Hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi cục thuế huyện thanh ba tỉnh phú thọ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (578.89 KB, 20 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN QUỐC TOẢN
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI
CHI CỤC THUẾ HUYỆN THANH BA TỈNH PHÚ THỌ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành : Quản lý kinh tế
THÁI NGUYÊN - 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––––––
NGUYỄN QUỐC TOẢN
HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI
CHI CỤC THUẾ HUYỆN THANH BA TỈNH PHÚ THỌ
Chuyên ngành : Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS VŨ THỊ BẠCH TUYẾT
THÁI NGUYÊN - 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan
Những nội dung trong Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của
PGS.TS Vũ Thị Bạch Tuyết.
Mọi tham khảo dùng trong Luận văn đều được trích nguồn gốc rõ ràng.
Các nội dung trong nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và
chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 9 tháng 11 năm 2013
Tác giả luận văn
Nguyễn Quốc Toản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian thực hiện đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với
doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Chi cục thuế Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ”, tác giả đã
tích lũy được một số kinh nghiệm bổ ích, ứng dụng các kiến thức đã học ở trường
vào thực tế. Để hoàn thành được Đề tài này tác giả đã được sự hướng dẫn, giúp đỡ
nhiệt tình của các thầy cô giáo khoa Quản lý kinh tế Trường Đại học Kinh tế và
Quản trị kinh doanh Thái Nguyên.
Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Vũ Thị Bạch Tuyết, cùng các thầy
cô giáo trong khoa Quản lý kinh tế đã tận tâm giúp đỡ trong suốt thời gian học tập
cũng như trong quá trình thực hiện luận văn.
Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và các đồng nghiệp tại Chi
cục thuế Thanh Ba tỉnh Phú Thọ và các bạn bè khác đã giúp đỡ trong quá trình thực
hiện luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng năm 2013
Tác giả
Nguyễn Quốc Toản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ............................................................................................................... i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii
Mục lục...................................................................................................................... iii
Danh mục các ký hiệu chữ viết tắt ............................................................................. vi
Danh mục các bảng ...................................................................................................vii
Danh mục các hình .................................................................................................. viii
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................................. 2
2.1. Mục tiêu chung ...................................................................................................... 2
2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................................. 2
3.1. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................ 2
3.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 3
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài và đóng góp mới của đề tài ........................................... 3
4.1. Ý nghĩa khoa học ................................................................................................... 3
4.2. Đóng góp mới của đề tài ........................................................................................ 3
5. Bố cục của Luận văn ................................................................................................ 4
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI
VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ................................................................... 5
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................. 5
1.1.1.
ơ
............................................. 5
1.1.2. Lý luận chung về thuế......................................................................................... 6
1.1.3. Lý luận về quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................. 20
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp
nhỏ và vừa ................................................................................................................ 34
1.1.5. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý thuế đối với DNNVV .............................. 37
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
iv
1.2. Kinh nghiệm quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ở một số chi cục
thuế và bài học cho huyện Thanh Ba .......................................................................... 38
1.2.1. Công tác quản lý thuế đối với DNN và vừa ở một số chi cục thuế ................... 38
1.2.2. Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho công tác quản lý thuế đối với doanh
nghiệp nhỏ và vừa ở
Thanh Ba......................................................................... 44
1.3. Định hướng của nhà nước về quản lý thuế đối với DN nhỏ và vừa....................... 45
Chƣơng 2: PHƢƠ
.......................................... 46
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ........................................................................................ 47
2.2. Phương pháp nghiên cứu đề tài ............................................................................ 47
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ........................................................................ 47
2.2.2. Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin.......................................................... 47
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin....................................................................... 48
2.2.4. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo ............................................................. 50
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................... 50
2.3.1. Các chỉ tiêu phản ánh quy mô doanh nghiệp trên địa bàn .................................. 51
2.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả kinh doanh và chấp hành Luật thuế của
doanh nghiệp ............................................................................................................. 51
2.3.3. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả quản lý thu thuế của Chi cục Thuế ................. 51
2.4. Khung phân tích .................................................................................................. 52
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI
DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI HUYỆN THANH BA ............................. 54
3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Thanh Ba ............................................ 54
3.1.1.
