SỬ DỤNG sơ đồ tư DUY (MINDMAP) TRONG GIẢNG dạy học PHẦN NHỮNG NGUYÊN lý cơ bản của CHỦ NGHĨA mác – LÊNIN

SỬ DỤNG SƠ ĐỒ TƯ DUY (MINDMAP)
TRONG GIẢNG DẠY HỌC PHẦN NHỮNG NGUN LÝ
CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN
Lê Thị Thu Mai*
Nguyễn Thành Minh **

1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Những năm gần đây, việc vận dụng sơ đồ tư duy trong giảng
dạy và học tập trong các trường Đại học và Cao đẳng ở Việt Nam đã
và đang được nhiều người quan tâm. Sơ đồ tư duy đã được chứng
minh thực sự là phương tiện hữu hiệu thúc đẩy nâng cao chất lượng
dạy và học. Tuy nhiên, đối với viêc giảng dạy các mơn lý luận chính
trị nói chung và giảng viên giảng dạy học phần Những ngun lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin nói riêng, việc vận dụng sơ đồ tư duy
vào giảng dạy vẫn đang còn rất hạn chế. Bài viết này góp phần làm rõ
vai trò và những ngun tắc cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng
sơ đồ tư duy trong giảng dạy học phần những ngun lý cơ bản của
chủ nghĩa Mác - Lênin.
2. NỘI DUNG
1.1. Giới thiệu về sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy (Mind map) được phát minh bởi Tony Buzan
vào những năm 60 của thế kỷ XX. Đây là hình thức ghi chép sử
dụng hình ảnh để mở rộng và đào sâu các ý tưởng và được mệnh
danh “cơng cụ vạn năng” cho bộ não. Hiểu một cách đơn giản sơ đồ
tư duy là một kỹ thuật hình họa có đường nét, màu sắc, từ ngữ và
hình ảnh hoạt động dựa trên sự tưởng tượng và kết nối giúp người
*

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật
Khoa Giáo dục chính trị - ĐHSP Huế

**

436

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


sử dụng tự do suy nghĩ và phát huy tiềm năng sáng tạo. Sơ đồ tư
duy mơ phỏng cơ chế làm việc tự nhiên của bộ não con người. Bộ
não của con người bao gồm hai bán cầu não: trái và phải. Bán cầu
não trái nhạy cảm với những con số, từ ngữ, danh sách, đường kẻ…,
bán cầu não phải thích hợp sử lý với các hình dạng, màu sắc, nhịp
điệu, khơng gian…Bằng cách học và ghi nhớ thơng thường, người
học thường ghi nhớ theo trình tự danh sách các nội dung cần ghi
nhớ. Việc ghi nhớ truyền thống này, người học chỉ sử dụng một nửa
chức năng của bộ não. Với sự kết hợp của hình ảnh, màu sắc, ngơn
từ, con số một cách khoa học theo đúng cơ chế làm việc của não bộ,
sơ đồ tư duy giúp người học có thể tận dụng được cơng năng của cả
hai bán cầu não để phát triển năng lực tư duy của mình. Sơ đồ tư
duy sẽ giúp tiết kiệm thời gian, ghi nhớ tốt hơn, tăng cương tư duy
sáng tạo, hệ thống hóa kiến thức dễ dàng,… Đây cũng là những tiêu
chí quan trọng để đánh giá mức độ hiệu quả của phương pháp, kỹ
thuật và phương tiện dạy học.

Với những ưu điểm vược trội của mình, sơ đồ tư duy đã
nhanh chóng phát triển mạnh mẽ trên phạm vi tồn thế giới. Hiện
nay ước tính có khoảng hơn 250 triệu người trên thế giới sử dụng sơ
đồ tư duy vào những mục đích khác nhau mà cơ bản nhất là giáo

dục và kinh doanh. Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy và
học tập đã trở nên phổ biến ở nhiều nền giáo dục tiên tiến trên thế
giới như: Anh, Mỹ, Canada, Singapore…

