Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn thành phố hà nội hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------

DƢƠNG NGỌC KIÊN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Khoa học quản lý

Hà Nội, tháng 10/ 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------

DƢƠNG NGỌC KIÊN

QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY

Luận văn thạc sĩ chuyên ngành: Khoa học quản lý
Đào tạo thí điểm

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thanh Xuân

Hà Nội, tháng 10/ 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn
giáo trên địa bàn Thành phố Hà Nội hiện nay” là công trình nghiên cứu của
riêng cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS.Nguyễn Thanh Xuân.
Các tài liệu, số liệu sử dụng trong luận văn là trung thực, đảm bảo tính
khách quan khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
Hà Nội, ngày 25 tháng 10 năm 2014
Tác giả

Dương Ngọc Kiên


MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 8
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................... 8
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................ 9
3. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................ 5
4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 6
5. Địa bàn nghiên cứu .................................................................................. 6
6. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 6
7. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................. 6
8. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 7
9. Kết cấu của Luận văn .............................................................................. 8
PHẦN NỘI DUNG .......................................................................................... 9
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO VÀ KHÁI QUÁT VỀ CÁC TÔN GIÁO

TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................................................... 9
1.1. Cơ sở lý luận của quản lý nhà nƣớc về tôn giáo ................................ 9
1.1.1. Những khái niệm............................................................................. 9
1.1.2. Cơ sở pháp luật, mục đích, nội dung, phương pháp quản lý nhà
nước đối với các hoạt động tôn giáo......... Error! Bookmark not defined.7
1.2. Khái lƣợc về các tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội........ Error!
Bookmark not defined.4
1.2.1. Khái quát tình hình tôn giáo Thành phố Hà NộiError! Bookmark not defined
1.2.2. Đường hướng hoạt động của các tôn giáoError! Bookmark not defined.7
* Tiểu kết chƣơng 1 ..................................... Error! Bookmark not defined.4
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI
VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HÀ NỘI................................................... Error! Bookmark not defined.5
2.1. Thực trạng hoạt động của các tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội
........................................................................ Error! Bookmark not defined.5
2.1.1. Cơ cấu tổ chức của các tôn giáo trên địa bàn Thành phốError! Bookmark no
2.1.2. Thực trạng tín đồ các tôn giáo trên địa bàn Thành phốError! Bookmark not
2.1.3. Tình hình hoạt động của hàng ngũ chức sắc, chức việc tôn giáoError! Bookmark
2.1.4. Thực trạng cơ sở thờ tự của các tôn giáoError! Bookmark not defined.6
2.2. Công tác quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn
thành phố Hà Nội ......................................... Error! Bookmark not defined.9
2.2.1. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ Đảng về tôn giáoError! Bookmark no
2.2.2. Công tác phối hợp vận động quần chúng tôn giáo của hệ thống
dân vận, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị cơ sởError! Bookmark not def
2.2.3. Công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáoError! Bookmark n


2.2.4. Công tác đấu tranh chống địch lợi dụng tôn giáo ....................... 91
2.2.5. Thành tựu, hạn chế trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt
động tôn giáo trên địa bàn Hà Nội và nguyên nhânError! Bookmark not defined.3

* Tiểu kết chƣơng 2 ..................................... Error! Bookmark not defined.8
CHƢƠNG 3. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP VỀ QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH
PHỐ HÀ NỘI ................................................... Error! Bookmark not defined.9
3.1. Quan điểm về công tác quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn
giáo trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tớiError!
Bookmark
not
defined.9
3.1.1. Dự báo tình hình tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội trong
thời gian tới ................................................ Error! Bookmark not defined.9
3.1.2. Quan điểm về công tác tôn giáo.................................................. 101
3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nƣớc
đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tới
........................................................................ Error! Bookmark not defined.5
3.2.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về tôn giáo nhằm đáp ứng nhu
cầu sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của chức sắc, tín đồError! Bookmark not define
3.2.2. Nâng cao nhận thức của các ngành, các cấp và đội ngũ cán bộ
làm công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáoError! Bookmark no
3.2.3. Nâng cao hiệu quả công tác vận động quần chúng tại các vùng
đồng bào có đạo trọng điểm ...................... Error! Bookmark not defined.7
3.2.4. Kiện toàn bộ máy làm công tác tôn giáo các cấp từ cấp Thành
phố đến cấp xã ........................................... Error! Bookmark not defined.3
3.2.5. Phát triển kinh tế, nâng cao trình độ dân trí trong đồng bào có đạoError! Bookma
* Tiểu kết chƣơng 3 ................................... Error! Bookmark not defined.31
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.32
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 116


LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được rất nhiều sự
động viên và giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tổ chức. Tôi vô cùng biết ơn
tất cả!
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn

Thanh Xuân, người hướng dẫn khoa học tận tình và chu đáo trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học KHXH&NV, Phòng Sau Đại học
đã giúp đỡ cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu để hoàn thành chương
trình Thạc sỹ này.
Xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến các thầy, cô trong Khoa Khoa học
quản lý, Trường Đại học KHXH&NV đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong
quá trình học tập.

Hà Nội, ngày 25 tháng 10 năm 2014
Tác giả

Dương Ngọc Kiên


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

UBND

:

Ủy ban nhân dân

CSVN

:

Cộng sản Việt Nam

BHG

:

Ban hành giáo

HĐMV

:

Hội đồng mục vụ

HĐGX

:

Hội đồng giáo xứ

NXB

:

Nhà xuất bản

QLNN

:

Quản lý nhà nước


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hà Nội với vị trí là Thủ đô, đồng thời là trung tâm chính trị - hành chính quốc
gia, trung tâm về văn hóa, khoa học giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế. Hà Nội là
nơi có trụ sở của các cơ quan Trung ương của Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính
trị, xã hội, các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế và là nơi diễn ra các hoạt
động đối nội, đối ngoại quan trọng của đất nước. Đồng thời, là nơi có trụ sở của Trung
ương Giáo hội một số tôn giáo như: Phật giáo, Công giáo, Hội Thánh Tin lành Việt
Nam (miền Bắc). Do vậy, những diễn biến và hoạt động tôn giáo trong cả nước đều
tác động trực tiếp đến tôn giáo ở Hà Nội, từ đó, ảnh hưởng đến tình hình chính trị - xã
hội Thủ đô. Mặt khác, những động thái tôn giáo ở Hà Nội có quan hệ trực tiếp đến
động thái tôn giáo cả nước.
Sau hơn 4 năm thực hiện Nghị quyết 15 của Quốc hội, thành phố Hà Nội được
mở rộng về diện tích bao gồm: thành phố Hà Nội (cũ), toàn bộ diện tích của tỉnh Hà
Tây, huyện Mê Linh tỉnh Vĩnh Phúc và 04 xã thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình.
Thành phố Hà Nội được mở rộng có diện tích 3.324,92 km² (nằm trong 17 thủ đô lớn
nhất thế giới), dân số 6.232.940 người, tại 29 quận, huyện, thị xã; 580 xã, phường, thị
trấn (gồm: 154 phường, 404 xã và 22 thị trấn). Theo đó, các tổ chức tôn giáo và số
lượng chức sắc, tín đồ, cơ sở thờ tự của các tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội
cũng tăng lên cả về số lượng cũng như mức độ phức tạp trong công tác quản lý.
Hiện nay, Hà Nội có 7 tổ chức tôn giáo được nhà nước công nhận tư cách
pháp nhân là: Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Cao đài, Hồi giáo, Baha’i, Minh sư
đạo; đồng thời, còn tồn tại một số hiện tượng tôn giáo khác (đạo lạ) như: Long hoa
Di lặc, Ngọc Phật Hồ Chí Minh, Bạch Chân Không, Thanh Hải Vô thượng sư, Pháp
luân công, Pháp môn Diệu âm… Các Tín ngưỡng dân gian có: 5211 di tích đình, đền,

nhà thờ họ, lăng, miếu, …. Trong đó, di tích được xếp hạng: cấp Quốc gia khoảng
1.200 di tích; cấp Thành phố khoảng 900 di tích.