điều kiện tự nhiên ............................................................................. 54
-
Thanh Ba ....................................................... 58
3.1.3. Đặc điểm các DN nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Thanh Ba .............................. 59
3.2. Thực trạng hoạt động của Chi cục Thuế huyện Thanh Ba .................................... 60
3.2.1. Vị trí, chức năng ............................................................................................... 60
3.2.2. Nhiệm vụ quyền hạn ......................................................................................... 60
Thanh Ba ....................... 60
3.2.4. Mô hình tổ chức gắn với công tác quản lý thuế đối với DNNVV ...................... 62
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
v
3.3. Thực trạng quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2010 2012 tại Chi cục Thuế huyện Thanh Ba .................................................................... 62
3.3.1.
2010 – 2012 ................................................ 62
3.3.2. Kết quả thực hiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
tại huyện Thanh Ba ................................................................................................... 63
3.4. Đánh giá tình hình quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi
cục thuế huyện Thanh Ba .......................................................................................... 75
3.4.1. Những Ưu điểm quản lý thuế ở huyện Thanh Ba ........................................... 75
3.4.2. Những mặt còn hạn chế, nhược điểm ............................................................. 81
3.4.3. Một số nguyên nhân làm hạn chế công tác quản lý thuế đối với các doanh
nghiệp NVV tại huyện Thanh Ba .............................................................................. 82
Chƣơng 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI
DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TẠI HUYỆN THANH BA .......................... 86
4.1. Quan điểm, mục tiêu quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
huyện Thanh Ba ........................................................................................................ 86
4.1.1. Quan điểm ....................................................................................................... 86
4.1.2. Mục tiêu quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Thanh
Ba trong thời gian tới ................................................................................................ 87
4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
huyện Thanh Ba trong thời gian tới .......................................................................... 88
4.2.1. Cơ sở đưa ra giải pháp .................................................................................... 88
4.2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý thuế đối với các doanh
nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Thanh Ba trong thời gian tới....................................... 89
4.3. Kiến nghị để thực hiện các giải pháp đề ra ...................................................... 102
4.3.1. Đối với Nhà nước .......................................................................................... 102
4.3.2. Đối với Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Cục thuế Phú Thọ ........................... 103
4.3.3. Đối với Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện Thanh Ba ................................. 106
4.4. Dự kiến kết quả đạt được khi thực hiện giải pháp ........................................... 106
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 109
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 111
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
DN
: Doanh nghiệp
DNNVV
: Doanh nghiệp nhỏ và vừa
VND
: Đồng Việt Nam
USD
: Đô la Mỹ
ĐKKD
: Đăng ký kinh doanh
MST
: Mã số thuế
MSDN
: Mã số doanh nghiệp
NVV
: Nhỏ và vừa
NXB
: Nhà xuất bản
NNT
: Người nộp thuế
NSNN
: Ngân sách nhà nước
TNHH
: Trách nhiệm hữu hạn
GDP
: Tổng sản phẩm quốc nội
TP
: Thành phố
TS
: Tiến sỹ
TKTN
: Tự khai tự nộp
UBND
: Ủy ban nhân dân
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy mô tổng nguồn vốn ............................ 5
Bảng 1.2. Tình hình quản lý các doanh nghiệp NVV phân theo loại hình doanh
nghiệp giai đoạn năm 2010 - 2012 ..........................................................39
Bảng 1.3. Kết quả thu ngân sách của Chi cục Thuế Việt Trì
2010 - 2012 ..............................................................................................39
Bảng 1.4. Kế hoạch và kết quả thu NSNN từ các DNNVV giai đoạn 2010 - 2012 ......40
Doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
1.5
Hạ Hòa
2010 - 2012 ......................................................42
Bảng 3.1. Số lượng và quy mô mỏ quặng trên địa bàn Thanh Ba ................................56
Bảng 3.2. Một số chỉ tiêu kinh tế cơ bản của huyện từ năm 2009 - 2012 .....................58
Bảng 3.3. Tình hình vốn đăng ký và sử dụng lao động của doanh nghiệp giai
đoạn 2010 - 2012 .....................................................................................59
Bảng 3.4. Kết quả thu ngân sách của Chi cục Thuế Thanh Ba gi
2010 – 2012 .............................................................................................62
Bảng 3.5
Nhỏ và vừa giai đoạn 2010 - 2012 .......63
Bảng 3.6. Tình hình doanh thu, lợi nhuận và thuế phát sinh của doanh nghiệp
Nhỏ và vừa tại Thanh Ba giai đoạn 2010 - 2012 ....................................64
Bảng 3.7. Tình hình nộp hồ sơ
nhỏ và vừa
quyết toán
2010 - 2012 ..........................................................65
Bảng 3.8. Kết quả thu nộp thuế của
2010 - 2012 ..............................................................................................67
Bảng 3.9. Tình hình nợ thuế của doanh nghiệp nhỏ và vừa huyện Thanh Ba giai
đoạn 2010 – 2012.....................................................................................69
Bảng 3.10. Tình hình thực hiện kế hoạch kiểm tra doanh nghiệp Nhỏ và vừa
giai đoạn 2010 - 2012 ..............................................................................70
Bảng 3.11. Kết quả kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp Nhỏ và vừa giai đoạn
2010 - 2012 ..............................................................................................70
Bảng 3.12. Số lượng hoàn thuế giai đoạn 2010-2012 ...............................................72
Bảng 3.13. Công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế tại Chi cục Thuế
Thanh Ba giai đoạn năm 2010 - 2012.....................................................74
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
viii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1. Biểu đồ tình hình nộp thuế của doanh nghiệp NVV giai đoạn 2010 - 2012 .....68
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Lịch sử phát triển của xã hội loài người đã chứng minh rằng, thuế ra đời là một
tất yếu khách quan, gắn liền với sự ra đời, tồn tại và phát triển của nhà nước. Để duy trì
sự tồn tại của mình, nhà nước cần có những nguồn tài chính để chi tiêu, trước hết là chi
cho việc duy trì và củng cố bộ máy cai trị từ trung ương đến địa phương, thuộc phạm vi
lãnh thổ mà nhà nước đó đang cai quản; chi cho các công việc ban đầu thuộc chức
năng của nhà nước như: quốc phòng, an ninh; chi cho xây dựng và phát triển các cơ sở
hạ tầng; chi cho các vấn đề về phúc lợi công cộng, về sự nghiệp, về xã hội trước mắt và
lâu dài. Trong quản lý thuế, Nhà nước cần phải luôn phải đổi mới hoàn thiện chính
sách, pháp luật thuế để một mặt đảm bảo nguồn thu, mặt khác động viên sự đóng góp
của toàn dân trong việc tạo ra nguồn lực tài chính đủ mạnh để phát triển kinh tế, xây
dựng đất nước.
Ở Việt Nam, số thu từ thuế, phí lệ phí hàng năm chiếm khoảng 90% tổng thu
ngân sách nhà nước. Nếu so sánh với GDP thì tỷ trọng thuế huy động bằng 26,3%
GDP (trừ dầu thô còn khoảng 21,6% GDP) trong giai đoạn 2008 - 2012. Qua nhiều
năm cải cách và từng bước hiện đại hoá ngành thuế, đã hình thành được một hệ thống
chính sách thuế bao quát được hầu hết nguồn thu của đất nước và luôn được sửa đổi bổ
sung kịp thời với tình hình phát triển kinh tế - xã hội. Thuế là công cụ quan trọng để
Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế, khuyến khích xuất khẩu, khuyến khích đầu tư,
phát triển sản xuất kinh doanh và hội nhập kinh tế quốc tế. Nguồn thu thuế nội địa có
sự đóng góp đáng kể từ khu vực kinh tế ngoài quốc doanh với cơ cấu chủ yếu là doanh
nghiệp nhỏ và vừa, bảo đảm nhiệm vụ thu chi ngân sách nhà nước. Đặc biệt trong thời
gian vừa qua tác động của suy giảm kinh tế, những khó khăn về vốn và tiêu thụ sản
phẩm làm ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản suất kinh doanh của DNNVV đã làm ảnh
hưởng đến kết quả thu ngân sách.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa có vị trí quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội,
có số lượng chiếm khoảng 97% tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập, là khu vực
doanh nghiệp có vai trò rất quan trọng trong tạo việc làm, tăng thu nhập cho người
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
2
lao động, huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, do nhiều
nguyên nhân khác nhau, doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng thuộc đối tượ
ý thuế.
Xuất phát từ việc nghiên cứu các văn bản chính sách, tài liệu nghiên cứu về việc
quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể áp dụng việc hoàn thiện quản lý
thuế tại địa bàn; kết hợp với thực tế công tác quản lý thuế của Chi cục thuế Thanh Ba
với đối tượng là doanh nghiệp nhỏ và vừa, em đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Hoàn
thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại chi cục thuế huyện
Thanh Ba Tỉnh Phú Thọ”.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích, đánh giá tình hình thực hiện các luật thuế đối
với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Thanh Ba tỉnh Phú Thọ; thực hiện yêu cầu đảm
bảo thu đúng, đủ theo quy định của luật quản lý thuế, nuôi dưỡng nguồn thu, nâng cao
tính tuân thủ pháp luật thuế, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý
thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Thanh Ba.
2.2. Mục tiêu cụ thể
Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý thuế đối với doanh
nghiệp nhỏ và vừa.
Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại
huyện Thanh Ba, kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân.
Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thuế đối với Doanh nghiệp nhỏ và
vừa tại huyện Thanh Ba tỉnh Phú Thọ thời gian qua.
Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp
nhỏ và vừa tại huyện Thanh Ba trong thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
3
Nghiên cứu các vấn đề liên quan đến công tác tổ chức quản lý thuế tại Chi cục
Thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
ý
của Nhà nước.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu về công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
trên địa bàn huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Sử dụng dữ liệu
thuế tại huyện Thanh Ba giai đoạn từ 2010 - 2012. Số liệu thu thập đến
tháng 11 năm 2013, kiến nghị biện pháp hoàn thiện hoàn thiện công tác quản ly thuế
trên địa bàn đến năm 2020.
4. Ý nghĩa khoa học của đề tài và đóng góp mới của đề tài
4.1. Ý nghĩa khoa học
Trên cơ sở nghiên cứu khoa học, hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực
tiễn, luận văn có những đóng góp sau:
- Trên cơ sở chủ trương, đường lối, quan điểm, pháp luật của Đảng và Nhà nước
về thuế, luận văn nêu bật vai trò quan trọng của thuế và quản lý thu thuế đối với doanh
nghiệp nhỏ và vừa trong phát triển kinh tế - xã hội.
- Luận văn là tài liệu khoa học có ý nghĩa thiết thực cho công tác quản lý thuế
đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt hiệu quả cao.
- Từ những nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm tại huyện Thanh Ba và của các
huyện trong tỉnh về quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, rút ra những bài học
kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ở
các địa phương khác trong thời gian tới.
4.2. Đóng góp mới của đề tài
- Đã có một số nghi
ý thuế trên địa bàn một số huyện,
tỉnh như: Luận văn Thạc sĩ kinh tế của tác giả Phạm Hồng Thắng , Đại học kinh tế
Huế với đề tài “Hoàn thiện quản lý thu thuế đối với các doanh nghịêp NVV tại chi cục
thuế Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình”. Luận văn thạc sĩ kinh tế của Tác giả Nguyễn
Ngọc Hanh trường Đại học kinh tế và QTKD Thái Nguyên với đề tài” Quản lý thuế đối
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
4
với DNNVV tại Thành Phố Việt Trì” Tuy nhiên, các đề tài nghiên cứu trong những
năm trước đây, với điều kiện kinh kinh tế chưa có nhiều đổi mới như hiện nay, hơn nữa
nghiên cứu trong bối cảnh thực trạng các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên các địa bàn
khác với huyện Thanh Ba.
- Đề tài làm rõ thêm một số nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế : Yếu tố kinh
tế, Thể chế chính sách, Quản lý hóa đơn, sự phối hợp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân
- Đề tài làm rõ hơn khái niệm “quản lý thuế ” và “ quản lý thu thuế”, đặc trưng
của Doanh nghiệp nhỏ và và vừa trong điều kiện kinh tế thị trường, những yêu cầu cần
đổi mới đối với quản lý thuế.
