Hoạt động thanh tra thuế ở cục thuế tỉnh hà giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.72 MB, 106 trang )
y
o
c u -tr a c k
.c
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ ĐỨC HỒNG
HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ
Ở CỤC THUẾ TỈNH HÀ GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
Hà Nội – 2015
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
VŨ ĐỨC HỒNG
HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ
Ở CỤC THUẾ TỈNH HÀ GIANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. PHÍ MẠNH HỒNG
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
Hà Nội - 2015
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
-
Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu
của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn
là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn
ch-a từng đ-ợc công bố trong bất cứ công trình nào.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này
, tôi đã nhận
đƣợc sự hƣớng dẫn , giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại
học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i.
Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học
Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phí Mạnh Hồng đã dành rất
nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành
luận văn tốt nghiệp.
Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện
luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc
những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG.......................................................................................................... ii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ .....................................................4
1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu ..................................................................................4
1.2. Những vấn đề chung về thanh tra thuế ................................................................8
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thanh tra thuế ............................... 8
1.2.2. Mục tiêu, yêu cầu đối với hoạt động thanh tra thuế ....................... 14
1.2.3. Nguyên tắc thanh tra thuế ...................................................................15
1.2.4. Nội dung thanh tra thuế.......................................................................17
1.2.5. Quy trình thanh tra thuế ......................................................................19
1.2.6. Phƣơng pháp thanh tra thuế ...............................................................21
1.3. Chỉ tiêu đánh giá, kỹ năng, nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ và công
tác phối hợp trong hoạt động thanh tra thuế. ............................................ 24
1.3.1. Chỉ tiêu đánh giá công tác thanh tra thuế đối với NNT tại Cục
Thuế tỉnh Hà Giang ................................................................................... 24
1.3.2. Kỹ năng, nghiệp vụ thanh tra tại doanh nghiệp .............................25
1.3.3. Cơ sở dữ liệu về NNT phục vụ cho công tác thanh tra thuế ........26
1.3.4. Các ứng dụng tin học vào công tác thanh tra thuế .........................27
1.3.5. Công tác phối hợp ................................................................................28
1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động thanh tra thuế. ...............................29
1.4.1. Hệ thống văn bản pháp luật ................................................................29
1.4.2. Quy trình, thủ tục, cơ chế giám sát và phƣơng pháp thanh tra thuế
............................................................................................................................30
1.4.3. Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra thuế .32
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
.c
1.4.4. Sử dụng công nghệ, nguồn thông tin, dữ liệu về NNT và cơ sở
vật chất, kỹ thuật phục vụ cho công tác thanh tra thuế ............................33
1.4.5. Công tác bảo mật trong hoạt động thanh tra thuế ..........................34
1.4.6. Các nhân tố ảnh hƣởng khác ..............................................................34
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CƢ́U ..........................37
2.1. Các câu hỏi đặt ra mà đề tài cần giải quyết ....................................... 37
2.2. Cách tiếp cận ...................................................................................... 37
2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................... 38
2.3.1. Cơ sở phƣơng pháp luận .....................................................................38
2.3.2. Các phƣơng pháp nghiên cƣ́u cu ̣ thể ................................................38
2.4. Địa điểm nghiên cứu ...................................................................................................41
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ TẠI CỤC
THUẾ TỈNH HÀ GIANG GIAI ĐOẠN 2011 – 2013 ................................................42
3.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnh Hà Giang và khái quát Cục Thuế
Hà Giang ................................................................................................... 42
3.1.1. Đặc điểm tình hình kinh tế xã hội tỉnh Hà Giang ..........................42
3.1.2. Đặc điểm ngƣời nộp thuế trên địa bàn tỉnh Hà Giang ...................43
3.1.3. Khái quát về Cục Thuế tỉnh Hà Giang .............................................45
3.1.4. Biên chế, tổ chức và chức năng nhiệm vụ của phòng Thanh tra
thuế.....................................................................................................................47
3.2.1. Hoạt động thu thập thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu, phân tích rủi
ro để lựa trọn các trƣờng hợp thanh tra thuế ............................................. 49
3.2.2. Số NNT đƣợc thanh tra trong tổng số NNT ....................................51
3.2.3. Kết quả về chống thất thu ngân sách, xử lý vi phạm hành chính
về thuế. ..............................................................................................................52
3.2.4. Kết quả về sự biến chuyển ý thức tự tuân thủ nghĩa vụ thuế của
NNT, phòng ngừa vi phạm ............................................................................60
.d o
m
w
o
o
c u -tr a c k
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
