Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh trung học phổ thông ở thái nguyên hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
--------***-------

VŨ THỊ NGỌC PHAN

GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Triết học
Mã số: 60.22.03.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Phúc

Hà Nội - 2014

1


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi
dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Văn Phúc. Các nhận định
nêu ra trong luận văn là kết quả nghiên cứu nghiêm túc, độc lập của
bản thân tác giả luận văn trên cơ sở tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu
khoa học đã được công bố. Luận văn đảm bảo tính khách quan, trung
thực và khoa học.
Học viên

Vũ Thị Ngọc Phan

1


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1

Chương 1: GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG VÀ TẦM QUAN
TRỌNG CỦA GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO
HỌC SINH THPT Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY ............................................. 8

1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam .. 8
1.1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống .............................. 8

1.1.2. Một số giá trị đạo đức truyền thống cơ bản của dân tộc Việt Nam ........ Error! Bo
1.2. Điều kiện kinh tế xã hội và tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo

đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên ................................ Error! Bo
1.2.1. Đặc điểm kinh tế, xã hội, văn hóa và truyền thống lịch sử của Thái
Nguyên ảnh hưởng đến giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học

sinh THPT...................................................................................................... Error! Bo
1.2.2. Một số đặc điểm của học sinh THPT và tầm quan trọng của giáo

dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên. ......... Error! Bo

Tiểu kết chương 1 ............................................................................................... Error! Bo
Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC SINH THPT

Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY ............................................................................ Error! Bo

2.1. Thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh

THPT ở Thái Nguyên hiện nay ..................................................................... Error! Bo
2.1.1. Những thành tựu trong giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho

học sinh THPT ở Thái Nguyên ...................................................................... Error! Bo
2.1.2. Những hạn chế và vấn đề đặt ra trong giáo dục đạo đức truyền

thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay ...................................... Error! Bo
2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức

truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay ........................ Error! Bo
2


2.2.1. Nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò quan trọng của đạo đức và

giáo dục đạo đức truyền thống trong gia đình, nhà trường và toàn xã hội.. Error! Bo
2.2.2. Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong giáo

dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT.............................................. Error! Bo
2.2.3. Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công
dân, đa dạng hóa các hình thức giáo dục đạo đức truyền thống cho học

sinh THPT...................................................................................................... Error! Bo

Tiểu kết chương 2 ............................................................................................... Error! Bo

KẾT LUẬN........................................................................................................... Error! Bo
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................... 11

3


DANH MỤC DANH TỪ VIẾT TẮT

THPT

: Trung học phổ thông

THCS

: Trung học cơ sở

CNH- HĐH : Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa
CNXH

: Chủ nghĩa xã hội

GDCD

: Giáo dục công dân

1


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Công cuộc đổi mới đất nước dưới sự lãnh đạo của Ðảng đã đạt được
những thành tựu vô cùng quan trọng làm thay đổi diện mạo của đất nước theo
hướng phát triển toàn diện trên mọi lĩnh vực. Bên cạnh những thành tựu đạt
được về kinh tế, văn hóa, xã hội... còn có những vấn đề đặt ra không ít những
nguy cơ, thách thức cho xã hội cần phải được quan tâm giải quyết. Trong đó,
việc gìn giữ và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc là một
vấn đề đặt ra cho công tác giáo dục nói chung và công tác giáo dục đạo đức
cho thế hệ tương lai của đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Người có tài mà không có đức thì là
người vô dụng. Người có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Ngày
nay, phương châm giáo dục đào tạo là “dạy người, dạy chữ, dạy nghề” đã cho
thấy vai trò hết sức quan trọng của công tác giáo dục – đào tạo nói chung và
giáo dục đạo đức nói riêng. “Tài” và “đức”, “dạy chữ” và “dạy người” có
quan hệ mật thiết với nhau, trong đó “đức” chính là cơ sở để phát triển “tài”,
“dạy người” là nền tảng để “dạy chữ”, tất cả đều nhằm phát triển và hoàn
thiện cá nhân mỗi con người. Ðặc biệt là ở lứa tuổi học sinh, sinh viên –
những chủ nhân tương lai của đất nước. Học sinh THPT là lớp thanh niên
đang ở độ tuổi trưởng thành (chủ yếu từ 16 – 18 tuổi), đang trong giai đoạn
bước ngoặt lớn về phát triển những thuộc tính căn bản của nhân cách, luôn có
những hoài bão, ước mơ, lòng nhiệt tình muốn cống hiến. Tuy nhiên, bên
cạnh những em học sinh ngoan, tích cực trong công tác học tập, rèn luyện, tu
dưỡng đạo đức, phấn đấu trở thành những người có ích cho xã hội, cho đất
nước, thì lại có một bộ phận học sinh, sinh viên bị ảnh hưởng từ những mặt
trái của cơ chế xã hội, suy thoái về đạo đức và các giá trị nhân văn.