- Đề tài nhấn mạnh những quan điểm tác giả sau khi nghiên cứu vấn đề lý luận
và thực tiễn.
- Đề tài khảo sát thực trạng côn
luận, vận dụng vào thực tiễn, luận văn đề xuất một số
phương hướng và giải pháp, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế của cơ quan thuế
nói chung và đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại huyện Thanh Ba và các địa
phương khác có điều kiện tương tự trong thời gian tới. Trong đó nêu được những
giải pháp kiến nghị cả 2 phía Người nộp thuế và cơ quan thuế, đề xuất một số định
hướng có tính chất dài hạn, và những nội dung thực tiễn tại địa bàn.
5. Bố cục của Luận văn
Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, được
chia thành 4 chương nội dung chính như sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ
và vừa.
Chƣơng 2: Phương pháp nghiên cứu của
.
Chƣơng 3: Thực trạng công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
tại huyện Thanh Ba.
Chƣơng 4: Các giải pháp hoàn thiện quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và
vừa tại địa bàn huyện Thanh Ba.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ
ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thuế đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa
1.1.1.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo
quy định pháp luật, được chia thành ba cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy định mô
tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương tổng tài sản được xác định trong
bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số lao động bình quân năm (tổng
nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên).
Bảng 1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa theo quy mô tổng nguồn vốn
DN siêu nhỏ
Khu vực
I. Nông,
lâm nghiệp
và thủy sản
II. Công
nghiệp và
xây dựng
III. Thương
mại và dịch
vụ
Số lao động
Doanh nghiệp nhỏ
Tổng nguồn
vốn
10 người
20 tỷ đồng
trở xuống
trở xuống
10 người
20 tỷ đồng
trở xuống
trở xuống
10 người
10 tỷ đồng
trở xuống
trở xuống
Số lao động
Doanh nghiệp vừa
Tổng nguồn
vốn
Số lao động
Từ trên 10
Từ trên 20
Từ trên 200
người đến
tỷ đồng đến
người đến
200 người
100 tỷ đồng
300 người
Từ trên 10
Từ trên 20
Từ trên 200
người đến
tỷ đồng đến
người đến
200 người
100 tỷ đồng
300 người
Từ trên 10
Từ trên 10
Từ trên 50
người đến
tỷ đồng đến
người đến
50 người
50 tỷ đồng
100 người
(Nguồn: Nghị định 56/2009NĐ-CP ngày 30/06/2009)
Qua bảng 1.1. cho thấy, DN thuộc khu vực thương mại và dịch vụ có yêu cầu
về số vốn, số lao động ít hơn so với các doanh nghiệp thuộc khu vực khác.
1.1.1.2. Đặc trưng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
ỏ và vừa
/>
6
- Tính chất sở hữu tư nhân về tư liệu lao động, hoạt động của các DNNVV
mang tính phân tán, qui mô vốn của các DNNVV thường là nhỏ, vốn ít, cơ cấu, phát
triển mang tính tự phát, việc chấp hành chế độ hạch toán kế toán và những qui định của
Nhà nước còn nhiều hạn chế.
- Góp phần khai thác những tiềm năng to lớn của nền kinh tế. Thu hút được vốn
đầu tư từ các đối tượng khác nhau. Tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao
động ở nước ta, tạo nguồn thu cho NSNN.
1.1.1.3. Nội dung quản lý nhà nước về doanh nghiệp nhỏ và vừa
- Quan điểm phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa.
+ Phát triển doanh nghiệp vừa là chiến lược lâu dài, nhất quán và xuyên suốt, là
nhiệm vụ trọng tâm trong chính sách phát triển kinh tế quốc gia.
+ Nhà nước tạo môi trường về pháp luật và các cơ chế chính sách thuận lợi cho
DNNVV.
+ Phát triển DNNVV theo phương châm tích cực, vững chắc về số lượng và đạt
hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường.
+ Hỗ trợ phát triển DNNVV nhằm các mục tiêu quốc gia, mục tiêu phát triển
kinh tế xã hội.
- Mục tiêu phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa:
Đẩy nhanh tốc độ phát triểnvà nâng cao năng lực canh trạnh của doanh nghiệp
nhỏ và vừa, tạo môi trường đầu tư và kinh doanh thuận lợi lành mạnh để các danh
nghiệp NVV đóng góp ngày càng cao vào phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh
tranh quốc gia và hội nhập kinh tế quốc tế, phấn đấu đến 31/12/ 2015 có 600.000
DNNVV đang hoạt động.
1.1.2. Lý luận chung về thuế
1.1.2.1. Khái niệm về thuế
Cho đến nay, trong giới các học giả và trên các sách báo kinh tế thế giới vẫn
chưa có quan điểm thống nhất về khái niệm thuế, bởi lẽ giác độ nghiên cứu có nhiều
khác biệt. Nhìn chung, các nhà kinh tế khi đưa ra khái niệm về thuế mới chỉ nhìn nhận
từ những khía cạnh khác nhau của thuế mà mình muốn khai thác hoặc tìm hiểu, chưa
phản ánh đầy đủ bản chất chung của phạm trù thuế. Chẳng hạn theo các nhà kinh điển
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
7
thì thuế được quan niệm rất đơn giản: "Để duy trì quyền lực công cộng, cần phải có
những sự đóng góp của những người công dân của Nhà nước đó là thuế khoá...". Và
với quan điểm này, thuế chỉ là sự đóng góp của công dân để duy trì quyền lực nhà
nước. Khi những giai cấp không phải là giai cấp cai trị, nghĩ rằng việc bắt buộc nộp
thuế chỉ dùng để bảo vệ quyền lợi cho giai cấp cai trị, thì họ sẽ không coi thuế là nghĩa
vụ công dân và sẽ bằng nhiều cách để tránh thuế và trốn thuế. Quan điểm này đã hỗ trợ
rất nhiều cho các nhà kinh tế có quan điểm xã hội trong việc củng cố lập trường đấu
tranh giai cấp.
Một khái niệm khác về thuế tương đối hoàn thiện được nêu lên trong cuốn sách
"Economics" của hai nhà kinh tế Mỹ, dựa trên cơ sở đối giá như sau: "Thuế là một
khoản chuyển giao bắt buộc bằng tiền (hoặc chuyển giao bằng hàng hoá, dịch vụ) của
các công ty và các hộ gia đình cho chính phủ, mà trong sự trao đổi đó họ không nhận
được trực tiếp hàng hoá, dịch vụ nào cả, khoản nộp đó không phải là tiền phạt mà toà
án tuyên phạt do hành vi vi phạm pháp luật". Trong các quan điểm này, người ta chỉ
nhìn nhận thuế trên giác độ các đối tượng nộp thuế và đối tượng chịu thuế, không nói
đến việc sử dụng tiền thuế để làm gì, chỉ thể hiện việc đánh thuế như là một nghĩa vụ
công dân của các doanh nghiệp và hộ gia đình với đất nước mà mình đang kinh doanh
hoặc đang sinh sống. Các quan điểm này cũng chỉ phù hợp với giai đoạn phát triển của
thuế trong thời đoạn lịch sử nhất định lúc đó.
Trên giác độ phân phối thu nhập thì: Thuế là hình thức phân phối và phân phối
lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân nhằm hình thành các quỹ tiền tệ tập
trung của nhà nước để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng
nhiệm vụ của Nhà nước.
Trên giác độ người nộp thuế thì: Thuế được coi là khoản đóng góp bắt buộc mà
mỗi tổ chức, cá nhân phải có nghĩa vụ đóng góp cho nhà nước theo luật định để đáp
ứng nhu cầu chi tiêu cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ Nhà nước.
Trên giác độ kinh tế học thì: Thuế là một biện pháp đặc biệt, theo đó Nhà nước
sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực từ khu vực tư sang khu
vực công, nhằm thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội của Nhà nước.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
8
Ở nước ta, đến nay cũng chưa có một khái niệm thống nhất về thuế. Theo Từ
điển tiếng Việt thì “Thuế là khoản tiền hay hiện vật mà người dân hoặc các tổ chức
kinh doanh, tuỳ theo tài sản, thu nhập, nghề nghiệp... buộc phải nộp cho nhà nước theo
mức quy định .