3.3. Đánh giá chung về công tác thanh tra thuế đối với NNT tại Cục thuế
tỉnh Hà Giang thời gian qua ...................................................................... 62
3.3.1. Nhƣ̃ng mặt tích cực..............................................................................62
3.3.2. Những hạn chế, yếu kém. ................................................................................64
3.3.3. Nguyên nhân. ........................................................................................67
CHƢƠNG 4: CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC THANH TRA
THUẾ TẠI CỤC THUẾ TỈNH HÀ GIANG TRONG THỜI GIAN TỚI .........74
4.1. Quan điểm hoàn thiện công tác thanh tra thuế................................... 74
4.1.1. Viê ̣c hoàn thiện công tác thanh tra thuế phải phù hợp với chiến
lƣơ ̣c cải cách thuế , góp phần nâng cao hiệu lực và hiệu quả của quản lý
thuế .....................................................................................................................75
4.1.2. Hoàn thiện công tác thanh tra thuế phải trên cơ sở phù hơ ̣p với
điề u kiê ̣n thƣ̣c tế khách quan .........................................................................77
4.1.3. Hoàn thiện công tác thanh tra thuế phải góp phần tạo điều kiện
thuâ ̣n lơ ̣i cho hoa ̣t đô ̣ng sản xuất, kinh doanh phát triển .........................77
4.2. Các giải pháp hoàn thiện công tác thanh tra thuế đối với NNT tại Cục
thuế tỉnh Hà Giang trong thời gian tới ...................................................... 78
4.2.1. Kiến nghị hoàn thiện về cơ chế, chính sách, ban hành các văn bản
điều chỉnh những bất hợp lý. .........................................................................78
4.2.2. Hoàn thiện quy trình thanh tra, cơ chế giám sát hoạt động thanh
tra và tăng cƣờng công tác thanh tra kiểm tra nội bộ nghành .................79
4.2.3. Các giải pháp về tổ chức bộ máy và con ngƣời ..............................81
4.2.4. Các giải pháp về chuyên môn, nghiê ̣p vu ̣, ứng dụng công nghệ .83
KẾT LUẬN ..............................................................................................................................94
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................95
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Số TT
Ký hiệu
Nguyên nghĩa
1
CBTT
Cán bộ thanh tra
2
CQT
Cơ quan thuế
3
GTGT
Giá trị gia tăng
4
NNT
Ngƣời nộp thuế
5
NSNN
Ngân sách nhà nƣớc
6
TNCN
Thu nhập cá nhân
7
TNDN
Thu nhập doanh nghiệp
i
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1: Lực lƣợng cán bộ thanh tra Cục thuế Hà Giang 2011-2013 ........ 47
Bảng 3.2: Các trƣờng hợp đƣa vào kế hoạch thanh tra 2011-2013............... 50
Bảng 3.3: Số NNT đƣợc thanh tra trong tổng số NNT đang hoạt động 20112013 ................................................................................................................ 51
Bảng 3.4: Tình hình thực hiện kế hoạch thanh tra NNT 2011-2013 ............ 52
Bảng 3.5: Kết quả xử lý về thuế và xử phạt vi phạm hành chính sau thanh tra
thuế giai đoạn 2011 – 2013 của Cục thuế tỉnh Hà Giang .............................. 53
Bảng 3.6: Số thuế truy thu trong tổng thu NSNN 2011-2013 ....................... 54
Bảng 3.7: Tình hình nợ thuế sau thanh tra của NNT 2011-2013 ................. 55
Bảng 3.8: Số liệu kết quả thanh tra thuế năm 2012 tại Công ty TNHH Hải Hà
Hà Giang ........................................................................................................ 58
ii
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Thuế là một trong những chính sách kinh tế - xã hội quan trọng của Đảng
và Nhà nƣớc ta, là nguồn thu chủ yếu của ngân sách Nhà nƣớc, là công cụ điều
tiết nền kinh tế phát triển theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trƣờng
thuận lợi cho sản xuất kinh doanh phát triển, giải quyết các vấn đề kinh tế - xã
hội của đất nƣớc, góp phần vào tích luỹ ngân sách, tăng tổng sản phẩm xã hội và
thu nhập quốc dân, góp phần đảm bảo công bằng xã hội và hội nhập quốc tế.
Theo cơ chế quản lý thu thuế hiện nay NNT phải tự khai, tự nộp thuế và
tự chịu trách nhiệm. Trong các chức năng trong quản lý thuế, thanh tra thuế
đƣợc coi nhƣ là một bộ phận chủ lực của ngành thuế trong phòng ngừa, răn đe
gian lận trong chống trốn-tránh thuế, nâng cao tính tuân thủ của NNT. Thanh
tra thuế đƣợc sử dụng nhƣ chức năng đảm bảo pháp chế thuế, giúp tăng cƣờng
kỷ luật, kỷ cƣơng trong lĩnh vực thuế, nâng cao hiệu quả của quản lý Nhà nƣớc về
thuế, phải đƣợc xác định nhƣ một nhân tố tất yếu của công tác quản lý thuế.
Thanh tra thuế đƣợc coi nhƣ một biện pháp hữu hiệu của CQT nhằm
răn đe, phát hiện, xử lý, hạn chế những sai phạm của NNT, nâng cao tính
nghiêm minh của pháp luật, làm cho NNT tự giác tuân thủ, đảm bảo sự công
bằng khách quan cho NNT, nhờ vậy mà tác động ngƣợc trở lại thúc đẩy nền kinh
tế phát triển lành mạnh, bền vững.
Trong những năm qua, ngành thuế tỉnh Hà Giang đã hoàn thành tốt nhiệm
vụ thu ngân sách, tốc độ tăng trƣởng năm sau luôn cao hơn năm trƣớc. Trong kết
quả chung của ngành thuế tỉnh Hà Giang có phần đóng góp không nhỏ của công
tác thanh tra thuế. Tuy nhiên, theo báo cáo chuyên đề về công tác thanh thuế tại
hội nghị tổng kết công tác thuế năm 2013 triển khai nhiệm vụ công tác thuế năm
2014 của ngành thuế tỉnh Hà Giang, công tác thanh tra thuế vẫn còn những hạn
chế nhất định trong cả hoạt động triển khai các văn bản pháp luật về chính sách
1
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
thuế lẫn các quy trình nghiệp vụ thanh tra thuế. Mặt khác các văn bản pháp luật
về thuế còn nhiều bất cập chƣa phù hợp với thực tiễn và thƣờng có sự thay đổi
đã ảnh hƣởng đến chất lƣợng công tác thanh tra thuế . Công tác thanh tra, kiểm
tra giám sát đảm bảo sự tuân thủ, tính minh bạch trong cơ quan thuế và ngƣời
nộp thuế chƣa đạt hiệu quả. Hiện tƣợng trốn thuế, tránh thuế của ngƣời nộp thuế
vẫn còn diễn ra ở nhiều lĩnh vực. Số thuế phải xử lý truy thu sau thanh tra và xử
phạt vi phạm hành chính về thuế còn lớn. Lực lƣợng công chức cũng nhƣ trình
độ công chức làm công tác thanh tra thuế chƣa tƣơng xứng với yêu cầu nhiệm vụ
đặt ra. Việc áp dụng công nghệ tiên tiến phục vụ cho công tác thanh tra thuế đã
đƣợc triển khai nhƣng hiệu quả còn thấp. Trong điều kiện đó việc hoàn thiện và
nâng cao chất lƣợng của hoạt động thanh tra thuế ở Hà Giang trở thành một đòi
hỏi thực tiễn bức xúc.