Trong những năm gần đây, công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động
tôn giáo đã đáp ứng về cơ bản nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo của chức sắc,
nhà tu hành, tín đồ các tôn giáo trên địa bàn thành phố.
Tuy nhiên, bên cạnh đó, hoạt động của một số tổ chức tôn giáo, chức sắc tôn
giáo có nhiều diễn biến phức tạp, không tuân thủ các quy định của pháp luật. Mặt
khác, công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo vẫn còn có một số
hạn chế. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, Đảng viên về chủ trương, chính sách
của Đảng và Nhà nước về tôn giáo còn có sự bất cập, thiếu nhất quán tạo mâu
thuẫn trong công tác quản lý, gây bức xúc trong nhân dân và đồng bào có đạo.
Vì vậy, công tác quản lý nhà nước đối với các hoạt động tôn giáo cần nhanh
chóng được tổng kết, đánh giá chính xác thực trạng, rút ra những bài học kinh
nghiệm; từ đó, đề ra các chủ trương, giải pháp quản lý phù hợp, định hướng hoạt
động của các tôn giáo trên địa bàn Thành phố Hà Nội theo hướng tuân thủ pháp
luật, gắn bó, đồng hành cùng đất nước và dân tộc, góp phần ổn định tình hình
chính trị - tôn giáo tại Thủ đô. Đây là một đòi hỏi cấp bách cả về lý luận và thực
tiễn. Vì thế, tôi chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo trên
địa bàn Thành phố Hà Nội hiện nay” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Từ trước đến nay, hoạt động của các tôn giáo và công tác quản lý hành chính
nhà nước đối với hoạt động trên tại địa bàn thành phố Hà Nội đã được tiếp cận ở
một số góc độ khác nhau trong một số xuất bản phẩm như:
- Lý luận về tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam, PGS.TS Nguyễn
Đức Lữ (chủ biên), Nxb Tôn giáo (2007). Công trình đề cập đến chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về tôn giáo, tín ngưỡng; tôn giáo trên thế giới, các
tôn giáo lớn ở Việt Nam, chính sách và việc thực hiện chính sách đối với tôn giáo
của Đảng và Nhà nước ta. Góp phần tìm hiểu tín ngưỡng dân gian ở Việt Nam,
PGS.TS Nguyễn Đức Lữ (chủ biên), Nxb Tôn giáo (2005). Công trình đề cập đến

những bài viết về vai trò tín ngưỡng dân gian trong đời sống tinh thần người dân
Việt Nam; một số lễ hội điển hình trong tín ngưỡng dân gian Việt nam; thờ cúng tổ
tiên, tín ngưỡng thờ anh hùng dân tộc ở nước ta...
- Những thay đổi của đời sống tín ngưỡng, tôn giáo Việt Nam trong thời kỳ
đổi mới, Viện nghiên cứu tôn giáo và tín ngưỡng, Kỷ yếu hội thảo khoa học
(2006). Công trình đề cập gồm những bài viết của nhiều tác giả nghiên cứu về sự
phát triển quan điểm về tôn giáo trong quá trình đổi mới đất nước; đời sống tín
ngưỡng Việt Nam trước tác động của sự biến đổi xã hội thế giới và trong nước; đổi
mới quản lý nhà nước đối với tôn giáo trong thời kỳ đổi mới...
- Mai Thanh Hải (1998), Các tôn giáo trên thế giới và Việt Nam, Nxb.CAND
và TS.Nguyễn Thanh Xuân (2005), Một số tôn giáo ở Việt Nam, Nxb.Tôn giáo, tuy
là hai cuốn sách của hai tác giả khác nhau, nhưng về cơ bản đã cung cấp cho người
đọc những kiến thức cơ bản về lịch sử, giáo lý, cơ cấu tổ chức của các tôn giáo trên
thế giới và Việt Nam.
- GS.Đặng Nghiêm Vạn (2012), Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn giáo ở
Việt Nam, Nxb.Chính trị, là cuốn sách cung cấp những kiến thức căn bản và quan
trọng về lý luận tôn giáo học mác-xít đồng thời người đọc có thể nhìn nhận được
khái quát thực trạng một số tôn giáo ở Việt Nam.
- GS.TS Đỗ Quang Hưng (2003) với hai cuốn sách: Nhà nước và giáo hội và
Bước đầu tìm hiểu mối quan hệ nhà nước và giáo hội, Nxb.Tôn giáo,


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (21.3.2003), Nghị
quyết hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác
tôn giáo, Báo Hà Nội mới số 1225, Hà Nội.
2. Ban Chỉ đạo tổng kết Nghị quyết 24/TW – Ban Dân vận Trung ương
(30.02.1998), Báo cáo tổng kết việc thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TƯ của Bộ Chính