1


Đánh giá th ực tra ̣ng giáo du ̣c và đào ta ̣o , Nghị quyết Hội nghị Trung
ương lần thứ hai khóa VIII đã nhấn mạnh : “Đặc biê ̣t đáng lo ngại là một bộ

phận học sinh , sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức , mờ nhạt về lý
tưởng, theo lố i số ng thực dụng, thiế u hoài bão lập thân, lập nghiê ̣p vì tương lai
của bản thân và đất nước . Trong những năm tới cần tăng cường giáo dục tư
tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh…tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động xã hội, văn
hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện [14, 24].
Thái Nguyên là một trong những trung tâm lớn đào tạo và cung cấp
nguồn nhân lực có chất lượng cao của khu vực trung du miền núi phía Bắc và
cho cả nước. Nơi đây có hệ thống các trường THPT chất lượng cao, có mạng
lưới các trường đào tạo chuyên nghiệp từ đào tạo nghề, trung cấp, cao đẳng
đến đại học. Với quy mô và hệ thống giáo dục – đào tạo như vậy, không kể số
học sinh, sinh viên trong tỉnh, nhiều học sinh, sinh viên xung quanh khu vực
các tỉnh miền núi phía Bắc đã chọn Thái Nguyên là nơi học tập và rèn luyện
bản thân, lập thân, lập nghiệp. Tuy nhiên, cũng như tình trạng chung của cả
nước, bên cạnh hàng nghìn học sinh của tỉnh hăng say học tập, lao động, góp
phần xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh thì cũng có một bộ phận
học sinh có lối sống tiêu cực thiếu lành mạnh, sa sút về mặt đạo đức, vi phạm
pháp luật,... gây lên nỗi nhức nhối đối với người làm công tác quản lý và cả
xã hội.
Vì vậy, nghiên cứu đạo đức và công tác giáo dục đạo đức truyền thống
sẽ khẳng định vị trí, tầm quan trọng của đạo đức và giáo dục đạo đức truyền
thống cho học sinh nói chung và học sinh THPT ở Thái Nguyên nói riêng. Từ
đó đưa ra những nhận định về thực trạng đạo đức và công tác giáo dục đạo
đức truyền thống hiện nay, đồng thời đề xuất những hướng giải pháp cụ thể
nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng công tác giáo dục đạo đức truyền
thống cho học sinh.
2


Xuất phát từ yêu cầu và ý nghĩa của việc nghiên cứu các vấn đề đạo

đức, trong đó có vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống, tôi chọn đề tài “Giáo
dục đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay” làm
đề tài luận văn thạc sĩ triết học.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Vấn đề giá trị và giáo dục giá trị đạo đức truyền thống ở Việt Nam
đã có nhiều công trình nghiên cứu. Dưới đây là những công trình nghiên
cứu tiêu biểu:
Giáo sư Trần Văn Giàu “Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc
Việt Nam” (Nxb Khoa học Xã hội, 1980). Tác giả đã phân tích nội dung các
giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam bao gồm lòng yêu nước,
đức tính cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan, thương người, vì nghĩa.
Nguyễn Trọng Chuẩn “Vấn đề khai thác các giá trị truyền thống vì
mục tiêu phát triển” (Tạp chí Triết học, số 2- 1998). Đề cập trong bài viết
này, tác giả đã nêu một cách khái quát giá trị truyền thống vì mục tiêu phát
triển bền vững.
Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc đồng chủ biên “Mấy vấn đề
về đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường hiện nay” đã nêu ra một số
vấn đề tích cực và tiêu cực về đạo đức trong nền kinh tế thị trường ở Việt
Nam hiện nay.
Nguyễn Quang Uẩn- Chủ biên (1995) “Giá trị- Định hướng giá trị
nhân cách và giáo dục giá trị” (Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà
nước KX 07- 04). Tác giả đã đi sâu phân tích tính cấp thiết của việc nghiên
cứu vấn đề giá trị cũng như một số nội dung cơ bản lý luận về giá trị và định
hướng giá trị. Qua đó tác giả cũng nêu lên những nguyên tắc, nội dung, con
đường giáo dục giá trị đạo đức hiện nay ở nước ta.

3


Trần Sỹ Phán “Sinh viên với định hướng giá trị đạo đức” (Tạp chí Đại

học và Giáo dục chuyên nghiệp, tháng 3- 1996). Ở bài viết này, tác giả đặt
vấn đề vì sao phải định hướng giá trị đạo đức cho sinh viên và những giá trị
đạo đức cần định hướng.
“Giá trị truyền thống trước những thách thức của toàn cầu hóa” do
Nguyễn Trọng Chuẩn và Nguyễn Văn Huyên đồng chủ biên (Nxb Chính trị
quốc gia, 2002) đã đi sâu phân tích giá trị truyền thống Việt Nam và những
vấn đề đặt ra trong xu thế toàn cầu hóa. Làm thế nào để giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hóa Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa.
Tác giả Đặng Hữu Toàn với bài “ Giữ gìn và phát huy các giá trị đạo
đức truyền thống trong bối cảnh kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay” trong
cuốn Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện
nay (Nxb Chính trị quốc gia, 2003) đã phân tích một cách sâu sắc toàn diện về
vấn đề giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức trong bối cảnh kinh tế thị
trường ở nước ta hiện nay và giải pháp cho vấn đề này.
Tác giả Nguyễn Xuân Thanh có bài “ Một vài giải pháp duy trì và phát
huy những giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh trong giai đoạn hiện
nay” (Tạp chí Giáo dục, số 111, tháng 4- 2005) đã cho chúng ta một cách
nhìn khái quát về các giải pháp chủ yếu để duy trì và phát huy những giá trị
đạo đức truyền thống cho học sinh trong giai đoạn hiện nay.
Ngoài ra còn phải kể tới một số cuốn giáo trình đạo đức và đạo đức học
Mác – Lênin như cuốn Đạo đức học Mác – Lênin của Nguyễn Ngọc Long,
Nguyễn Thế Kiệt (2004), Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội; Giáo trình đạo đức
học dùng cho hệ cử nhân chính trị, (2000), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Luận văn thạc sĩ Triết học năm 2012 của Trần Thị Thu Huyền với đề
tài “Vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên ngành sư
phạm ở thành phố Hà Nội hiện nay” là một trong những công trình nghiên
4


cứu chuyên biệt về vấn đề giáo dục đạo đức truyền thống cho một lớp đối

tượng ở một tỉnh thành cụ thể.
Ngoài còn có một số bài viết trên các tạp chí về các vấn đề đạo đức và
công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT như: “Những nguyên nhân chủ
yếu của tình trạng suy thoái đạo đức ở nước ta hiện nay” của Nguyễn Thanh
Hà đăng trên Tạp chí Triết học số 3 năm 2002; “Thực trạng và một số giải
pháp giáo dục đạo đức cho học sinh THPT” của Phạm Khắc Chương trên
Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, số 2, năm 1997.
Tóm lại, những vấn đề đạo đức và công tác giáo dục đạo đức cho học
sinh, sinh viên đã được nhiều nhà khoa học, nhiều nhà nghiên cứu và quản lý
giáo dục quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, chưa có công trình chuyên biệt nào
nghiên cứu trực tiếp về vấn đề công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho
học sinh THPT ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay. Trên cơ sở tiếp thu những thành
quả mà các nhà nghiên cứu trước để lại, luận văn tập trung nghiên cứu về
một số vấn đề lý luận chung và công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho
học sinh THPT ở tỉnh Thái Nguyên và đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm
nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục đạo đức truyền thống cho
học sinh THPT ở trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề lí luận về giá trị đạo đức truyền
thống và giáo dục giá trị đạo đức truyền thống, luận văn phân tích thực trạng
giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên
trong những năm gần đây, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng
cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái
Nguyên hiện nay.

5


3.2. Nhiệm vụ

Để đạt được mục đích đặt ra, nhiệm vụ của luận văn là:
- Luận giải một số vấn đề lý luận về giá trị đạo đức truyền thống,
từ đó hệ thống hóa những giá trị đạo đức truyền thống cơ bản của dân tộc
Việt Nam.
- Xác định rõ tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống
của dân tộc cho học sinh THPT ở Thái Nguyên.
- Phân tích thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống dân tộc cho
học sinh THPT trong những năm vừa qua ở Thái Nguyên, nguyên nhân và
những vấn đề đặt ra trong giáo dục giá trị đạo đức truyền thống.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục
giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác giáo dục giá trị đạo đức
truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của luận văn là công tác giáo dục giá trị đạo đức
truyền thống cho học sinh THPT ở Thái Nguyên từ khi đổi mới.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Nghiên cứu đề tài này, tác giả dựa trên cơ sở lý luận là chủ nghĩa duy
vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan
điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về đạo đức và giáo dục đạo đức, giáo dục
giá trị đạo đức truyền thống. Ngoài ra, luận văn có tham khảo, kế thừa thành
tựu của các công trình nghiên cứu đã được công bố liên quan đến đề tài.

6


5.2. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp luận chung của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; kết hợp các phương pháp: phân tích; tổng
hợp; lịch sử-logic; hệ thống hóa; so sánh; phỏng vấn, điều tra xã hội học…
6. Đóng góp của luận văn
- Luận văn góp phần luận chứng cho tầm quan trọng của giáo dục giá
trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT Thái Nguyên.
- Luận văn đã đánh giá thực trạng, qua đó đề xuất một số giải pháp chủ
yếu nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống
trong thời gian tới cho học sinh THPT ở Thái Nguyên.
7. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
- Luận văn góp phần vào việc nghiên cứu một vấn đề cấp thiết nhưng
còn ít được quan tâm về mặt lí luận; đó là vấn đề giáo dục giá trị đạo đức
truyền thống cho học sinh THPT.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa khuyến nghị đối với công
tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho học sinh THPT Thái Nguyên và
học sinh THPT nói chung.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn gồm có 2 chương và 4 tiết.

7


Chương 1
GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG VÀ TẦM QUAN TRỌNG
CỦA GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG CHO HỌC
SINH THPT Ở THÁI NGUYÊN HIỆN NAY

1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc
Việt Nam

1.1.1. Khái niệm giá trị và giá trị đạo đức truyền thống
1.1.1.1. Khái niệm giá trị
Khái niệm Giá trị với tư cách là khái niệm của Giá trị học (Axiology)
xuất hiện vào nửa cuối thế kỉ XIX ở châu Âu, nhưng tư tưởng về giá trị xuất
hiện từ rất sớm, ngay từ thời cổ đại và gắn với Triết học. Ngày nay, khái niệm
giá trị được sử dụng trong nhiều môn khoa học như: Đạo đức học, Tâm lý
học, Xã hội học, Chính trị học, Kinh tế học, Mỹ học, Triết học…Trong mỗi
khoa học cụ thể, khái niệm giá trị được hiểu dưới các góc độ với phạm vi rộng
hẹp khác nhau.
Các trường phái triết học khác nhau có quan niệm khác nhau về giá
trị. Chủ nghĩa duy tâm chủ quan coi giá trị là cái chỉ phụ thuộc vào kinh
nghiệm của con người, là biểu hiện thái độ chủ quan của con người đối với
khách thể mà người đó đánh giá. Chủ nghĩa duy tâm khách quan coi giá trị
chỉ như cái thuộc về khách thể, là đặc tính riêng có của khách thể. Chủ nghĩa
tương đối xem giá trị là cái không thuộc về khách thể, cũng không thuộc về
chủ thể, mà là một quan hệ, một liên hệ có tính ngẫu nhiên giữa chủ thể và
khách thể.
Quan niệm Mácxít nhìn nhận giá trị là sự thống nhất giữa khách thể và
chủ thể.