Những khái niệm về thuế nêu trên mới nhấn mạnh một chiều theo quan niệm
của từng góc độ khác nhau, nên chưa thật đầy đủ và chính xác được bản chất của thuế.
Đến nay, tuy chưa có một định nghĩa về thuế thống nhất, nhưng các nhà kinh tế đều
nhất trí cho rằng, để làm rõ được bản chất của thuế thì định nghĩa về thuế phải nêu bật
được các khía cạnh sau đây:
- Nội dung kinh tế của thuế được đặc trưng bởi các quan hệ tiền tệ giữa nhà
nước với các pháp nhân và các thể nhân, không mang tính hoàn trả trực tiếp.
- Những mối quan hệ dưới dạng tiền tệ này được nảy sinh một cách khách quan
và có ý nghĩa xã hội đặc biệt, việc chuyển giao thu nhập có tính chất bắt buộc theo
mệnh lệnh của nhà nước.
- Các các pháp nhân và thể nhân chỉ phải nộp cho Nhà nước các khoản thuế đã
được pháp luật quy định;
- Việc sử dụng tiền thuế phải dành cho mục đích chung.
Tuy nhiên, trong tiến trình phát triển xã hội, việc quy định thuế phải được sử
dụng chung cũng là một vấn đề cần xem xét. Có những loại thuế được thu chỉ nhằm
một mục đích định trước và trao cho một số đối tượng quy định.
Trong cuốn Giáo trình thuế của Học viện Tài chính thì: “Thuế là một khoản
đóng góp bắt buộc từ các thể nhân và pháp nhân cho Nhà nước theo mức độ và thời
hạn được pháp luật quy định, nhằm sử dụng cho mục đích công cộng”.
1.1.2.2. Đặc điểm của Thuế
Qua phân tích nguồn gốc của sự ra đời của thuế và khái niệm chung về thuế nêu
trên, có thể khẳng định rằng: Thuế là một công cụ tài chính của Nhà nước, được sử
dụng để hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung nhằm sử dụng cho mục đích công cộng.
Thuế khác với các công cụ tài chính khác như phí, lệ phí, tiền phạt, giá cả … Điều này
thể hiện qua các đặc điểm cơ bản của thuế trong kinh tế thị trường như sau:
- Thuế là một khoản trích nộp bằng tiền
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
9
Theo phương thức đánh thuế trong nền kinh tế thị trường, về nguyên tắc, thuế là
một khoản trích nộp dưới hình thức tiền tệ, khác với hình thức nộp thuế bằng hiện vật
đã tồn tại từ thời xa xưa hoặc khác với chế độ giao nộp sản phẩm trong nền kinh tế phi
thị trường. Nhiều quan điểm cho rằng, đây chính là sự khác biệt cơ bản và đầu tiên của
thuế trong nền kinh tế thị trường và thuế trong các nền kinh tế khác. Chính sự phát triển
của hoạt động trao đổi hàng hoá bằng tiền đã làm cho thuế phát triển, và ngược lại, việc
bắt buộc nộp các khoản thuế bằng tiền đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh
tế thị trường bằng cách đòi hỏi người nộp thuế trong trường hợp không có tiền phải đổi
những tài sản hiện vật của mình ra thành tiền để thanh toán nợ thuế.
Tuy nhiên, hình thức trả thuế bằng hiện vật cũng không hoàn toàn mất đi trong
hệ thống chính sách thuế đương đại. Một số quốc gia vẫn duy trì hình thức này dưới
dạng thanh toán thuế bằng hiện vật với một số hiện vật quý, như khi đào được cổ vật
phải nộp thuế cho nhà nước với một tỷ lệ hiện vật tùy theo quy định cụ thể. Kỹ thuật
này giúp Nhà nước sưu tập được những di sản quốc gia quý giá từ dân chúng để bảo
tồn tập trung những giá trị văn hoá của dân tộc, nhân loại.