trị khóa VI về tăng cường công tác tôn giáo trong tình hình mới. Phương hướng
công tác tôn giáo trong tình hình mới, số 01-BC/BCĐ.
3. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (2004), Công tác dân vận của hệ thống
chính trị xã, phường, thị trấn ở Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ đổi mới (Tài liệu tham
khảo lưu hành nội bộ), Hà Nội.
4. Ban Chấp hành Trung ương (6/3/2002), Chỉ thị của Ban Bí thư về một số
vấn đề cấp bách cần thực hiện trong việc giải quyết khiếu nại tố cáo hiện nay, số
09-CT/TW.
5. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội, Tình hình an ninh tư tưởng ở
trong nước, Thông báo nội bộ phục vụ sinh hoạt chi bộ tháng 3/2003.
6. Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội (2010), Văn kiện Đại hội đại
biểu lần thứ XV Đảng bộ Thành phố Hà Nội, Nxb Hà Nội.
7. Ban Chấp hành Trung ương (2004), Quy định một số điểm về kết nạp
đảng viên đối với người có đạo và đảng viên có đạo tham gia sinh hoạt tôn giáo,
số 123-QĐ/TW.
8. Ban Chấp hành Trung ương (2009), Kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục
thực hiện Nghị quyết lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) về
phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh; về công tác dân tộc; về công tác tôn giáo, số 57QĐ/TW.


9. Ban Chấp hành Trung ương (2011), Kết luận của Ban Bí thư về xây dựng
cốt cán trong tôn giáo, số 08-KL/TW.
10. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (26/7/1999), Báo cáo Tình hình thực hiện
Chỉ thị số 21 của Thành ủy "Về tăng cường công tác tôn giáo trong tình hình mới",
số 12-BC/DV.
11. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (02/4/2005), Báo cáo Tình hình khiếu
kiện liên quan đến tôn giáo ở Thủ đô Hà Nội, số 48 – BC/DVTU.
12. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (2009), Tăng cường công tác dân vận
của chính quyền cơ sở ở Hà Nội trong tình hình hiện nay, Nxb Giao thông vận tải,

Hà Nội.
13. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (1998), Báo cáo đề tài khoa học: Đổi
mới nội dung, phương thức công tác vận động quần chúng tôn giáo, xây dựng cơ
sở chính trị vùng giáo Hà Nội, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới ở
Thủ đô.
14. Ban Dân vận Thành ủy Hà Nội (1998), Công tác dân vận của hệ thống
chính trị xã, phường, thị trấn ở Thủ đô Hà Nội trong thời kỳ đổi mới (Tài liệu tham
khảo lưu hành nội bộ), Hà Nội.
15. Ban Quản trị Thánh đường Hồi giáo Hà Nội (2013), Quy chế hoạt động
của Ban Quản trị Thánh đường Hồi giáo Hà Nội.
16. Ban Tôn giáo của Chính phủ (2007), Một số tôn giáo ở Việt Nam, Nhà
xuất bản Tôn giáo, Hà Nội, 1993.
17. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (08/5/2002), Báo cáo Sơ kết thực hiện
chủ trương công tác đối với đạo Tin Lành, số 57/BC-TG.
18. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (2003), đề tài khoa học cấp thành phố Hoạt
động của đạo Tin Lành tại Thủ đô Hà Nội: Thực trạng – Giải pháp, Hà Nội.
19. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (20/12/2002), Báo cáo Tổng kết công
tác năm 2002. Định hướng chương trình công tác năm 2003, số 195/BC-TG.


20. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (09/12/2003), Báo cáo Tổng kết công
tác năm 2003. Định hướng chương trình công tác năm 2004, số 186/BC-TG.
21. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (15/12/2004), Báo cáo Tổng kết công
tác năm 2004. Định hướng chương trình công tác năm 2005, số 190/BC-TG.
22. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (18/12/2005), Báo cáo công tác tôn giáo
năm 2005, số 193/BC-TG.
23. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (12/12/2006), Báo cáo công tác tôn giáo
năm 2006, số 181/BC-TG.
24. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (21/12/2007), Báo cáo công tác tôn giáo
năm 2007, số 189/BC-TG.

25. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (19/12/2008), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2008, phương hướng
nhiệm vụ năm 2009, số 216/BC-TG.
26. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (11/12/2009), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2009, phương hướng
nhiệm vụ năm 2010, số 204/BC-TG.
27. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (09/12/2010), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2010, phương hướng
nhiệm vụ năm 2011, số 192/BC-TG.
28. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (07/12/2011), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2011, phương hướng
nhiệm vụ năm 2012, số 189/BC-TG.
29. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (25/11/2012), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2012, phương hướng
nhiệm vụ năm 2013, số 182/BC-TG.


30. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội (04/12/2013), Báo cáo tình hình tôn
giáo và kết quả công tác quản lý nhà nước về tôn giáo năm 2013, phương hướng
nhiệm vụ năm 2014, số 196/BC-TG.
31. Ban Tôn giáo thành phố Hà Nội, Báo cáo Tình hình thực hiện Thông tư

số 25/2004/TT-BNV của Bộ Nội vụ, số 122/BC-TG.
32. Ban Tôn giáo Thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo đề tài khoa học “Thực
trạng Công giáo Thành phố Hà Nội gắn bó, đồng hành cùng dân tộc – Thuận lợi,
khó khăn. Kiến nghị chủ trương và giải pháp”. Đề án “Công giáo Việt Nam thực
hiện đường hướng gắn bó, đồng hành cùng dân tộc” của Ban Tôn giáo Chính phủ,
Hà Nội.
33. Ban Tôn giáo Thành phố Hà Nội (2013), Chuyên đề Hoạt động quốc tế
của các tổ chức, cá nhân tôn giáo tại thành phố Hà Nội.

34. Ban Tôn giáo Thành phố Hà Nội (2009), Chuyên đề Giải pháp nâng cao
hiệu lực quản lý nhà nước trong công tác giải quyết các vụ việc khiếu kiện có liên
quan đến tôn giáo ở Hà Nội trong thời gian tới.
35. Ban Tổ chức Trung ương (2005), Hướng dẫn thực hiện Quy định số 123QĐ/TW ngày 28/9/2004 của Bộ Chính trị “Một số điểm về kết nạp đảng viên đối
với người có đạo và đảng viên có đạo tham gia sinh hoạt tôn giáo, số 40HD/BTCTW.
36. Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội (28/8/1997), Chỉ thị Về tăng cường
công tác tôn giáo trong tình hình mới, số 21-CT/TU.
37. Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội (19/8/2007), Chỉ thị Về tiếp tục tăng
cường công tác tôn giáo trong tình hình mới, số 19-CT/TU.
38. Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội (30/6/2002), Báo cáo Sơ kết thực hiện
chủ trương đối với đạo Tin Lành, số 24-BC/TU.


39. Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội (15/4/2003), Đề án Thực hiện Nghị
quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX), số 25ĐA/TU.
40. Bộ Ngoại giao (bản số 00203), Báo cáo về vấn đề nhân quyền và công
tác đấu tranh chống các thế lực lợi dụng nhân quyền để chống ta.
41. Trương Bá Cần (2/2008), “Về nhà đất ở Tòa Khâm sứ Hà Nội”, Nguyệt
san Công giáo và Dân tộc, (158).
42. Trương Bá Cần (10/2008), “Về vụ nhà đất ở Tòa Khâm sứ Hà Nội”,
Nguyệt san Công giáo và Dân tộc, (166).
43. Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2012), Nghị định số
92/2012/NĐ-CP ngày 08/11/2012 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi
hành Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
44. Đảng Cộng sản Việt Nam (2003), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban
Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa IX về công tác tôn giáo,
Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
45. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc
lần thứ IX, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội.
46. Nguyễn Hồng Dương (2008), Kitô giáo ở Hà Nội, Nhà xuất bản Tôn

giáo, Hà Nội.
47. Nguyễn Hồng Dương (chủ biên), (2008), Công giáo Việt Nam-Một số
vấn đề nghiên cứu, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
48. Nguyễn Hồng Dương (2012), Quan điểm đường lối của Đảng về tôn
giáo và những vấn đề tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội.
49. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2012), Hiến Chương Giáo hội Phật giáo
Việt Nam, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.


50. Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Hà Nội (2012), Báo cáo tổng kết
công tác Phật sự nhiệm kỳ VI (2007-2012).
51. Giáo Hoàng Benedichto XVI (2009), Sứ điệp nói với các Giám mục Việt
Nam nhân dịp Ad Limina năm 2009.
52. Hạ Nghị viện Hoa Kỳ, Đạo luật nhân quyền cho Việt Nam HR.2863 (
bản tiếng Anh và bản tiếng Việt - Tài liệu tham khảo ).
53. Hạ Nghị viện Hoa Kỳ, Đạo luật nhân quyền cho Việt Nam HR.1587 (bản
tiếng Anh và bản tiếng Việt - Tài liệu tham khảo).
54. Hội đồng Giám Mục Việt Nam (2007), Bộ Giáo luật 1983, Nxb Tôn
giáo, Hà Nội.
55. Nguyễn Xuân Hùng - Đạo Tin Lành trên địa bàn thành phố Hà Nội, Những
vấn đề lịch sử và hiện tại - Báo cáo ngày 13/3/1996 lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Tôn
giáo.
56. : Đại hội Dân chúa Việt Nam 2010, Sứ điệp
của Đại hội Dân chúa Việt Nam 2010, 22.9.2013
57. : Hội đồng Giám mục Việt Nam
(01/5/1980), Thư Chung của Hội đồng Giám mục Việt Nam, 15.9.2013
58. Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Quang Hưng (2003), Bước đầu tìm hiểu về mối quan
hệ giữa Nhà nước và Giáo hội, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
59. Dương Ngọc Kiên (2003), Bước đầu tìm hiểu công tác quản lý nhà nước

