Ảnh hưởng của nhân sinh quan phật giáo đến đời sống văn hóa tinh thần ở huyện chuơng mỹ hà nội hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------

NGÔ THỤC PHƢƠNG

ẢNH HƢỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO
ĐẾN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN
Ở HUYỆN CHƢƠNG MỸ - HÀ NỘI HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Tôn giáo học

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------

NGÔ THỤC PHƢƠNG

ẢNH HƢỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO
ĐẾN ĐỜI SỐNG VĂN HÓA TINH THẦN
Ở HUYỆN CHƢƠNG MỸ - HÀ NỘI HIỆN NAY

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Tôn giáo học
Mã số: 60.22.03.09

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thúy Vân

Hà Nội - 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi được thực
hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS Nguyễn Thúy Vân.
Các kết quả nghiên cứu của luận văn chưa được công bố trong các công
trình khác.
Các số liệu, tài liệu được trích dẫn, sử dụng trong luận văn là trung
thực, khách quan và có nguồn gốc rõ ràng.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung nghiên cứu của đề tài.
Hà Nội, ngày 30 tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn

Ngô Thục Phƣơng


LỜI CẢM ƠN
Lời cảm ơn đầu tiên và sâu sắc tôi xin được dành gửi tới cô giáo PGS.
TS Nguyễn Thúy Vân – người đã trực tiếp hướng dẫn tôi hoàn thành luận
văn. Nhờ sự quan tâm, chỉ dẫn tận tình và những lời động viên của cô đã giúp
tôi vượt qua nhiều khó khăn trong quá trình nghiên cứu đề tài.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các Thầy, Cô giáo khoa Triết học, Trường
Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học quốc gia Hà Nội, đã quan
tâm tạo điều kiện thuận lợi, dành nhiều công sức giảng dạy, hướng dẫn tôi
trong suốt quá trình nghiên cứu và học tập tại nhà trường.
Tôi xin trân trọng cảm ơn cô giáo chủ nhiệm PGS.TS Trần Thị Kim
Oanh cùng tập thể lớp cao học Tôn giáo k19 đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
để tôi có thể hoàn thành tốt khóa học.
Đồng thời, tôi cũng gửi lời cảm ơn chân thành đến những người thân

trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn bên cạnh, động viên, giúp đỡ
tôi có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập trong thời gian qua.
Mặc dù đã cố gắng rất nhiều trong quá trình thực hiện đề tài, song
không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được sự cảm
thông và đóng góp ý kiến của quý Thầy, Cô giáo, các bạn đồng nghiệp và
những người quan tâm đến các vấn đề được trình bày trong luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn

Ngô Thục Phƣơng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................... 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 8
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 8
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ................................................... 9
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .......................................................................... 9
7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 9
Chƣơng 1: NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO VÀ ĐỜI SỐNG VĂN
HOÁ TINH THẦN Ở HUYỆN CHƢƠNG MỸ ......................................... 10
1.1. Khái quát chung về Phật giáo và nhân sinh quan Phật giáo ........... 10
1.1.1. Phật giáo và Phật giáo ở Việt Nam ................................................ 10

1.1.2. Một số nội dung chủ yếu của nhân sinh quan Phật giáoError! Bookmark not

1.1.3. Vai trò của nhân sinh quan Phật giáo trong đời sống xã hộiError! Bookmark

1.2. Khái quát về đời sống tinh thần ở huyện Chƣơng Mỹ - Hà NộiError! Bookma
1.2.1. Khái niệm đời sống văn hoá tinh thầnError! Bookmark not defined.
1.2.2. Giới thiệu về huyện Chương Mỹ và đời sống văn hóa tinh thần ở huyện
Chương Mỹ................................................. Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết Chƣơng 1 ......................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2: ẢNH HƢỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN
MỘT SỐ LĨNH VỰC CHỦ YẾU CỦA ĐỜI SỐNG VĂN HOÁ TINH
THẦN HUYỆN CHƢƠNG MỸ - HÀ NỘI HIỆN NAY. Error! Bookmark
not defined.

