Sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng theo pháp luật việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

VŨ THỊ ĐÀO

SỞ HỮU CHÉO TRONG LĨNH VỰC
NGÂN HÀNG THEO PHÁP LUẬT VIỆT
NAM HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

VŨ THỊ ĐÀO

SỞ HỮU CHÉO TRONG LĨNH VỰC
NGÂN HÀNG THEO PHÁP LUẬT VIỆT
NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Luật Kinh tế
Mã số: 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ THỊ THU THỦY

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm
bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các
môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định
của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi
có thể bảo vệ Luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
NGƢỜI CAM ĐOAN

Vũ Thị Đào


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
Danh mục các sơ đồ
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 9
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ SỞ HỮU CHÉO TRONG LĨNH VỰC
NGÂN HÀNG ............................................ Error! Bookmark not defined.
1.1.

Khái niệm và phân loại sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàngError! Bookmark n

1.1.1.

Khái niệm sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàngError! Bookmark not defined.

1.1.2.

Phân loại sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàngError! Bookmark not defined.

1.2.

Nguyên nhân hình thành sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàngError! Bookmark

1.3.

Tác động của sở hữu chéo đối với hệ thống ngân hàng thƣơng mạiError! Bookma

1.3.1.

Tác động tích cực của sở hữu chéo ............. Error! Bookmark not defined.

1.3.2.

Tác động tiêu cực của sở hữu chéo ............. Error! Bookmark not defined.

Kết luận Chƣơng 1 .................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 2: CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ SỞ HỮU CHÉO TRONG
LĨNH VỰC NGÂN HÀNG Ở VIỆT NAM VÀ KINH NGHIỆM
QUỐC TẾ VỀ XỬ LÝ SỞ HỮU CHÉO . Error! Bookmark not defined.
2.1.

Các quy định pháp lý về sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng ở
Việt Nam..................................................... Error! Bookmark not defined.

2.1.1.

Về quản lý nhà nước đối với sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng
thương mại................................................... Error! Bookmark not defined.

2.1.2.

Về giới hạn góp vốn, mua cổ phần............. Error! Bookmark not defined.


2.1.3.

Về sở hữu chéo, đầu tư chéo ....................... Error! Bookmark not defined.

2.1.4.

Về cấp tín dụng ........................................... Error! Bookmark not defined.

2.2.

Kinh nghiệm của một số nƣớc trên thế giới về xử lý sở hữu chéo
trong lĩnh vực ngân hàng .......................... Error! Bookmark not defined.

2.2.1.

Kinh nghiệm của Nhật Bản ......................... Error! Bookmark not defined.

2.2.2.

Kinh nghiệm của Đức.................................. Error! Bookmark not defined.

Kết luận Chƣơng 2 .................................................. Error! Bookmark not defined.
Chương 3: THỰC TRẠNG VỀ SỞ HỮU CHÉO Ở VIỆT NAM VÀ MỘT
SỐ ĐỊNH HƢỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ

SỞ HỮU CHÉO TRONG LĨNH VỰC NGÂN HÀNGError! Bookmark not define
3.1.

Thực trạng sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam
hiện nay ...................................................... Error! Bookmark not defined.

3.1.1.

Các loại hình sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam hiện nayError! Bookmar

3.1.2.

Thực trạng sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam hiện nayError! Bookmark

3.2.

Một số định hƣớng hoàn thiện pháp luật về sở hữu chéo trong
lĩnh vực ngân hàng ở Việt Nam................ Error! Bookmark not defined.

3.2.1.

Luật hóa vấn đề sở hữu chéo và tăng cường hoạt động quản lý nhà
nước về sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân hàng.Error! Bookmark not defined.

3.2.2.

Tiến hành rà soát các tỷ lệ sở hữu cổ phần tại các tổ chức tín dụng để
có cơ sở đưa ra giải pháp khống chế tỷ lệ sở hữu chéoError! Bookmark not defined.

3.2.3.

Nâng cao tính minh bạch, hiệu quả của các quy định về kế toán, an

toàn trong lĩnh vực ngân hàng đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tếError! Bookmark
3.2.4.

Bổ sung quy định người có liên quan, người sở hữu cuối cùng và

hoàn thiện các quy định về giới hạn góp vốn, mua cổ phầnError! Bookmark not defin
3.2.5.

Nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp trong nội bộ của các ngân
hàng thương mại .......................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.6.

Bổ sung thêm các chế tài theo hướng xử lý hình sự để xử lý các hành
vi vi phạm các quy định liên quan đến sở hữu chéoError! Bookmark not defined.


3.2.7.

Bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật đối với hoạt động công bố
thông tin về tỷ lệ sở hữu cổ phần ................ Error! Bookmark not defined.

3.2.8.

Ban hành các quy định pháp luật đảm bảo sự tách bạch chức năng
Ngân hàng đầu tư và Ngân hàng thương mạiError! Bookmark not defined.

3.2.9.