đối với đạo Công giáo hiện nay trên địa bàn Thủ đô Hà Nội, Khóa luận tốt nghiệp
cử nhân Quản lý xã hội, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.
60. Nguyễn Văn Long (1999), Vận dụng quan điểm khoa học về tôn giáo
trong công tác đối với Thiên Chúa giáo hiện nay ở Việt Nam, Luận án tiến sĩ triết
học, Học Viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
61. Trần Đức Lương - Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
Bài phát biểu tại Lễ kỷ niệm 990 năm Thăng Long - Hà Nội: Phấn đấu để Hà Nội


mãi mãi xứng danh "Thủ đô Anh hùng", Báo Nhân dân chủ nhật 16524 ngày
8/10/2000.
62. Nguyễn Đức Lữ (chủ biên) (2007), lý luận về tôn giáo và chính sách tôn
giáo ở Việt Nam, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
63. Quốc hội Hoa Kỳ, Luật Tự do tôn giáo quốc tế HR.2431 (bản tiếng Việt
- Tài liệu tham khảo).
64. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2001), Hiến pháp
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992, đã được sửa đổi, bổ sung
năm 2001, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
65. Thành ủy Hà Nội (30.8.2007), Báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị
21-CT/TU của Ban Thường vụ Thành ủy “về cường công tác tôn giáo trong tình
hình mới (1997-2007), Số 87-BC/TU.
66. Tòa Tổng Giám mục Hà Nội (1992), Giáo lý của Hội Thánh Công Giáo,
Bản đánh máy.
67. Trung tâm khoa học về tín ngưỡng và tôn giáo - Học Viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh (7.1998), Kỷ yếu đề tài khoa học cấp Bộ: “Mối quan hệ
giữa chính trị và tôn giáo trong thời kỳ mở rộng giao lưu quốc tế và phát triển nền
kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở nước ta hiện nay”, Hà Nội.
68. Thành ủy Hà Nội (20/5/2001), Chương trình bảo đảm an ninh chính trị
và trật tự an toàn xã hội ở Thủ đô giai đoạn 2001 - 2005, số 03-CTr/TU.
69. ThS. Văn Đức Thu - Chuyên luận khoa học Tác động của xu thế toàn

cầu hóa, khu vực hóa đối với hoạt động tôn giáo ở Thủ đô Hà Nội: Thực trạng và
giải pháp - thuộc đề tài: "Những tác động của xu thế toàn cầu hóa, khu vực hóa đối
với việc xây dựng và phát triển sự nghiệp văn hóa ở Thủ đô Hà Nội" mã số 01X12/03-2002-02 do Sở Văn hóa - Thông tin Hà Nội chủ trì và thực hiện.


70. Ủy ban Thường vụ Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
(2004), Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo (số 21/2004/PL-UBTVQH11), Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
71. UBND Thành phố Hà Nội (27/11/2009), Đề án tăng cường công tác
quản lý hoạt động tôn giáo theo quy định pháp luật trên địa bàn Thành phố, số
107/ĐA-UBND.
72. Văn phòng Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2012), Giáo
hội Phật giáo Việt Nam, từ đại hội đến đại hội (1981-2012), Nhà xuất bản Tôn
giáo, Hà Nội.
73. Đặng Nghiêm Vạn (1997), Vấn đề tôn giáo và đặc điểm tôn giáo hiện
nay, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.
74. Âu Quang Vinh - Tiểu sử Hội Thánh Tin Lành Việt Nam - Luận án tốt
nghiệp Trường Kinh Thánh thần học, dẫn lại của Nguyễn Xuân Hùng - Đạo Tin
Lành trên địa bàn thành phố Hà Nội, Những vấn đề lịch sử và hiện tại - Báo cáo
ngày 13/3/1996 lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Tôn giáo.
75. John Renard (Người dịch Lưu Văn Hy và nhóm Trí tri - 2005), Tri thức
tôn giáo qua các vấn nạn và giải đáp, Nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội.