Quan niệm của nho giáo về đạo đức gia đình và ý nghĩa của nó đối với việc hoàn thiện đạo đức gia đình việt nam hiện nay (nghiên cứu thực tế tại thị xã sơn tây)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY

QUAN NIỆM CỦA NHO GIÁO VỀ ĐẠO ĐỨC GIA
ĐÌNH VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ ĐỐI VỚI VIỆC HOÀN
THIỆN ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH VIỆT NAM HIỆN NAY
(Nghiên cứu thực tế tại Thị xã Sơn Tây)

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC
Chuyên ngành: Triết học

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN THỊ BÍCH THỦY

QUAN NIỆM CỦA NHO GIÁO VỀ ĐẠO ĐỨC GIA
ĐÌNH VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ ĐỐI VỚI VIỆC HOÀN
THIỆN ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH VIỆT NAM HIỆN NAY
(Nghiên cứu thực tế tại Thị xã Sơn Tây)

LUẬN VĂN THẠC SĨ TRIẾT HỌC
Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 60 22 03 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Đỗ Thị Hòa Hới

Hà Nội - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn: Quan niệm của Nho giáo về đạo đức gia đình và
ý nghĩa của nó đối với việc hoàn thiện đạo đức gia đình Việt Nam hiện nay (nghiên
cứu thực tế tại Thị xã Sơn Tây) là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả được đưa ra trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong
bất cứ công trình nào khác. Mọi tham khảo trong luận văn đều được trích dẫn rõ
nguồn, đảm bảo tính khách quan của tư liệu và bản quyền tác giả.
Học viên

Nguyễn Thị Bích Thủy


LỜI CẢM ƠN

Luận văn “Quan niệm của Nho giáo về đạo đức gia đình và ý nghĩa của nó
đối với việc hoàn thiện đạo đức gia đình Việt Nam hiện nay (nghiên cứu thực tế tại
Thị xã Sơn Tây) là một công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc, là kết quả của
quá trình học tập tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc
gia Hà Nội của tác giả dưới sự hướng của các thầy cô bộ môn; sự giúp đỡ của các
thầy cô trong ban chủ nhiệm khoa Triết học. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến
những sự giúp đỡ quý báu đó!
Đặc biệt, tôi xin gửi lời biết ơn chân thành đến PGS. TS. Đỗ Thị Hòa Hới là
giáo viên trực tiếp hướng dẫn luận văn cho tôi, người đã luôn tận tình hướng dẫn,
dành nhiều thời gian quý báu để trao đổi và định hướng nghiên cứu cho tôi trong
suốt quá trình thực hiện đề tài luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè đã luôn
động viên và là chỗ dựa tinh thần để tôi học tập và thực hiện thành công đề tài luận
văn này!
Tôi xin trân trọng gửi lời tri ân đến tất cả!
Học viên cao học khoá 20

Nguyễn Thị Bích Thủy


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 3
PHẦN NỘI DUNG ............................................. Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 1: QUAN NIỆM CỦA NHO GIÁO VỀ ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH
......................................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Điều kiện kinh tế chính trị xã hội và tiền đề tƣ tƣởng văn hóa cho sự
hình thành phát triển tƣ tƣởng Nho giáo về đạo đức và đạo đức gia đình
Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Điều kiện kinh tế chính trị xã hội ............ Error! Bookmark not
defined.
1.1.2. Tiền đề văn hóa tư tưởng ........... Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Quan niệm của Nho giáo về tính người - cơ sở cho quan niệm
đạo đức trong gia đình của Nho giáo ... Error! Bookmark not defined.
1.2. Một số nội dung cơ bản tƣ tƣởng đạo đức gia đình của Nho giáo Error!
Bookmark not defined.
1.2.1. Quan niệm Nho giáo về vai trò đạo đức trong gia đình ..... Error!
Bookmark not defined.
1.2.2. Quan niệm Nho giáo về quan hệ tôn ti trật tự gia đình
(thể hiện ở Lễ) ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.3. Quan niệm Nho giáo về chuẩn mực đạo đức cơ bản cho từng
thành viên cụ thể trong gia đình ........... Error! Bookmark not defined.

1.3 Sự du nhập và ảnh hƣởng của đạo đức Nho giáo trong lịch sử tại
Việt Nam. .................................................... Error! Bookmark not defined.
Kết luận chương 1: ............................................... Error! Bookmark not defined.
Kết luận chương 1: ............................................... Error! Bookmark not defined.

1


CHƢƠNG 2: MỘT SỐ Ý NGHĨA TƢ TƢỞNG ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH
NHO GIÁO ĐỐI VỚI VIỆC HOÀN THIỆN ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH
MỚI Ở SƠN TÂY HIỆN NAY. .................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Khái quát Thực trạng đạo đức gia đình ở Sơn Tây hiện nay. . Error!
Bookmark not defined.
2.2. Nội dung, yêu cầu đặt ra trong việc củng cố, hoàn thiện gia đình
văn hóa mới ở Thị xã Sơn Tây hiện nay. . Error! Bookmark not defined.
2.3. Tiếp tục kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức gia đình Nho
giáo góp phần hoàn thiện đạo đức gia đình ở Sơn Tây hiện nay. .. Error!
Bookmark not defined.
2.4. Giải pháp nâng cao việc kế thừa và phát huy giá trị đạo đức Nho giáo
vào việc xây dựng hoàn thiện đạo đức gia đình Sơn Tây hiện nay. ... Error!
Bookmark not defined.
Kết luận chương 2: ............................................... Error! Bookmark not defined.
PHẦN KẾT LUẬN ............................................. Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 7

2


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Nho giáo là một học thuyết chính trị - đạo đức lớn nhất trong lịch sử
Trung Hoa cổ đại, nó có sức sống trường tồn và vĩnh cửu không chỉ trong xã
hội Trung Quốc mà nó còn lan rộng ra rất nhiều quốc gia và khu vực trên thế
giới trong đó có Việt Nam. Nho giáo được du nhập sớm vào Việt Nam từ
những năm đầu công nguyên, sau đó người Việt đã tiếp nhận, biến đổi nó phù
hợp với yêu cầu, hoàn cảnh lịch sử của dân tộc. Đạo đức Nho giáo thấm sâu
vào tư tưởng của con người Việt Nam, nhất là từ khi giai cấp phong kiến lấy
Nho giáo làm hệ tư tưởng cai trị xã hội. Trong đó, quan niệm Nho giáo về đạo
đức gia đình có ảnh hưởng lớn, có tác dụng gìn giữ nề nếp, tôn ti trật tự trong
các gia đình dòng họ, tạo sự gắn kết, sự ổn định xã hội trong lịch sử. Từ sau
cách mạng tháng 8/1945, Đảng và Nhà nước ta đã chú trọng bảo vệ, phát triển
các môi trường thuận lợi để xây dựng đạo đức gia đình, tạo gia đình văn hóa mới.
Hiện nay, trong xu thế hội nhập và phát triển của nền kinh tế thị trường,
Việt Nam đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đang có những bước
chuyển mình quan trọng. Đất nước ta đã, đang và sẽ đạt được những thành
tựu to lớn về mọi mặt của đời sống xã hội, đời sống vật chất, tinh thần của
nhân dân, của từng hộ gia đình từng bước được nâng cao. Nhưng cùng với
điều đó, xuất hiện mặt trái các nhân tố mới ảnh hưởng đến việc bảo tồn và
phát huy giá trị văn hóa tinh thần truyền thống của dân tộc. Hành vi vi phạm
đạo đức truyền thống ở khắp mọi nơi, từ thành thị đến nông thôn, có ở tất cả
các nghành nghề như sản xuất kinh doanh, y tế. Kể cả trong môi trường gia
đình là môi trường ổn định và có lẽ vẫn được coi là thành trì bền vững của
văn hoá truyền thống, thì nay tình trạng vi phạm đạo đức không chỉ diễn ra cá
lẻ mà qua các phương tiện thông tin đại chúng cho thấy nó đang gia tăng theo
từng ngày, từng giờ: nào là con giết cha, vợ giết chồng, rồi chồng giết vợ, anh
3


em đánh nhau, con đuổi mẹ ra đường chiếm nhà, bố mẹ già không phụng
dưỡng lại cho vào viện dưỡng lão, hoặc đuổi ra đường hoặc nuôi cũng chỉ coi

như vật cảnh trong nhà, cháu giết ông, bà. Cùng với tệ nạn xã hội, nghiện hút,
cờ bạc, mại dâm, trộm cắp, gây rối, chém giết lẫn nhau…được đăng tải trên
các phương tiện thông tin đại chúng ngày càng nhiều, đã trở thành mối lo ngại
cho nhân dân ta. Hiện nay, xuất hiện tâm lý lệch chuẩn truyền thống, sùng bái
đồng tiền, coi đồng tiền là trên hết, có tiền là có tất cả, “tiền là tiên là Phật”, ỷ
thế, cậy quyền và cậy tiền không xem ai ra gì…Có thể nói, chưa bao giờ vấn
đề đạo đức nói chung, đạo đức trong gia đình nói riêng lại đáng báo động như
hiện nay.
Gia đình là nơi lưu giữ những giá trị đạo đức truyền thống, nhưng hiện
nay đạo đức gia đình lại đang đứng trước những thách thức lớn. Giá trị đạo
đức gia đình truyền thống ngày càng mai một và dường như không còn dựa
nhiều trên cơ sở kinh tế gia đình, hệ giá trị mới chưa xác lập cơ sở vững chắc
đã làm khủng hoảng hệ giá trị đạo đức gia đình, góp thêm vào khủng hoảng
đạo đức xã hội. Những mặt trái của cơ chế thị trường và các nhân tố mới như
quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, quá trình đô thị hóa đang từng ngày,
từng giờ làm suy thoái môi trường, ổn định đạo đức của con người, dường
như khiến đạo đức xã hội xuống cấp. Con người dường như ngày càng sống
gấp gáp, thực dụng, chạy theo đồng tiền, coi nhẹ, chà đạp lên những giá trị
đạo đức, danh dự của người khác. Nhiều hiện tượng vì lợi ích cá nhân đã đánh
mất đi đạo lý gia đình, quan hệ dòng họ, bạn bè,…Trước thực tế đó, nhiều vấn
đề bức xúc về gia đình đang đặt ra như: Đạo đức gia đình Việt Nam truyền
thống chịu ảnh hưởng lớn của Nho giáo đã biến đổi và có vai trò như thế nào
khi đất nước tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập phát triển kinh
tế thị trường. Hiện nay, tuy đạo đức gia đình Nho giáo bên cạnh những mặt
tích cực tất yếu vẫn bộc lộ những bất cập, hạn chế lịch sử, để lại nhiều rào cản
4


cho sự nghiệp đổi mới công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vấn đề đặt ra
là chúng ta phải kế thừa có phê phán, phát huy các mặt tích cực của nó như

thế nào trong quá trình đổi mới? Mặt khác, qua khảo sát các công trình tiếp
cận từ góc độ triết học, mặc dù đã có rất nhiều công trình khoa học nghiên
cứu về vấn đề đạo đức của Nho giáo, nhưng khía cạnh quan niệm về đạo đức
trong gia đình nói riêng cho tới nay vẫn còn là một đề tài chưa được quan tâm
nghiên cứu nhiều. Vì vậy, chúng ta cần có những nghiên cứu sâu hơn, nhằm
đánh giá lại đầy đủ hơn quan niệm Nho giáo về đạo đức gia đình đối với việc
xây dựng đạo đức gia đình văn hóa mới hiện nay.
Trên cơ sở nhận thức như vậy, chúng tôi chọn đề tài: “Quan niệm
của Nho giáo về đạo đức gia đình và ý nghĩa của nó đối với việc hoàn thiện
đạo đức gia đình Việt Nam hiện nay” (nghiên cứu thực tế tại Thị xã Sơn
Tây) làm đề tài luận văn thạc sĩ triết học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Học thuyết Nho giáo ra đời trong bối cảnh đất nước Trung Hoa có
nhiều biến động, các quan hệ đạo đức xã hội chủ yếu có nhiều thay đổi căn
bản về giá trị. Mục đích của Nho giáo là hướng tới xây dựng một xã hội thái
bình, thịnh trị, có trật tự, kỷ cương, nề nếp. Vì vậy, về mặt chính trị xã hội, đó
là học thuyết chủ trương lấy Đức trị làm phương thức cai quản đất nước. Nho
giáo đề cao việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, xây dựng các mối quan hệ xã
hội, quan hệ gia đình phù hợp với những chuẩn mực đạo đức. Mỗi người
trước tiên phải “Tu thân” sau đó mới có thể “Tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”
Từ trước tới những năm gần đây, trên bình diện đạo đức xã hội, Nho giáo
được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu sâu sắc. Tiêu biểu có thể điểm đến
các công trình nghiên cứu theo thời gian:
Trước cách mạng tháng 8/ 1945, đã có một số công trình chuyên khảo
về Nho giáo như: “Nho giáo” của Trần Trọng Kim gồm 2 quyển Thượng và
5


Hạ xuất bản năm 1932, Khổng Học Đăng của Phan Bội Châu, trong đó các
tác giả đã trình bày khái quát hệ thống học thuyết Nho giáo, phân tích những

tư tưởng cơ bản của Nho giáo trong quá trình hình thành và phát triển của nó.
Khi đánh giá về Nho giáo, các tác giả đều đề cao những yếu tố tích cực của
đạo đức Nho giáo, đặc biệt là đạo đức gia đình. Họ cho rằng, đạo đức gia đình
Nho giáo tuy có một số biểu hiện hạn chế, nhưng có vai trò to lớn trong việc
giáo dục đạo đức con người và ổn định trật tự xã hội.
Sau cách mạng tháng 8/1945, các công trình nghiên cứu về Nho giáo ở
nước ta tiếp tục được công bố. Nhiều cuốn sách đã được xuất bản như: “Bàn
về đạo Nho” của Nguyễn Khắc Viện, “Nho giáo xưa và nay” của Quang Đạm,
“Nho học và nho học ở Việt Nam – một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của
Nguyễn Tài Thư, Nho giáo và phát triển ở Việt Nam hiện nay của Vũ Khiêu .
. . Có thể thấy, những cuốn sách nói trên cùng rất nhiều các bài báo đăng trên
tạp chí chuyên ngành, đã đi sâu nghiên cứu về nhiều phương diện của Nho
giáo, đề cập tới học thuyết đạo đức của Nho giáo, trong đó có những giá trị
đạo đức tác động trực tiếp và gián tiếp đến đạo đức gia đình truyền thống và
cả hiện nay.
Trong các tác phẩm nghiên cứu tổng hợp về Nho giáo thì đáng chú ý là
những tác phẩm nghiên cứu chuyên sâu về những quy phạm đạo đức của Nho
giáo liên quan trực tiếp tới đạo đức gia đình như:
Sách “Nho giáo và gia đình” của Vũ Khiêu, Nxb Khoa học xã hội, Hà
Nội, năm 1995. Trong công trình đó, tác giả đã phân tích các quy phạm đạo
đức Nho giáo, đạo đức gia đình, mối quan hệ trong gia đình, quan hệ cha con, quan hệ anh - em , quan hệ vợ chồng…, có thể nói đây là ba quan hệ cơ
bản trong gia đình. Tác giả cũng chỉ rõ, với quan niệm đạo đức Nho giáo có
hạn chế kìm nén con người, nhất là người phụ nữ là người chịu những ảnh
hưởng thiệt thòi nhất, đau khổ nhất do chế độ hà khắc đem lại. Tác giả cũng
6


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.

Đào Duy Anh (1938), Khổng giáo phê bình luận, Nxb Quan Hải Tùng
Thư, Huế

2.

Nguyễn Kim Anh (2006), “Thực trạng gia đình Việt Nam hiện nay”,
Tạp chí gia đình và trẻ em, kỳ I, tháng 4, Tr 12 – 17

3.

Minh Anh (2002), “Tìm hiểu tư tưởng của Nho giáo”, Tạp chí Triết học,
Số 8, Tr. 46-50

4.

Mai Huy Bích (2003), Xã hội học gia đình, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội

5.

Nguyễn Văn Bình (1994), Quan điểm Nho giáo về các mối quan hệ xã
hội và ảnh hưởng của nó tại Việt Nam, Luận văn thạc sỹ Triết học, Viện
Triết học, Hà Nội

6.

Phan Kế Bính Việt Nam Phong tục, Nxb Văn Học, Hà Nội

7.

Đỗ Thị Bình, (1997), Gia đình Việt Nam và người phụ nữ trong thời kỳ đấy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nxb, Khoa học xã hội, Hà Nội

8.

Phan Bội Châu (1998), Khổng học đăng, Nxb. Thuận hóa, Huế

9.

Doãn Chính (chủ biên – 1997), Đại cương triết học Trung Quốc, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội

10. Phan Đại Doãn ( chủ biên – 1998), Một số đề Nho giáo ở Việt Nam, Nxb.
Văn hóa, Hà Nội
11. Nguyễn Đăng Duy (1998), Nho giáo với văn hóa Việt Nam, Nxb. Văn
hóa, Hà Nội
12. Đại học – Trung dung (1950) Đoàn Trung Còn biên dịch, Nxb Khai Trí,
in kỳ 3, Sài Gòn
13. Đảng Cộng Sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
7


14. Đảng Cộng Sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
15. Quang Đạm (1999), Nho giáo xưa và nay, Nxb. Văn hóa - Thông tin, Hà
Nội
16. Đỗ Thái Đồng (1991), Gia đình truyền thống vàn những biến thái ở Nam
Bộ Việt Nam, những nghiên cứu xã hội học về gia đình Việt Nam, NXb.
Khoa học xã hội, Hà Nội

17. Trần Văn Giàu (1978), “Đạo đức nho giáo và đạo đức truyền thống Việt
Nam, Tạp chí Triết học, (1)
18. Trần Văn Giàu (1980), Giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội
19. Lê Như Hoa (2001), Văn hóa gia đình với việc hình thành và phát triển
nhân cách trẻ em, Nxb. Văn hóa – Thông tin, Hà Nội
20. Nguyễn Minh Hòa (2000), Hôn nhân – Gia đình trong xã hội hiện đại,
Nxb. Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh
21. Ngô Công Hoàn (1993), Tâm lý học gia đình, Nxb. Đại học sư phạm Hà
Nội
22. Trần Đình Hựơu (1996), Gia đình và giáo dục gia đình, Nghiên cứu xã hội
học về gia đình Việt Nam ( quyển II), Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội
23. Đặng Cảnh Khanh (1996), Về chữ hiếu truyền thống trong gia đình hiện
đại, Tạp chí khoa học về phụ nữ, số 6, tháng 12
24. Vũ Ngọc Khánh (1998), Văn hóa gia đình Việt Nam, Nxb. Văn học, Hà Nội
25. Trần Trọng Kim (1990), Nho giáo, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh
26. Trần Trọng Kim (2003), Nho giáo trọn bộ, Nxb. Văn học, Hà Nội
27. Nguyễn Linh Khiếu (2001), Gia đình và phụ nữ trong biến đổi văn hóa
– xã hội nông thôn, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội

8


28. Nguyễn Thế Kiệt (2007), Tìm hiểu vai trò của Nho giáo trong đạo đức
Việt Nam, “Triết học với đổi mới nghiên cứu giảng dạy triết học”, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội
29. Đặng Phương Kiệt (chủ biên), Gia đình Việt Nam – những giá trị truyền
thống và các vấn đề tâm lý, bệnh lý xã hội, Nxb Lao động
30. Vũ Khiêu (1991), Đại học Trung dung Nho giáo, Nxb. Khoa học, Hà Nội
31. Vũ Khiêu (chủ biên – 1995), Nho giáo và gia đình, Nxb. Khoa học xã

hội, Hà Nội
32. Vũ Khiêu (1997), Nho giáo và phát triển ở Việt Nam, Nxb. Khoa học xã
hội, Hà Nội
33. Nguyễn Linh Khiếu (2003), Nghiên cứu phụ nữ giới và gia đình, Nxb.
Khoa học xã hội, Hà Nội
34. Nguyễn Thị Khoa (2002), Đạo đức gia đình trong nền kinh tế thị trường,
Tạp chí triết học số 4, tháng 5
35. Nguyễn Hiến Lê (1996), Khổng Tử, Nxb. Văn hóa, Hà Nội
36. Nguyễn Hiến Lê (2003), Khổng Tử và Luận Ngữ, Nxb.Văn hoc, Hà Nội
37. Thanh Lê (2002), Xã hội học gia đình, Nxb. Đại học Quốc gia Thành
phố Hồ Chí Minh
38. Nguyễn Thế Long (1995), Nho học ở Việt Nam – giáo dục và thi cử,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội
39. Nguyễn Thế Long (1999), Gia đình và dân tộc, Nxb.Lao động, Hà Nội
40. Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam (2000), Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
41. Luận Ngữ (1996), ( Đoàn Trung Còn dịch), Nxb Trí đức tòng thơ, Sài Gòn
42. Nguyễn Thị Tuyết Mai (2009), Quan niệm của Nho giáo về con người, về giáo
dục và đào tạo con người, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
43. C.Mác và Ph. Ănghen, Tuyển tập, tập 6, Nxb. Sự thật, Hà Nội

9


44. Lê Minh (1994), Văn hóa gia đình Việt Nam và sự phát triển xã hội,
Nxb. Lao động, Hà Nội
45. Hồ Chí Minh (1993), Bàn về đạo đức, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
46. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
47. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, tập 8, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
48. Nguyễn Tôn Nhan (1999), Kinh lễ, Nxb. Văn hóa, Hà Nội
49. Nguyễn Tôn Nhan (1995), Nho giáo Trung Quốc, Nxb. Văn hóa thông

tin, Hà Nội
50. Phan Ngọc (1998), Vấn đề gia đình Việt Nam, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội
51. Lê Văn Quán (2003) “Thử bàn về đạo hiếu của Nho gia”, Tạp chí Hán
Nôm, Tr 3 – 10
52. Lê Thị Quý (1998), Phụ nữ và bình đẳng giới trong đổi mới ở Việt Nam,
Nxb. Phụ nữ, Hà Nội
53. Lê Thị Quý (2000), Bạo lực gia đình – bất bình đẳng trong quan hệ giới,
Tạp chí khoa học về phụ nữ, số 6, tháng 8
54. Trần Trọng Sâm (biên dịch - 2002), Luận Ngữ viên ngọc quý trong kho
tang văn hóa phương Đông, Nxb. Văn hóa Thông tin, Hà Nội
55. Trần Đăng Sinh (2014), Đạo làm người trong văn hóa Việt Nam, Nxb Hà Nội
56. Phạm Côn Sơn (1998), Đạo nghĩa trong gia đình, Nxb.Thanh Hóa
57. Phạm Côn Sơn (2000), Nề nếp gia phong, Nxb.Thanh niên, Hà Nội
58. Lê Thị Hoài Thanh (2000), Giải quyết quan hệ giữa truyền thống và
hiện đại trong sự phát triển đạo đức, Tạp chí lý luận chính trị, Số 3
59. Lê Sỹ Thắng (1997), Lịch sử tư tưởng Việt Nam, tập 2, Nxb. Khoa học
xã hội, Hà Nội
60. Tập thể tác giả (2002), Gia đình Việt Nam và người phụ nữ trong gia
đình thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Nxb.Khoa học xã
hội, Hà Nội
10


61. Lê Thi (1996), Gia đình Việt Nam ngày nay, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội
62. Lê Thi (1997), Gia đình Việt Nam ngày nay, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh
63. Lê Thi (1997), Vai trò của gia đình trong sự hình thành và phát triển
nhân cách con người Việt Nam, Nxb Phụ nữ, Hà Nội
64. Trần Ngọc Thêm (chủ biên – 2003), Văn hóa học và văn hóa Việt Nam,
Nxb. Đại học Sư phạm, Hà Nội
65. Nguyễn Thị Thọ (2012), Luận án tiến sĩ “Đạo đức gia đình trong điều kiện kinh

tế thị trường ở nước ta hiện nay”, Viện Khoa học xã hội Việt Nam
66. Mạnh Tử (1950), (Quyển Thượng). Dịch giả Đoàn Trung Còn. Nxb Trí
đức Tòng thư, Sài Gòn
67. Mạnh Tử (1950), (Quyển Hạ), Dịch giả Đoàn Trung còn, Nxb Trí Đức
Tòng thư, Sài Gòn
68. Nguyễn Thị Thường (1999), Gia đình Việt Nam hiện nay. Truyền thống
hay hiện đại?, Tạp chí thông tin lý luận, số 2, tháng 6
69. Nguyễn Tài Thư (chủ biên – 1997), Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo
vào con người Việt Nam hiện nay, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội
70. Nguyễn Linh Văn (2006), Gia đình Việt Nam hiện nay, Tạp chí gia đình
và trẻ em, số 5
71. Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo công tác dân số kế
hoạch hóa gia đình
72. Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo phong trào “Toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”
73. Ủy ban nhân dân thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo kết quả thực hiện
chương trình xây dựng nông thôn mới
74. Ủy ban nhân dân Thị xã Sơn Tây (2013), Báo cáo tóm tắt tình hình kinh
tế - chính trị - xã hội

11


75. Ủy ban nhân dân Thị xã Sơn Tây, phường Quang Trung (1995), Quy ước
tổ dân phố văn hóa
76. Nguyễn Linh Văn (2002), Một số đặc điểm biến đổi gia đình từ xã hội
nông nghiệp truyền thống sang xã hội công nghiệp hóa, Tạp chí khoa học
về phụ nữ, số 8, tháng 11
77. Lê Ngọc Văn (2004), Một số nét về thực trạng gia đình Việt Nam hiện
nay, Tạp chí khoa học về phụ nữ, số 3, tháng 10

78. Trần Thị Kim Xuyến (2002), Gia đình và những vấn đề gia đình hiện
đại, Nxb. Thống kê, Hà Nội
79. Http://www.giadinh.net.vn
80. Http://www.giaoduc.edu.vn
81. Http://www.phununet.com.vn

12