Mô hình trợ giúp người khuyết tật vận động tại trung tâm sống độc lập 42 kim mã thượng, ba đình, hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------

PHẠM THỊ HƢƠNG

MÔ HÌNH TRỢ GIÚP NGƢỜI KHUYẾT TẬT
VẬN ĐỘNG TẠI TRUNG TÂM SỐNG ĐỘC LẬP
42 KIM MÃ THƢỢNG, BA ĐÌNH, HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI

HÀ NỘI - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
---------------------------------------------

PHẠM THỊ HƢƠNG

MÔ HÌNH TRỢ GIÚP NGƢỜI KHUYẾT TẬT
VẬN ĐỘNG TẠI TRUNG TÂM SỐNG ĐỘC LẬP
42 KIM MÃ THƢỢNG, BA ĐÌNH, HÀ NỘI

Chuyên ngành công tác xã hội
Mã số: 60 90 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ CÔNG TÁC XÃ HỘI

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS. Phạm Hữu Nghị

HÀ NỘI - 2015


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM KẾT
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................... ii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 3
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA NGHIÊN CỨU
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Các khái niệm công cụ.......................................................Error! Bookmark not defined.
1.2 Lý thuyết ứng dụng trong nghiên cứu ....... Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Lý thuyết hệ thống sinh thái .................. Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Lý thuyết nhu cầu .................................. Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Lý thuyết trao quyền ............................. Error! Bookmark not defined.
1.2.4. Lý thuyết trị liệu nhận thức - thay đổi hành vi .... Error! Bookmark not
defined.
1.3. Đặc điểm của ngƣời khuyết tật vận động ......................Error! Bookmark not defined.
1.4. Đặc điểm của Trung tâm Sống độc lập ..........................Error! Bookmark not defined.
1.4.1. Nguyên tắc hoạt động của một Trung tâm Sống độc lập ............... Error!
Bookmark not defined.
1.4.2. Mục đích và mục tiêu của Trung tâm Sống độc lập .. Error! Bookmark
not defined.
1.4.3. Đối tƣợng phục vụ của Trung tâm Sống độc lập . Error! Bookmark not
defined.
1.4.4. Tổ chức nhân sự và ngân sách hoạt động ............ Error! Bookmark not
defined.

CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG MÔ HÌNH TRỢ GIÚP NGƢỜI KHUYẾT
TẬT VẬN ĐỘNG TẠI TRUNG TÂM SỐNG ĐỘC LẬP . Error! Bookmark
not defined.
2.1. Nhu cầu của ngƣời khuyết tật vận động.........................Error! Bookmark not defined.
2.2. Tham vấn đồng cảnh..........................................................Error! Bookmark not defined.
2.2.1 Tìm hiểu chung về tham vấn đồng cảnh Error! Bookmark not defined.
2.2.2 Kết quả ................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.3 Khó khăn ................................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.4 Vận dụng tham vấn đồng cảnh trong việc trợ giúp tâm lý cho ngƣời
khuyết tật vận động ......................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. Chƣơng trình Sống độc lập ..............................................Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Tìm hiểu chung về Chƣơng trình Sống độc lập( viết tắt là ILP) ... Error!
Bookmark not defined.
2.3.2. Kết quả ................................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Vận dụng chƣơng trình Sống độc lập trong việc nâng cao nhận thức
của ngƣời khuyết tật vận động. ....................... Error! Bookmark not defined.
2.4. Ngƣời hỗ trợ cá nhân.........................................................Error! Bookmark not defined.
2.4.1. Quy định về Ngƣời hỗ trợ cá nhân của Trung tâm Sống độc lập .. Error!
Bookmark not defined.
2.4.2. Quy định về ngƣời khuyết tật và gia đình khi sử dụng dịch vụ ngƣời
hỗ trợ cá nhân .................................................. Error! Bookmark not defined.
2.4.3. Kết quả của các khóa tập huấn hoạt động trợ giúp cá nhân........... Error!
Bookmark not defined.
2.4.4. Cách nhìn nhận của xã hội đối với ngƣời hỗ trợ cá nhân ( PA) .... Error!
Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3. ỨNG DỤNG CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA TRUNG TÂM SỐNG
ĐỘC LẬP VÀO TRỢ GIÚP NGƢỜI KHUYẾT TẬT VẬN ĐỘNG.VAI