Tăng cường thanh tra, giám sát tài chính đối với hệ thống ngân hàngError! Bookmark no

Kết luận Chƣơng 3 .................................................. Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 1


CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Chữ viết tắt

Tên/ cụm từ đầy đủ

M&A

Mua bán và sáp nhập doanh nghiệp

NHLD

Ngân hàng liên doanh

NHNN

Ngân hàng Nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

NHTMCP

Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTMNN

Ngân hàng thương mại nhà nước

TCTD

Tổ chức tín dụng


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu bảng

Tên bảng

Bảng 2.1: Danh mục vốn pháp định của TCTD theo Nghị định

141/2006/NĐ-CP ngày 22 tháng 11 năm 2006

Trang
Error!
Bookmark
not defined.

Bảng 2.2:

Cổ phần của ngân hàng nắm giữ bởi các doanh
nghiệp tại Nhật Bản giai đoạn 1989 - 1996

Error!
Bookmark
not defined.

Bảng 2.3: Cấu trúc sở hữu các doanh nghiệp tại Đức tính theo
khối lượng cổ phiếu lớn (có quyền biểu quyết lớn)

Error!
Bookmark
not defined.

Bảng 2.4: Tỷ trọng doanh nghiệp có giám đốc ngân hàng là

Error!

thành viên của ban giám sát với vị trí Chủ tịch hoặc

Bookmark

Phó Chủ tịch

not defined.

Bảng 3.1: Quan hệ sở hữu chéo tại các ngân hàng liên doanh

Error!
Bookmark
not defined.

Bảng 3.2: Sở hữu cổ phần của một số ngân hàng nước ngoài
tại các NHTM trong nước

Error!
Bookmark
not defined.

Bảng 3.3: Lộ trình giải quyết sở hữu chéo trong lĩnh vực ngân
hàng ở Việt Nam

Error!
Bookmark
not defined.


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu biểu đồ

Tên biểu đồ

Biểu đồ 1.1: Ích lợi của sở hữu chéo đối với các doanh nghiệp
không niêm yết

Trang
Error!
Bookmark
not
defined.

Biểu đồ 2.1: Cấu trúc sở hữu của các doanh nghiệp tại Đức
giai đoạn 1950 - 1996

Error!
Bookmark
not
defined.


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Số hiệu sơ đồ

Tên sơ đồ

Sơ đồ 1.1: Phân loại sở hữu chéo trên cơ sở cấu trúc nắm
giữ cổ phần

Trang
Error!
Bookmark

not
defined.

Sơ đồ 1.2: Sở hữu chéo gián tiếp dạng vòng ở tập đoàn
Samsung

Error!
Bookmark
not
defined.

Sơ đồ 1.3: Sở hữu chéo dạng bức xạ điều chỉnh ở tập đoàn
Allianz

Error!
Bookmark
not
defined.

Sơ đồ 3.1: Cổ đông chiến lược tại các NHTMNN,
NHTMCP và NHLD

Error!
Bookmark
not
defined.

Sơ đồ 3.2: Doanh nghiệp nhà nước sở hữu các Ngân hàng
thương mại cổ phần

Error!
Bookmark
not
defined.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1

Trương Quốc Cường (2012), Cấu trúc sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng
thương mại. Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam, Đề tài NCKH cấp
Ngành, Mã số DTNH.11/2012, HVNH;

2

Chính phủ (2006), Nghị định 141/NĐ-CP/2006 ngày 22/11/2006 của Chính Phủ
về ban hành danh mục mức vốn pháp định của các tổ chức tín dụng, Hà Nội.

3

Chính phủ (2010), Nghị định số 102/2010/NĐ-CP ngày 01/10/2010 của Chính
phủ hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Doanh nghiệp, Hà Nội.

4

Lưu Hảo (2012), Hệ lụy sở hữu chéo cổ phần ngân hàng, Thời báo Kinh tế SG.
/>
5

Tô Ngọc Hưng (2013), "Xử lý nợ xấu trong quá trình tái cấu trúc các ngân hàng
thương mại Việt Nam, Đề tài NCKH cấp Ngành, Mã số DTNH.20/2012, NHNN;

6

Tô Ngọc Hưng (2013), “Quản lý Nhà nước đối với sở hữu chéo trong hệ thống
ngân hàng thương mại”, Tạp chí Khoa học và Đào tạo ngân hàng (137).

7

Nguyễn Thành Long (2013), Tái cấu trúc thị trường chứng khoán và tác động
ngăn ngừa sở hữu chéo,
/>hang/2013/20130820.html.

8

Nguyễn Đức Mậu và Nguyễn Xuân Thành (2012), Cấu trúc sở hữu trong khu
vực ngân hàng thương mại Việt Nam, Chương trình giảng dạy kinh tế
Fulbright.

/>
vuc-ngan-hang-thuong-mai-viet-nam/;
9

Đinh Tuấn Minh (2013), Các vấn đề sở hữu chéo và đầu tư chéo trong quá
trình tái cơ cấu ngân hàng Việt Nam. Kỷ yếu Hội thảo Rủi ro sở hữu chéo và
đầu tư chéo - Thực trạng và giải pháp cho thị trường tài chính Việt Nam do
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức ngày 31/7/2013 tại Hà Nội;

1

10

Ngân hàng Nhà nước (2008), Quyết định số 07/2008/QĐ-NHNN ngày 24
tháng 3 năm 2008 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành quy chế phát
hành giấy tờ có giá trong nước của tổ chức tín dụng, Hà Nội.

11

Ngân hàng Nhà nước (2010), Thông tư số 13/2010/TT-NHNN ngày 20/5/2010
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về các tỷ lệ bảo đảm an toàn
trong hoạt động của tổ chức tín dụng, Hà Nội.

12

Ngân hàng Nhà nước (2010), Thông tư số 21/2010/TT-NHNN ngày 08/10/2010
của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định báo cáo thống kê áp dụng đối với
các đơn vị thuộc Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng, chi nhánh
ngân hàng nước ngoài, Hà Nội.

13

Nguyễn Minh Phong, Sở hữu chéo – Những hệ lụy và giải pháp cần có,
/>
14

Quốc hội (1997), Luật Các tổ chức tín dụng năm 1997, Hà Nội.

15

Quốc hội (2010), Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, Hà Nội.

16

Đỗ Đức Sơn (2013), Nguyên nhân căn bản của vấn đề góp vốn chéo giữa các
tổ

chức

tín

dụng

và

cổ

đông

kiểm

soát

tổ

chức

tín

dụng,

/>vvrV032GjZnXbQwTttXrp2VnG6ZxnvcYJh77QvZyV5!2010750869!119436
6112?dID=493882&dDocName=CNTHWEBAP01162515916&Rendition=do
%20duc%20son.doc&filename=853_do%20duc%20son.doc
17

Nguyễn Xuân Thành và Đỗ Thiên Anh Tuấn (2013), Nhận diện thực trạng và
đánh giá ảnh hưởng của sở hữu chéo trong hệ thống tài chính. Kỷ yếu Hội
thảo Rủi ro sở hữu chéo và đầu tư chéo - Thực trạng và giải pháp cho thị
trường tài chính Việt Nam do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức ngày
31/7/2013 tại Hà Nội;

18

Hoàng Thị Huyền Trang (2013), Vụ Quản lý ngoại hối, Ngân hàng Nhà nước
Việt Nam, “Kinh nghiệm quốc tế về sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng
thương mại”. Tạp chí Tài chính đầu tư (6).

2


19

Nguyễn Đức Trung, Phạm Mạnh Hùng (2013), “Thực trạng sở hữu chéo trong
hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện nay và một số khuyến nghị”. Tạp chí ngân
hàng (12) tháng 6/2013.

20

Ủy ban Kinh tế Quốc hội (2012), Báo cáo kinh tế vĩ mô 2012, Hà Nội.

Tiếng Anh
21

Adams, M. (1999), Cross Holdings in Germany, Journal of Institutional and
Theoretical Economics, Vol. 155, No. 1, pp. 80-109;

22

Alberto, O. and Alessia, P. (2009), Ownership and control in Germany: Do
cross-shareholdings reflect bank control on large companies? Corporate
ownership and control, Vol. 6, Iss. 4, pp. 54-77;

23

Aoki, M., Hugh P., and Paul S. (1994), The Japanese Main Bank System: An
Introductory Overview, in M. Aoki and H. Patrick (eds) The Japanese Main
Bank System: Its Relevancy for Developing and Transforming Economies, 150. Oxford: Oxford University Press;

24

Caroline Fohlin (2005), The history of coporate ownership and control in
Germany, />
25

Diamond, D. W. (1984), Financial intermediation and delegate monitering,
Review of economics studies, Vol. 51, pp. 393-414;

26

IFC (2010), Vietnam Corporate governance manual;

27

Japan Economic Planning Agency (1992), White paper: Economic survey of
Japan, 1991-1992;

28

La Porta, R., Lopez De Silanes, F., Schleifier, A. (1999), Corporate
Ownership around the world, Journal of finanance;

29

Lamoreaux, N. (1994), Insider lending: Banks, personal connections, and
economic development in industrial New England, New York: Cambridge
University Press;

30

Mark, S. (2001), Bank firm cross shareholding in Japan: what it is, why does it
matter, is it winding down?, DESA discussion paper, No. 15;

3


31

Martin K. (2004), The German System of Financing and Corporate

Governance - On the way from a bank-based to a market-based model?,
Luiss-Ceradi Articoli, August;

32

McGuire, P. (2009), Bank ties and firm performance in Japan: some evidence
since FY 2002. BIS Working papers;

33

Stock option Aoptions in a Shareholder.(2008) – unfriendly Country: Evidence
from Japan (page 5, 13);

34

Wang, B. R. and Wang, Y. F. (2003), The influence and the countermeasure
analysis of mutal shareholding to company capital, Chinese Lawyer, Vol. 6;

35

Wang, X., Song, J., Deeley, C. (2012), Research on the Double edged sword
effect of cross-shareholding in China, International conference on Engineering
and Business management;

Website
36

/>
37

/>turing.pdf

38

/>
39

/>
40

/>
41

Website của các NHTM.

4