt đƣợc, trong lĩnh vực phát triển nông
nghiệp và nông thôn vẫn tồn tại nhiều bất cập và hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh nền
kinh tế đang hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế thế giới: chất lƣợng và hiệu quả
tăng trƣởng kinh tế nông nghiệp thấp; sức cạnh tranh quốc tế của các mặt hàng nông sản
Việt Nam hạn chế; phân bổ và sử dụng đất đai còn quá nhiều bất cập; năng lực khoa học
– công nghệ cũng nhƣ chất lƣợng nguồn nhân lực còn thấp. Sự phát triển của khu vực
nông thôn nói chung không đƣợc dựa trên một quy hoạch bài bản; kết cấu hạ tầng nhƣ
giao thông, thủy lợi, trƣờng học, trạm y tế, cấp nƣớc…còn yếu kém; tình trạng ô nhiễm
môi trƣờng đang nhanh chóng gia tăng. Đời sống vật chất, tinh thần của ngƣời nông dân
nhìn chung còn thấp, khoảng cách thu nhập giữa thành thị - nông thôn có xu hƣớng
doãng ra và phân hóa giàu nghèo ngay ở khu vực nông thôn gia tăng…Tất cả những điều
này it nhiều đều có tác động xấu đến sự phát triển bền vững của nông nghiệp, nông thôn
Việt Nam. Trong điều kiện nhƣ vậy, chƣơng trình xây dựng nông thôn mới đƣợc đƣa ra..
Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới là một chƣơng
trình cụ thể hóa Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05 tháng 8 năm 2008 của Ban Chấp
hành Trung ƣơng Đảng Khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Đây là
Chƣơng trình mục tiêu Quốc gia mang tính toàn diện nhằm thúc đẩy sự phát triển

lâu dài, bền vững ở khu vực nông thôn, hƣớng đến mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh,

1


xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”. Chƣơng trình này đã đƣợc triển khai thí
điểm ở các xã thuộc các Tỉnh, Thành khác nhau, trong đó có Hà Giang.
Thành phố Hà Giang là một thành phố gần vùng biên giới, kinh tế còn khó
khăn, dân cƣ sống ở vùng nông thôn sống bằng nghề nông nghiệp là chủ yếu. Toàn
Thành Phố có 3 xã và 5 Phƣờng với mức độ đô thị hóa còn chậm, chủ yếu là diện
tích thuộc khu vực nông thôn. Nghiên cứu vấn đề nông thôn mới ở thành phố cũng
chính là nghiên cứu nông thôn mới tại 3 xã của Thành phố Hà Giang.
3 xã nông thôn ở TP Hà Giang có diện tích đất tự nhiên lớn, thuận lợi cho việc
phát triển kinh tế Tuy nhiên cả 3 xã đều có điểm xuất phát thấp, kinh tế kém phát
triển, thu nhập bình quân đầu ngƣời thấp khoảng 12 triệu đồng/ngƣời/năm so với 24,7
triệu đồng/ ngƣời/năm của khu vực nội thị. Ở đây, có nhiều dân tộc chung sống lâu
đời, trong đó có một số dân tộc ít ngƣời nhƣ: dân tộc Mông, Dân tộc Dao trình độ văn
hóa thấp và không đồng đều; tồn tại nhiều phong tục tập quán lạc hậu.
Chính vì vậy thành phố Hà Giang xem việc triển khai chƣơng trình xây dựng
nông thôn mới ở 3 xã trên là nhu cầu tất yếu và là nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ và
chính quyền thành phố Hà Giang trong giai đoạn hiện nay. Xây dựng nông thôn mới
ở 3 xã vừa nhằm rút ngắn khoảng cách chênh lệch mọi mặt giữa thành thị và nông
thôn, vừa nhằm phát huy thế mạnh của khu vực nông thôn để thúc đẩy sự phát triển
bền vững chung của toàn thành phố.
Tuy vậy, do nhiều lý do, việc triển khai chƣơng trình xây dựng nông thôn mới ở
thành phố Hà Giang vẫn đang gặp nhiều khó khăn. Việc tháo gỡ các khó khăn này, và
triển khai các giải pháp nhằm thúc đầy quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn
thành phố Hà giang đang trở nên bức thiết. Chính vì lý do này, tôi chọn vấn đề
“Chương trình xây dựng nông thôn mới tại Thành phố Hà Giang” làm đề tài nghiên
cứu luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1 Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy
quá trình xây dựng nông thôn mới ở thành Phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang trong
những năm tới.