TRÒ CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI MÔ HÌNH TRUNG
TÂM SỐNG ĐỘC LẬP .................................. Error! Bookmark not defined.
3.1. Trƣờng hợp - Hồ sơ thâ
n chủ...........................................Error! Bookmark not defined.
3.2. Ứng dụng ho
ạt động trợ giúp của Trung tâm Sống đôc lập vào trợ giúp chị Nguyễn
Thị H ( tiến trì nh4 giai đoạ)n...................................................Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Giai đoạn 1: Hoạt động ngƣời trợ giúp cá nhân trong việc tiếp cận thân
chủ và phát hiện vấn đề ................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2.Giai đoạn 2: Hoạt động mgƣời hỗ trợ cá nhân trong việc đánh giá và lập
kế hoạch giúp đỡ: ............................................ Error! Bookmark not defined.
3.2.3.Giai đoạn 3: Hoạt động tham vấn đồng cảnh và chƣơng trình ILP trong
trợ giúp chị H .................................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.4. Giai đoạn 4: Lƣợng giá và kết thúc ....... Error! Bookmark not defined.
3.3. Vai trò của công tác xã hội với mô hình Trung tâm Sống độc lập ...........Error!
Bookmark not defined.
3.3.1. Vai trò điều phối.................................... Error! Bookmark not defined.
3.3.2. Vai trò kết nối các nguồn lực ................ Error! Bookmark not defined.
3.3.3. Vai trò hỗ trợ ngƣời khuyết tật vận động hòa nhập cộng đồng ..... Error!
Bookmark not defined.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 4
PHỤ LỤC ........................................................ Error! Bookmark not defined.
ĐỀ CƢƠNG PHỎNG VẤN SÂU


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho phép tôi đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới tập thể
thầy cô giáo Khoa Xã hội học - Trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân
văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình dạy dỗ và truyền đạt cho tôi những

kiến thức, kinh nghiệm, cũng nhƣ lòng yêu mến, tâm huyết với nghề nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Phạm Hữu Nghị ngƣời đã hƣớng dẫn và
chỉ bảo cho tôi rất tận tình trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Nhờ có sự chỉ
bảo giúp đỡ của thầy, tôi đã có đƣợc nhiều kinh nghiệm quý báu trong việc
triển khai và thực hiện đề tài nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn tập thể lớp CH - CTXH2 - K2012 đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi để tôi có thể hoàn thành tốt công trình nghiên cứu này.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo, các hội viên, các
PA, gia đình, bạn bè, ngƣời thân của các hội viên trong Trung tâm Sống độc
lập đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện nghiên cứu.
Dù đã rất cố gắng và tâm huyết với đề tài nhƣng do kiến thức của bản
thân về lĩnh vực nghiên cứu chƣa thực sự chuyên sâu, thời gian nghiên cứu
còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận
đƣợc các đánh giá, góp ý của các thầy cô giáo để luận văn của tôi đƣợc hoàn
chỉnh và có chất lƣợng hơn.
Hà Nội, ngày tháng năm
Học viên thực hiện luận văn

Phạm Thị Hƣơng


LỜI CAM KẾT
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi.
Các tài liệu, trích dẫn, kết quả nêu trong đề tài khóa luận tốt nghiệp đều có
nguồn gốc rõ ràng và trung thực, chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về sự cam kết này.
Hà Nội, ngày tháng năm
Học viên thực hiện luận văn

Phạm Thị Hƣơng


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CTXH

: Công tác xã hội

ILP

: Chƣơng trình Sống độc lập

NKT

: Ngƣời khuyết tật

NKTVĐ

: Ngƣời khuyết tật vận động

NVCTXH

: Nhân viên công tác xã hội

PA

: Ngƣời hỗ trợ cá nhân

TTSĐL

: Trung tâm Sống độc lập

TVĐC

: Tham vấn đồng cảnh

TVV

: Tham vấn viên

i


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ BẢNG BIỂU
Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức của Trung tâm Sống độc lập .. Error! Bookmark not
defined.
Bảng 1: Mức độ về sự hài lòng của các thành viên khi tham gia tham vấn đồng cảnh
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 2: Đánh giá về những kinh nghiệm mà các thành viên có đƣợc .... Error!
Bookmark not defined.
khi tham gia chƣơng trình tham vấn đồng cảnh............. Error! Bookmark not
defined.
Bảng 3: So sánh dịch vụ hỗ trợ cá nhân với dịch chăm sóc thông thƣờng...... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 4: So sánh ngƣời hỗ trợ cá nhân với tình nguyện viên Error! Bookmark
not defined.
Bảng 5: Mức độ về sự hài lòng của ngƣời khuyết tật và gia đình ngƣời khuyết
tật với dịch vụ ngƣời hỗ trợ cá nhân ............... Error! Bookmark not defined.
Bảng 6: Trình độ học vấn của PA trong Trung tâm Sống độc lập........... Error!
Bookmark not defined.

Bảng 7: Lí do các PA tham gia vào công việc hỗ trợ ngƣời khuyết tật ... Error!
Bookmark not defined.
Bảng 8: Lƣợng giá về tiến trình trợ giúp thân chủ ......... Error! Bookmark not
defined.

ii


iii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Một trong những vấn đề xã hội đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nhất, đó là vấn
đề ngƣời khuyết tật (NKT). Ở bất kỳ quốc gia nào dù phát triển, đang phát triển,
kém phát triển đều cùng có chung về vấn đề NKT. Điều này chứng tỏ số lƣợng
ngƣời khuyết tật chiếm một phần không nhỏ trong xã hội và chúng ta không thể
phủ nhận đƣợc vai trò của NKT trong cộng đồng. Ngƣời khuyết tật tồn tại nhƣ một
yếu tố khách quan và trên thực tế họ cũng có những đóng góp tích cực cho sự phát
triển chung của toàn xã hội.
Hiện nay ở Việt Nam, theo Báo cáo của Ban Điều phối các hoạt động trợ
giúp ngƣời khuyết tật và kết quả điều tra mức sống hộ gia đình (2006) và tổng điều
tra dân số và nhà ở (2009), hiện có khoảng 6,3% dân số Việt Nam là ngƣời khuyết
tật. Trong tổng số ngƣời khuyết tật đó thì theo kết quả điều tra thực trạng tình hình
thực hiện pháp luật về ngƣời khuyết tật ở nƣớc ta năm 2008 do Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội tiến hành thì tỷ lệ phần trăm dạng tật khuyết tật vận động
là 29,41%. Khác với các dạng khuyết tật khác thì ngƣời khuyết tật vận động không
bị hạn chế về vấn đề nhận thức mà vấn đề của họ là khó khăn trong việc di chuyển.
Vấn đề đƣợc đặt ra ở đây là xã hội đã có những hoạt động trợ giúp nào để hỗ trợ
ngƣời khuyết tật và giúp họ hòa nhập cuộc sống?.
Đáp ứng mong muốn của ngƣời khuyết tật Đảng và Nhà nƣớc ta đã có rất nhiều

chính sách để hỗ trợ ngƣời khuyết tật trong cuộc sống. Bên cạnh sự tham gia của
Nhà nƣớc trong vấn đề ngƣời khuyết tật thì có một số hoạt động của các tổ chức
phi chính phủ hỗ trợ ngƣời khuyết tật. Trung tâm Sống độc lập là một trong những
mô hình trợ giúp ngƣời khuyết tật có hiệu quả. Tại đây ngƣời khuyết tật có đƣợc
nhận thức đúng hơn về khả năng của mình. Khuyết tật không có nghĩa là mất đi tất
cả điều quan trọng là chúng ta có nhìn và nhận ra đƣợc điểm mạnh của mình và
vận dụng điểm mạnh đó nhƣ thế nào? Các

4


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Các tài liệu:
1. Ban điều phối các hoạt động hỗ trợ ngƣời khuyết tật tại Việt Nam (2013),
Báo cáo năm 2013 về hoạt động trợ giúp ngƣời khuyết tật tại Việt Nam.
2. Báo cáo về ngƣời khuyết tật Việt Nam do Viện nghiên cứu phát triển xã hội
tiến hành tại Thái Bình, Quảng Nam, Đà Nẵng và Đồng Nai dƣới sự tài trợ của
Qũy Ford, thực hiện năm 2006.
3. Công ƣớc quốc tế về quyền của ngƣời khuyết tật, 2006
4. Hà Thị Thƣ (2010), “ Công tác xã hội với Ngƣời khuyết tật” Nxb Lao độngXã hội.
5. Lê Văn Phú (2004) nhập môn công tác xã hội, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
6. Luật ngƣời khuyết tật, năm 2010.
7. Nguyễn Công Khanh (2000), Tâm lý trị liệu, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia
Hà Nội.
8. Nguyễn Hiệp Thƣơng (2012), Tập bài giảng nhập môn công tác xã hội với
ngƣời khuyết tật, Đại học Sƣ phạm Hà Nội.
9. Nguyễn Thị Hà (2014), Giáo trình công tác xã hội với ngƣời khuyết tật.
10. Nguyễn Thị Hồng Nga, Giáo trình “Hành vi con người và môi trường xã hội”
- Nhà xuất bản Lao động - Xã hội, năm 2008
11. Mai Kim Thanh (2008), bài giảng; Công tác xã hội cá nhân, Đại học Khoa học

Xã hội và Nhân Văn.
12. Những điều các PA cần ghi nhớ (tài liệu dành cho khóa tập huấn PA tại Trung
tâm Sống độc lập Hà Nội).
13. Nguyễn Công Khanh, (2000) tâm lý trị liệu, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội
14. Ngƣời Khuyết tật ở Việt Nam: Một số kết quả chủ yếu từ Tổng điều tra dân số
và Nhà ở Việt Nam 2009 (2011), UNFPA

5


15. Phạm Huy Dũng “ Bài giảng công tác xã hội” ( Lý thuyết và thực hành công
tác xã hội trực tiếp, Nxb Đại học Sƣ phạm)
16. Tạp chí Nắng Xuân (2009), Bản tin nội bộ của hội ngƣời khuyết tật thành phố
Hà Nội, số 5.
17. Tạp chí Phục hồi chức năng (1979), Chƣơng trình sống độc lập, số 22.
18. Từ điển Tiếng Việt,(Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1988).
19. Trần Đình Tuấn, 2010, CTXH lý thuyết và thực hành, Nhà xuất bản Đại học
Quốc gia Hà Nội.
20. Trần Thị Minh Đức (Chủ biên) (1995), Tâm lý học xã hội, Nhà xuất bản Giáo
dục, Hà Nội.
21. Giáo trình công tác xã hội cá nhân và gia đình, Nhà xuất bản Lao Động - Xã
hội - 2011
22. Giáo trình phƣơng pháp nghiên cứu xã hội học, NXB Đại Học Quốc Gia Hà
Nội - 2001
Tài liệu nƣớc ngoài:
23. Bradford W. Sheafor/Charles R. Horejsi (2008), Techniques and Guidelines
for Social Work Practice, University of Montana, p.396.
24. Barker, L., Altman, M., Youngdahl, A., Dimensions in Peer Counseling:
Observations from the National Evaluation ofIndependent Living Centers.
Berkeley, CA: Berkeley Planning Associates, 1987.

26. DeJong, G., The Movement for Independent Living: Origins, Ideology, and
Implications for Disability Research. Boston, MA: Medical Rehabilitation Institute
Tufts-New England Medical Center, 1978.
27. DeJong, G., The Movement for Independent Living: Origins, Ideology and
Implications for Disability Research. East Lansing, MI: University Centers for
International Rehabilitation, USN Michigan State University, 1979.

6


28. DeJong, G., "Defining and Implementing the Independent Living Concept". In
N. Crew, I. Zola and Associates, Independent Living for Physically Disabled
People. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers, 1983.
29 . Hillmann, Anne & al, 2013, Disability and social
30. Kailes, J.M., Weil, M., "People with Physical Disabilities and the Independent
Living Model". In M. Weil, J. Karls, Case Managementin Human Service Practice
San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers, 1985.
31. Kailes, J .M., "Establishing an Effective Advocacy Program". Playa Del Rey,
CA: 1987.
32. Olivier Mike (2013), Social Model of Disability.
33. PSSGuide(2009) social support individuals, thinking, methods and tools, in an
approach of social services close Relandeau author, Nathalie Cherubini, Claudie
Didier Sevet and Lafreniere produced by social services, livelihood and education
unit, Department of Natural Resources techniques, Luxembourg, Handicap
International.
34. Payne Malcolm, Moderm social work theory (2005), Lyceum Books, INC
5758 S. blackstone Aventure, Chicago.
35. The history of independent living by Gina McDonald and Mike Oxford
Các website
36.

/>
dong-xa-hoi-va-hoa-nhap-cong-dong/122/5276217.epi
37. />1&mode=detail&document_id=96045
38.
39. />40. />41. />42. dicap international.fr/fileadmin
7