- Luôn gắn liền với quyền lực nhà nước
Đặc điểm này thể hiện tính pháp lý tối cao của thuế. Thuế là nghĩa vụ cơ bản
của công dân đã được quy định trong Hiến Pháp - Đạo luật gốc của một quốc gia. Việc
ban hành, sửa đổi, bổ sung, hay bãi bỏ bất kỳ một thứ thuế nào cũng chỉ có một cơ
quan duy nhất có thẩm quyền, đó là Quốc Hội - Cơ quan quyền lực Nhà nước tối cao.
Mặt khác tính quyền lực Nhà nước cũng thể hiện ở chỗ Nhà nước không thể thực hiện
thu thuế một cách tuỳ tiện mà phải dựa trên những cơ sở pháp luật nhất định đã được
xác định trong các văn bản pháp luật do các cơ quan quyền lực Nhà nước ban hành. Ở
các quốc gia, do vai trò quan trọng của thuế đối với việc hình thành quỹ ngân sách Nhà
nước và những ảnh hưởng của nó đối với đời sống kinh tế - xã hội nên thẩm quyền quy
định, sửa đổi, bãi bỏ các Luật thuế đều thuộc cơ quan lập pháp. Ðây là nguyên tắc sớm
được ghi nhận trong pháp luật của các nước. Chẳng hạn ở nước Anh đạo Luật về dân
quyền năm 1688 quy định: cấm mọi sự thu thuế để dùng vào việc chi tiêu của Nhà
nước nếu không được Quốc hội chấp thuận. Ở Pháp, Quốc hội Pháp quy định: bất cứ
một khoản thuế nào nếu không được Quốc hội chấp thuận thì không được áp dụng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
10
Hiến pháp của nước Cộng hòa Pháp năm 1791 quy định Quốc hội Pháp có quyền biểu
quyết và định đoạt các Luật thuế. Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam quy định: “Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến
pháp; làm luật và sửa đổi luật; quyết định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh”.
Đồng thời, Hiến pháp cũng quy định: “Quyền của công dân không tách rời nghĩa vụ
của công dân; Nhà nước bảo đảm các quyền của công dân; công dân phải làm tròn
nghĩa vụ của mình đối với Nhà nước và xã hội; Quyền và nghĩa vụ của công dân do
Hiến pháp và luật quy định”.
Như vậy, theo quan điểm này công dân không có quyền từ chối trả thuế, cũng
không có quyền tự ấn định hay thỏa thuận mức đóng góp của mình, mà chỉ có quyền
chấp hành. Trường hợp đối tượng nộp thuế nào cố tình không chấp hành sẽ bị cơ quan
nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật để buộc họ phải
làm tròn nghĩa vụ nộp thuế của mình theo luật định.
Đây là đặc trưng cơ bản nhất của thuế nhằm phân biệt với tất cả các hình thức
động viên tài chính cho Ngân sách Nhà nước khác.
- Luôn gắn liền với thu nhập
Đặc điểm này thể hiện rõ nội dung kinh tế của thuế. Nhà nước thực hiện thu
thuế thông qua quá trình phân phối lại tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân, mà
kết quả của nó là một bộ phận thu nhập của người nộp thuế được chuyển giao bắt buộc
cho Nhà nước mà không kèm theo bất kỳ một sự cấp phát hoặc những quyền lợi nào
khác cho người nộp thuế. Thuế, cho dù dưới bất kỳ hình thức nào đều buộc người trả
thuế phải lấy một khoản thu nhập của mình ra thanh toán cho Nhà nước mà không cần
biết mình đã chuẩn bị được khoản thu nhập đó hay chưa.
Với đặc điểm này, thuế không giống như các hình thức huy động tài chính tự
nguyện hoặc hình thức phạt tiền tuy có tính chất bắt buộc, nhưng chỉ áp dụng đối với
những tổ chức cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật.
- Không hoàn trả trực tiếp và được sử dụng để đáp ứng chi tiêu công cộng
Tính chất không hoàn trả trực tiếp được thể hiện trên các khía cạnh:
Thứ nhất, sự chuyển giao thu nhập thông qua thuế không mang tính chất đối
giá. Về mặt pháp lý, thuế không là giá cả của dịch vụ cung cấp. Vì vậy, người nộp thuế
không thể phản đối việc thực hiện nghĩa vụ thuế bằng cách viện cớ là Nhà nước sử
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