2


2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu trên cần có những nhiệm vụ nghiên cứu sau
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về vấn đề xây dựng nông thôn mới
tại Việt Nam.
- Đánh giá thực trạng xây dựng nông thôn mới tại 3 xã của thành Phố Hà
Giang, tỉnh Hà Giang;
- Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy quá trìnhh xây dựng nông thôn
mới tại các xã nói trên.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn: quá trình thực hiện chƣơng trình xây
dựng nông thôn mới ở các xã ngoại thành, thành Phố Hà Giang, tỉnh Hà Giang.
- Phạm vi nghiên cứu của luận văn: Nghiên cứu thực tiễn xây dựng nông
thôn mới và các vấn đề liên quan đến xây dựng nông thôn mới tại 3 xã đang thí
điểm chƣơng trình xây dựng nông thôn mới là: Xã Ngọc Đƣờng, xã Phƣơng Thiện ,
xã Phƣơng Độ của thành phố Hà Giang (Nguồn số liệu thu thập phục vụ cho việc
nghiên cứu trong 4 năm từ 2010 đến 2014).
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phƣơng pháp luận chung: Phép biện chứng duy vật đƣợc vận dụng cụ thể,
phù hợp với đối tƣợng nghiên cứu của luận văn
- Một số phƣơng pháp cụ thể đƣợc sử dụng trong luận văn:
- Phƣơng pháp phân tích – tổng hợp

- Phƣơng pháp thống kê miêu tả
- Phƣơng pháp điều tra xã hội học…
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận , danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của
chƣơng trình xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu

3


Chƣơng 3: Thực trạng xây dựng chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trên
địa bàn thành phố Hà Giang
Chƣơng 4: Một số giải pháp nhăm các giải pháp đề xuất đẩy mạnh xây dựng
chƣơng trình nông thôn mới tại Thành Phố Hà Giang

4


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
CỦA CHƢƠNG TRÌNH XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở VIỆT NAM
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Trong ngững năm qua, xây dựng NTM luôn là mối quan tâm lớn của Đảng ,
Nhà nƣớc , đồng thời cũng là sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, các nhà lý luận, nhà
làm chính sách . Mặc dù sự quan tâm ở mức độ khác nhau song đều cùng hƣớng tới
một mục tiêu xây dựng các xã NTM đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới .Lần đầu tiên
trong lịch sử nƣớc ta, việc xây dựng NTM đƣợc đặt ra một cách toàn diện nhất. Chính
vì thế, trong thời gian qua đã có rất nhiều nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà

nƣớc, đã có nhiều đề tài, công trình nghiên cứu về vấn đề nông nghiệp ,nông thôn trong
đó có một số bài báo, sách, ở Việt Nam nói riêng là chủ đề đƣợc nhiều học giả, các nhà
hoạch định chính sách rất quan tâm. Trong số đó có thể kể đến một số công trình
nghiên cứu trực tiếp đến vấn đề xây dựng, phát triển NTM nhƣ:
*Khánh Phƣơng (2013), Xây dựng nông thôn mới của một số quốc gia tiêu biểu
trên thế giới: Ngƣời nông dân ở mỗi quốc gia, mỗi vùng miền đều trải qua quá trình
phát triển, phụ thuộc vào điều kiện loại hình canh tác, bối cảnh lịch sử cũng nhƣ phụ
thuộc vào sự phát triển môi trƣờng sinh thái. Năng suất, sản lƣợng phụ thuộc vào sự
tiến bộ khoa học kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, giáo dục, thông tin, văn hóa của
chính mỗi quốc gia cũng khác nhau. Dù bất cứ hoàn cảnh nào, ngƣời nông dân cũng
đƣợc đánh giá cao, đƣợc tôn trọng.chúng ta hãy khám phá về một số khía cạnh mà
nông thôn mới ứng dụng ở một số quốc gia tiêu biểu trên thế giới nhƣ sau :
- Nông thôn ở nƣớc Hà Lan : Hà Lan đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng kể,
đặc biệt là nông nghiệp cây trồng trong nhà kính và yếu tố thành công này chính là
hạt nhân “ nông thôn mới”ở đây. Tỷ lệ sản suất rau quả, hoa góp phần cung cấp nhu
cầu khổng lồ trên toàn thế giới . Các nhà quản lý và xây dựng hình tƣợng nông thôn
mới ở hà Lan đã rất xuất sắc trong việc nắm bắt các thị trƣờng khác về hoa, cây
cảnh , các sản phẩm vƣờn ƣơm. Bên cạnh hoa tuliplaf loại hoa làm cho Hà Lan trên