Xuất phát từ những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “ Hoạt động thanh tra
thuế ở Cục Thuế tỉnh Hà Giang’’ là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn thiết thực.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu.
- Mục tiêu của luận văn là trên cơ sở chỉ ra đƣợc các vấn đề nẩy sinh, cần
giải quyết, đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao chất lƣợng công tác
thanh tra thuế tại Cục Thuế tỉnh Hà Giang.
- Nhiệm vụ của luận văn:
+ Làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn về hoạt động thanh tra thuế.
+ Phân tích làm rõ thực trạng hoạt động thanh tra thuế ở Cục Thuế Hà Giang
trong năm 2011-2013, chỉ ra những hạn chế và các vấn đề đặt ra cần giải quyết.
+ Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện, nâng cao chất lƣợng hoạt động
thanh tra thuế tại Cục Thuế tỉnh Hà Giang.
3. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động thanh tra thuế tại Cục Thuế
Hà Giang.
2
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Phạm vi nghiên cứu là công tác thanh tra thuế đối với các Doanh nghiệp,
Hợp tác xã ( gọi chung là ngƣời nộp thuế) do ngành thuế tỉnh Hà Giang quản lý
trong giai đoạn từ 2011 -2013
4. Những đóng góp mới của luận văn
Đánh giá thực trạng hoạt động thanh tra thuế ở Cục Thuế tỉnh Hà Giang
trong giai đoạn 2011-2013, đã đạt đƣợc kết quả nhất định nhƣ tăng thu cho ngân
sách, phát hiện, ngăn ngừa đƣợc một số hành vi sai phạm, gian lận của ngƣời
nộp thuế. Xác định đƣợc những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân.
Đề xuất đƣợc một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thanh tra thuế ở
Cục Thuế tỉnh Hà Giang trong thời gian tới theo các nhóm nhân tố ảnh hƣởng đó
là: kiến nghị hoàn thiện những bất cập về cơ chế, chính sách; Hoàn thiện chuẩn
hóa quy trình nghiệp vụ và cơ chế giám sát; Hoàn thiện tổ chức bộ máy theo
hƣớng chuyên sâu, tăng cƣờng số lƣợng, chất lƣợng đội ngũ cán bộ, ứng dụng
hiệu quả công nghệ tiên tiến, tăng cƣờng công tác bảo mật, công tác phối hợp
trong hoạt động thanh tra thuế. Các giải pháp đƣợc đƣa ra trên cơ sở lý luận,
thực tiễn và tƣơng đối phù hợp, có khả năng áp dụng vào thực tế.
5. Cấu trúc luận văn
Gồm phần mở đầu, kết luận và 4 chƣơng. Cụ thể nhƣ sau:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiêncứu và cơ sở lý luận của hoạt
động thanh tra thuế.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu
Chƣơng 3: Thực trạng hoạt động thanh tra thuế tại Cục thuế tỉnh Hà
Giang giai đoạn 2011 – 2013.
Chƣơng 4: Các giải pháp hoàn thiện hoạt động thanh tra thuế tại Cục
thuế tỉnh Hà Giang trong thời gian tới.
3
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN CỦA HOẠT ĐỘNG THANH TRA THUẾ
1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Thanh tra thuế là chức năng rất quan trọng của hoạt động quản lý Nhà nƣớc,
quản lý thuế nên thời gian qua ở Việt Nam có rất nhiều công trình khoa học
nghiên cứu về vấn đề này với sự tham gia nghiên cứu của các nhà khoa học,
nhà quản lý, nghiên cứu sinh và học viên cao học. Tiêu biểu là các công trình
nghiên cứu sau đây:
- Luận án Tiến sĩ kinh tế, Học viện Tài chính, Hà Nội “Các giải pháp hạn
chế việc trốn thuế và tránh thuế của các công ty đa quốc gia hoạt động trên lãnh
thổ Việt Nam “ của Nguyễn Thị Lan (2009): luận án đã hệ thống hóa lý luận về
vấn đề trốn thuế, tránh thuế của các công ty đa quốc gia. Luận án nhấn mạnh:
các công ty đa quốc gia là các đối tƣợng nộp thuế có nguy cơ trốn thuế và
tránh thuế rất cao, hiện tƣợng lợi dụng việc định giá chuyển giao để trốn,
tránh thuế là khá phổ biến. Công tác kiểm tra, thanh tra thuế đối với các công
ty đa quốc gia còn nhiều hạn chế, chƣa hữu hiệu và đáp ứng yêu cầu quản lý
đối với các đối tƣợng này. Luận án cũng đề cập đến biện pháp đổi mới công
tác thanh tra thuế đối với các công ty đa quốc gia theo hƣớng có trọng tâm,
trọng điểm, tập trung vào vấn đề định giá chuyển giao giữa công ty ở Việt
Nam với công ty liên kết, thành lập bộ phận thanh tra về giá chuyển giao.
- Luận án Tiến sĩ kinh tế tài chính- ngân hàng “ Nâng cao hiệu quả hoạt
động thanh tra ngƣời nộp thuế ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” (2013) của
Nguyễn Xuân Thành: trên cơ sở đánh giá thực trạng thanh tra thuế ở Việt Nam
trong giai đoạn 2007-2012, luận án đã đề xuất một số giải pháp mới nhằm góp
phần nâng cao hiệu quả thanh tra thuế ở Việt Nam thời gian tới. Các giải pháp
đề xuất tập trung vào giải quyết những vấn đề then chốt trong thanh tra thuế
4
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
nhƣ: tăng tỷ lệ số lƣợng ngƣời nộp thuế đƣợc thanh tra; nâng cao chất lƣợng
cuộc thanh tra; áp dụng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác thanh tra;
chuẩn hóa quy trình thanh tra thuế; chuyển đổi hình thức thanh tra; lựa chọn
tiêu chí phân tích rủi ro lập kế hoạch thanh tra; đƣa vào áp dụng sổ tay kỹ
năng thanh tra.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Học viện Tài chính, Hà Nội “ Thanh tra,
kiểm tra nhằm nâng cao tính tuân thủ của người nộp thuế trong điều kiện Việt
Nam hiện nay (2009) của Nguyễn Chí Dũng: luận văn đã phân tích hoạt động
kiểm tra, thanh tra thuế dƣới giác độ tuân thủ của NNT, đã nêu đƣợc một số vai
trò của kiểm tra, thanh tra thuế đối với việc nâng cao tính tuân thủ của NNT. Tác
giả đã đề cập các điều kiện để nâng cao tính tuân thủ nhƣ xây dựng hệ thống tiêu
chí đánh giá hiệu quả kiểm tra, thanh tra thuế nhƣ tỷ lệ NNT tiến hành thanh tra,
kiểm tra trong vòng một năm, tỷ lệ phần trăm (%) độ chính xác tại khâu phân
tích hồ sơ so với kết quả thanh tra.
- Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện công tác Thanh tra, Kiểm tra
thuế đối với các doanh nghiệp tại Văn phòng Cục Thuế tỉnh Hưng
Yên”(2013) của Phạm Thanh Bình: công trình này hệ thống hóa một số vấn
đề lý luận cơ bản về hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với NNT. Từ nghiên
cứu lý luận, đề tài đã phân tích đánh giá thực trạng của công tác thanh tra,
kiểm tra thuế tại Văn phòng Cục Thuế tỉnh Hƣng Yên, chỉ ra những hạn chế
bất cập nhƣ trong thanh tra đối với hoạt động trong lĩnh vực xây lắp, bất động
sản, thanh tra chống chuyển giá và nguyên nhân của hạn chế đồng thời đã đƣa
ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra thuế ở Cục thuế
tỉnh Hƣng Yên.
- “ Tác động của công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với công tác quản
lý thuế” của thanh tra Tổng cục Thuế trong báo cáo chuyên đề tại Hội nghị
tổng kết công tác thuế năm 2012 của Tổng cục Thuế. Tác giả phân tích làm rõ
5
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
các nội dung liên quan đến kết quả công tác thanh tra thanh tra, kiểm tra thuế
2012, những tác động cụ thể của công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với
công tác quản lý thu thuế, đề ra một số giải pháp nhằm tăng cƣờng công tác
thanh tra thuế năm 2013 trong toàn Ngành thuế.
- “Thanh tra 585 doanh nghiệp FDI có dấu hiệu chuyển giá” của Tuấn
Việt, Tạp chí Thuế nhà nƣớc số 45 (355)-Kỳ I/12/2011. Tác giả phân tích làm
rõ các nội dung liên quan đến công tác thanh tra theo chuyên đề chống chuyển
giá tại các doanh nghiệp FDI trên phạm vi cả nƣớc đến hết năm 2010, từ đó
tập hợp đƣa ra các hành vi vi phạm và các biện pháp tổ chức thực hiện trong
thời gian tới đối với cơ quan thuế các cấp.
- Tổng cục Thuế tỉnh với báo cáo chuyên đề “Công tác thanh tra, kiểm
tra thuế năm 2012, một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra,
kiểm tra thuế của toàn Ngành thuế” trình bày tại Hội nghị tổng kết công tác
thuế năm 2012 của Tổng cục Thuế. Công trình này đã đánh giá toàn bộ công
tác thanh tra thuế năm 2012 của toàn ngành thuế đã từng bƣớc đi vào việc
thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, tăng cƣờng thanh tra theo chuyên đề’ đánh
giá đƣợc tác động của tác thanh tra, kiểm tra đối với công tác quản lý thuế. Đề
xuất một số giải pháp để tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra thuế nhƣ:
Tập trung vào các nhành nghề, lĩnh vực có khả năng khai thác nguồng thu cao
nhƣ: Dƣợc phẩm, Du lịch, Quảng cáo, Truyền thông, Điện lực, Dầu khí,
Khoáng sản, Bất động sản...; Triển khai áp dụng hiệu quả ứng dụng công
nghệ thông tin vào công tác thanh tra, kiểm tra thuế; tập trung nghiên cứu xây
dựng các tài liệu chuyên sâu về nghiệp vũ, kỹ năng thanh tra, kiểm tra thuế.
- Cục thuế tỉnh Quảng Ninh với công trình nghiên cứu “Công tác thanh
tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh Quảng Ninh” trình bày tại Hội nghị tổng
kết công tác thuế năm 2011 của Tổng cục Thuế. Công trình này trình bày về
tầm quan trọng của công tác thanh tra, kiểm tra thuế do cơ quan thuế thực
6
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
hiện, đánh giá thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh
Quảng Ninh năm 2011, chỉ ra những nguyên nhân của thành công và hạn chế
trong thực tế và đề xuất những định hƣớng giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác thanh tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh Quảng Ninh. Nhƣ vậy, công trình
này không nghiên cứu toàn diện về công tác thanh tra, kiểm tra thuế, cả trên
phƣơng diện lý luận và thực tiễn, mà chỉ tập trung nghiên cứu sâu thực trạng
công tác thanh tra, kiểm tra thuế tại tỉnh Quảng Ninh.
- Cục thuế tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu với công trình nghiên cứu “ Xây
dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra dựa trên tiêu chí rủi ro” trình bày tại Hội
nghị tổng kết công tác thuế năm 2013 của Tổng cục Thuế. Công trình này
trình bày về tầm quan trọng, hiệu quả của việc lập kế hoạch thanh tra, kiểm
tra thuế do cơ quan thuế thực hiện, đánh giá thực trạng công tác thanh tra,
kiểm tra thuế tại dựa trên phân tích rủi ro của ngƣời nộp thuế và đề xuất
những định hƣớng giải pháp nâng cao chất lƣợng công tác lập kế hoach thanh
tra, kiểm tra thuế tại Cục thuế tỉnh Bà Rịa- Vũng Tàu.
- Cục Thuế Thái Bình “Một số kinh nghiệm trong công tác thanh tra
chống chuyển giá” của Xuân Thị Vinh, trang thông tin Cục Thuế Thái Bình
(thaibinh.gdt.gov.vn) ngày 17/01/2013 , tác giả đánh giá tổng quát về nội
dung thanh tra chống chuyển giá, kết quả thực hiện của Cục Thuế Thái Bình,
các kinh nghiệm rút ra qua công tác thanh tra, biện pháp hoàn thiện.
- Cục Thuế tỉnh Hà Giang “ Kết quả công tác thanh tra, kiểm tra chống
thất thu thuế” của Phạm Quang Trung, trang thông tin Cục Thuế tỉnh Hà
Giang (hagiang.gdt.gov.vn) ngày 20/9/2013, tác giả đánh giá và đƣa ra một số
biện pháp để nhằm chống thất thu ngân sách tại Cục thuế tỉnh Hà Giang nhƣ;
lựa chọn có trọng tậm trọng điểm đối tƣợng và nội dung thanh tra đó là các
lĩnh vực nhƣ thuế nhà thầu, khoáng sản, xây dựng... tập trung nguồn lực, tăng
7
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
cƣờng phân tích hồ sơ để phát hiện rủi ro, nâng cao kỹ năng thanh tra và xử
kiên quyết sau thanh tra.
- Phòng Thanh tra thuế - Cục Thuế tỉnh Hà Giang với các báo cáo tham
luận: “Kết quả công tác thanh tra thuế năm 2011 và biện pháp nâng cao chất
lượng công tác thanh tra thuế năm 2012”; “Kết quả công tác thanh tra thuế
năm 2012 và biện pháp nâng cao chất lượng công tác thanh tra thuế năm
2013”; “Kết quả công tác thanh tra thuế năm 2013 và biện pháp nâng cao
chất lượng công tác thanh tra thuế năm 2014” trình bày tại Hội nghị tổng kết
công tác thuế năm 2011,2012, 2013 của Cục Thuế tỉnh Hà Giang, Các bài viết
đã phân tích đánh giá kết quả công tác tra thuế trong từng năm và chỉ ra
những hạn chế, yếu kém, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng
công tác thanh tra thuế trong thời gian tới tại Cục thuế Hà Giang.
Tóm lại, nghiên cứu các công trình của các tác giả trƣớc đã công bố gần
đây cho thấy chƣa có các công trình nghiên cứu riêng hoạt động thanh tra thuế ở
Cục Thuế tỉnh Hà Giang. Do đó, việc sƣu tầm, tổng hợp, hệ thống hóa và phân
tích làm rõ hơn một số vấn đề về lý luận, đánh giá thực trạng, đề xuất khuyến
nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả thanh tra thuế ở Cục Thuế tỉnh Hà Giang trong
giai đoạn hiện nay là vấn đề cần thiết, cần tiếp tục đƣợc nghiên cứu.
1.2. Những vấn đề chung về thanh tra thuế
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của thanh tra thuế
1.2.1.1. Khái niệm thanh tra thuế
Thanh tra thuế là hoạt động kiểm tra của tổ chức chuyên trách của cơ
quan thuế đối với đối tƣợng thanh tra nhằm phát hiện, ngăn chặn và xử lý
những hành vi trái pháp luật .
1.2.1.2. Đặc điểm của thanh tra thuế
Thanh tra thuế mang những đặc điểm chung giống đặc điểm của thanh
tra nói chung và thanh tra chuyên ngành nói riêng, đó là:
8
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Thứ nhất, thanh tra thuế luôn mang tính quyền lực của Nhà nƣớc: là
một chức năng của quản lý Nhà nƣớc trong lĩnh vực thuế, thanh tra thuế thực
hiện quyền lực của chủ thể quản lý (CQT) đối với đối tƣợng quản lý (NNT).
Thanh tra thuế luôn luôn áp dụng quyền năng của Nhà nƣớc trong quá trình
hoạt động của mình và nó nhân danh Nhà nƣớc khi áp dụng quyền năng đó.
Thứ hai, thanh tra thuế là một chức năng, một giai đoạn của chu trình
quản lý thuế. Thanh tra thuế là một là một trong bốn chức năng cơ bản của
quản lý thuế, là khâu hậu kiểm, thực hiện tốt chức năng giám sát tuân thủ của
CQT. Thanh tra thuế có tác động tới hầu hết các giai đoạn của chu trình quản
lý thuế: kê khai thuế, tuyên truyền hỗ trợ và cƣỡng chế nợ thuế. Xét theo chức
năng của quản lý thuế thì thanh tra thuế là công cụ, phƣơng tiện để Nhà nƣớc
quản lý thuế.
Thứ ba, thanh tra thuế là một hoạt động mang tính chuyên môn hóa
cao, đƣợc thực hiện theo một quy trình chặt chẽ. Các bƣớc công việc cụ thể
để thực hiện một cuộc thanh tra thuế đƣợc chuẩn hóa từng khâu, quy định
trách nhiệm rõ ràng cho từng bộ phận, từng cán bộ tham gia quy trình. Để có
thể đáp ứng đƣợc quy trình thanh tra thuế, đòi hỏi CBTT phải đƣợc chuyên
nghiệp, có trình độ cao, nắm vững đƣợc chính sách, pháp luật, am hiểu về kế
toán và phải có kỹ năng phân tích, phát hiện, xử lý gian lận của đối tƣợng
thanh tra.
Thứ tư, thanh tra thuế có tính độc lập tƣơng đối: đây là đặc điểm vốn
có, xuất phát từ bản chất của thanh tra, đặc điểm này phân biệt thanh tra thuế
với các bộ phận chức năng khác trong bộ máy quản lý thuế. Thanh tra thuế
chủ động và độc lập trong việc lập kế hoạch thanh tra, phân bổ nguồn lực
thanh tra, trong việc ra quyết định và kết luận thanh tra và độc lập trong cách
quan hệ ứng xử với đối tƣợng đƣợc thanh tra khi cần thiết. Thanh tra thuế là
9
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
thanh tra chuyên ngành, trực tiếp giúp việc cho Thủ trƣởng CQT và chịu sự
quản lý trực tiếp của Thủ trƣởng CQT và có tính chất độc lập tƣơng đối.
Thứ năm, thanh tra thuế đƣợc tiến hành đối với mọi cơ quan, tổ chức và
cá nhân hoạt động trong phạm vi điều chỉnh của các luật thuế, chịu sự quản lý
Nhà nƣớc trong lĩnh vực thuế: ví dụ đơn vị sản xuất kinh doanh, đơn vị hành
chính sự nghiệp, tổ chức chính trị, xã hội…. Đây chính là điểm khác giữa
hoạt động thanh tra chuyên ngành và hoạt động thanh tra hành chính (Thanh
tra hành chính là hoạt động thanh tra trong nội bộ bộ máy nhà nƣớc; là thanh
tra của cơ quan cấp trên đối với cơ quan, đơn vị, cá nhân cấp dƣới (thuộc
quyền quản lý trực tiếp).
Thanh tra thuế khác với thanh tra các lĩnh vực khác ở một số nội dung
có thể phân biệt đƣợc nhƣ sau:
Thanh tra thuế đƣợc tiến hành dựa vào các quy định của các luật thuế
và luật quản lý thuế hiện hành, có thể vận dụng một số luật liên quan khi tính
toán nghĩa vụ thuế phải nộp của NNT. Do đặc điểm của NNT- đối tƣợng
đƣợc thanh tra thuế- tƣơng đối rộng, hoạt động ở nhiều ngành nghề, lĩnh vực
khác nhau vì vậy đòi hỏi kiến thức sử dụng trong thanh tra thuế phải bao quát
và đa dạng.
Thanh tra thuế không chỉ chấn chỉnh việc thực thi pháp luật mà còn
nhằm mục đích chống thất thu, góp phần làm tăng thu cho NSNN. Qua thanh
tra thuế, CQT truy thu vào NSNN số thuế thất thu, tiền phạt, tăng tỷ lệ đóng
góp vào NSNN.
Thanh tra thuế không chỉ tác động đến hoạt động kinh doanh của doanh
nghiệp trong lãnh thổ Việt Nam mà còn tác động đến hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp ngoài lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn hội nhập
kinh tế quốc tế.
10
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
1.2.1.3. Vai trò của thanh tra thuế.
Thanh tra thuế đóng vai trò quan trọng trong việc đạt đƣợc các mục tiêu
của CQT, đó là chống thất thu thuế, phát hiện ra các gian lận, sai sót, khuyến
khích NNT tuân thủ tự nguyện, phát hiện ra những bất cập của chính sách
thuế để kiến nghị sửa đổi cho phù hợp... Nhìn chung, thanh tra thuế có những
vai trò chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, thanh tra thuế góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
Nhà nƣớc trong lĩnh vực thuế.
Nhà nƣớc thực hiện quản lý thuế thông qua hệ thống các luật, các chính
sách, chế độ quản lý để điều chỉnh các quan hệ và thậm chí có thể cƣỡng chế
các tổ chức và cá nhân trong xã hội phải tuân thủ nhằm bảo vệ các lợi ích của
Nhà nƣớc. Trong đó thanh tra thuế đƣợc sử dụng nhƣ một công cụ để đảm
bảo pháp luật thuế đƣợc thực thi nghiêm túc, quyền và lợi ích Nhà nƣớc, của
NNT đƣợc bảo đảm. Thanh tra thuế nhằm kiểm soát việc chấp hành pháp luật
thuế của NNT, giúp phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp
luật về thuế. Thanh tra thuế là một trong những công cụ rất quan trọng và hữu
hiệu để đảm bảo hiệu lực quản lý Nhà nƣớc, thiết lập kỷ cƣơng xã hội.
Thực tiễn chỉ ra rằng, hiệu lực quản lý của Nhà nƣớc trong lĩnh vực
thuế tùy thuộc vào nội dung, chất lƣợng và biện pháp tổ chức thực hiện các
quyết định của CQT. Để các quyết định của CQT đƣợc NNT tuân thủ và chấp
hành một cách chính xác, đầy đủ, CQT phải đề ra quy trình thực hiện quyết
định- là quy trình quản lý thuế. Trong quy trình đó không thể thiếu đƣợc hoạt
động thanh tra thuế. Thanh tra thuế là để đánh giá, nhận xét tình hình chấp
hành pháp luật thuế và các kết quả thực hiện quyết định quản lý thuế, làm rõ
nguyên nhân, xác định trách nhiệm thuộc khâu nào, thuộc ai để chấn chỉnh
hoặc xử lý (khi có hành vi vi phạm), với ý nghĩa đó, thanh tra thuế thực chất
đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc trong lĩnh vực thuế.
11
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Thứ hai, thanh tra thuế nhằm hạn chế, chống thất thu thuế, hạn chế
trốn-tránh, gian lận thuế. Điều này xuất phát từ nguyên tắc hiệu quả và mục
đích chống gian lận, chống thất thu cho NSNN của thanh tra thuế. Hàng năm,
thanh tra thuế truy thu, truy hoàn và phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
thuế đã góp phần động viên số thu không nhỏ cho NSNN. Với các thủ đoạn
ngày càng tinh vi và phức tạp, một số NNT cố tình trốn-tránh nghĩa vụ khai,
nộp thuế, thanh tra thuế giúp minh bạch và kiểm soát để lƣợng tiền thuế này
không bị thất thoát, chiếm dụng, giảm ý đồ không tuân thủ, giảm hành vi gian
lận thuế, nâng cao ý thức đóng góp tự nguyện đầy đủ của NNT làm tăng thu
cho NSNN.
Thứ ba, thanh tra thuế là cơ chế buộc NNT chấp hành tốt pháp luật
thuế: Thanh tra thuế với tính chất chuyên sâu và tổ chức hoạt động một cách
chuyên nghiệp, có tác dụng hữu hiệu ngăn chặn, phòng ngừa các hành vi vi
phạm pháp luật về thuế, buộc NNT có ý đồ không tuân thủ phải thực hiện đầy
đủ nghĩa vụ của mình đối với NSNN, ngăn chặn, làm nản lòng một số NNT
khác đang có ý đồ trốn- tránh thuế. Kết luận của thanh tra thuế phản ánh
những hành vi vi phạm của NNT, xác định rõ nguyên nhân chủ quan (cố tình
vi phạm), hay khách quan (hệ thống luật pháp bất cập) dẫn đến vi phạm của
NNT để có các biện pháp ngăn chặn kịp thời các hành vi gian lận về thuế, góp
phần làm cho việc thực thi pháp luật về thuế hiệu quả hơn.
Thứ tư, thanh tra thuế góp phần tạo nên môi trƣờng kinh doanh lành
mạnh, cạnh tranh bình đẳng giữa những NNT. Thanh tra thuế kịp thời phát
hiện các vi phạm pháp luật thuế, xử lý kịp thời vi phạm trong phạm vi thẩm
quyền của mình, từ đó làm cho môi trƣờng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp
bình đẳng hơn, NNT có ý đồ gian lận sẽ không còn những cơ hội dùng “lá
chắn thuế” hoặc “khe hở thuế” để đối phó với CQT, lợi dụng việc chiếm
dụng, trốn thuế để thao túng thị trƣờng, cạnh tranh bất bình đẳng về giá, thị
12
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
phần…, nhờ đó mà những NNT làm ăn chân chính có thể cạnh tranh lạnh
mạnh và vững tin vào tính nghiêm minh của pháp luật. Khi NNT đều có nghĩa
vụ phải minh bạch và công khai đóng góp nghĩa vụ của mình cho NSNN sẽ
tạo đƣợc sự công bằng, thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh, đồng thời thúc đẩy
sản xuất kinh doanh phát triển. Nhờ tác dụng đó thanh tra thuế đã làm giảm
những hành vi tiêu cực trong việc thực hiện pháp luật thuế từ đó nâng cao tính
tuân thủ của NNT.
Thứ năm, thanh tra thuế góp phần hoàn thiện chính sách và cơ chế quản
lý thuế, phát hiện những hạn chế chƣa đồng bộ về cơ chế quản lý và chính
sách thuế và thực tiễn đời sống, kinh tế, xã hội của đất nƣớc, từ đó kiến nghị
các cơ quan có thẩm quyền kịp thời bổ sung hoàn thiện. Việc tăng cƣờng
thanh tra các ngành nghề kinh doanh, loại hình kinh doanh của doanh nghiệp
giúp CQT phát hiện ra những thủ đoạn, “kỹ xảo”, thủ thuật gian lận của NNT,
đồng thời nắm bắt, ghi nhận những vƣớng mắc, bất cập của chính sách không
phù hợp với NNT để từ đó kiến nghị các cơ quan ban hành chính sách kịp
thời sửa đổi chính sách, có các chính sách, biện pháp quản lý thuế phù hợp.
Thứ sáu, thanh tra thuế tạo điều kiện để giúp NNT nhìn nhận lại thực
trạng khách quan về tình hình tài chính của bản thân NNT. Qua thanh tra
thuế, CQT chỉ rõ cho NNT những ƣu điểm và hạn chế để NNT để rút ra
những kinh nghiệm, bài học cần thiết nhằm tránh đƣợc những yếu kém,
những sai phạm, những nguy cơ trực tiếp trong hoạt động sản xuất, kinh
doanh của NNT nhằm nâng cao tính tuân thủ pháp luật thuế của NNT, đồng
thời thanh tra thuế có tác dụng giúp NNT minh bạch tình hình tài chính, giúp
NNT kiểm soát tình hình tài chính hiệu quả hơn.
Tóm lại, công tác thanh tra nói chung và thanh tra thuế nói riêng có vai
trò hết sức quan trọng và hết sức cần thiết trong công tác quản lý thuế, nó gắn
13
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
liền với chức năng của thuế và quản lý thuế. CQT không thể đạt đƣợc mục
tiêu quản lý của mình nếu thiếu chức năng thanh tra thuế.
1.2.2. Mục tiêu, yêu cầu đối với hoạt động thanh tra thuế
1.2.2.1. Mục tiêu của hoạt động thanh tra thuế
Mục tiêu của hoạt động thanh tra thuế là chống thất thu NSNN, phát hiện,
ngăn ngừa, và xứ lý đối với các hành vi vi phạm pháp luật thuế, đảm bảo thu
đúng, thu đủ vào NSNN, đảm bảo công bằng đối với ngƣời nộp thuế. Hoạt động
thanh tra thuế nhằm nâng cao tính tự giác trong việc tuân thủ pháp luật thuế của
NNT đồng thời qua thanh tra thuế phát hiện những bất cập trong chính sách thuế
sẽ đƣợc phát hiện để điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với thực tiễn.
1.2.2.2. Yêu cầu đối với hoạt động thanh tra thuế
Thanh tra thuế là hoạt động có tính chất pháp lý cao, liên quan đến lợi
ích kinh tế và chính trị của nhiều đối tƣợng trong xã hội. Do đó, công tác
thanh tra thuế phải đảm bảo các yêu cầu sau đây:
Thứ nhất, thanh tra thuế phải đảm bảo chính xác, khách quan, trung
thực, xử lý đúng ngƣời đúng tội, không bao che, quy chụp cho các đối tƣợng
đƣợc thanh tra. Đây chính là những yêu cầu hàng đầu của thanh tra thuế vì chỉ
khi đảm bảo những yêu cầu này mới đạt đƣợc mục đích của công tác thanh tra
thuế, mới làm cho thanh tra thuế thực sự trở thành cán cân công lý, đƣợc sự
tin tƣởng của ngƣời dân.
