Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở việt nam hiện nay
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.46 MB, 275 trang )
y
o
c u -tr a c k
.c
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có
nguồn gốc rõ ràng.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN
Nguyễn Thị Diệu Thu
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
m
.d o
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
MỞ ĐẦU
CHƢƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT
VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN
XUẤT………………………………………………………………………...
1
1.1 KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT CỦA CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM……………………………………………………
1
1.1.1 Khái niệm và bản chất chi phí sản xuất………………………………..
1
1.1.1 Khái niệm và bản chất của giá thành sản phẩm…..……………………
6
1.2 PHÂN LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM...
11
1.2.1 Phân loại chi phí sản xuất…………………………….………............
11
1.2.2 Phân loại giá thành sản phẩm…………………………………............
22
1.3 XÁC ĐỊNH GIÁ PHÍ CHO ĐỐI TƢỢNG CHỊU PHÍ
27
1.3.1 Xác định đối tƣợng chịu chi phí……………………………….............
27
1.3.2 Phƣơng pháp tập hợp chi phí…………………………………………..
30
1.3.3 Phƣơng pháp xác định giá phí cho đối tƣợng chịu chi phí…………….
31
1.4 KẾ TOÁN THU THẬP, HỆ THỐNG HÓA, CUNG CẤP THÔNG
TIN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM…………….
49
1.4.1 Thu thập thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm thông qua
chứng từ kế toán………………………………………………………………
49
1.4.2 Xử lý, hệ thống hóa thông tin chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm
thông qua tài khoản và sổ kế toán…………………………………………….
51
1.4.3 Cung cấp thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm thông qua
hệ thống báo cáo tài chính và báo cáo kế toán quản trị………………………
55
1.5 SỬ DỤNG THÔNG TIN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH
SẢN PHẨM PHỤC VỤ QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP………………….
58
1.5.1. Sử dụng thông tin chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm trên báo cáo
giá thành theo công việc và theo quá trình sản xuất……………………...
58
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
1.5.2. Sử dụng thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trên báo cáo
sản xuất……….................................................................................................
59
1.5.3. Sử dụng thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trên báo cáo
kết quả kinh doanh……………………………………………………………
60
1.6 KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Ở
MỘT SỐ NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM
CHO VIỆT NAM……………………………………………………………
61
1.6.1 Kế toán chi phí, giá thành theo hệ thống kế toán Mỹ…………………..
62
1.6.2 Kế toán chi phí, giá thành theo hệ thống kế toán của Cộng Hòa Pháp…
64
1.6.3 Kế toán chi phí, giá thành theo hệ thống kế toán của Nhật……………
68
1.6.4 Bài học kinh nghiệm kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
cho các doanh nghiệp Việt Nam……………………………………………
Kết luận chương 1……………………………………………………….
69
71
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ
GIÁ THÀNH SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP SẢN XUẤT PHẦN MỀM Ở VIỆT NAM HIỆN NAY…………
72
2.1 TỔNG QUAN VỀ CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT PHẦN
MỀM Ở VIỆT NAM………………………………………………………..
72
2.1.1 Sự hình thành và phát triển của các doanh nghiệp sản xuất phần mềm
ở Việt Nam……………………………………………………………………
72
2.1.2 Đặc điểm tổ chức sản xuất và tổ chức quản lý trong các doanh nghiệp
sản xuất phần mềm……………………………………………………………
76
2.1.3 Đặc điểm của sản phẩm phần mềm ảnh hƣởng đến kế toán chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm…………………………………………………... 90
2.2 THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH
SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN
XUẤT PHẦN MỀM Ở VIỆT NAM.........................................................
101
2.2.1 Thực trạng phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm……………………………………………. 103
2.2.2 Thực trạng xác định giá phí cho đối tƣợng chịu chi phí của các doanh
nghiệp sản xuất phần mềm…………………………………………………… 106
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
2.2.3 Thực trạng xử lý, hệ thống hóa và cung cấp thông tin chi phí sản xuất,
giá thành sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất phần mềm……………
125
2.2.4 Thực trạng sử dụng thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
nhằm phục vụ cho quản trị doanh nghiệp……………………………………. 134
2.3 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ
GIÁ THÀNH SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP SẢN XUẤT PHẦN MỀM Ở VIỆT NAM................………….... 136
2.3.1 Đánh giá thực trạng phân loại chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm...… 137
2.3.2 Đánh giá thực trạng xác định giá phí cho đối tƣợng chịu chi phí …...… 137
2.3.3 Đánh giá thực trạng xử lý, hệ thống hóa và cung cấp thông tin chi phí
sản xuất, giá thành sản phẩm……………………………………………...…. 142
2.3.4 Đánh giá thực trạng sử dụng thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm nhằm phục vụ cho quản trị doanh nghiệp……………………………
143
Kết luận chương 2……………………………………………………….. 145
CHƢƠNG 3: HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT PHẦN MỀM Ở VIỆT NAM HIỆN NAY…………………… 146
3.1 ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH SẢN XUẤT PHẦN MỀM
CỦA NƢỚC TA TRONG NHỮNG NĂM TỚI……………………………..
146
3.2 YÊU CẦU CƠ BẢN CỦA VIỆC HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ
SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC
DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT PHẦN MỀM………………………………
150
3.3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM PHẦN MỀM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT PHẦN MỀM………………………………………………... 154
3.3.1 Hoàn thiện phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm…………
154
3.3.2 Hoàn thiện xác định giá phí cho đối tƣợng chịu chi phí………………
160
3.3.3 Hoàn thiện việc xử lý, hệ thống hóa và cung cấp thông tin chi phí sản
xuất, giá thành sản phẩm……………………………………………………... 181
3.3.4 Hoàn thiện sử dụng thông tin chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
nhằm phục vụ cho quản trị doanh nghiệp…………………………………
193
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
3.4 ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN……… 193
3.4.1 Về phía Nhà nƣớc và các cơ quan chức năng………………………….. 193
3.4.2 Đối với các doanh nghiệp sản xuất phần mềm………………...........
194
Kết luận chương 3…………………………………………………………… 196
KẾT LUẬN………………………………………………………………….. 197
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
KÝ HIỆU VIẾT TẮT
TÊN VIẾT ĐẦY ĐỦ
CPSX
TSCĐ
SXKD
CPNVLTT
CPNCTT
CPSXC
BHXH
BHYT
BHTN
KPCĐ
SX
DN
KDDD
SP
BP
ĐP
NC
TK
CNTT
BCĐKT
QLDN
KTTC
KTQT
Chi phí sản xuất
Tài sản cố đinh
Sản xuất kinh doanh
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí sản xuất chung
Bảo hiểm xã hội
Bảo hiểm y tế
Bảo hiểm thất nghiệp
Kinh phí công đoàn
Sản xuất
Doanh nghiệp
Kinh doanh dở dang
Sản phẩm
Biến phí
Định phí
Nhân công
Tài khoản
Công nghệ thông tin
Bảng cân đối kế toán
Quản lý doanh nghiệp
Kế toán tài chính
Kế toán quản trị
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
.d o
DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quá trình sản xuất sản phẩm hàng hóa……………………….
5
Sơ đồ 1.2: Mô hình xác định giá thành sản phẩm theo biến phí………..
26
Sơ đồ 1.3: Mô hình xác định giá thành sản phẩm có phẩn bổ hợp lý chi
phí cố định……………………………………………………
27
Sơ đồ 1.4: Phân tích chênh lệch chi phí………………………………….
39
Sơ đồ 1.5: Chi phí mục tiêu và quản trị chi phí sản xuất theo triết lý
quản
lý
Kaizen…………………………………………………
Sơ đồ 2.1: Quy trình sản xuất phần mềm……………………………….
47
80
Sơ đồ 2.2: Mô hình tổ chức quản lý trong các doanh nghiệp sản xuất
phần mềm…………………………………………………….
85
Sơ đồ 2.3: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán ……………………………….
89
Sơ đồ 3.1
Sơ đồ xác định giá phí cho đối tƣợng chịu phí trong các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm……………………………
172
DANH MỤC ĐỒ THỊ
Đồ thị 1.1:
Chi phí biến đổi……………………………………………..
19
Đồ thị 1.1:
Chi phí cố định……………………………………………
20
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
.d o
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1:
Tập hợp chi phí giai đoạn nghiên cứu và triển khai phần
mềm…………………………………………………………..
Bảng 2.2:
Những phần mềm đã đăng ký bản quyền với cục sở hữu trí
tuệ…………………………………………………………..
Bảng 2.3:
114
116
Những phần mềm đã hoàn thiện nhƣng chƣa đăng ký bản
quyền với cục sở hữu trí tuệ………………………………….
116
Bảng 2.4:
Bảng tổng hợp phân bổ chi phí phần mềm nền tảng…………
118
Bảng 2.5:
Hệ thống chứng từ kế toán phục vụ kế toán chi phí và giá
thành………………………………………………………….
126
Bảng 2.6:
Chi tiết TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang……
131
Bảng 2.7:
Trích số liệu bảng cân đối số phát sinh………………………
132
Bảng 2.8:
Chi tiết TK 632 – Giá vốn hàng bán…………………………
132
Bảng 3.1:
Bảng phân bổ tiền lƣơng sản xuất…………………………..
165
Bảng 3.2:
Mã hóa các tài khoản phản ánh chi phí và giá thành………
188
Bảng 3.3:
Báo cáo quản trị chi phí sản xuất theo từng phòng kỹ thuật…
190
Bảng 3.4:
Báo cáo quản trị chi phí sản xuất theo từng sản phẩm phần
Bảng 3.5:
mềm hoặc dự án phần mềm…………………………………
191
Báo cáo quản trị giá thành sản xuất sản phẩm…………….
192
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
MỞ ĐẦU
1.TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Từ đầu những năm 2000 tới nay, Việt Nam đã nỗ lực đẩy mạnh việc xây
dựng nền công nghiệp công nghệ thông tin và phát triển thị trƣờng CNTT,
trong đó có thị trƣờng phần mềm. Nhiều chính sách và biện pháp nhằm
khuyến khích sự phát triển các doanh nghiệp phần mềm đã đƣợc chính phủ
ban hành nhƣ miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong bốn năm đầu thành lập,
nâng cao mức chịu thuế thu nhập cá nhân của những ngƣời làm phần mềm,
miễn thuế giá trị gia tăng cho sản phẩm phần mềm. Trong bối cảnh đó, nhiều
doanh nghiệp phần mềm đã nhanh chóng đƣợc thành lập, trong đó có khoảng
50% là các đơn vị phần mềm mới thành lập trong khoảng 2 - 3 năm trở lại
đây. Điều này chứng tỏ thị trƣờng phần mềm phát triển tốt, các chính sách và
biện pháp của nhà nƣớc đã phát huy hiệu lực. Tuy nhiên, dù cho doanh nghiệp
phần mềm đƣợc hƣởng những điều kiện thuận lợi từ chính sách nâng đỡ của
Nhà nƣớc; nhƣng họ vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm.
Ngoài nạn sao chép bất hợp pháp các phần mềm, bản quyền phần mềm bị vi
phạm nặng nề gây tổn hại không nhỏ cho nhà sản xuất, còn có tình trạng các
sản phẩm không đƣợc bán đúng với giá trị , gây nên hậu quả là nhà sản xuất
không thể tái đầu tƣ cho sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp đã không thể tồn tại
ngay trong những năm đầu thành lập hoặc phải mở thêm các hoạt động khác
nhƣ các dịch vụ cài đặt phần mềm, thiết kế đồ họa , đào tạo, kinh doanh, sửa
chữa máy tính, tƣ vấn công nghệ, lắp đặt,….. để tạo thêm doanh thu.
Có thể nói rằng về môi trƣờng pháp lý, về mặt khoa học công nghệ của
ngành công nghiệp non trẻ này đã có những phát triển đáng kể song về mặt
kinh tế chƣa có một sự quan tâm thích đáng. Việc không có một phƣơng pháp
chuẩn và hợp lý để xác định chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần
mềm không những tạo sự khó khăn cho việc quản lý điều hành dự án phần
mềm trong doanh nghiệp mà cả trong các dự án của chính phủ, điều này đã
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
tạo nên một hậu quả là chính phủ đƣa ra giá gọi thầu tùy tiện. Hơn nữa, cho
đến nay chƣa có một hệ thống chỉ tiêu hoàn chỉnh để theo dõi sự phát triển
của ngành này. Do vậy khó cho việc hoạch định phát triển ngành cũng nhƣ
cho việc đánh giá phần đóng góp của ngành công nghiệp sản xuất phần mềm
trong nền kinh tế quốc dân.
Một trong các chỉ tiêu quan trọng không thể thiếu đƣợc là chỉ tiêu chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm. Hiện chƣa có một phƣơng pháp tính toán,
cũng nhƣ hạch toán thống nhất hoàn chỉnh, mỗi cơ sở làm theo kinh nghiệm
của mình. Mặt khác, ở nƣớc ta chƣa ban hành một cách đầy đủ các văn bản
liên quan đến hoạt động này khiến cho không ít doanh nghiệp lúng túng trong
việc hạch toán và ghi nhận chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm.
Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tiễn, tác giá đã lựa chọn đề tài
“Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm
trong các doanh nghiệp sản xuất phẩm mềm ở Việt Nam hiện nay.”
2. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ NGHIÊN CỨU LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
2.1. Các công trình đã nghiên cứu
Trong các nghiên cứu trƣớc đây ít nhiều liên quan đến đề tài mà luận án
nghiên cứu, tác giả có thể tổng hợp các đề tài đã nghiên cứu theo 3 nhóm sau
đây:
Thứ nhất, các nghiên cứu khoa học có liên quan về hạch toán kế toán,
kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong các ngành nghề hay loại
hình doanh nghiệp
- Luận án “ Hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm may mặc sẵn trong điều kiện hiện nay” của tác giả Hoàng
Đức Long (năm 2000). Đây là một đề tài liên quan tới ngành sản xuất may
mặc sẵn. Trong luận án này,tác giả đã trình bày thực trạng của ngành may
mặc và đƣa ra giải pháp hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính
giá thành sản phẩm may mặc sẵn. Tuy nhiên, sau 15 năm nền kinh tế nƣớc ta
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
đã có sự thay đổi đáng kể, theo đó kế toán doanh nghiệp cũng có sự phát triển
khá nhanh, từng bƣớc hội nhập với kế toán thế giới, thì vấn đề nghiên cứu chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm trên cả góc độ kế toán tài chính và kế toán
quản trị cần phải đề cập nghiên cứu.
- Luận án “Hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm xi măng trong các doanh nghiệp nhà nước” của tác giả Lưu
Đức Tuyên (năm 2002). Trong luận án tác giả đã hệ thống hóa đƣợc những
vấn đề lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong
các doanh nghiệp sản xuất. Luận án đã nghiên cứu thực trạng và phân tích
từng nội dung công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
trong các doanh nghiệp sản xuất xi măng. Luận án đã đề xuất những biện
pháp hoàn thiện công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
xi măng trong các doanh nghiệp nhà nƣớc. Luận án đã có những đóng góp
đáng kể về cả lý luận và thực tiễn đối với kế toán chi phí sản xuất nói chung
và đặc thù ngành sản xuất xi măng nói riêng. Tuy nhiên, luận án mới chỉ đƣa
ra những giải pháp mang tính chung về kế toán tài chính do các doanh nghiệp
sản xuất và đặc biệt là doanh nghiệp sản xuất xi măng của nhà nƣớc chứ chƣa
đề cập đến kế toán quản trị.
- Luận án “Hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây dựng dân dụng” của tác giả Lê
Thị Diệu Linh (năm 2011). Trong luận án của mình, tác giả đã trìn bày thực tế
công tác kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong các doanh
nghiệp xây dựng dân dụng. Đồng thời, tác giả đã đƣa đƣợc ra những giải pháp
hoàn thiện công tác kế toán tập hợp chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
trong các doanh nghiệp xây dựng dân dụng. Đặc biệt tác giả đã làm rõ đƣợc
kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong trƣờng hợp giao khoán.
Tuy nhiên, luận án cũng chỉ dừng lại dƣới góc độ ngành xây dựng dân dụng.
Thứ hai, các nghiên cứu khoa học về tổ chức kế toán quản trị chi phí,
kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
- Luận án “Tổ chức KTQT và giá thành trong doanh nghiệp sản xuất ở
Việt Nam” của tác giả Trần Văn Dung (2002). Trong luận án tác giả đã phân
tích hệ thống kế toán chi phí trong các doanh nghiệp thuộc ngành sản xuất
công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp và đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế
toán quản trị chi phí và giá thành trong các doanh nghiệp này.Tuy nhiên, do
phạm vi nghiên cứu quá rộng nên những đề xuất của tác giả chủ yếu tập trung
vào các doanh nghiệp Nhà nƣớc và mang tính hƣớng dẫn, chƣa gắn với ngành
sản xuất cụ thể.
- Luận án “tổ chức kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành
sản phẩm trong các doanh nghiệp khai thác than” của tác giả Trần Văn Hợi
(năm 2007). Trong luận án, tác giả đã tập trung nghiên cứu và làm rõ thực
trạng kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh
nghiệp khai thác than. Trên cơ sở nghiên cứu cơ chế, đặc điểm, yêu cầu quản
lý của tập đoàn than khoáng sản; đặc điểm đặc thù của ngành than tác giả đã
phân tích và chỉ rõ các nhân tố ảnh hƣởng tới kế toán chi phí sản xuất và tính
giá thành sản phẩm; phân tích kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá
thành của các loại hình doanh nghiệp khai thác than; xây dựng mô hình kế
toán quản trị; hoàn thiện công tác lập, luân chuyển và lƣu trữ các chứng từ
liên quan đến kế toán quản trị chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm;
hoàn thiện hệ thống sổ kế toán chi tiết phục vụ cho kế toán quản trị; bổ sung
báo cáo về kế toán quản trị; cách phân loại chi phí để thực hiện kế toán quản
trị; hoàn chỉnh hệ thống định mức kỹ thuật cho các sản phẩm trong khai thác
than. Đặc biệt tác giả còn đề cập đến việc trích lập và sử dụng quỹ môi
trƣờng. Tuy nhiên thì đây mới chỉ là góc nhìn về ngành than.
- Luận án “ Tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành dịch
vụ vận chuyển hành khách trong các doanh nghiệp taxi” của tác giả Hồ Văn
Nhàn (năm 2010). Trong luận án, tác giả đã khái quát đƣợc thực trạng về kế
toán quản trị chi phí và giá thành dịch vụ vận chuyển hành khách trong các
doanh nghiệp taxi. Hệ thống hóa các vấn đề lý luận và làm rõ các chi phí
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
trong dịch vụ vận chuyển; xác định đối tƣợng chi phí và đối tƣợng giá thành;
hoàn thiện công tác kế toán, phƣơng pháp tính giá thành dịch vụ vận chuyển;
tổ chức vận dụng hệ thống tài khoản và chế độ sổ sách kế toán trong kế toán
quản trị chi phí và giá thành; hoàn thiện cách xây dựng mô hình tổ chức kế
toán quản trị chi phí và giá thành đối với dịch vụ vận chuyển; lập dự toán chi
phí vận chuyển đặc biệt là chi phí nhiên liệu trực tiếp; hoàn thiện đƣợc công
tác phân tích tình hình thực hiện dự toán chi phí và điểm khác biệt so với chi
phí giá thành của các ngành khác đó là phƣơng pháp định giá bán dịch vụ taxi
dựa vào thông tin kế toán quản trị chi phí giá thành. Tuy nhiên, luận án cũng
chỉ đề cập đến ngành dịch vụ vận chuyển hành khách taxi.
- Luận án “Hoàn thiện tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp thuộc tập đoàn dầu
khí quốc gia Việt Nam” của tác giả Nguyễn Quang Hưng (năm 2013). Luận
án đã nghiên cứu hệ thống hóa và làm rõ các vẫn đề liên quan đến tổ chức kế
toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong các doanh
nghiệp xây lắp thuộc tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam. Tác giả đã đƣa
đƣợc ra các giải pháp nhằm hoàn thiện việc tổ chức kế toán chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp thuộc tập
đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam. Tuy nhiên, luận án này cũng chỉ đề cập tới
sản phẩm xây lắp trong các doanh nghiệp xây lắp thuộc tập đoàn dầu khí quốc
gia Việt Nam.
Thứ ba, các nghiên cứu khoa học về kế toán quản trị chi phí trong các
ngành nghề, loại hình doanh nghiệp.
- Luận án “Kế toán quản trị và phân tích chi phí sản xuất trong ngành
sản xuất công nghiệp ở Việt Nam” của tác giả Lê Đức Toàn (năm 2002).
Luận án đã nghiên cứu lý liận cơ bản về KTQT phân tích chi phí sản xuất.
Luận án đã khái quát về KTQT ở các doanh nghiệp công nghiệp, trình bày
thực trạng mô hình KTQT ở các doanh nghiệp công nghiệp, trình bày mô hình
KTQT ở một số nƣớc phát triển trên thế giới. Từ đó luận án đƣa ra những giải
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
pháp hoàn thiện mô hình KTQT và phân tích chi phí sản xuất ở các doanh
nghiệp sản xuất công nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên kết quả đạt đƣợc trong
luận án cũng chỉ nhằm khái quát chung cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực
sản xuất khác nhau là rất rộng nên rất khó vận dụng vào thực tiễn.
- Luận án “Hoàn thiện kế toán chi phí với việc tăng cường quản trị chi
phí trong các doanh nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi ” của tác giả Trần
Thị Dự (năm 2013). Luận án đã hệ thống hóa và phát triển lý luận về kế
toán chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất. Đồng thời, qua nghiên cứu
thực trạng của các doanh nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi, tác giả đã
đƣa ra các giải pháp và điều kiện áp dụng kế toán chi phí trong các
doanh nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi tại Việt Nam nhằm tăng cƣờng
công tác quản trị chi phí trong loại hình doanh nghiệp này. Tuy nhiên,
luận án cũng chỉ quan tâm giải quyết việc hòan thiện kế toán chi phí
nhằm tăng cƣờng quản trị chi phí trong doanh nghiệp thuộc ngành đặc
thù là ngành chế biến thức ăn chăn nuôi.
- Luận án “Công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành tại các
doanh nghiệp viễn thông di động Việt Nam” của tác giả Đinh Thị Kim Xuyến
(năm 2015). Luận án đã nghiên cứu và phân tích thực trạng công tác KTQT
chi phí và giá thành đáp ứng nhu cầu quản trị doanh nghiệp trong các doanh
nghiệp viễn thông di động Việt Nam. Từ đó, luận án đƣa ra các giải pháp
hòan thiện công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành nhằm đáp ứng nhu
cầu thông tin cho quản trị doanh nghiệp trong điều kiện toàn cầu hóa và hội
nhập của nền kinh tế Việt Nam với nền kinh tế khu vực thế giới. Tuy nhiên,
luận án này cũng chỉ đề cập tới chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm dịch
vụ viễn thông trong các doanh nghiệp viễn thông di động.
- Luận án “Hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp
sản xuất thép ở Việt Nam‟ của tác giả Đào Thúy Hà (năm 2015). Luận án đã
nghiên cứu thực trang và đƣa ra giải pháp hoàn thiện kế toán quản trị chi phí
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
trong các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam. Tác giả đã đƣa đƣợc ra các
giải pháp nhằm hoàn thiện kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp sản
xuất thép ở Việt Nam. Tuy nhiên, luận án này cũng chỉ đề cập tới sản phẩm
thép trong các doanh nghiệp sản xuất thép ở Việt Nam.
Qua các nghiên cứu trên đây, các tác giả đã hệ thống hóa đƣợc các nội
dung cơ bản của kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm và đề xuất
phƣơng hƣớng ứng dụng cho từng ngành cụ thể theo nghiên cứu của đề tài.
Mặc dù vậy, tất cả các công trình nghiên cứu về kế toán chi phí sản xuất và
giá thành sản phẩm đều chƣa nghiên cứu chuyên sâu về kế toán chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất phần mềm
là ngành sản xuất công nghệ mang tính đột phá trong lĩnh vực công nghệ
thông tin của nƣớc ta, giúp đƣa đất nƣớc đến với nhiều cơ hội phát triển. Các
nghiên cứu có liên quan đến chi phí, giá thành sản phẩm phần mềm trong các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay mới chỉ dừng lại ở
việc tìm hiểu tại một doanh nghiệp phần mềm cụ thể, nghiên cứu thực trạng
tại doanh nghiệp đó. Việc vận dụng lý thuyết cơ bản vào thực tiễn hoạt động
kinh doanh của ngành trong những hoàn cảnh kinh tế pháp lý cụ thể không
phải là đơn giản.
Bên cạnh đó, các công trình đã công bố mặc dù đã nghiên cứu về kinh
nghiệm ứng dụng kế toán chi phí, giá thành tại một số nƣớc trên thế giới tuy
nhiên chỉ ở mức độ khái quát nhất định, chƣa đi sâu nghiên cứu việc vận dụng
từng phƣơng pháp kế toán ở từng nền kinh tế và hệ thống quản lý với các mức
độ khác nhau. Ví dụ nhƣ kế toán Mỹ có chuẩn mực kế toán số 86 quy định cụ
thể cho kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm và đang
đƣợc tập đoàn Microsof của Mỹ áp dụng trong việc ghi nhận chi phí sản xuất
và tính giá thành sản phẩm phần mềm, đây cũng là một trong những điểm mà
kế toán Việt Nam có thể vận dụng cho phù hợp với thực tiễn kế toán chi phí
sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất
phần mềm ở Việt Nam hiện nay.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Chính vì vậy, các vấn đề mà luận án cần tập trung nghiên cứu là hoàn
thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm áp dụng riêng cho các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở nghiên
cứu kế toán chi phí, giá thành của một số nƣớc trên thế giới gắn liền với bối
cảnh kinh tế cụ thể, kinh nghiệm vận dụng các phƣơng pháp kế toán chi phí,
giá thành trong nền kinh tế khác nhau, đặc biệt là các nền kinh tế có tính chất
tƣơng đồng với nền kinh tế Việt Nam.
2.2. Những vấn đề luận án sẽ tập trung nghiên cứu, giải quyết
Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm
trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam. Những giải pháp
hoàn thiện phải phù hợp với các định hƣớng phát triển của ngành công nghệ
sản xuất phần mềm của Việt Nam và đảm bảo tính hiệu quả kinh tế. Xuất phát
từ quá trình tìm hiểu về đề tài nghiên cứu. luận án sẽ tập trung nghiên cứu
những vấn đề chính nhƣ sau:
- Trình bày, hệ thống hóa về khái niệm, nhận diện và phân loại chi phí
sản xuất, giá thành sản phẩm từ cả góc độ KTTC và KTQT; các phƣơng pháp
tập hợp và xác định giá phí cho đối tƣợng chịu chi phí. Ngoài ra luận án còn
phản ánh việc thu thập, xử lý thông tin kế toán chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm trong hệ thống KTTC, KTQT. Từ đó phân tích thông tin chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm phục vụ cho quản trị doanh nghiệp. Đồng thời
nghiên cứu về kinh nghiệm kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản
phẩm của một số nƣớc trên thế giới, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt
Nam.
- Phân tích thực trạng, đánh giá những kết quả, tồn tại về kế toán chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản
xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay trên góc độ kế toán tài chính và kế toán
quản trị.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
- Đề xuất những giải pháp để hoàn thiện kế toán kế toán chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần
mềm ở Việt Nam.
3. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Xuất phát từ sự cần thiết khách quan của việc hoàn thiện kế toán chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản
xuất phần mềm nói chung. Trên cơ sở hệ thống hóa và phân tích những lý
luận chung về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm, các
quy định đƣợc đề cập trong các chuẩn mực kế toán Việt Nam và quốc tế liên
quan đến hoạt động sản xuất phần mềm cũng nhƣ đánh giá thực trạng công
tác kế toán chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm phần mềm ở Việt Nam hiện
nay.việc nghiên cứu đề tài nhằm các mục tiêu cụ thể sau:
- Về lý luận: Góp phần xác định và làm rõ những vấn đề lý luận về chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm; phƣơng pháp kế toán tập hợp và xác định
giá phí cho các đối tƣợng chịu chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất nói
chung và các doanh nghiệp sản xuất phần mềm nói riêng.
- Về thực tế: Trên cơ sở nghiên cứu thực tế, đánh giá thực trạng kế toán
chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản
xuất phần mềm để xây dựng và hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm phần mềm một cách hợp lý tại các doanh nghiệp sản xuất
phần mềm.
4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm
trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án tập trung nghiên cứu kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm. Cụ thể:
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
+ Về mặt nội dung: Đề tài nghiên cứu những vấn đề liên quan đến kế
toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp
sản xuất phần mềm.
+ Về mặt không gian: Đề tài nghiên cứu thực trạng kế toán chi phí sản
xuất giá thành sản phẩm tại các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam.
Trong đó tập trung vào các doanh nghiệp sản xuất phần mềm đóng gói và sản
xuất phần mềm theo đơn đặt hàng, trên cơ sở phát phiếu khảo sát (minh họa và
trích dẫn số liệu kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm của
Công ty TNHH Giải pháp phần mềm CMC (CMC Soft) – thuộc Tập đoàn
CMC; Công ty TNHH Phần mềm FPT – thuộc Tập đoàn FPT và Công ty CP
Công Nghệ Hoàng Hà. Công ty TNHH Giải pháp phần mềm CMC – CMC
Soft là doanh nghiệp sản xuất phần mềm theo yêu cầu của khách hàng dựa trên
phần mềm nền tảng mà doanh nghiệp đã xây dựng, chủ yếu là khách hàng
trong nƣớc. Công ty TNHH Phần mềm FPT là doanh nghiệp hàng đầu trong
lĩnh vực sản xuất phần mềm theo đơn hàng của khách hàng nƣớc ngoài. Công
ty CP Công Nghệ Hoàng Hà là công ty sản xuất phần mềm đóng gói với phần
mềm đóng gói mang lại tên tuổi cho công ty là phần mềm dự toán G8).
+ Về mặt thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu thực trạng kế toán
chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong giai đoạn từ năm 2009
đến hết năm 2014.
5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
- Ý nghĩa khoa học: Luận án đã trình bày cơ sở lí luận chung thuộc lý
luận về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của doanh nghiệp
sản xuất trên cả góc độ KTTC và KTQT. Đồng thời nghiên cứu kinh nghiệm
về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm của một số nƣớc trên thế
giới, từ đó rút ra đƣợc bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
Trên cơ sở khảo sát thực tế, phân tích đánh giá thực trạng kế toán chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm
ở Việt Nam, từ đó đƣa ra những đánh giá về kế toán chi phí sản xuất và giá
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
thành sản phẩm phần mềm của những doanh nghiệp này, làm cơ sở để hoàn
thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm.
Luận án đề xuất các giải pháp chủ yếu hoàn thiện nội dung kế toán chi
phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất
phần mềm ở Việt Nam trên cả góc độ KTTC và KTQT.
- Ý nghĩa thực tiễn:
+ Thông qua việc khảo sát thực tế công tác kế toán chi phí sản xuất và
giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam, đề
tài đã phân tích, tổng hợp những kết quả và bất cập trong quy định pháp lý về
kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm.
+ Đánh giá thực trạng và chỉ ra những tồn tại, nguyên nhân của kế toán
chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản
xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay.
+ Đề tài đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá
thành sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt
Nam hiện nay.
6. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Cơ sở phương pháp luận:
Cơ sở phƣơng pháp luận của đề tài nghiên cứu là phƣơng pháp duy vật
biện chứng, trong đó dựa trên nền tảng nhận thức các vấn đề nghiên cứu từ cơ
sở lý luận để thực hiện khách quan về kế toán chi phí sản xuất và giá thành
sản phẩm phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm.
- Phương pháp kỹ thuật: Sử dụng tổng hợp các phƣơng pháp nghiên
cứu nhƣ phƣơng pháp thu thập thông tin thông qua các cán bộ quản lý- nhân
viên kê toán đang làm việc tại các doanh nghiệp sản xuất phần mềm, quy nạp,
diễn giải, phân tích, tổng hợp, phân tích so sánh, để phân tích vấn đề, đánh giá
và rút ra kết luận.
- Phương pháp thu thập dữ liệu:
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Thu thập dữ liệu thứ cấp: Dữ liệu thứ cấp bao gồm các tài liệu liên
quan đến các công trình nghiên cứu trong nƣớc và nƣớc ngoài thu thập qua
các nguồn tài liệu tại các thƣ viện, các ấn bản phẩm đã đƣợc xuất bản và tìm
kiếm trên mạng và truy cập vào các trang Web. Các dữ liệu thứ cấp sử dụng
trong luận án còn bao gồm các báo cáo kế toán chi phí sản xuất và tính giá
thành sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất phần mềm.
Thu thập dữ liệu sơ cấp: Dữ liệu sơ cấp sử dụng trong luận án bao gồm
các số liệu khảo sát về thực trạng kế toán chi phí và giá thành của các doanh
nghiệp sản xuất phần mềm. Để thu thập đƣợc các dữ liệu này, tác giả sử dụng
các phƣơng pháp sau:
- Phƣơng pháp điều tra, phỏng vấn: Để thu thập đƣợc các số liệu, thông
tin liên quan tác giả sử dụng phƣơng pháp điều tra thông qua bảng câu hỏi;
phỏng vấn trực tiếp kế toán trƣởng, các nhân viên kế toán một số công ty sản
xuất phần mềm kế toán (phỏng vấn trực tiếp hoặc qua điện thoại thông qua
các câu hỏi trong phiếu điều tra).
- Phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp phân tích so sánh và dự báo:
Qua kết quả điều tra tác giả sẽ hệ thống hóa các số liệu thu thập đƣợc từ các
doanh nghiệp sản xuất phần mềm, từ đó sử dụng các phƣơng pháp thống kê,
phƣơng pháp phân tích, so sánh,…từ đó đƣa ra các nhận xét riêng của mình
và tìm ra những vấn đề cần giải quyết trong thực tiễn.
7. KẾT CẤU LUẬN ÁN
Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo. danh mục sơ đồ bảng
biểu, danh mục các công trình của tác giả đã công bố và phụ lục, luận án gồm
3 chƣơng.
Chƣơng 1: Lý luận cơ bản về kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản
phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất.
Chƣơng 2: Thực trạng kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Chƣơng 3: Hoàn thiện kế toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm
phần mềm trong các doanh nghiệp sản xuất phần mềm ở Việt Nam hiện nay.
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
CHƢƠNG I
LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
1.1 KHÁI NIỆM, BẢN CHẤT CỦA CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ
THÀNH SẢN PHẨM
1.1.1 Khái niệm và bản chất của chi phí sản xuất
1.1.1.1. Khái niệm chi phí sản xuất
Trong nền sản xuất hàng hóa có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế
và sự vận động theo cơ chế thị trƣờng có sự quản lý của Nhà nƣớc, các doanh
nghiệp luôn phải đối mặt với cạnh tranh. Muốn thắng trong cạnh tranh, một
vấn đề quan trọng mà bất cứ doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế nào cũng
đều phải quan tâm là giảm chi phí sản xuất, vì giảm một đồng chi phí có nghĩa
là tăng một đồng lợi nhuận.
Theo quan điểm của kinh tế học, chi phí sản xuất giữ một vị trí quan trọng
có quan hệ với nhiều vấn đề khác nhau của doanh nghiệp.
Chi phí của một thứ là cái mà bạn phải bỏ ra để có đƣợc thứ đó (Nguyên
lý của kinh tế học – N Gregory Mankiw). Theo quan điểm của kinh tế học, chi
phí sản xuất là những tổn phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra (gánh chịu) để sản
xuất và tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ. Chi phí sản xuất là thƣớc đo trình độ tổ
chức quản lý sản xuất, là công cụ cạnh tranh hữu hiệu và là cơ sở để đƣa ra
quyết định nhằm thực hiện mục tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp. [27, tr 207].
Khi các nhà kinh tế nói đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp, họ tính đến
cả chi phí cơ hội phát sinh trong quá trình sản xuất ra sản lƣợng hàng hóa
hoặc dịch vụ của doanh nghiệp. Nó gồm 2 loại:
+ Chi phí cơ hội hiện (chi phí hiện): Đây là các khoản chi phí thực tế phát
sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Ví dụ nhƣ: chi phí
lƣơng công nhân sản xuất, tiền mua nguyên vật liệu,…
+ Chi phí cơ hội ẩn: Những chi phí không thể hiện trong tính toán trên sổ
sách giấy tờ, thể hiện phần thu nhập mất đi.
1
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Sự khác biệt trong chi phí cơ hội ẩn và chi phí cơ hội hiện cho thấy điểm
khác nhau quan trọng giữa phân tích kinh tế của các nhà kinh tế và các nhà kế
toán.
+ Chi phí kế toán: Là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp đã thực chi ra
để sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Nó chính là chi phí hiện.
+ Chi phí kinh tế: Là chi phí kế toán và chi phí ẩn hay nói cách khác nó
bao gồm cả chi phí hiện và chi phí ẩn.
Nhƣ vậy, ngoài khái niệm về chi phí sản xuất theo kinh tế học nêu trên,
có rất nhiều khái niệm chi phí sản xuất theo các quan điểm khác nhau.
- Theo quan điểm của các nhà tài chính: Chi phí sản xuất là biểu hiện
bằng tiền của các loại vật tƣ đã tiêu hao, chi phí hao mòn máy móc, thiết bị,
tiền lƣơng hay tiền công và các khoản chi phí khác phát sinh trong quá trình
sản xuất sản phẩm hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất
định.
- Theo quan điểm của kinh tế chính trị: Sự phát triển của xã hội loài ngƣời
gắn liền với sản xuất hàng hóa. Để tiến hành sản xuất, bất kỳ phƣơng thức nào
đều gắn liền với sự vận động và tiêu hao các yếu tố cơ bản nhằm tạo nên quá
trình sản xuất. Nói cách khác “quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh là quá
trình kết hợp các yếu tố cơ bản (lao động, tƣ liệu lao động và đối tƣợng lao
động), để tạo ra những vật phẩm cần thiết phục vụ con ngƣời” [19, tr134],
đồng thời quá trình sản xuất hàng hóa cũng chính là quá trình tiêu hao của
chính bản thân ba yếu tố trên. Sự tham gia của các yếu tố này vào quá trình
sản xuất hình thành nên các khoản chi phí tƣơng ứng. Nhƣ vậy, chi phí sản
xuất của doanh nghiệp là toàn bộ các hao phí về lao động sống, lao động vật
hóa và các chi phí cần thiết khác mà doanh nghiệp chi ra trong quá trình hoạt
động sản xuất kinh doanh biểu hiện bằng thƣớc đo tiền tệ, đƣợc tính cho một
kỳ nhất định (tháng, quý, năm). Nói cách khác, “ chi phí sản xuất là biểu hiện
bằng tiền của toàn bộ hao phí mà doanh nghiệp phải tiêu dùng trong một kỳ
2
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
để thực hiện quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ”.[19,
tr 134].
- Theo quan điểm của kế toán:
+ Quan điểm hiện nay của các nhà nghiên cứu Học viện Tài chính:
“Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ những hao phí về lao
động sống, lao động vật hóa và các chi phí khác mà đơn vị bỏ ra để tiến hành
các hoạt động sản xuất kinh doanh trong một thời kỳ nhất định”. [2, tr30.].
Theo quan điểm này thì chi phí không chỉ bao gồm các khoản hao phí về lao
động sống và lao động vật hóa nhƣ các quan điểm trƣớc kia mà nó còn bao
gồm các chi phí khác nữa và nó đƣợc tính toán và đo lƣờng bằng đơn vị tiền
tệ trong một thời kỳ nhất định, có thể hiểu trong một kỳ kế toán (do nhà nƣớc
quy định và do các doanh nghiệp thực hiện cho phù hợp với quy định đề ra).
Chi phí sản xuất bao gồm nhiều loại, nhiều yếu tố khác nhau, song
chung quy lại không nằm ngoài chi phí về lao động sống cần thiết và lao động
vật hóa.
Chi phí về lao động sống cần thiết bao gồm: tiền lƣơng, tiền công,.. của
công nhân sản xuất.
Chi phí về lao động vật hóa bao gồm: chi phí về nguyên vật liệu, nhiên
liệu, năng lƣợng, khấu hao TSCĐ,… dùng vào sản xuất.
+ Theo quan điểm của các nhà khoa học của Đại học Kinh tế Quốc
Dân: “Chi phí sản xuất (trong doanh nghiệp) là toàn bộ hao phí về lao động
vật hóa và lao động sống cần thiết mà doanh nghiệp đã bỏ ra để tiến hành hoạt
động sản xuất trong một thời kỳ nhất định đƣợc biểu hiện bằng tiền”.[3].
Hao phí lao động vật hóa là toàn bộ giá trị tƣ liệu sản xuất biểu hiện
bằng tiền đã tiêu hao trong quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm nhƣ: chi phí
nguyên vật liệu, chi phí khấu hao TSCĐ,…
Hao phí lao động sống cần thiết đƣợc xã hội thừa nhận là toàn bộ chi
phí tiền lƣơng, tiền công và các khoản trích theo lƣơng trả cho ngƣời lao động
khi ngƣời lao động tham gia vào quá trình sản xuất tạo ra sản phẩm.
3
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
y
o
c u -tr a c k
.c
Các chi phí này phát sinh thƣờng xuyên và gắn liền với hoạt động sản
xuất, có nghĩa là có hoạt động sản xuất thì chắc chắn sẽ có chi phí phát sinh.
Chi phí sản xuất là bộ phận chủ yếu của toàn bộ chi phí trong doanh nghiệp
sản xuất. Chi phí sản xuất là chi phí liên quan đến quá trình sản xuất tạo ra
sản phẩm, là cơ sở để hình thành lên giá thành sản xuất sản phẩm.
Nhƣ vậy, có nhiều khái niệm về chi phí sản xuất. Điều này chỉ ra rằng
không có một định nghĩa duy nhất cho chi phí sản xuất. Bởi hai lý do: Một là,
chi phí phát sinh và sử dụng cho một số mục đích cụ thể; Hai là, cách mà chi
phí đƣợc sử dụng sẽ xác định cách tính toán chi phí và ghi nhận, phân tích, xử
lý, chi phí. Quan điểm của tác giả là tiếp cận khái niệm chi phí sản xuất dưới
góc độ kế toán, nên tác giả đồng thuận với khái niệm về chi phí sản xuất theo
quan điểm của các nhà nghiên cứu Học viện Tài chính: chi phí sản xuất là
biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống, lao động vật hóa
và các chi phí khác mà đơn vị bỏ ra để tiến hành các hoạt động sản xuất kinh
doanh trong một kỳ nhất định.
1.1.1.2 Bản chất của chi phí sản xuất
Theo Các Mác khi nói về bản chất kinh tế của chi phí, ông đã phân biệt
giữa chi phí của nhà tƣ bản và chi phí sản xuất. Ông khẳng định, “phí tổn của
nhà tƣ bản để sản xuất ra hàng hóa và phí tốn của bản thân sự sản xuất ra hàng
hóa đó luôn là hai đại lƣợng. Phí tổn của nhà tƣ bản đƣợc đo bằng chi phí tƣ
bản, phí tổn thực sự để sản xuất ra hàng hóa đo bằng chi phí sản xuất của nó,
khác nhau về mặt số lƣợng”. [35]. Theo quan điểm của mình, Ông khẳng định
chi phí của doanh nghiệp và chi phí sản xuất sản phẩm có sự khác nhau về
phạm vi và số lƣợng. Về thực chất, chi phí sản xuất chính là sự dịch chuyển
vốn, chuyển dịch giá trị của các yếu tố sản xuất vào các đối tƣợng tính giá
(sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ) nhằm thực hiện đƣợc mục tiêu đạt đƣợc các kết
quả sản xuất của doanh nghiệp.
Trong quá trình hoạt động sản xuất, doanh nghiệp phải sử dụng các yếu
tố cơ bản của quá trình sản xuất đó là: tƣ liệu lao động, đối tƣợng lao động và
4
.d o
m
o
w
w
w
.d o
C
lic
k
to
bu
y
bu
to
k
lic
C
w
w
w
N
O
W
!
h a n g e Vi
e
N
PD
!
XC
er
O
W
F-
w
m
h a n g e Vi
e
w
PD
XC
er
F-
c u -tr a c k
.c