5


thế giới, các loại hoa khác nhƣ hoa hồng, hoa cúc, ,hoa cẩm chƣớng cũng là đặc sản
mà hà lan sản xuất trong các “ nhà kính” chiếm tỷ lệ sản xuất hoa trên thế giới . Hệ
thống sản xuất , phân phối của nông dân Hà lan đƣợc tổ chức rất tốt ở tất cả các quy
trình . Việc trồng cây trong nhà kính đại diện cho hình thức nông nghieepjnhaan tạo
thành công.Đây là quá trình nỗ lực sử dụng các kỹ thuật nhƣ trong ống nghiệm tăng
trƣởng, thủy văn, chế ngự khí hậu hoàn toàn chủ động. Đây là loại hình sản xuất có
sự kết hợp của các hoạt động công nghiệp và nông nghiệp.
- Nông Thôn ở nƣớc Pháp: Trồng nho làm rƣợu Vang ; Guy Lautier là một

nhà nông sống ở Puisserguier là một ví dụ điển hình của nông thôn mới của nƣớc Pháp
. Kể từ khi cuộc cách mạng giao thông vận tải vào cuối thế kỷ 19 khu vực này đƣợc
độc quyền dành riêng cho sự phát triển của nho để sản xuất rƣợu Vang. Cây nho đƣợc
trồng trên các vùng đất thấp và ngƣời nông dân phải đối mặt trong những thời điểm ,
khó khăn của họ. Mất thời gian dài , ngƣời nông dân Pháp đã học đƣợc cách thức tự tổ
chức thành hợp tác xã, đoàn thể . Trong mỗi làng đều có hợp tác xã sản xuất, các của
hàng, cửa hiệu bán rƣợu Vang . Vì thế làng thôn quê ở Pháp kha tấp nập và trở nên
đáng yêu, nhu cầu chất lƣợng trên thị trƣờng đòi hỏi cao hơn, yêu cầu vƣợt ra ngoài
biên giới quốc gia, giờ đây nông dân Pháp đã khá thành công ở nhiều lĩnh vực. Hợp tác
xã ở Puisserguier do Guy lautier đứng đầu đổi mới trong việc tái tổ chức cơ cấu, cải
thiện các giống cây trồng và các phƣơng pháp sản xuất rƣợu Vang, giao dịch tiếp thị.
Tất cả những điều này đã làm thay đổi và hiện đại hóa cách thức của ngƣời nông dân.
Nhà sản xuất rƣợu vang của Languedoc- Roussillon này nay đã trở thành các loại rƣợu
Vang tuyệt đỉnh đang đƣợc bán trên toàn thế giới.
- Nông thôn ở nƣớc Mỹ : Ứng dụng công nghệ cao và quản lý tốt ; Hoa Kỳ
là quốc gia có diện tíc đất canh tác lớn cho các hoạt động nông nghiệp . đây là một
nông nghiệp có “ cơ ngơi” lớn và đƣợc “ trang bị cơ giới hóa’ rất tốt năng suất sản
xuất của mỗi ngƣời nông dân ở Mỹ cao nhất thế thế giới . Mỹ là một trong những
quốc gia xuất khẩu hàng đầu các phẩm nông nghiệp trên thế giới . Các nông trang ở
mỹ cũng đa dạng với nhiều quy mô khác nhau. Nhiều nhà nông nuôi trồng các
trang trại của họ nhƣ là một hình thức bán thời gian . Họ là những ngƣời nông dân

6


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Nông nghiệp & PTNT, 2009. Xây nông thôn mới giai đoạn 2010 – 2020 và
các văn bản hướng dẫn thi hành. Hà Nội.
2. Thành ủy, 2010-2015. Nghị quyết đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Giang lần
thứ XVII (nhiệm kỳ 2010 – 2015). Hà Giang.

3. Khánh Phƣơng, 2013, Xây dựng nông thôn mới của một số quốc gia tiêu biểu
trên thế giới. Báo xây dựng.com.vn
4. Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới ở một số nước trên thế giới,
tapchicongsan.org.vn
5. Thông tin về chƣơng trình xây dựng nông thôn mới trên các Webside: Cổng
thông tin điện tử của Chính phủ; Bộ NN&PTNT, UBND tỉnh Hà Giang,…
6. Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Giang, 2009-2011. Niên giám thống kê tỉnh Hà Giang
năm 2009, 2010, 2011. Hà Giang.
7. Ủy ban nhân dân Thành Phố Hà Giang, 2009-2011. Kế hoạch phát triển kinh tế
- xã hội 5 năm giai đoạn 2011 – 2015; các Báo cáo đánh giá tình hình phát
triển kinh tế xã hội năm 2009, 2010; các Báo cáo đánh giá kết quả thực hiện
Chương trình xây dựng nông thôn mới các năm 2009, 2010, 2011; Báo cáo quy
hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội thành phố Hà Giang giai đoạn 2010
– 2020 có tính đến 2030. Hà Giang.

7