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

437


Đối với Việt Nam, sơ đồ tư duy đã được ứng dụng vào trong
các hoạt động dạy và học từ đầu những năm 2000, tiêu biểu là dự án
“Ứng dụng cơng cụ hỗ trợ tư duy- bản đồ tư duy” cho sinh viên Đại
học quốc gia Hà Nội. Năm 2007, Tony Buzan đã đến thăm Việt Nam
và chia sẽ về q trình hình thành cũng như những ngun lí hoạt
động của sơ đồ tư duy trong chương trình Người đương thời của
VTV1. Từ đó đến nay, sơ đồ tư duy ngày càng được chú ý và ứng
dụng rộng rãi trong giáo dục ở Việt Nam. Bộ GD&ĐT triển khai trên
diện rộng chun đề ứng dụng bản đồ tư duy hỗ trợ đổi mới phương
pháp dạy học. Từ năm 2010, ứng dụng Sơ đồ tư duy trong dạy và học
đã triển khai thí điểm tại 335 trường trên tồn quốc. Phương pháp dạy
học bằng sơ đồ tư duy là 1 trong 5 chun đề dạy học tích cực được
tập huấn cho 4.000 giáo viên cốt cán bậc trung học cơ sở trên cả
nước.
Như vậy, mặc dù hơi muộn, nhưng sơ đồ tư duy đã nhanh
chóng được ứng dụng vào trong học động dạy và học ở Việt Nam
đặc biệt là ở cấp học trung học cơ sở và trung học phổ thơng. Tuy
nhiên, đối với giáo dục đại học việc ứng dụng sơ đồ tư duy vẫn
chưa thực sự phổ biến, chỉ dừng lại ở một số chun ngành đào tạo,
một số mơn học. Riêng đối với học phần Những ngun lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác - Lênin, ứng dụng sơ đồ tư duy còn hạn chế do

nhiều ngun nhân khác nhau mặc dù sơ đồ tư duy rất phù hợp để
giảng dạy và học tập học phần này nhất là trong đào tạo tín chỉ hiện
nay.
1.2 . Những ưu điểm của sơ đồ tư duy trong dạy học mơn
Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin
Học phần Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin là học phần có vai trò rất quan trọng trong việc hình thành thế
giới quan khoa học và nhân sinh quan cách mạng cho sinh viên Việt
Nam, góp phần đào tạo nên người lao động vừa “hồng” vừa
“chun”. Việc giảng dạy và học tập học phần này cần “phải sinh
động, mềm dẻo, có thực tiễn và phù hợp với từng cấp; tạo được sự
hứng thú và có trách nhiệm cho người dạy và người học; người học
thích đọc hơn, có trách nhiệm phải học; người dạy có hứng thú hơn,
có trách nhiệm cao hơn”[1]. Tuy nhiên, đây là học phần lý luận
chính trị có những đặc thù tri thức riêng, là học phần gồm nhiều

438

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


khối kiến thức của các khoa học: triết học Mác - Lênin, Kinh tế
chính trị Mác - Lênin và Chủ nghĩa xã hội khoa học. Hệ thống tri
thức trong học phần này rất rộng và có mối liên hệ mật thiết giữa
các khoa học và từng nội dung trong một khoa học. Điều này u
cầu cần phải đảm bảo được tính khoa học, thực tiễn, logic, hệ thống
trong giảng dạy. Bên cạnh đó, bài dạy cũng cần phải sinh động, dễ
hiểu và phát huy được tính tích cực, năng động và sáng tạo của
người học. Với những ưu điểm vượt trội của mình, sơ đồ tư duy rất

phù hợp trong giảng dạy Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa
Mác – Lênin.
Thứ nhất, sơ đồ tư duy sẽ hệ thống hóa kiến thức một cách
khoa học, ngắn gọn, dễ hiểu thay thế cách học truyền thống thiên về
ghi chép rườm rà, nặng nề.
Với phương thức đào tạo tín chỉ, học phần Những ngun lý
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin được giảng dạy trong trường Đại
học, cao đẳng có thời lượng 75 tiết. Thơng thường, ở các trường Đại
học, cao đẳng mơn học này được chia thành hai phần: Những
ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin 1 gồm kiến thức của
mơn Triết học Mác - Lênin và Những ngun lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin 2 với khối lượng kiến thức của mơn Kinh tế
chính trị Mác - Lênin và Chủ nghĩa xã hội khoa học. Hai phần này
được dạy riêng ở hai học kỳ khác nhau dẫn đến một thực tế là nhiều
sinh viên khơng thấy được sự thống nhất, biện chứng giữa ba bộ
phận cấu thành của chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong ba bộ phận đó
Chủ nghĩa xã hội khoa học dựa vào những kết luận của triết học và
kinh tế học chính trị Mác - Lênin để luận giải những quy luật và
những vấn đề có tính quy luật chính trị xã hội của sự hình thành và
phát triển hình thái kinh tế - xã hội Cộng sản chủ nghĩa, gắn liền với
sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân hiện đại. Bên cạnh đó, trong
từng nội dung của một bộ phận triết học, kinh tế chính trị, chủ nghĩa
xã hội khoa học cũng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Điều này đòi
hỏi cần phải sử dụng một phương tiện dạy học trực quan hữu hiệu
để làm rõ mối liên hệ biện chứng trên. Sơ đồ tư duy là phương tiện
lý tưởng nhất đáp ứng điều kiện này.

KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

439

(Sơ đồ tư duy chương trình mơn Những ngun lý của
chủ nghĩa Mác – Lênin)
Sơ đồ tư duy bắt đầu từ trung tâm với một hình ảnh chủ đề,
các nhánh chính (cấp một) nối với hình ảnh trung tâm, nối các
nhánh cấp hai đến các nhánh cấp một, nối các nhánh cấp ba đến các
nhánh cấp hai,…bằng các đường kẻ với mỗi nhánh là một màu sắc
khác nhau. Khi các đường kẻ được nối với nhau, người học sẽ hiểu
và ghi nhớ hiệu quả hơn vì điều này phản ánh đúng chức năng làm
việc của não bộ. Như hình trên, tồn bộ nội dung cơ bản của chương
trình Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin được tổng
kết chỉ bằng một sơ đồ tư duy. Học phần Những ngun lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác – Lênin với các ngun lý, quy luật, các phạm
trù có mối quan hệ biện chứng với nhau rất phù hợp để sử dụng sơ
đồ tư duy.
Thứ hai, sơ đồ tư duy sẽ rèn luyện kỹ năng tư duy khoa học,
ghi nhớ sâu sắc, tránh cách học vẹt và tư duy máy móc.
Cách học máy móc đã tồn tại rất lâu trong học tập lý luận
chính trị nói chung và học phần Những ngun lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin nói riêng. Số lớn sinh viên thường chỉ ghi chép
mà khơng biết cách lưu thơng tin sao cho khoa học, tự chủ. Từ đề
cương đã chép và tham khảo giáo trình mơn học sinh viên ghi nhớ
theo những ý chính nối tiếp nhau, hết ý này đến ý khác một cách
tuần tự. Phương pháp ghi nhớ này đã khiến việc học của sinh viên

440

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO


trở nên nặng nề, tư duy đi vào lối mòn, khơng kích thích được sự
phát triển của trí não. Nhiều sinh viên chăm học nhưng sự tiếp thu
vẫn rất ít vì khơng biết liên kết các kiến thức với nhau, khơng biết
vận dụng những kiến thức trừu tượng của khoa học Mác - Lênin vào
thực tiễn sinh động của cuộc sống; làm cho những khái niệm, phạm
trù, quy luật của khoa học này đơng cứng trên những trang vở. Sơ
đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở
rộng và đào sâu các ý tưởng. Tony Buzan từng nhận xét: “một hình
ảnh đáng giá ngàn từ” và “màu sắc cũng có tác dụng kích thích não
như hình ảnh, màu sắc mang đến cho sơ đồ tư duy những rung động
cộng hưởng, mang lại sức sống và năng lượng vơ tận cho tư duy
sáng tạo”. Học tập bằng sơ đồ tư duy, sinh viên có thể chuyển tải
thơng tin vào bộ não rồi đưa thơng tin ra một cách vơ cùng dễ
dàng.
Thứ ba, sử dụng sơ đồ tư duy sẽ phát huy khả năng tương tác
giữa giảng viên và sinh viên, phát huy cao độ tính tích cực chủ động
của người học và góp phần phát triển một số kỹ năng mềm cho sinh
viên.
Trong đào tạo theo học chế tín chỉ, mơn Những ngun lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin thường được tổ chức với số lượng
sinh viên đơng (thơng thường trên 100 sinh viên/ nhóm lớp). Cách
tổ chức này khiến cho các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực
rất khó phát huy hiệu quả hoặc hiệu quả chỉ dừng lại ở một số sinh
viên tích cực. Với việc sử dụng sở đồ tư duy trong dạy học học phần
những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin khơng khí lớp
học sẽ trở nên rất sơi nổi, dân chủ. Giảng viên và sinh viên cùng
tham gia thiết lập sơ đồ tư duy cho bài học. Ngồi ra, với những u

cầu của giảng viên, sinh viên sẽ thực hiện những nhiệm vụ học tập
của mình bằng sơ đồ tư duy theo nhóm hoặc cá nhân. Mỗi sơ đồ tư
duy của một nhóm sinh viên hoặc một sinh viên đều mang cá tính,
sở trường, dấu ấn riêng của từng cá nhân. Sau đó, sinh viên trình
bày các ý tưởng của mình trên sơ đồ tư duy và tranh luận với các
sinh viên khác để thống nhất và đi đến kết luận. Qua cách học trên,
sinh viên khơng chỉ nắm chắc kiến thức, tính chủ động, sáng tạo
được nâng lên mà còn phát triển các kỹ năng mềm như: kỹ năng
giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng thuyết trình,…
Thứ tư, sơ đồ tư duy có thể sử dụng trong mọi điều kiện
giảng dạy.
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