8


Theo từ điển Bách khoa toàn thư Xô Viết: Giá trị là một sự khẳng định
hay phủ định ý nghĩa của các đối tượng thuộc thế giới xung quanh đối với con
người, giai cấp, nhóm hoặc toàn bộ xã hội nói chung. Giá trị được xác định
không phải bởi bản tính các thuộc tính tự nhiên mà bởi tính chất cuốn hút của
các thuộc tính ấy vào phạm vi hoạt động sống của con người, đáp ứng các
hứng thú và nhu cầu, các mối quan hệ xã hội, các chuẩn mực và phương thức
đánh giá ý nghĩa nói trên được biểu hiện trong các nguyên tắc và chuẩn mực

đạo đức, trong lý tưởng, tâm thế và mục đích.
Theo GS.TS. Nguyễn Trọng Chuẩn: "Nói đến giá trị tức là muốn khẳng
định mặt tích cực, mặt chính diện, nghĩa là đã bao hàm quan điểm coi giá trị
gắn liền với cái đúng, cái tốt, cái hay, cái đẹp, là nói đến khả năng thôi thúc
con người nỗ lực hành động và nỗ lực vươn tới" [6, 16].
Như vậy, có thể hiểu, giá trị là khả năng mà một đối tượng nhất định (sự
vật, hiện tượng, quá trình) có thể đáp ứng được một nhu cầu nhất định của
con người. Giá trị có một số đặc điểm cơ bản sau:
Thứ nhất, giá trị là cái có ý nghĩa tích cực đối với con người, góp phần
vào sự phát triển của xã hội.
Thứ hai, giá trị thể hiện sự đánh giá, lựa chọn của chủ thể, do đó, giá trị
có tính định hướng cho hoạt động của con người và xã hội.
Thứ ba, giá trị được xác định và biểu hiện trong mối quan hệ của con
người với hoạt động thực tiễn, thông qua thực tiễn mà giá trị được khẳng
định. Thực tiễn vừa là tiêu chuẩn của chân lý về bản chất khách thể, vừa là
tiêu chuẩn của chân lý về giá trị của khách thể trong quan hệ với con người.
Thứ tư, giá trị mang tính lịch sử khách quan, tức là sự xuất hiện, tồn tại
hay mất đi của một giá trị nào đó không phụ thuộc vào mong muốn chủ quan
của con người riêng biệt. Giá trị thay đổi theo yêu cầu của từng thời kỳ lịch sử

9


nhất định mà trong đó con người là chủ thể sống và hoạt động thực tiễn. Nói
cách khác, giá trị mang tính khách quan xã hội.
Thứ năm, chính vì mang tính khách quan xã hội nên mỗi một thời đại,
mỗi cộng đồng dân tộc có những giá trị tiêu biểu, đặc trưng cho thời đại mình,
dân tộc mình.
Hình thức biểu hiện của giá trị là rất phong phú, đa dạng. Sự phong phú,
đa dạng đó phụ thuộc vào sự đa dạng của đối tượng và nhu cầu của con

người. Có nhiều cách phân loại giá trị khác nhau dựa trên các nguyên tắc và
mục đích khác nhau. Trong luận văn này phân chia giá trị thành hai loại cơ
bản: giá trị vật chất và giá trị tinh thần; việc phân chia dựa trên tiêu chí: giá
trị đó thỏa mãn nhu cầu vật chất hay nhu cầu tinh thần của con người.
1.1.1.2. Khái niệm giá trị đạo đức truyền thống
Giá trị đạo đức là yếu tố quan trọng trong hệ thống giá trị tinh thần của
đời sống xã hội. Giá trị đạo đức gắn với nhu cầu điều chỉnh quan hệ lợi ích
giữa cá nhân và cộng đồng tạo nên sự thống nhất, hài hòa giữa chúng. Giá trị
đạo đức là những chuẩn mực, những khuôn mẫu lí tưởng, những quy tắc ứng
xử nhằm chuẩn hóa và điều chỉnh hành vi con người [59, 3]. Để tồn tại và
phát triển, xã hội nào cũng cần đến những nguyên tắc, những chuẩn mực quy
định hành vi người. Nhưng khác với các phương thức điều chỉnh khác, giá trị
đạo đức điều chỉnh hành vi người trên cơ sở tự nguyện, tự giác. Những giá trị
đạo đức tiêu biểu bao giờ cũng phản ánh những yêu cầu cơ bản của xã hội.
Chúng có nhiệm vụ hướng dẫn và quy định hành vi con người sao cho phù
hợp với lợi ích xã hội. Cũng như các giá trị tinh thần khác, giá trị đạo đức
không phải là cái nhất thành bất biến. Khi các điều kiện kinh tế - xã hội thay
đổi, trước sau, cũng sẽ dẫn đến những thay đổi trong hệ thống các giá trị tinh
thần của xã hội, trong đó có những giá trị đạo đức.

10


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Lương Gia Ban (1999) Chủ nghĩa yêu nước trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

2.

Ban Chấp hành Đảng bộ Thái Nguyên (2003), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Thái
Nguyên tập 1(1936 - 1965), Tỉnh ủy Thái Nguyên xuất bản.

3.

Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Bắc Thái (1987), Bắc Thái trong căn cứ
địa Việt Bắc, Tỉnh ủy Bắc Thái xuất bản.

4.

Ban Tư tư tưởng- Văn hóa Trung ương (2004), Tài liệu nghiên cứu Nghị
quyết hội nghị lần thứ X, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.

5.

Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay (1994),
Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước, Đề tài KX 07-02,
Hà Nội.

6.

Nguyễn Trọng Chuẩn (1998), Vấn đề khai thác các giá trị truyền thống
vì mục tiêu phát triển, Tạp chí Triết học, số 2.

7.

Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc (đồng chủ biên, 2003), Mấy

vấn đề đạo đức trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.

8.

Phạm Khắc Chương (1997), Thực trạng và một số giải pháp giáo dục
đạo đức cho học sinh trung học phổ thông,Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục,
số 2.

9.

Công an tỉnh Thái Nguyên (2013 và 6 tháng đầu năm 2014) Báo cáo của
phòng cảnh sát điều tra tội phạm và trật tự xã hội.

10. Danh nhân Hồ Chí Minh (2000), tập 2, NXB Lao động, Hà Nội.
11. Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
11


12. Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
13. Đảng cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
14. Đảng cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban
chấp hành TW khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
15. Đảng cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban
chấp hành TW khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
16. Đảng cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban
chấp hành TW khóa X, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

17. Lê Quý Đức-Hoàng Chí Bảo (2007), Văn hóa đạo đức ở nước ta hiện
nay-Vấn đề và giải pháp, Nxb. Văn hóa thông tin, Hà Nội.
18. Trần Văn Giàu (1980) Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt
Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.
19. Nguyễn Ngọc Hà (2002), "Những nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình
trạng suy thoái đạo đức ở nước ta hiện nay", Tạp chí Triết học, số 3.
20. Phạm Minh Hạc (1996), Vấn đề con người trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
21. Nguyễn Hùng Hậu (2015) "Chủ nghĩa yêu nước truyền thống đến chủ
nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh", Tạp chí triết học, số 9.
22. Nguyễn Văn Huyên (2003) "Giá trị truyền thống- nhân lõi và sức sống bên
trong của sự phát triển đất nước, dân tộc", Tạp chí Triết học, số 4 (8-11).
23. Trần Thị Thu Huyền (2012), Vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền
thống cho sinh viên ngành sư phạm ở thành phố Hà nội hiện nay, Luận
văn thạc sĩ Triết học.
24. Vũ Khiêu (1974), Đạo đức mới, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội.

12


25. Nguyễn Thế Kiệt (1996), "Quan hệ giữa đạo đức và kinh tế trong việc
định hướng các giá trị đạo đức hiện nay", Tạp chí triết học, số 6.
26. Phan Huy Lê, Vũ Minh Giang (1996), Các giá trị truyền thống và con
người Việt Nam hiện nay, Chương trình Khoa học và Công nghệ Nhà
nước, Đề tài KX 07-02, Hà Nội.
27. Nguyễn Ngọc Long, Nguyễn Thế Kiệt (2004), Đạo đức học Mác – Lê
nin, NXB Lý luận chính trị, Hà Nội.
28. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 3, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
29. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 4, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
30. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 6, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.

31. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 8, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
32. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 10, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
33. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 11, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
34. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 12, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
35. Nguyễn Xuân Minh (2006), Lịch sử Việt Nam (1945 - 2000), Nxb. Giáo
dục, Hà Nội.
36. Nguyễn Xuân Minh (chủ biên), Hoàng Ngọc La, Đỗ Hồng Thái (1994),
Tìm hiểu An Toàn Khu Trung ương (ATK) trong cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp (1945- 1954), Đề tài NCKH cấp bộ, Mã số: B91- 26-09.
37. Nguyễn Xuân Minh: “An Toàn Khu Trung ương ở Việt Bắc trong kháng
chiến chống thực dân Pháp (1945- 1954)”, Luận án Phó Tiến sĩ Khoa
học Lịch sử, Hà Nội, 1996.
38. Nghị quyết của Bộ chính trị về một số định hướng lớn trong công tác tư
tưởng hiện nay (1993).
39. Vũ Ngọc Phan (2002), Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam, Nxb. Văn học,
Hà Nội.