2.1. Ảnh hƣởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đạo đức, lối sốngError! Bookm
2.2. Ảnh hƣởng của nhân sinh quan Phật giáo đến phong tục, tập quán,
lễ hội ............................................................. Error! Bookmark not defined.
1


2.3. Một số giải pháp nhằm phát huy ảnh hƣởng tích cực, hạn chế ảnh
hƣởng tiêu cực của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống văn hoá tinh
thần ở huyện Chƣơng Mỹ hiện nay .......... Error! Bookmark not defined.
2.3.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của nhân sinh quan Phật giáo đối

với đời sống tinh thần của người dân huyện Chương MỹError! Bookmark not defin
2.3.2. Phát huy vai trò của các tổ chức Phật giáo trong quá trình phát
triển kinh tế - xã hội .................................. Error! Bookmark not defined.
2.3.3. Đấu tranh chống những hiện tượng lợi dụng Phật giáo, gây ảnh
hưởng xấu đến đời sống của các tầng lớp xã hộiError! Bookmark not defined.
Tiểu kết Chƣơng 2: ....................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 11

2


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Phật giáo là một trong ba tôn giáo lớn trên thế giới hiện nay, có sức lan
toả rộng rãi, đặc biệt ở Châu Á, trong đó có Việt Nam. Đạo Phật thể hiện tinh
thần bình đẳng, từ bi, hỉ xả, khơi dậy những giá trị nhân văn cao cả, phản ánh
khát vọng của con người muốn giải thoát trước những bế tắc, đau khổ trong
cuộc sống. Cũng bởi vậy mà, giáo lý của Đạo Phật ngày càng gần gũi hơn với
mọi người, không phân biệt địa vị, giai tầng khác nhau trong xã hội. Trong
các tôn giáo du nhập vào Việt Nam, chúng ta thấy Phật giáo là tôn giáo bám
rễ sâu nhất, bền chắc nhất và góp phần xây dựng nên truyền thống yêu nước,
đoàn kết gắn bó của dân tộc ta, có vai trò quan trọng trong việc hình thành
tâm lý, lối sống, đạo đức của con người Việt Nam. Những triết lý nhân sinh
quan Phật giáo theo năm tháng, ngày càng ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống
tinh thần của xã hội hiện đại.
Cùng với cả nước, huyện Chương Mỹ - Hà Nội đang trong quá trình
đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh những mặt tích cực, mặt trái của kinh
tế thị trường như sự quá quan tâm đến lợi ích kinh tế có thể dẫn đến sự suy
thoái về đạo đức, lối sống, nhân cách, làm băng hoại giá trị đạo đức, truyền
thống văn hoá tốt đẹp của dân tộc…Vì thế, để có sự phát triển ổn định, bền
vững, ngoài phát triển kinh tế thị trường thì các yếu tố của đời sống tinh thần
cũng rất cần được đề cao. Trong các yếu tố ảnh hưởng đến đời sống văn hóa
tinh thần ở huyện Chương Mỹ thì yếu tố tôn giáo nói chung và Phật giáo nói
riêng có ảnh hưởng sâu rộng.
Cũng như Hà Nội, huyện Chương Mỹ là nơi Phật giáo du nhập và phát
triển khá sớm. Trong những năm gần đây, Phật giáo phát triển mạnh ở
Chương Mỹ thể hiện trên nhiều phương diện như: số người đi lễ chùa ngày

3


càng đông, lễ hội Phật giáo, sinh hoạt Phật giáo ngày càng phong phú, số
người tu hành được đào tạo qua các trường Phật học ngày càng nhiều, các cơ
sở thờ tự, chùa chiền được tu bổ và xây mới…Những hoạt động này một mặt,
có những tác động tích cực đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân nơi
đây, góp phần làm chuyển biến đạo đức, lối sống của người dân theo hướng
nhân văn, hướng thiện, làm phong phú, sâu sắc các phong tục tập quán của
địa phương. Nhưng mặt khác, những tác động của Phật giáo cũng có tác động
tiêu cực đến đời sống tinh thần của người dân Chương Mỹ.
Việc nghiên cứu nhân sinh quan Phật giáo và chỉ ra những yếu tố nào
ảnh hưởng tích cực để tiếp tục phát huy, những yếu tố nào ảnh hưởng tiêu
cực cần khắc phục hạn chế của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống văn
hóa tinh thần tinh thần của người dân Chương Mỹ là việc làm cần thiết và
quan trọng để góp phần xây dựng và phát triển đời sống văn hóa tinh thần của
người dân huyện Chương Mỹ hiện nay.
Với lí do đó, tôi chọn đề tài ‘‘ Ảnh hƣởng của nhân sinh quan Phật
giáo đến đời sống văn hoá tinh thần ở huyện Chƣơng Mỹ - Hà Nội hiện
nay” là đề tài nghiên cứu của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nghiên cứu về ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đối với đời
sống văn hóa tinh thần của con người Việt Nam là đề tài rộng lớn. Đã có
nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề này và đạt được những kết
quả đáng trân trọng. Có thể chia ra các công trình nghiên cứu thành các mảng
cơ bản sau:
- Các công trình nghiên cứu về Phật giáo và đời sống văn hóa tinh
thần nói chung:
Liên quan đến nội dung này, có một số công trình tiêu biểu sau: Mấy
vấn đề Phật giáo và lịch sử tư tưởng Việt Nam của Viện Triết học; Lịch sử

4


Phật giáo Việt Nam và Lịch sử tư tưởng Việt Nam do Nguyễn Tài Thư chủ
biên, Việt Nam Phật giáo sử lược của Thích Mật Thể, Việt Nam Phật giáo sử
luận của Nguyễn Lang…Đây là những công trình nghiên cứu khái quát về
quá trình du nhập và phát triển của Phật giáo vào Việt Nam, qua đó giúp
nguời đọc hiểu rõ hơn về tiến trình hình thành và phát triển của Phật giáo
Việt Nam qua hơn 2000 năm lịch sử. Trong các tác phẩm ấy, tiêu biểu hơn cả
là „„Việt Nam Phật giáo sử luận’‘ của Nguyễn Lang (gồm 3 tập). Trong tác
phẩm này, tác giả đã giới thiệu khá chi tiết về lịch sử Phật giáo Việt Nam
trong suốt tiến trình lịch sử dân tộc, khái quát được một sống đóng góp của
Phật giáo trong từng thời kỳ lịch sử của dân tộc thể hiện ở các lĩnh vực văn
học nghệ thuật, giáo dục, chính trị, quân sự, văn hóa... Đặc biệt, tác giả đưa ra
và phân tích khá chi tiết ảnh hưởng của Phật giáo đến đời sống văn hóa tinh
thần của người Việt Nam trong lịch sử dân tộc.
Các tri thức Phật học cũng có khá nhiều công trình có giá trị nghiên
cứu về Phật giáo Việt Nam. Chẳng hạn như cuốn: Đại cương triết học Phật
giáo của Thích Đạo Quang. Trong cuốn sách này, tác giả đã dành một dung
lượng để phân tích những giá trị trong các giáo lý cơ bản của Phật giáo và đề
cập một cách khái quát về các tông phái chủ yếu của đạo Phật.
Về khái niệm “ đời sống văn hóa tinh thần” có công trình Ảnh hưởng
của Phật giáo đối với đời sống văn hóa tinh thần ở xã hội Nhật Bản là luận
văn tiến sỹ của Nguyễn Thị Thúy Anh. Trong công trình này, tác giả đã dành
một dung lượng đáng kể phân tích khái niệm đời sống tinh thần và cấu trúc
của nó, tác giả đã phân tích sự tác động của Phật giáo đến đời sống tinh thần
người Nhật Bản trong tương quan so sánh với Việt Nam. Từ đó, Tác giả rút
ra một số bài học cần thiết để điều chỉnh những ảnh hưởng của Phật giáo
trong đời sống tinh thần một cách phù hợp nhất.

5


- Các công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của Phật giáo, của nhân
sinh quan Phật giáo đến đời sống tinh thần:
Có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu và có giá trị như: Văn hóa
Phật giáo và lối sống của người Việt ở Hà Nội và châu thổ Bắc Bộ của
Nguyễn Thị Bảy; Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo đối với con
người Việt Nam hiện nay do Nguyễn Tài Thư chủ biên…Nhìn chung, các
công trình này đều chỉ ra những ảnh hưởng và vai trò của Phật giáo đối với
con người và xã hội Việt Nam, qua đó khẳng định Phật giáo và văn hóa Phật
giáo có ảnh hưởng nhất định trong đời sống xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực
đời sống văn hóa tinh thần.
Ảnh hưởng của tư tưởng triết học Phật giáo trong đời sống văn hóa
tinh thần ở Việt Nam là đề tài luận án tiến sĩ triết học của Lê Hữu Tuấn.
Trong luận án này, tác giả đã chỉ ra quá trình Phật giáo phát triển, truyền bá ở
Việt Nam gắn liền với quá trình hình thành, phát triển tư tưởng, đạo đức của
con người và nó góp phần quan trọng vào việc định hướng cho sự phát triển
nhân cách, tư duy con nguời Việt Nam trong tương lai.
Trong hai cuốn sách: Phật giáo với văn hóa Việt Nam của Nguyễn Đăng
Duy và Đạo đức Phật giáo với đạo đức con người Việt Nam của Đặng Thị Lan,
các tác giả đã phân tích nhiều quan niệm, phạm trù đạo đức Phật giáo và nhất là,
ảnh hưởng của đạo đức Phật giáo đến văn hóa và nhân cách của nguời Việt
Nam. Đồng thời, tác giả của hai cuốn sách này cũng đưa ra một số kiến nghị để
phát huy ảnh hưởng tích cực và hạn chế ảnh hưởng tiêu cực của đạo đức Phật
giáo trong đời sống tinh thần của xã hội Việt Nam hiện nay.
- Liên quan đến đề tài, còn có các công trình như: Đại cương triết học
Phật giáo Việt Nam của Nguyễn Hùng Hậu, Triết học Phật giáo của Nguyễn
Duy Hinh, Phật giáo những vấn đề triết học (bản dịch của Ngô Văn Doanh
và Nguyễn Hùng Hậu), Tìm hiểu nhân sinh quan Phật giáo của Thích Tâm

6


Thiện, Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đối với đời sống văn hóa
tinh thần của nguời Hà Nội hiện nay của Đặng Thị Ánh Tuyết…Trong các
tác phẩm kể trên, đặc biệt có tác phẩm “Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật
giáo đối với đời sống văn hóa tinh thần của nguời Hà Nội hiện nay” của
Đặng Thị Ánh Tuyết đã đề cập đến những nội dung chủ yếu trong nhân sinh
quan Phật giáo cũng như ảnh hưởng của nó đến đời sống văn hóa tinh thần
của nguời Hà Nội trên các phương diện đạo đức, nhân cách, tín nguỡng, lễ
hội, phong tục, tập quán…đồng thời đưa ra những giải pháp nhằm phát huy
những ảnh hưởng tích cực, hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của nhân sinh
quan Phật giáo.
Ngoài ra, còn có rất nhiều bài viết liên quan đến vấn đề nghiên cứu của
đề tài được đăng tải trên các báo, tạp chí trong nước và nước ngoài như: Tạp
chí Triết học, Tạp chí Nghiên cứu Tôn giáo, Tạp chí Công tác Tôn giáo, Tạp
chí Thông tin khoa học xã hội,… Trong những bài viết ấy, nhân sinh quan
của Phật giáo được các tác giả đánh giá cao, phần nào phản ánh được những
khía cạnh ảnh hưởng của Phật giáo trong đời sống văn hóa xã hội Việt Nam
hiện nay.
Điểm qua tình hình nghiên cứu trên cho thấy, những công trình nghiên
cứu đó đều thống nhất ở một số điểm: Phật giáo có ảnh hưởng nhất định
trong đời sống xã hội Việt Nam, đặc biệt là đời sống văn hóa tinh thần.
Những triết lý nhân sinh của Phật giáo kết hợp với văn hóa truyền thống đã
tạo nên sự phong phú của đời sống tinh thần của con người Việt Nam. Các
công trình nghiên cứu đó trực tiếp hoặc gián tiếp, ở các mức độ và khía cạnh
khác nhau, đã trình bày khá toàn diện những nội dung chủ yếu trong nhân
sinh quan Phật giáo và ảnh hưởng của nó đối với đời sống tinh thần xã hội
Việt Nam. Theo chúng tôi, việc chỉ ra và đánh giá những ảnh hưởng tích cực,
tiêu cực của Phật giáo, mà trước hết là nhân sinh quan Phật giáo, trên cơ sở

7


đó đưa ra những giải pháp nhằm phát huy những ảnh hưởng tích cực, hạn chế
những ảnh hưởng tiêu cực của tư tưởng triết học này trong đời sống tinh thần
của xã hội Việt Nam luôn là việc làm cần thiết và phải tiếp tục. Tuy nhiên,
việc làm sáng tỏ những ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đối với đời
sống văn hóa tinh thần ở huyện Chương Mỹ - Hà Nội cho đến nay lại chưa có
công trình nào nghiên cứu. Vì vậy, luận văn có nhiệm vụ là trên cơ sở tiếp
thu, kế thừa những kết quả nghiên cứu của những công trình đi trước để phân
tích đánh giá về những ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống
văn hóa tinh thần ở huyện Chương Mỹ - Hà Nội hiện nay trên một số phương
diện cụ thể.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu:
Luận văn làm rõ nhân sinh quan Phật giáo và ảnh hưởng của nó, nhằm
phát huy giá trị tích cực và hạn chế những tác động tiêu cực đến đời sống vă
hóa tinh thần của người dân Chương Mỹ - Hà Nội hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Hệ thống hoá một số nội dung cơ bản của nhân sinh quan Phật giáo
và đời sống văn hóa tinh thần ở huyện Chương Mỹ.
- Phân tích ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến một số
phương diện của đời sống văn hóa tinh thần ở huyện Chương Mỹ hiện nay.
- Nêu một số giải pháp nhằm phát huy ảnh hưởng tích cực, hạn chế ảnh
hưởng tiêu cực của nhân sinh quan Phật giáo đến đời sống văn hóa tinh thần
ở huyện Chương Mỹ hiện nay.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Nhân sinh quan Phật giáo và ảnh hưởng của nhân sinh quan phật giáo đến
đời sống văn hóa tinh thần của người Chương Mỹ - Hà Nội hiện nay.

8


4.2. Phạm vi nghiên cứu:
Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật
giáo đến đời sống văn hóa tinh thần ở huyện Chương Mỹ - Hà Nội hiện nay trên
một số phương diện: đạo đức, lối sống, phong tục, tập quán và lễ hội.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận:
Luận văn chủ yếu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
về tôn giáo nói chung và Phật giáo nói riêng.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Tác giả luận văn sử dụng phương pháp biện chứng duy vật của triết
học Mác – Lênin, các phương pháp nghiên cứu của Tôn giáo học và kết hợp
với một số phương pháp nghiên cứu khoa học khác như phân tích và tổng
hợp, lôgíc -lịch sử, khái quát hóa, trừu tượng hóa.v.v...
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận:
Luận văn góp phần vào hệ thống hóa những vấn đề lý luận về ảnh
hưởng của Phật giáo nói chung, nhân sinh quan Phật giáo nói riêng đến đời
sống xã hội, đời sống tinh thần của người Chương Mỹ hiện nay.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn:
Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong học tập, nghiên
cứu và giảng dạy về tôn giáo học, triết học và cho những người quan tâm tới
lĩnh vực này.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
luận văn gồm 2 chương 5 tiết.

9


Chƣơng 1
NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO VÀ ĐỜI SỐNG VĂN HOÁ
TINH THẦN Ở HUYỆN CHƢƠNG MỸ
1.1. Khái quát chung về Phật giáo và nhân sinh quan Phật giáo
1.1.1. Phật giáo và Phật giáo ở Việt Nam
1.1.1.1. Quá trình ra đời và phát triển của Phật giáo
Phật giáo ra đời vào khoảng thế kỷ VI trước công nguyên ở Ấn Độ.
Thời kỳ này xã hội Ấn Độ tồn tại bốn đẳng cấp là: Bà la môn, đây là đẳng
cấp cao nhất, thống trị đời sống tinh thần của xã hội. Đẳng cấp này có đặc
quyền chính trị và xã hội, được tôn là „„thần của nhân gian”. Quý tộc, gồm
tầng lớp võ sĩ, quan lại, những người chấp hành quyền lực thế tục và được coi
là người bảo hộ của nhân dân. Bình dân, gồm những người nông dân, thợ thủ
công, nhà buôn. Đẳng cấp này là lực lượng chính tạo ra của cải vật chất cho
xã hội và có nghĩa vụ phải nộp thuế. Nô lệ, là những người có nghĩa vụ hầu
hạ những người thuộc đẳng cấp trên. Sự phân chia đẳng cấp và sự tồn tại lâu
dài và quan hệ hết sức khắc nghiệt giữa bốn đẳng cấp ấy đã dẫn đến sự bất
bình đẳng trong xã hội và tất yếu dẫn đến sự phản kháng của quần chúng lao
động đòi hỏi một sự công bằng, bình đẳng trong xã hội. Đây chính là nhu cầu
của hiện thực lịch sử làm xuất hiện các trường phái tư tưởng mới ở Ấn Độ
trong thời kỳ này. Đạo Phật xuất hiện chính trong bối cảnh lịch sử trên với tư
cách là một hệ tư tưởng phản đối chế độ phân biệt đẳng cấp xã hội, phủ nhận
uy thế của kinh Vêda, chống giáo lý duy tâm hoang đường của Bàlamôn giáo,
bác bỏ uy quyền của thần thánh và chủ trương phương pháp tu hành khổ
hạnh, xây dựng niềm tin vào chính con người, khẳng định một đạo lý, một
đường hướng cứu khổ cho con người.
Người sáng lập Phật giáo là Thích Ca Mâu Ni. Theo truyền thuyết,
Thích Ca Mâu Ni tên là Tất Đạt Đa (Siddharatha), họ là Cồ Đàm (Gautama),

10


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Nguyễn Thị Thúy Anh (2009), Ảnh hưởng của phật giáo đến đời sống
tinh thần của xã hội Nhật Bản, Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Khoa
học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.

2.

Báo Nhân Dân ngày 06/04/1991, Dự thảo báo cáo chính trị Đại hội VII
của Đảng cộng sản Việt Nam.

3.

Ban trị sự giáo hội phật giáo Việt Nam huyện Chương Mỹ (2013), Báo
cáo tổng kết công tác phật sự năm 2013 phương hướng công tác phật sự
năm 2014, Hà Nội.

4.

Đặng Văn Bài (2008), Nhận diện để phát huy giá trị di sản văn hóa Phật
giáo Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu tôn giáo số 5.

5.

Minh Châu và Minh Chi (1991), Từ điển Phật học Việt Nam, Nxb Hà

Nội, Hà Nội.

6.

Minh Chi (1996), Các vấn đề Phật học, Nxb Tp Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh

7.

Hoàng Chương (2010), Nghệ thuật Phật giáo trong đời sống hiện nay,
Nxb Dân trí, Hà Nội.

8.

Lý Khắc Cung (2000), Hà Nội văn hóa và phong tục, Nxb Thanh niên,
Hà Nội.

9.

Nguyễn Đăng Duy (1996), Văn hóa tâm linh, Nxb Hà Nội, Hà Nội.

10. Nguyễn Đăng Duy (1999), Phật giáo với văn hóa Việt Nam, Nxb Văn
hóa, Hà Nội.
11. Đảng cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ XI, Nxb Chính trị Quốc gia- Sự thật, Hà Nội.
12. Đạo đức Phật giáo (nhiều tác giả) (1995), Viện Nghiên cứu Phật học
Việt Nam, Hà Nội.
13. Dương Tú Hạc(1998), Kinh lời vàng, Nxb Thành phố HCM, Hồ Chí Minh.

11

14. Nguyễn Thị Hảo (2000), Nhân sinh quan Phật giáo và sự thể hiện của
nó qua một số tín đồ đạo Phật hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Triết học,
Viện Triết học, Hà Nội.
15. Nguyễn Hùng Hậu (1997), Lược khảo tư tưởng Thiền Trúc Lâm Việt
Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
16. Nguyễn Hùng Hậu (2002), Đại cương triết học Phật giáo Việt Nam, tập
1, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
17. Nguyễn Hùng Hậu (2002), Đại cương triết học Phật giáo Việt Nam, tập
2 ,Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
18. Lê Như Hoa (1993), Lối sống trong đời sống đô thi hiện nay, Viện Văn
hóa, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.
19. Thích Thiện Hoa (1997), Phật học phổ thông, Nxb Tp Hồ Chí Minh, Hồ
Chí Minh.
20. Đỗ Quang Hưng (2010), Đời sống tôn giáo, tín ngưỡng Thăng Long –
Hà Nội, Nxb Hà Nội, Hà Nội.
21. Phạm Văn Hưng (2009), Ảnh hưởng của nhân sinh quan phật giáo đến
đời sống văn hóa tinh thần huyện An Dương, Hải Phòng, Luận văn Thạc
sĩ, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
22. Nguyễn Thu Hương (2011), Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo
đến phong tục tập quan của người Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ,
Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội,
Hà Nội.
23. Hồ Phương Lan (2010), Thăng Long – Hà Nội ngàn năm văn hiến, Nxb
Lao Động, Hà Nội.
24. Đặng Thị Lan (2009), Đạo đức Phật giáo và ảnh hưởng của nó đến đạo
đức con người Việt Nam, Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Khoa học xã
hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
12

25. Phan Thị Lan (2010), Đạo đức Phật giáo trong đời sống đạo đức người
Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học xã hội
và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
26. Nguyễn Lang (1979), Việt Nam phật giáo sử luận, Nxb Văn học Hà Nội,
Hà Nội.
27. Thiền sư Đinh Lực, Cư sĩ Nhất Tâm (2003), Phật giáo Việt Nam và thế
giới, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.
28. C.Mác – Ph.Ăngghen (1980), Toàn tập, Tập 1, Nxb Sự Thật, Hà Nội.
29. C.Mác – Ph.Ăngghen (1980), Toàn tập, Tập 20, Nxb Chính trị Quốc gia,
Hà Nội.
30. Phạm Thị Thanh Mai (2012), Ảnh hưởng của nhân sinh quan phật giáo
đến đời sống tinh thần người Nam Định, Luận văn Thạc sĩ, Trung tâm
đào tạo, bồi dưỡng giáo viên lý luận chính trị, Đại học quốc gia Hà Nội,
Hà Nội.
31. Trần Tuấn Mẫn (2007), Đạo Phật ngày nay, Nxb Phương Đông, Hà Nội.
32. Chủ tịch Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị Quốc gia,
Hà Nội.
33. Tâm Minh - Ngô Tằng Giao (2006), Kinh pháp cú, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
34. Lệ Như, Thích Trung Hậu sưu tập (2002), Ca dao tục ngữ Phật giáo Việt
Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh.
35. Pháp sư Thánh Nghiêm – Pháp sư Tịnh Hải (2009), Lịch sử Phật giáo
thế giới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
36. Nguyễn Thị Nguyến (2011), Ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo
đến đời sống tinh thần người Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Triết
học, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
37. Phật giáo trong thời đại chúng ta (Nhiều tác giả) (2005), Nxb Tôn giáo,
Hà Nội.

13


38. Phùng Hữu Phú (1997), Hồ Chí Minh với Phật giáo Việt Nam, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
39. Nguyễn Vinh Phúc (2009), 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, Nxb Trẻ,
Hà Nội.
40. Thiện Siêu (1992), Đại cương Câu Xá Luận, Viện Nghiên cứu Phật học
Việt Nam, Hà Nội.
41. Đặng Quang Thành (2000), Về lối sống và xây dựng lối sống đô thị ở
Việt Nam, Nxb Trẻ, Hà Nội.
42. Nguyễn Kim Thản (2005), Lời ăn tiếng nói của người Hà Nội, Nxb Văn
hóa, Hà Nội.
43. Thích Mật Thể (2005), Việt Nam Phật giáo sử lược, Nxb Tôn giáo, Hà Nội.
44. Thích Tâm Thiện (1994), Tìm hiểu nhân sinh quan Phật giáo, Nxb thành
phố Hồ Chí Minh.
45. Nguyễn Tài Thư (1997), Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo đối
với con người Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
46. Nguyễn Tài Thư (1991), Lịch sử Phật giáo Việt Nam, Viện Triết học,
Hà Nội
47. Trần Văn Trình (1998), Tìm hiểu tình hình tồn tại và phát triển của Phật
giáo trong cộng đồng dân cư Hà Nội trong thời kì đổi mới, Luận văn
thạc sĩ, Viện Xã hội học, Hà Nội.
48. Nguyễn Thanh Tuấn (2010), Phật giáo với văn hóa Việt Nam và Nhật
Bản qua một cách nhìn tham chiếu, Từ điển Bách khoa và Viện Văn
hóa, Hà Nội.
49. Trịnh Quốc Tuấn (2007), Toàn cầu hóa và tôn giáo, Nxb Lý luận chính
trị, Hà Nội.
50. Đặng Ánh Tuyết (1997), Góp phần tìm hiểu nhân sinh quan Phật giáo
đời Trần, Luận văn thạc sĩ, Viện Triết học, Hà Nội.

14


51. Đặng Thị Ánh Tuyết (2011), Ảnh hưởng của nhân sinh quan phật giáo
đến đời sống tinh thần của người Hà Nội hiện nay, Luận văn Thạc sĩ
Triết học, Trường Đại học sư phạm Hà Nội, Hà Nội.
52. Hoàng Tâm Xuyên (1999), Mười tôn giáo lớn trên thế giới, Nxb Chính
trị quốc gia, Hà Nội.
53. UBND huyện Chương Mỹ (2012), Báo cáo kết quả công tác quản lý nhà
nước về tín ngưỡng, tôn giáo năm 2012, Phương hướng, nhiệm vụ năm
2013, Hà Nội.
54. UBND huyện Chương Mỹ (2013), Báo cáo về việc kiểm tra tình hình
hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo tại xã Thủy Xuân Tiên, Hà Nội.
55. UBND huyện Chương Mỹ (2014), Báo cáo kết quả công tác quản lý nhà
nước về tín ngưỡng, tôn giáo và công tác dân tộc Quý I/2014 trên địa
bàn huyện Chương Mỹ, Hà Nội.
56. Viện Nghiên cứu tôn giáo (1994), Những vấn đề tôn giáo hiện nay, Nxb
Khoa học xã hội, Hà Nội.
57. Viện Triết học (1986), Những vấn đề về Phật giáo và lịch sử tư tưởng
Việt Nam, Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam, Hà Nội.
58. W.Rahula (1996), Con đường thoát khổ, (Trí Hải dịch), Đại học Văn
hóa, Hà Nội.
59. />60. />0705&cn_id=638054
61. />62.
63.

15