441


Sơ đồ tư duy là một cơng cụ hữu hiệu phục vụ giảng dạy và
học tập các mơn học lý luận chính trị nói chung và mơn Những
ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin nói riêng. Sơ đồ tư duy
phù hợp với các phương tiện dạy học truyền thống và cả những
phương tiện dạy học hiện đại. Việc thiết lập sơ đồ tư duy rất đơn
giản, giảng viên và sinh viên có thể thực hiện dễ dàng bằng phấn,
bút các loại trên bảng lớn, bảng nhỏ cá nhân, trên giấy A4, A3,
A0… tùy thuộc vào từng hoạt động dạy học. Tuy nhiên, cách thức
này có nhược điểm nhất định là khó lưu trữ và chỉnh sửa. Khắc
phục nhược điểm trên, hiện nay có rất nhiều phần mềm khác nhau
dùng để vẽ sơ đồ tư duy trên máy tính như: phần mềm iMindmap,
phần mềm Inspiration, phần mềm Visual Mind, phần mềm
FreeMind,…Trong đó, ngồi phần mềm FreeMind là sản phẩm
miễn phí, những phần mềm còn lại đều là sản phẩm thương mại.

Tuy nhiên tất cả đều có bản dùng thử 30 ngày. Đặc biệt, phần mềm
iMindmap là phần mềm vẽ sơ đồ tư duy do chính Tony Buzan phát
triển. Theo nhận xét của người dùng đấy là phần mềm rất hồn
chỉnh, giao diện thân thiện, nhiều tiện ích, chức năng và cơng cụ để
thực hiện sơ đồ tư duy ở mức phức tạp nhất. Imindmap cũng hỗ trợ
chức năng đính kèm văn bản, lưu file Audio, xuất file định dạng
powerpoint vốn đã khá quen thuộc với việc dạy học. Với các phần
mềm hỗ trợ người dạy và người học mơn Những ngun lý của chủ
nghĩa Mác - Lênin có thể thực hiện vẽ sơ đồ tư duy dễ dàng trên
máy tính hoặc trên Ipad, điện thoại thơng minh sau đó trình chiếu
thơng qua kết nối với máy chiếu projector. Như vậy, sơ đồ tư duy có
thể sử dụng trong giảng dạy và học tập ở bất kỳ điều kiện vật chất
nào của trường đại học, cao đẳng. Đây chính là ưu điểm rất lớn của
phương tiện dạy học này.
1.2. Những ngun tắc khi sử dụng sơ đồ tư duy trong
dạy học mơn những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa
Mác - Lênin
Thứ nhất, kết hợp chặt chẽ sơ đồ tư duy với các phương pháp
dạy học hiệu quả, phát huy tính tích cực của sinh viên.
Sơ đồ tư duy là một phương tiện dạy học. Phương tiện dạy
học chỉ thực sự phát huy tác dụng khi nó gắn với một phương pháp
dạy học tích cực, hiệu quả. Vì vậy, giảng viên cần phải chú ý đến
phương pháp trước, tránh nhầm lẫn giữ việc sử dụng phương tiện
hiện đại là đổi mới phương pháp dạy học. Trước hết giảng viên phải

442

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO

thật vững kiến thức chun mơn của khoa học Mác - Lênin để hồn
tồn làm chủ được nội dung giảng dạy và xử lý những tình huống sư
phạm có thể xảy ra. Trình độ chuyện mơn của giảng viên là nền
móng vững chắc cho hoạt động giảng dạy khoa học Mác - Lênin.
Bên cạnh đó, giảng viên phải có kỹ năng sử dụng phương pháp dạy
học để tổ chức tốt các hoạt động dạy học làm cho việc sử dụng sơ
đồ tư duy mềm mại, uyển chuyển, hiệu quả, phát huy được tính tích
cực tự giác của sinh viên. Về phía sinh viên, khi học tập sơ đồ tư
duy nên thay đổi phương pháp học và cả phương pháp ghi chép bài
học. Hãy tham gia nhiệt tình vào các hoạt động học tập do giáo viên
tổ chức, mạnh dạn trình bày ý tưởng của mình và góp ý trên tinh
thần xây dựng với các ý tưởng của bạn khác. Sinh viên khơng nên
giành q nhiều thời gian cho việc ghi chép, tránh ghi cả đoạn văn
dài dòng và những ý vụn vặt. Hãy thay đoạn văn bằng từ khóa ngắn
gọn hoặc là một hình ảnh minh họa.
Thứ hai, ln đảm bảo được tính khoa học và thẩm mỹ trong sử
dụng sơ đồ tư duy.
Thiết lập một sơ đồ tư duy trong dạy học mơn Những ngun lý
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin khơng phải là việc làm q phức
tạp. Tuy nhiên, để tạo ra được một sơ đồ tư đảm bảo các yếu tố khoa
học, hiệu quả, thẩm mỹ, …u cầu người giảng viên phải đầu tư trí
tuệ và thời gian. Cơ chế hoạt động của sơ đồ tư duy chú trọng đến
hình ảnh, màu sắc với các mạng lưới liên tưởng. Một sơ đồ tư duy
khoa học phải phản ánh rõ nét nội dung của bài giảng, mối quan hệ
giữa những nội dung đó, từ khóa ngắn gọn chính xác, hình ảnh đơn
giản dễ hiểu. Bên cạch tính khoa học, yếu tố thẩm mỹ của sơ đồ tư
duy cũng rất cần được chú ý. Giảng viên cần có năng lực thẩm mỹ
nhất định để thiết kế sơ đồ tư duy đẹp về mặt hình thức, các hình