13


40. Trần Sỹ Phán (1996), “Sinh viên với định hướng giá trị đạo đức”, Tạp
chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp, số 3.
41. Trần Sỹ Phán (1999), "Vai trò của giáo dục đạo đức với việc hình thành
và phát triển nhân cách trong giai đoạn hiện nay", Tạp chí Giáo dục lí
luận, số 1.
42. Nguyễn Hồng Phong (1963), Tìm hiểu các dân tộc, Nxb Khoa học Xã
hội, Hà Nội.
43. Lê Đức Phúc (1995)," Bàn về định hướng giá trị khi nước ta chuyển sang
nền kinh tế thị trường", Tạp chí Triết học, số 4.
44. Nguyễn Văn Phúc (1996), "Vai trò của giáo dục đạo đức đối với sự hình

thành nhân cách trong cơ chế thị trường", Tạp chí Triết học, số 5.
45. Lê Văn Quán (2007) Văn hóa ứng xử truyền thống của người Việt, Nxb.
Văn hóa thông tin, Hà Nội.
46. Nguyễn Duy Quý và Hoàng Chí Bảo (2006) Đạo đức xã hội ở nước ta
hiện nay- Vấn đề và giải pháp, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
47. Trương Hữu Quýnh (2012), Đại cương lịch sử Việt Nam, tập 1, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
48. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2012), Báo cáo tổng kết tình hình
công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2011 - 2012.
49. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2013), Báo cáo tổng kết tình hình
công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2012 - 2013.
50. Sở Giáo dục và Đào tạo Thái Nguyên (2014), Báo cáo tổng kết tình hình
công tác giáo dục và đào tạo ở tỉnh Thái Nguyên năm học 2013 - 2014.
51. Đoàn Quốc Thái (2010), Bàn thêm về khái niệm "giá trị đạo đức", Tạp
chí Triết học, số 12.
52. Nguyễn Thị Thanh (2010), "Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và
công tác giáo dục thanh niên", Tạp chí Lý luận chính trị, số 3.

14


53. Lê Thi (1997), Vai trò của gia đình trong việc xây dựng nhân cách con
người Việt Nam, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội.
54. Tỉnh đoàn Thái Nguyên (2013) Báo cáo tổng kết Đoàn và phong trào
thanh niên.
55. Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Thái Nguyên (2008),
Địa chí Thái Nguyên, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
56. Trần Ngọc Thêm (1998) Tìm hiểu bản sắc văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo
dục, Hà Nội.
57. Trần Ngọc Thêm (2000) Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo dục.

58. Trần Ngọc Thêm (2009) Giá trị và sự chuyển đổi của giá trị văn hóa truyền
thống Việt Nam, Đề tài KX.03- 14/06-10, TP Hồ Chí Minh- Biên Hòa.
59. Đặng Hữu Toàn (2001), "Hướng các giá trị đạo đức truyền thống theo hệ
chuẩn giá trị chân-thiện-mĩ trong bối cảnh toàn cầu hóa, phát triển kinh tế
thị trường", Báo cáo tại Hội thảo quốc tế: "Giá trị truyền thống trong bối
cảnh toàn cầu hóa", Hà Nội.
60. Ngô Toàn (11/3/2006), Giá trị đạo đức- giá trị bản thân và giá trị xã hội,
Xem www.chungta.com
61. Trần Quốc Toản (chủ biên) (2012), Phát triển giáo dục trong điều kiện kinh
tế thị trường và hội nhập quốc tế, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
62. Nguyễn Quang Uẩn-Mạc Văn Trang (1994), Giá trị, định hướng giá trị
nhân cách và giáo dục giá trị", Chương trình khoa học-công nghệ cấp Nhà
nước KX07-04, Hà Nội
63. Huỳnh Khái Vinh (2001), Một số vấn đề về lối sống đạo đức, chuẩn mực
xã hội, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
64. Trần Quốc Vượng (chủ biên) (1998) Cơ sở Văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo
dục, Hà Nội
65. V. Xukhômlinxki (1995), Hạnh phúc và bất hạnh, Nxb. Phụ nữ, Hà Nội.

15