Thứ hai, thanh tra thuế phải đảm bảo công khai, dân chủ, kịp thời, tạo
điều kiện tốt nhất để quần chúng nhân dân tham gia ý kiến. Đảm bảo công
khai, dân chủ là yêu cầu quan trọng của công tác thanh tra thuế nhằm phát
huy sức mạnh và vai trò của ngƣời dân trong công tác giám sát tuân thủ pháp
luật. Yêu cầu kịp thời đƣợc đặt ra trong công tác thanh tra thuế nhằm khắc
phục những yếu kém, bất cập trong quản lý Nhà nƣớc; ngăn chặn đúng lúc
các hành vi tiêu cực, tránh những tổn thất nặng nề cho Nhà nƣớc và nhân dân.
14
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Thứ ba, thanh tra thuế phải đảm bảo thực hiện đúng các luật thuế, ngăn
ngừa, loại trừ các hành vi trốn, lậu thuế. Đây là yêu cầu thiết yếu của công tác
thanh tra thuế.
1.2.3. Nguyên tắc thanh tra thuế
Mục đích của thanh tra thuế là phát huy nhân tố tích cực, ngăn ngừa, xử
lý những sai phạm gây tổn thất tới lợi ích của Nhà nƣớc, của nhân dân, của
các doanh nghiệp, góp phần hoàn thiện chính sách thuế, tăng cƣờng pháp chế
xã hội chủ nghĩa.
Để đạt đƣợc mục đích trên, công tác thanh tra thuế phải tuân thủ những
nguyên tắc nhất định. Đó là các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc tuân thủ pháp luật: Pháp luật thể hiện ý chí của nhà
nƣớc, nguyện vọng và lợi ích của nhân dân. Thanh tra thuế là kiểm tra việc
thực hiện pháp luật nên phải tuân thủ pháp luật. Đây cũng là nguyên tắc cần
thiết để đề cao trách nhiệm của chủ thể thanh tra; nâng cao hiệu lực của công
tác thanh tra thuế; ngăn chặn tình trạng làm trái pháp luật, vô hiệu hoá hoạt
động thanh tra thuế.
Thực hiện đúng nguyên tắc này có nghĩa là các cơ quan và cán bộ thanh
tra thuế phải thực hiện đúng chức năng, trách nhiệm, quyền hạn mà pháp luật
quy định; xem xét sự đúng sai của đối tƣợng kiểm tra phải căn cứ vào quy
định của pháp luật, không tuân theo ý kiến của bất cứ một cơ quan hoặc cá
nhân nào. Kết luận thanh tra theo đúng quy định pháp luật và chịu trách
nhiệm trƣớc pháp luật.
- Nguyên tắc trung thực, chính xác, khách quan
Đảm bảo tính trung thực, chính xác, khách quan là vấn đề có tính
nguyên tắc cao trong công tác thanh tra. Có trung thực, chính xác, khách quan
trong công tác thanh tra thì mới cho phép đánh giá đúng thực trạng của đối
tƣợng kiểm tra, xử lý đúng ngƣời đúng việc, đúng pháp luật.
15
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Nguyên tắc khách quan và chính xác đòi hỏi trong hoạt động thanh tra phải
tôn trọng sự thật, đánh giá sự vật, hiện tƣợng nhƣ nó vốn có, không suy diễn hay
quy chụp một cách chủ quan, phải tiến hành công việc một cách thận trọng.
Nguyên tắc trung thực đòi hỏi trong hoạt động thanh tra phải phản ánh
và đánh giá đúng bản chất của sự vật, hiện tƣợng; vô tƣ, không thiên lệch;
không vì quyền lợi cá nhân; phải tỷ mỷ, cẩn thận và phải có kiến thức chuyên
môn vững vàng, hiểu biết sâu rộng và sâu sát thực tiễn.
- Nguyên tắc công khai, dân chủ
Tính công khai trong thanh tra thuế tức là phải thực hiện phƣơng châm
“dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” để thu hút sự tham gia, đồng tình
ủng hộ của nhân dân. Việc công khai bao gồm nhiều vấn đề cụ thể nhƣ: công
khai quyết định thanh tra, tiếp xúc công khai với các đối tƣợng có liên quan
và công bố công khai kết luận thanh tra. Tuy nhiên, tuỳ trƣờng hợp cụ thể mà
xác định phạm vi công khai và hình thức công khai cho phù hợp để đảm bảo
giữ gìn bí mật quốc gia, bí mật ngƣời tố cáo, đảm bảo lợi ích của Nhà nƣớc và
công dân, đảm bảo hiệu quả thanh tra, kiểm tra cao nhất.
Dân chủ trong hoạt động thanh tra là thể hiện sự tôn trọng khách quan,
tôn trọng quần chúng, lấy dân làm gốc. Dân chủ trong hoạt động thanh tra
nhằm lôi cuốn sự tham gia đông đảo của ngƣời dân. Thực hiện nguyên tắc này
đòi hỏi phải coi trọng việc tiếp nhận, thu thập ý kiến của mọi đối tƣợng có
liên quan, tạo điều kiện cho đối tƣợng thanh tra đƣợc trình bày ý kiến của
mình, nhất là khi giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân.
- Nguyên tắc bảo vệ bí mật
Cần quán triệt nguyên tắc này trong thanh tra thuế là vì trong quá trình
thanh tra ngƣời làm công tác này tiếp cận với nhiều vấn đề, nhiều tài liệu liên
quan đến bí mật, bí quyết kinh doanh của doanh nghiệp, bí mật quốc gia. Nếu
để lộ cho những đối tƣợng không đựơc phép biết sẽ làm thiệt hại lợi ích của
16
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