ảnh minh họa của từng nội dung thật sự tiêu biểu. Một sơ đồ tư duy
của giáo viên thiếu tính khoa học và thẩm mỹ có thể làm ảnh hưởng
đến hiệu quả của cả bài giảng thậm trí dẫn đến lối tư duy hời hợt,
đơn giản, máy móc trong học tập khoa học Mác - Lênin.
Thứ ba, khơng lạm dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy.
Sơ đồ tư duy khơng phải là cơng cụ vạn năng cho hoạt động
dạy và học học phần Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin. Thực tế đã có nhiều giảng viên q lạm dụng sơ đồ tư duy
trong dạy học. Họ sử dụng sơ đồ tư duy và u cầu sinh viên sử
dụng sơ đồ tư duy trong lập kế hoạch, giảng dạy, ơn tập và cả kiểm
KỶ YẾU HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA 2015

443


tra đánh giá. Mơn Những ngun lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin là một mơn lý luận chính trị, bài giảng khơng chỉ giúp học
sinh lĩnh hội được tri thức khoa học mà còn tác động và tình cảm,
thái độ, niềm tin và lý tưởng của sinh viên. Trong giảng dạy và kiểm
tra đánh giá, chúng ta khơng thể đo được tình cảm, thái độ của sinh
viên bằng sơ đồ tư duy.
3. KẾT LUẬN
Vận dụng sơ đồ tư duy trong giảng dạy các mơn lý luận
chính trị nói chung và giảng dạy học phần những ngun lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác - Lênin nói riêng là việc làm rất cần thiết nhằm
đổi mới dạy học trong các mơn lý luận chính trị ở các trường Cao
đẳng và Đại học ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên để hoạt động này
thực sự hiệu quả thì cần phải thay đổi thói quen dạy và học của cả
giảng viên và sinh viên. Thay đổi cách thức học tập truyền thống chỉ
nghiêng về thuyết trình theo kiểu báo cáo viên bằng việc tổ chức các
hoạt động dạy học có mục đích rõ ràng và sử dụng phù hợp các
phương pháp dạy học tích cực như: đàm thoại, thảo luận nhóm,

phương pháp dự án, phương pháp giải quyết vấn đề… Bên cạnh đó,
giảng viên giảng dạy các mơn lý luận chính trị cần khơng ngừng học
tập, rèn luyện để nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, tiếp cận
các phương pháp, phương tiện và và kỹ thuật dạy học hiện đại nhằm
nâng cao chất lượng giảng dạy mơn học này đáp ứng u cầu xây
dựng con người Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa gắn với kinh tế tri thức.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
Ban Bí Thư, Kết luận về tiếp tục đổi mới việc học tập lý luận
chính trị trong hệ thống giáo dục quốc dân, 2014
2.
Tony Buzan. “The Buzan study skills hanbook” (Hướng dẫn kĩ
năng học theo phương pháp Buzan). Dịch giả Lê Huy Lâm, Nxb Tổng
hợp Hồ Chí Minh, 2011.
3.
Tony Buzan. “How to mindmap” (Lập bản đồ tư duy). Dịch giả:
Nguyễn Thế Anh. Nxb: Lao động xã hội, Hà nội, 2007
4.
Adam Khoo. “Tơi tài giỏi bạn cũng thế”. Dịch giả: Trần Đăng
Khoa và ng Xn Vy, Nxb Phụ nữ, Hà nội, 2007

444

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM

BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO