tiểu luận cao học Xu hướng báo chí đó là xu thế thiên về một chiều hướng nào đó của báo chí, có mục tiêu, ý nghĩa và ảnh hưởng trong thời gian

MỞ ĐẦU
Xu hướng báo chí đó là xu thế thiên về một chiều hướng nào đó của
báo chí, có mục tiêu, ý nghĩa và ảnh hưởng trong thời gian dài. Tác động
đến hệ thống báo chí của thế giới.
Báo chí từ ngày đầu ra đời đã liên tục có những thay đổi để tiến xa hơn.
Từ tờ báo chỉ là những bản chép tay rồi đến những bản báo in đầu tiên và phát
triển cho tới đa phương tiện như ngày nay, tất cả điều đó đều là kết quả của
quá trình phát triển lâu dài với nhiều thách thức. Tùy theo điều kiện lịch sử và
xu hướng của công chúng, hệ thống báo chí có những bước đi riêng của mình
để đáp ứng lại những điều đó. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, báo chí cũng chịu
phần nào ảnh hưởng.
Việc nghiên cứu các xu hướng của báo chí thế giới sẽ góp phần hiểu rõ
hơn đặc điểm, thực trạng của nền báo chí toàn cầu hiện nay. Qua đó có cách
thức, giải pháp cho phù hợp với tình hình chung.
Trong quá trình tìm hiểu về các xu hướng phát triển của báo chí thế
giới, người viết đã cố gắng phát triển đề tài theo hướng tìm hiểu chung về
các xu hướng đang diễn ra trên thế giới, rồi đi cụ thể vào từng loại hình báo
chí. cố gắng lý giải nguyên nhân và điều kiện dẫn tới các xu hướng đó và dự
đoán hướng phát triển trong tương lai của các loại hình báo chí đó

1


CHƯƠNG I – XU HƯỚNG CHUNG CỦA BÁO CHÍ THẾ GIỚI
I.

Toàn cầu hóa thông tin
Toàn cầu hóa là khái niệm dùng để miêu tả các thay đổi trong xã hội

và trong nền kinh tế thế giới, tạo ra bởi mối liên kết và trao đổi ngày càng
tăng giữa các quốc gia, các tổ chức hay các cá nhân ở góc độ văn hoá, kinh

tế, v.v. trên quy mô toàn cầu.
Toàn cầu hóa thông tin đó là quá trình thông tin ở khắp mọi nơi trên
thế giới được truyền tải liên tục, nhiều chiều và dễ dàng tới cho công chúng.
Ngày nay, ở bất kì đâu bạn cũng đều có thể nắm bắt được toàn bộ thông
tin của thế giới trong ngày qua. Đó là kết quả của quá trình toàn cầu hóa
thông tin. Thông tin tại mọi ngóc ngách của trái đất được các hãng truyền
thông cung cấp một cách nhanh chóng và chính xác tới cho mỗi công dân.
Bạn đang ngồi ở nhà và có thể theo dõi tình hình đang diễn ra ở Iraq hay ở
Mĩ, hay như tình hình giá xăng dầu trên thế giới hiện nay… điều sẽ ảnh
hưởng tới cuộc sống của bạn
1.1 Điều kiện hình thành toàn cầu hóa thông tin
Những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật trong các lĩnh
vực đăng tải, in ấn tạp chí, báo, sự phát triển các công nghệ phát thanh truyền
hình và đặc biệt là internet đã cho phép những thông tin từ một quốc gia có
thể được biết đến trên toàn thế giới. Quá trình toàn cầu hóa thông tin được
gắn với những thành tựu mới nhất trong kỹ thuật thông tin liên lạc và điện tử.
Thông tin trong khoảnh khắc được truyền tải tức thời tới cho người xem và
người đọc. Điều đó cho phép hàng triệu người được chứng kiến và tham gia
vào các sự kiện.
Mạng internet bao phủ toàn cầu, nhờ đó mà người sử dụng có khả năng
nhận được thông tin cần thiết từ các hãng tin một cách dễ dàng. Sự xâm nhập
của tiến bộ khoa học kĩ thuật vào các hoạt động báo chí là điều rõ ràng và dễ
nhận thấy. Việc áp dụng rộng rãi kỹ thuật điện tử, truyền tải dữ liệu xuyên
biên giới, việc hình thành mạng lưới thông tin toàn cầu đã góp phần đưa tin
2


tức nhanh chóng tới công chúng. Điều đó là cần thiết cho một xã hội đang
phát triển nhanh.
Một điều kiện thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa nữa là nhu cầu thông tin

của công chúng ngày một gia tăng. Các cơ quan báo chí muốn đáp ứng nhu
cầu đó thì cần phải đẩy mạnh việc khai thác sự đa dạng của thông tin, không
thể bó hẹp thông tin trong phạm vi một quốc gia hay một khu vực.
1.2 Biểu hiện của toàn cầu hóa thông tin
Biểu hiện rõ nhất là việc hình thành rất nhiều hãng thông tấn, hãng tin
chuyên khai thác tin tức trên khắp thế giới rồi bán lại cho các cơ quan thông
tấn trên thế giới. Với sự chuyên biệt này, các cơ quan báo chí chỉ cần mua lại
tin từ các hãng thông tấn đó là có thể có đủ tin tức trên thế giới cung cấp cho
công chúng của mình.
Biểu hiện thứ hai đó là thông tin ở mọi nơi được cập nhật liên tục và
nhiều chiều. Nếu như trước kia, chỉ những thông tin quan trọng và có ảnh
hưởng lớn mới được đề cập, thì ngày nay những thông tin về những con
người bình thường ở mọi nơi đều có thể được nhắc tới. Thông tin về những
nhân vật nổi tiếng không còn chỉ là thông tin riêng của một quốc gia mà đã
trở nên nguồn tin nóng cho những người quan tâm trên thế giới.
Tuy nhiên một vấn đề đặt ra là liệu các thông tin được toàn cầu hóa đó
liệu có trung thực? Các chuyên gia đã nhận xét, quốc gia nào làm chủ được
thông tin thì quốc gia đó sẽ giành chiến thắng. Không ai dám chắc những
thông tin mà các hãng tin đưa ra không mang màu sắc chính trị, phục vụ cho
một đảng phái, một nền chính trị nào đó. Điều đó là dễ hiểu trong thời đại
thông tin có vai trò quan trọng như ngày nay. Các chính phủ phải điều tiết các
dòng thông tin trong tầm kiểm soát của họ, đưa ra những tin tức có lợi và theo
những mưu đồ chính trị được tính toán kĩ.
Không thể phủ nhận những thành tựu của công cuộc toàn cầu hóa thông
tin đem lại. Truyền hình, phát thanh, internet, báo chí đã và đang tác động về
tình cảm, tư tưởng của công chúng tiếp nhận thông tin, bất kể khoảng cách từ
3


họ tới nguồn thông tin là bao nhiêu. Sự kết hợp giữa thông tin toàn cầu và lợi

ích khu vực làm cho hoạt động của các phương tiện thông tin đại chúng trở
nên hữu hiệu hơn nếu xét từ góc độc hình thành và thao túng công luận.
2.Quốc tế hóa báo chí
Trong bối cảnh thông tin toàn cầu đang phát triển, các tập đoàn truyền
thông, các cơ quan báo chí đều muốn đẩy mạnh ảnh hưởng của mình tở các
quốc gia khác. Chính vì vậy mà họ cố gắng đưa tờ báo của mình ra khỏi
khuôn khổ của một quốc gia.
Quốc tế hóa báo chí là hình thức mà một tờ báo, ấn phẩm báo chí được
phát hành ở nhiều quốc gia, hoặc phát hành ở quốc gia này nhưng được bán
ở quốc gia khác.
2.1 Biểu hiện của quốc tế hóa trong lĩnh vực báo in
Báo chí in ấn ở nước này, nhưng lại được phát hành ở nhiều nước trên thế
giới.
Báo chí in ấn ở nhiều nước cùng một lúc (thí dụ Nhân dân Nhật báo của
Trung quốc, tạp chí Tuyển tập (Readers Digest)
Hai nước liên kết với nhau xuất bản một số báo
Cơ quan báo chí mở nhiều chi nhánh ở nước ngoài
Các tập đoàn báo chí phát triển những tờ báo cho khu vực riêng với ngôn ngữ
của khu vực đó.
2.2 Biểu hiện của quốc tế hóa báo chí trong lĩnh vực phát thanh
Biểu hiện lớn nhất trong lĩnh vực phát thanh đó là xu hướng phát sóng ra
nước ngoài của các tổ hợp truyền thông.
Có tổng số: 80 đài phát thanh ra nước ngoài, phát thanh tới 20.000 giờ trong
tuần, bằng 48 thứ tiếng, phủ sóng toàn cầu.
Một số đài tiêu biểu như :
VOA của Mỹ phát 2001 giờ/ tuần với 40 thứ tiếng
BBC của Anh phát khoảng 120 giờ/ ngày với 38 thứ tiếng
Làn sóng Đức phát 100 giờ/ ngày, với 40 thứ tiếng
4

Đài CRI (Trung quốc) phát sóng 680 giờ/ngày với 43 thứ tiếng
Những điểm cần chú ý về nội dung:
- Đài phát thanh ra nước ngoài của các nước không có lợi cho nước chủ nhà
về mặt kinh tế nhưng quan trọng về mặt chính trị nên được nhà nước quan
tâm
- Về cơ cấu tổ chức có nét đặc biệt (có phòng PR - nghiên cứu nhu cầu công
chúng, ban dạy tiếng nước ngoài)
- Những nội dung cần chú ý trong thông tin của các nước tư bản qua đài phát
thanh:
Mô tả các nước tư bản giàu có thanh bình, là mô hình của nhiều nước vươn
tới.
Không đưa ra đầy đủ những mặt trái, mặt tiêu cực của xh TBCN để công
chúng phê phán
Đồng nhất mục tiêu chế độ tư bản chủ nghĩa với chủ nghĩa cộng sản
Phê phán chủ nghĩa Mác , chống phá các nước XHCN, tăng cường các chiến
lược diễn biến hòa bình
2.3 Biểu hiện quốc tế hóa báo chí trong lĩnh vực truyền hình
Lợi thế của thông tin trong lĩnh vực truyền hình đó là sử dụng hình ảnh
Xu thế nhiều đài truyền hình trên thế giới phát các chương trình truyền hình
đối ngoại
Tăng cường các chương trình phát hình gắn với lồng tiếng hoặc có chữ dịch
hiện trên màn hình
Hình thành nhiều đài truyền hình của khu vực, đài truyền hình cho châu lục,
hoăc đài của các tập đoàn báo chí dành riêng cho khu vực.
2.4 Biểu hiện của quốc tế hóa báo chí trong lĩnh vực thông tấn
Thu thập thông tin nước ngoài đầy đủ, chính xác là nghĩa vụ và trách nhiệm
của các hãng thông tấn
Đa dạng hóa các loại hình thông tin: hình ảnh, âm thanh, các văn bản...
Số lượng ấn phẩm báo ảnh càng ngày càng phát triển

5


Liên kết các hãng thông tấn quốc tế
2.5 Biểu hiện của quốc tế hóa báo chí trong lĩnh vực báo mạng
Hình thành những trang web của các cơ quan báo chí.
Các phiên bản của báo in được cập nhật thông tin nhanh chóng
Hình thành những dịch vụ thông tin mới như chat, thư điện tử, điện thoại qua
mạng
Thông tin nhanh chóng, vượt qua mọi trở ngại về không gian và thời gian,
Cần có trình độ cao để có thể loại bỏ thông tin nhiễu, thông tin không có độ
tin cậy, thông tin rác rưởi.
II.

Xu hướng đa phương tiện

2.1 Khái quát chung
Trong khoảng 10 năm trở lại đây, sự bùng nổ của internet đã tác động
mạnh mẽ đến đời sống xã hội của con nguời và ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát
triển của báo chí thế giới.
Trước đó, các loại hình báo chí truyền thống (báo in, phát thanh, truyền
hình) phát triển tương đối độc lập, mỗi loại hình có những ưu thế riêng không
bị lấn át. Nhưng internet ra đời kéo theo sự ra đời của báo mạng, thông tin
được cung cấp cho công chúng theo hình thức đa phương tiện sinh động, hấp
dẫn hơn và đang là sự lựa chọn số 1 của lớp công chúng trẻ và tiếp tục ảnh
hưởng tới lớp công chúng kế cận  Tương lai báo chí thuộc về truyền thông
đa phương tiện (đi cùng sự phát triển của internet)
Có thể hiểu, “multimedia” hay “truyền thông đa phương tiện” là sự
kết hợp của ngôn ngữ viết, ảnh, video, âm thanh, thiết kế đồ họa và các
phương thức tương tác khác trên trang web nhằm truyền tải một câu chuyện,

một vấn đề một cách đa diện, mỗi hình thức thể hiện góp phần tạo nên câu
chuyện thuyết phục nhất và đầy đủ thông tin nhất. Đối với ngành báo chí nói
riêng, đặc biệt là báo điện tử và các kênh truyền hình trực tuyến, phóng sự đa
phương tiện chính là tương lai của sự phát triển.

6


Theo hình thức truyền thông thông thường (media), thông tin được
truyền – phát đi bằng cách nghe, nhìn. Ví dụ một bản tin được đăng trên báo
in, công chúng đọc tờ báo và tiếp nhận thông tin ấy. Nhưng cũng cùng thông
tin ấy, khi thể hiện chúng trên Wedsite, ngoài bản text còn đính kèm hình ảnh,
đoạn video có liên quan,… Công chúng tiếp nhận thông tin bằng nhiều giác
quan khác nhau, với những hình thức thông tin khác nhau, đó là truyền thông
đa phương tiện.

Multimedia = văn bản + hình ảnh + giọng nói + âm nhạc + video…= hiệu
quả truyền thông - www.thecommunicationsgroup.com
2.2 Nguyên nhân báo chí phát triển theo hướng đa phương tiện.
a. Sự phát triển của công nghệ truyền thông
Công nghệ truyền thông (Media Technology) là ngành bao gồm các
lĩnh vực nghiên cứu công nghệ, kỹ thuật, loại hình thông tin (báo chí - truyền
hình, radio; truyền số liệu; internet; di động; vệ tinh...); đánh giá và xây dựng
các xu hướng, chiến lược phát triển hệ thống thông tin.
7


Trong khoảng những năm gần đây, công nghệ truyền thông phát triển
mạnh mẽ với những bước đột phá bất ngờ: internet xóa nhòa khoảng cách thời
gian – không gian trong việc tiếp cận thông tin trên toàn thế giới, hệ thống

dịch vụ mạng di động tăng nhanh chóng, Phương tiện truyền thông kỹ thuật
số đã bắt đầu phát triển và lan rộng ra toàn cầu,…
Sự phát triển của công nghệ truyền thông chính là một mặt sự phát triển
của báo chí thế giới. Khi chưa có sự ra đời của internet, các loại hình báo chí
truyền thống (báo in, phát thanh, truyền hình) phát triển tương đối độc lập,
mỗi loại hình có những ưu thế riêng không bị lấn át. Khi internet ra đời và
phát triển cùng một loạt tiện ích và sản phẩm công nghệ truyền thông đi kèm
tạo nên một sức mạnh mới mà các loại hình truyền thông truyền thống khó
cạnh tranh nổi.
Công nghệ đã cho phép báo điện tử ra đời và ngược lại, chính báo điện
tử cũng thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ mới. Những trình duyệt
phiên bản mới liên tục được cải tiến để có thể tích hợp các tính năng truyền
thông đa phương tiện. Điện thoại và những thiết bị di động hỗ trợ cá nhân như
PDA cũng được nâng cấp để có thể truy cập web tiện lợi hơn và khai thác
thông tin trực tuyến.
Sự phát triển của công nghệ truyền thông đã tạo cho báo chí một hướng
đi mới: Tích hợp các phương tiện truyền thông. Cái mà các nhà truyền thông
đang hướng tới là Công nghệ Truyền thông Hợp nhất (một quá trình mà trong
đó tất cả các phương tiện truyền thông, các thiết bị truyền thông và các kênh
thông tin đại chúng được tích hợp lại với nhau, cho phép người sử dụng có thể
liên lạc với bất cứ ai, khi họ ở bất cứ nơi đâu, và theo thời gian thực)
b.Nhu cầu thông tin của lớp công chúng mới.
Trong một xã hội hiện đại với sự bùng nổ thông tin, công chúng ngày
càng có những yêu cầu cao hơn đối với nội dung cũng như chất lượng thông
tin. Một tờ báo in toàn chữ với những bài viết dài, những chương trình phát
thanh – truyền hình buộc khán - thính giả phải ngồi chờ đợi… nay đã không
8


còn phù hợp. Một hình thức truyền thông mới cho phép công chúng thu nhận

thông tin bằng cả hình ảnh, âm thanh, văn bản là sự lựa chọn của lớp công
chúng mới.
Người đọc báo hôm nay đang ngày càng bị phân tâm bởi nhiều hình
thức cung cấp thông tin động, hấp dẫn, tiếp cận trên toàn bộ các giác quan,
cảm quan: đọc, nghe, nhìn, đối thoại, tham gia trực tiếp... tương lai của báo
chí đang thay đổi dữ dội bởi các khả năng khác nhau để chuyển tải thông tin
nóng đến người đọc
Xu hướng tiêu thụ thông tin của người dân đã và đang thay đổi nhanh
chóng do khả năng kết nối dễ dàng vào mạng Internet toàn cầu với thông tin
tràn ngập hằng ngày, hàng trăm kênh truyền hình quốc tế qua cáp, hàng loạt
kênh truyền thanh tiếp cận người đọc mỗi ngày, mỗi giờ… Xu hướng rõ ràng
là phù hợp với xã hội, do vậy đi theo sự phát triển này là sự lựa chọn đúng
đắn của các nhà truyền thông.
Đa phương tiện sẽ giúp cho công chúng dễ dàng lựa chọn hơn.
2.3 Biểu hiện của báo chí phát triển theo hướng đa phương tiện
a. Sự phát triển của các tổ chức truyền thông đa phương tiện
Các công ty truyền thông như viễn thông, truyền hình cáp và các khối
giải trí đang tranh giành nhau để có chân trong “thị trường” tích hợp các
phương tiện truyền thông mới. Ví dụ:
- Hãng Time Warner sát nhập với hãng American Online - Sự liên doanh đó
minh họa sinh động cho sự kết hợp các phương tiện truyền thông cũ và mới:
báo mạng và báo giấy
- Những công ty phát hành báo lớn bao gồm New York Times Co.
(www.nyt.com) và Tribune Co., nhà xuất bản của tờ Chicago Tribune
(www.tribune.com), chuyển tin chủ yếu qua mạng Internet.
- NBC (www.home.nbci.com) có một trong nhiều trang đầy tham vọng trên
Internet, và có những dự án chung về truyền hình và Internet với hãng máy

9

tính khổng lồ Microsoft (www.msnbc.com). Các hãng khác như CBS, ESPN,
FOX va CNN đều có những trang chính trên Internet.
"Truyền hình trên nền Internet sẽ trở nên phổ cập - bằng cớ là nhiều
hãng viễn thông lớn đang gia cố cơ sở hạ tầng cho viễn cảnh đó. Bạn sẽ được
thưởng thức tất cả các dịch vụ trên một nền duy nhất" - Bill Gates
Rõ ràng các tổ chức truyền thông đã có chung một tầm nhìn về tương
lai – kết hợp các phương tiện truyền thông và giải trí vào một phương thức
truyền thông mới có khả năng cung cấp sự lựa chọn tin tức bằng văn bản hay
bằng các đoạn phim và những bộ phim mới nhất bất kì khi nào được yêu cầu.
b. Những biểu hiện cụ thể về sản phẩm báo chí đa phương tiện
- Báo giấy không thể thiếu sản phẩm báo điện tử đi kèm.
- Các tờ báo còn có thể làm đài phát thanh, kênh truyền hình và đặc biệt là
báo mobile (gửi các bản tin cho bạn đọc qua điện thoại di động)
Dùng giao thức Internet để phát chương trình phát thanh, truyền hình (số hóa)
Nhà báo thời truyền thông đa phương tiện (multimedia journalist) phải
có kĩ năng của nhiều loại hình báo chí, có thể tác nghiệp nhanh nhạy và sử
dụng thành thạo các sản phẩm công nghệ hỗ trợ như laptop, điện thoại di
động có định vị vệ tinh, máy ảnh, Camera…
CHƯƠNG II – XU HƯỚNG CỤ THỂ VỚI TỪNG LOẠI HÌNH
I.
Đối với báo in
Trong xã hội hiện đại, những phương tiện truyền thông có lợi thế về
tính nhanh nhạy ngày càng được công chúng quan tâm nhiều hơn. Truyền
hình, phát thanh với số lượng kênh tăng lên, nội dung phong phú hơn, thông
tin được cập nhật với tốc độ nhanh hơn và ngày càng tỏ ra có ưu thế hơn so
với báo viết. Đặc biệt từ năm 1997 nước ta có mạng internet thì cũng là lúc
đánh dấu sự xuất hiện của một loại hình truyền thông mới đó là báo mạng cho
phép cập nhật thông tin nhanh chóng và liên tục. Loại báo này đang thu hút
một lượng lớn độc giả, nhất là các độc giả trẻ. Tình hình hiện tại đã đặt ra một

câu hỏi lớn cho báo in: Báo in phải làm gì trong công cuộc cạnh tranh với
10


các phương tiện truyền thông khác? Và câu trả lời là “đổi mới”, bởi không
đổi mới nghĩa là sẽ chết. Thực tiễn cho thấy ở Trung Quốc có 667 tờ báo phải
đóng cửa vì hoạt động không hiệu quả và không đúng mục đích. Nhiều tờ báo
đã mất đi độc giả thân thuộc của mình. Tờ báo tồn tại được là tờ báo biết thích
nghi, chịu tìm tòi các con đường hiệu quả nhất đánh vào thị hiếu và đến với
trái tim độc giả. Trên thế giới ngay cả những tờ báo đẳng cấp cao, có lượng
độc giả lớn và tương đối ổn định cũng không dám loại mình khỏi cái guồng
quay cạnh tranh – đổi mới và sàng lọc tất yếu của sự phát triển đó. Và thực tế
báo in đang dần hình thành những xu hướng mới để thích nghi và cạnh tranh
với các loại hình truyền thông khác.
Xu hướng báo giá rẻ, báo miễn phí, báo đọc nhanh
a. Báo giá rẻ:
Một thời đại mới đã hình thành. Một thời đại mà cuộc sống diễn ra
nhanh chóng đến nỗi tất cả chúng ta đều bị cuốn vào guồng quay của nó. Nhịp
sống gấp gáp không cho phép người ta nhẩn nha đọc một tờ báo dài dằng dặc,
dày đặc chữ mà đọc mãi chẳng tìm thấy thông tin cốt lõi ở đâu. Thường độc
giả sẽ bỏ lại tờ báo khi vừa vào đến giữa bài. Số lượng độc giả trẻ có khả
năng kiên nhẫn đọc những bài dài tới vài nghìn chữ là rất ít. Theo hiệp hội
báo chí Mỹ, thói quen đọc báo mỗi ngày của người Mỹ trong năm 1982 là
67%. Đến năm 2002 còn 55%. Độc giả trong độ tuổi từ 18 – 34 chỉ có 17%
trong khi độc giả trên 55 tuổi chiếm 43%. Tỷ lệ người đọc báo có nguy cơ
tiếp tục giảm nếu lượng độc giả không tăng. Số lượng độc giả là thước đo
chất lượng của tờ báo. Đặc biệt ngòai những công chúng mục tiêu thì một đối
tượng cực kì quan trọng mà các báo hướng tới là công chúng tiềm năng, chính
là những độc giả trẻ tuổi. Không chỉ nền báo chí Mỹ mà ở bất cứ một nền báo
chí thuộc một quốc gia nào cũng cần tìm ra giải pháp để chiếm lĩnh độc giả

đặc biệt là lượng độc giả trẻ. Sự kết hợp giữa báo chí và doanh nghiệp, báo
chí là nơi để doanh nghiệp quảng cáo các sản phẩm, dịch vụ của mình cùng
với sự cạnh tranh về thông tin giữa các báo đã làm cho giá báo giảm xuống.
11


Xu hướng báo giá rẻ ra đời vào giữa thế kỉ 19 với từ Penny Press. Những tờ
báo giá rẻ được bán rất rẻ và nội dung thông tin rất phong phú, đa dạng vì nó
phải phục vụ nhiều đối tượng công chúng khác nhau.
Sự ra đời và phát triển của dòng báo giá rẻ giữa thế kỉ 19 là mốc phát
triển quan trọng của lịch sử báo chí thế giới. Báo đã đến được với nhiều người
và do đó vị thế, tầm ảnh hưởng của nó ngày càng lớn hơn. Xu hướng báo chí
thế giới đó là giá ngày càng giảm xuống, thông tin ngày càng nhiều hơn,
phong phú hơn, hấp dẫn hơn. Ở Việt Nam cách đây khoảng 8 năm giá báo
Thanh Niên là 1700 đồng, bây giờ đã hạ giá xuống còn 1300 đồng, bằng giá
báo Tuổi Trẻ Thành phố Hồ Chí Minh. Sự cạnh tranh về thông tin và độc giả
là nguyên nhân chủ yếu để Thanh Niên có quyết định “sáng suốt” này. “Nếu
cứ để giá cao hơn báo Tuổi trẻ thì Thanh Niên sẽ gặp bất lợi và khó cạnh
tranh” - Phó Tổng Biên tập của báo Thanh Niên cho biết sau khi có quyết
định sáng suốt đó tốc độ tăng trưởng số lượng báo rất nhanh năm 2006 là
300.000 bản/ kỳ, thu hút nhiều quảng cáo hơn bù đắp giá bán. Người đọc báo
có lợi hơn.
b. Báo miễn phí đọc nhanh:
Sự ra đời của những tờ báo giá rẻ đã tạo điều kiện cho báo miễn phí ra
đời. Sự ra đời của báo miễn phí đọc nhanh đồng thời còn giải quyết được bài
toán là làm thế nào để công chúng tiếp nhận thông tin một cách nhanh nhất
trong một khoảng thời gian ngắn nhất.
Khổ báo nhỏ dễ cầm ngay cả khi đi trên các phương tiện giao thông.
Thông tin ngắn gọn, trình bày rõ ràng giúp người đọc dễ đọc hơn. Chỉ 15 -20
phút là độc giả có thể nắm được hết nội dung của tờ báo. Tiêu biểu cho kiểu

báo này là tờ Twenty - five minutes (25 phút). Tên báo đã gây ấn tượng với
công chúng bởi tòa soạn này khẳng định với công chúng rằng báo của họ chỉ
đọc trong 25 phút là nắm được hết thông tin và 25 phút cũng chính là thời
gian mà chuyến tàu đến ga tiếp theo và vứt tờ báo vào sọt rác khi xuống khỏi
xe. Nghĩa là độc giả có thể đọc trong lúc nghỉ ngơi, đợi xe, lấp đầy những
12


giây phút trống trải ngắn ngủi trên xe buýt hay tàu điện ngầm. Những tờ báo
này được phát không ở nhiều nơi công cộng, nhiều người qua lại như trạm xe
buýt, ga tàu điện ngầm…
Tập đoàn Metro International của Thụy Điển có trụ sở đặt tại Anh là
tập đoàn đi đầu trong trào lưu báo miễn phí. Tất cả các phiên bản Metro đều
có hình thức cơ bản là khổ báo bằng nửa khổ nhật báo chuẩn dày từ 24-32
trang với nội dung phong phú và phong cách đặc thù của báo đọc nhanh dành
cho độc giả trẻ phát hành từ thứ hai đến thứ sáu hàng tuần. Vào tháng 1/2006
và 6 tháng sau ở Toronto, Canada Metro đã phát hành ấn bản đầu tiên ở
Philadenphia, Mỹ và đã chính thức xâm nhập vào thị trường Bắc Mỹ. Đến
năm 2001, hầu hết các ga điện ngầm, ga đường sắt và các trạm xe buýt của
Montreal và Boston đã bị Metro chiếm lĩnh. Tháng 11/2002 kết quả thăm dò
cho thấy tờ báo đã có nhiều khả quan 40% số độc giả thường xuyên của tờ
này là dưới 30 tuổi. Năm 2003 Tờ Metro quốc tế, nhà xuất bản đặt tại Thụy
Điển phát không cho những người đi làm hàng ngày, đã xuất bản 5,5 triệu bản
in mỗi ngày tại 16 nước năm 2003. Năm 2006 Metro xuất bản 7 triệu bản mỗi
ngày, tại 81 thành phố chính ở 18 quốc gia với 17 thứ ngôn ngữ. Sự phát triển
và phổ biến của tờ báo miễn phí này đã đạt đến tầm thế giới.
Báo miễn phí đang tăng nhanh ở một số thị trường. Theo thống kê của
các Hiệp hội báo chí thế giới thì hiện nay báo miễn phí đã có mặt tại 38 quốc
gia. Tổng cộng có 169 tờ báo miễn phí hàng ngày có lượng phát hành là 27,9
triệu hàng ngày, với 18,6 triệu bản phân phối tại châu Âu. Tại vương quốc

Anh sự phân phối báo phát không đã tăng từ 237.000 bản năm 1999 lên
864.000bản năm 2003.
Thị trường báo miễn phí hàng ngày tại một vài nước rất ấn tượng. Ở
Tây Ban Nha: báo miễn phí hàng ngày chiếm tỉ lệ lớn 51% của thị trường báo
chí. Ở Bồ Đào Nha là 33%. Ở Đan Mạch là 32%. Ở Ý là 29%. (theo Hiệp hội
Báo chí thế giới).

13


Ở châu Á, Hàn Quốc là nước phát triển rầm rộ báo phát không. Năm
2000, Hàn Quốc có duy nhất một tờ báo phát không nhưng năm 2005 thì đất
nước này đã có 5 tờ.
Ở Đài Loan, ngày 26/3/2007 tờ “Upaper” của tập đoàn báo chí Liên
Hợp đã ra mắt bạn đọc Đài Loan. Đây là tờ báo miễn phí đầu tiên của Đài
Loan, ngay trong ngày đầu tiên 800.000 tờ báo “Upaper” bày ở 300 thùng báo
đặt tại 69 trạm dừng xe ở thành phố Đài Bắc đã được bạn đọc lấy sạch trong
khoảng 1h đồng hồ. (Theo www.yzzk.com).
Miễn phí nhưng vẫn có lợi nhuận:
Báo miễn phí sống chủ yếu nhờ quảng cáo. Sự phổ biến của kiểu báo
này là một mảnh đất tốt lành để các nhà quảng cáo tìm đến. Thu nhập từ
quảng cáo ở báo miễn phí đã tăng 1,5% trong một năm và 22,6% trong vòng 5
năm (theo Hiệp hội báo chí thế giới). Quảng cáo là đứa con tinh thần của báo
phát không. Sự xuất hiện của báo đọc nhanh miễn phí và phát với số lượng
lớn là cơ hội để giới lười đọc báo tiếp cận một cách rộng rãi, nhanh chóng, dễ
dàng, ít tốn kém (so với truyền hình, internet…) Các tờ báo phát không này
chủ yếu sống bằng quảng cáo. Quan hệ giữa báo miễn phí đọc nhanh và
quảng cáo là hình thức cộng sinh. Trong các tờ báo đọc nhanh thành công
nhất về mặt quảng cáo là tờ Express với lượng phát hành 150.000 bản mỗi số
và tỉ lệ quảng cáo lúc nào cũng chiếm 50% số trang. Đối với những tờ báo lớn

đây là con số mơ ước... Nhiều hãng kinh doanh báo miễn phí đã có doanh thu
khổng lồ từ việc kinh doanh thị trường chứng khoán.
Như vậy dù phát không những vẫn sẽ có lợi nhuận thậm chí lợi nhuận
cao nếu nó thực sự thu hút độc giả. Vấn đề ở đây là tờ báo phải sinh động,
thông tin phong phú, hấp dẫn độc giả.
Người đứng đầu Hiệp hội báo chí thế giới (WAN) đặt tại Paris phát
biểu: “Báo chí đang tiếp tục tiến bước trong quá trình khai thác hàng loạt
những kênh phân phối mới bắt từ những tờ báo miễn phí hàng ngày. Chúng

14


đang chứng tỏ sức bật không thể tưởng tượng được để chống lại sự tấn công
dữ dội của hàng loạt các cuộc cạnh tranh về truyền thông”.
Cuộc cạnh tranh của các báo miễn phí
Tập đoàn Metro International của Thụy Điển có trụ sở đặt ở Anh là tập
đoàn đi đầu trong trào lưu báo miễn phí. Ngay sau khi ra đời Metro đã được
độc giả hưởng ứng nhiệt liệt và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường tại một số
quốc gia thậm chí những quốc gia có nền báo chí phát triển như Mỹ. Hiện nay
con số các quốc gia mà Metro có mặt là 25. Metro có mặt ở khắp mọi nơi với
số độc giả mà khiến tất cả các tờ báo khác phải mơ ước. Trong đó 40% số độc
giả là dưới 30 tuổi. Những con số thống kê này đã làm cho tất cả các tòa soạn
phải giật mình. Và đến mùa thu 2002 đã có khoảng chục tờ báo đọc nhanh
miễn phí được phát hành.
Nơi đầu tiên có sự cạnh tranh quyết liệt giữa những tờ báo đọc nhanh
miễn phí là Chicago. Tờ Red Eye được tung ra ngày 30/10/2002 bởi tập đoàn
Tsibune phát hành từ thứ hai đến thứ sáu nhằm vào độc giả trẻ vốn đang chán
báo khổ lớn Chicago Tsibune mỗi tuần một lần (Có khoảng 500.000 thanh
thiếu niên sử dụng internet để nắm các tin tức mà không hề sử dụng báo).
Chicago SunTimes cũng mau chóng tung ra một tờ báo đọc nhanh tương tự có

tên là Red Streak để cạnh tranh với đối thủ là Tsibune. Mặc dù Red Streak
xuất hiện muộn hơn một chút so với Red Eye (đều được phát hành số đầu tiên
trong cùng một tháng) nhưng phần nào cũng làm giảm sự chú ý các công ty
quảng cáo và độc giả đối với Red Eye.
Chỉ trong 6 tháng cuối năm, báo đọc nhanh miễn phí được các tập đoàn
truyền thông thi nhau phát hành. Ngày 4/8/2003 Express được tung ra bởi
Washington Post. Trong tháng 11/2003 ở Pallas diễn ra cuộc chiến báo đọc
nhanh thứ hai: ngay sau khi tờ Quick được phát hành vào ngày 10/11 do
Pallas –Morning News, ngày 12/11 tòa báo American Consoliadated Media
đã phát hành miễn phí tờ AM Newspaper –Express do 225 người bán báo
phát với câu chuyện đăng trên trang nhất về vụ án một tỷ phú New York giết
15


người hàng xóm và chặt xác ra thành nhiều mảnh, cho dù AM Newspaper Express ra muộn hơn Quick 2 ngày nhưng cũng kịp làm cho đối thủ bị lu mờ.
Tất cả các tờ báo đọc nhanh đều có phong cách như Metro International
và đều từ bỏ khổ rộng đặc trưng của báo trước đây để sử dụng khổ nhỏ với
đặc trưng của loại tạp chí giải trí.
1.4 Tương lai của báo in – báo in điện tử epaper
Nó không phải là những website thông tin mà
chúng ta hay gọi chung là báo điện tử, nó cũng
không phải là những newsletter dạng text hay dạng
HTML gửi đến hộp thư của chúng ta mỗi ngày. Hãy
tưởng tượng bạn đang cầm một tờ báo trên tay. Tờ
báo này hiện nguyên xi trên màn hình vi tính. Đó
chính là e-paper.
Báo chí eNewspaper viết tắt là E – paper là
loại hình báo chí được hiển thị trên một loại giấy
điện tử, có màu sắc tươi nét, sống động, gọn nhẹ.
Tại sao phải sinh ra ePaper làm gì, nó có lợi

gì? Chắc chắn đây là câu hỏi đang đặt ra với nhiều người.
Suốt nhiều thế kỷ, báo đã trở thành một thứ hàng hóa không thể thiếu
mỗi ngày đối với nhiều người. Và Internet xuất hiện, làm thay đổi đáng kể
cách thức tiếp cận thông tin. Ngoài các tờ báo in truyền thống, giờ đây người
sử dụng có thể đọc tin qua máy tính, thiết bị trợ giúp kỹ thuật số (PDA) và
điện thoại di động.
Cung cấp tin tức qua Internet gần như là một chiến lược đương nhiên
đối với các báo và ngành xuất bản nói chung. Nhưng khi làm như vậy, các
báo đứng trước nguy cơ đánh mất bản sắc cũng như hình ảnh thương hiệu của
mình, website của các báo trở thành các "cổng Internet" trong khi thực chất
không phải như vậy. Mặt khác, nhiều độc giả đã quen thuộc với tờ báo mà họ
thích, sẽ có cảm giác không thoải mái với cách cung cấp thông tin này.
16


Hiện tại, hầu hết các báo đều có phiên bản online nhưng nội dung và
thiết kế trang (layout) thì không hoàn toàn giống với bản in. Ảnh thì nhỏ, nội
dung thì theo kiểu đổ chữ tự do từ đầu đến cuối, còn việc lật trang thì rõ ràng
là hoàn toàn khác với kiểu lật trang báo in. Một số công ty cung cấp bản tin
cho khách hàng ở dạng file PDF để đảm bảo "nguyên dạng" - và quả thật là
trông rất hấp dẫn, nhưng cách thức này chỉ hữu hiệu với các bản tin ít trang.
Với các tờ báo lớn thì download rất lâu và khó tìm kiếm, khó đọc và khó
chuyển bài, lật trang. Thêm vào đó là yếu điểm không thể theo dõi chính xác
số lượng người thuê bao download các file PDF này.
Giải pháp eNewspaper, viết tắt là ePaper, đã ra đời vào khoảng năm
2003 và chậm rãi tiến vào thị trường trước khi trở thành một xu hướng mới
bắt đầu từ khoảng giữa năm 2004.
Điều thú vị là các tờ báo nhỏ lại nhanh chân hơn các báo lớn trong lĩnh
vực này. Xét về quốc gia thì đi đầu về ePaper không phải là báo chí Mỹ hay
châu Âu mà lại là những tờ báo của Ôxtrâylia, Hàn Quốc, Ấn Độ, Malaixia

và... Ôman. Thử xem một số tờ như Hindustan Times của Ấn Độ, theSun và
The Edge Financial Daily của Malaixia và quả thực là thấy rất ấn tượng.
Với những màn hình phẳng chất lượng cao, nhìn những tờ báo trên
mạng "như thật" này đúng là cũng hấp dẫn, nhất là những người đã trở thành
độc giả trung thành của một tờ báo nào đó. Nó chẳng khác nào như việc cầm
tờ báo trên tay, khi con chuột di đến bài nào thì bài đó sẽ được "highlighted"
và click vào thì hiện một cửa sổ khác với đầy đủ nội dung. Vì đây là "đọc có
trả tiền" chứ không phải báo miễn phí nên độc giả sẽ không bị khó chịu bởi
những hình quảng cáo trong bài.
Dễ dàng hiểu được vì sao các tòa soạn báo lại mặn mà với ý tưởng này
đến vậy. Báo in số, hay còn gọi là báo in điện tử, tận dụng ưu thế của hai xu
hướng truyền thông thịnh hành nhất hiện nay là tăng trưởng mạnh của quảng
cáo trực tuyến và sự phổ biến của những thiết bị cầm tay như iPod.

17


Gần như mọi tờ báo in có tiếng hiện nay đều chạy song song một
website của riêng mình, nhưng ít độc giả nào lại lôi laptop ra đọc báo trong
khi chờ tàu hay mạo hiểm tới mức đọc chúng trong... nhà vệ sinh.
Nhưng tình hình có thể đảo ngược 180 độ với báo in điện tử. Chưa kể
nó còn giúp các tòa soạn báo cắt giảm được tới 75% chi phí nhờ xóa bỏ được
khoản phí phát hành. Nhiều người lạc quan đã xem đây như một "cứu cánh",
nhưng trên thực tế, không ai dám nói chắc về nhu cầu dành cho "giấy điện
tử".
Hãy thử lấy một ví dụ: Bạn thích đọc tờ Thanh Niên nhưng đang phải
đi công tác tận châu Âu. Không hề gì, chỉ cần mở máy tính và đọc ngay số ra
buổi sáng (nhớ tính đến đoạn lệch múi giờ), và nếu bận chạy đi họp thì chỉ
cần ra một lệnh để in vào khổ giấy lớn, vậy là có trong tay nguyên xi tờ báo
để đọc trên tàu hoặc xe buýt. Xét ở góc cạnh tòa soạn báo, dưới đây là một số

ưu điểm chính của ePaper:
- Đảm bảo tính nhất quán về thương hiệu của tờ báo, đối với cả bản in và bản
điện tử;
Có khách hàng đăng ký mua báo trên toàn cầu.
Tăng doanh thu trực tuyến
tăng doanh thu quảng cáo trên mạng (có thể thay nhiều quảng cáo chứ không
bị ấn định như báo in).
II.

Báo điện tử

Báo mạng hay báo chí internet tồn tại và phát triển gắn liền với sự ra đời và
phát triển của hệ thống internet trên toàn cầu. Web (World Wide Web) được
sinh ra với mục đích tạo giao diện chung dễ sử dụng trong quá trình truy cập
thông tin trên internet. Vào cuối những năm cuối của thập kỷ 80 nó được Tim
Berners Lee, một nhà vật lý ở viện nghiên cứu hạt nhân châu Âu Cern đề xuất
và tiến hành nghiên cứu cùng với cộng sự của ông là Robert Caililau. Năm
1991, người dùng được nhận bản thử nghiệm đầu tiên và từ đó một cuộc cách
mạng trên internet đâ bùng nổ. Tháng 10/1993, Khoa báo chí Đại học Florida
18


(Mỹ) tung ra cái mà họ tự tin là tờ báo Internet đầu tiên. Năm 1994, phiên bản
online của tạp chí Hotwired chạy những banner quảng cáo đầu tiên và hàng
loạt báo khác tại Mỹ ồ ạt mở website. “Cơn sốt vàng” của thời thông tin trực
tuyến bắt đầu. Một khảo sát lần đầu tiên về độc giả Internet của hãng dịch vụ
thống kê truy cập Nielsen/NetRatings công bố mới đây cho thấy 1/5 số người
lướt web thích đọc báo mạng hơn các phiên bản phi trực tuyến. Có lẽ đó cũng
chính là một động lực khiến các tờ báo giấy - vừa là để cạnh tranh vừa là
không thể cưỡng lại xu thế điện tử hóa - cũng đã phải lập tức triển khai phiên

bản điện tử, trong đó phần lớn phát hành lại các bài báo từ bản giấy và có cập
nhật thêm thông tin riêng.
Xu thế của báo mạng
a. Lấy tốc độ cập nhật thông tin làm trọng tâm
Đưa tin nhanh là một lợi thế và cũng là một tiêu chí hàng đầu của các
báo điện tử. Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt giữa các tờ báo điện tử, để có
thể thu hút độc giả các tờ báo mạng phải đẩy nhanh tốc độ cập nhật thông tin.
Những sự kiện thời sự nóng (breaking news) là trận địa nóng bỏng nhất. Họ
thường huy động sức mạnh tổng lực cho những sự kiện này. Để chạy đua đưa
tin sớm nhất, trước hết, báo điện tử có thể chỉ chạy một cái tít và một câu mở
đầu tin để thông báo sự kiện mới xảy ra. Sau đó họ mới bổ sung dần thông tin,
ảnh, các dữ liệu khác.
Đối với những sự kiện lớn được công chúng quan tâm đặc biệt, họ còn
có thể tường thuật trực tiếp sự kiện bằng hình ảnh (web TV) và bằng chữ để
độc giả có thể theo dõi liên tục sự kiện đang diễn ra.
Nhưng vấn đề quan trọng đầu tiên là làm thế nào để có được thông tin
sớm nhất. Ngoài số lượng phóng viên có hạn của mình theo dõi từng lĩnh vực,
các báo chỉ có thể dựa vào mạng lưới đông đảo cộng tác viên và cộng đồng
bạn đọc thân thiết gắn bó với tờ báo. Tờ báo nào xây dựng được đội quân này
đông đảo hùng mạnh thì càng có nhiều cơ hội tiếp nhận được thông tin nhanh.

19


Một xu hướng mới của báo điện tử là công chúng tham gia ngày càng
nhiều vào nội dung tờ báo. Trong rất nhiều trường hợp, bạn đọc không chỉ
thông báo sự kiện cho báo mà họ còn ghi hình chụp ảnh và tường thuật sự
kiện. Chẳng hạn như trong thảm hoạ sóng thần ở châu Á tháng 12-2004,
nhiều khách du lịch châu Âu đã viết nhật ký trực tuyến (blog) tường thuật sự
kiện và chụp ảnh, quay camera nhiều hình ảnh đưa lên mạng internet, sau đó

được nhiều báo sử dụng.
Trong khi đó, một số đài ở Việt Nam với số lượng phóng viên lên tới
hàng trăm, thậm chí hàng nghìn người nhưng số phóng viên này lại chưa được
huy động để giúp báo điện tử nâng cao sức cạnh tranh thông tin. Nguyên nhân
của tình trạng này trước hết là do chưa có cơ chế để mọi phóng viên trong cơ
quan đều có trách nhiệm săn tin.
Mặt khác, viết tin và làm các sản phẩm cho báo điện tử cũng có những
yêu cầu riêng và đòi hỏi sức ép về thời gian, kỹ năng sử dụng mạng internet
cùng các thiết bị ngày càng tinh xảo phức tạp như máy tính xách tay, máy
ảnh, máy camera, xử lý ảnh bằng kỹ thuật số, dựng hình... Đây là một thách
đố lớn đối với nhiều nhà báo quen viết cho báo in hàng ngày, nhất là những
nhà báo lớn tuổi.
b. Kết hợp nhiều loại hình trên tờ báo điện tử
Giờ đây khi vào một trang báo điện tử, công chúng không chỉ được đọc
bài viết của phóng viên mà còn có thể theo dõi được cả bài viết đó dưới nhiều
loại hình khác như là phát thanh, clip. Để có thể hút công chúng và tận dụng
tối đa ưu thế của công nghệ, các tờ báo mạng ngày nay đã kết hợp nhiều loại
hình truyền thông vào tờ báo trực tuyến của mình. Từ cập nhật bài viết của
báo in, xây dựng các chương trình phát thanh, xem các clip… Điều đó đã tạo
ra sự đa dạng cho tờ báo điện tử.
Cùng một sự kiện được đưa tin, bên cạnh bài viết về vấn đề đó còn có
vài bức ảnh để minh họa cho bài viết. Nếu như sự kiện đó có ảnh hưởng lớn
thì tòa soạn có thể phát triển ra thành các bài tin ảnh, một bài phát thanh và
20


thậm chí sẽ thực hiện cả một clip để kết hợp tạo ra hiệu quả thông tin tốt nhất.
Với sự phát triển của cơ sở hạ tầng kĩ thuật và tốc độ đường truyền internet
nhanh chóng, không có khó khăn gì để thực hiện những điều đó.
c. Web 2.0 – Xu hướng tất yếu của báo điện tử

Công nghệ Web 2.0 đang xuất hiện khắp nơi trong thế giới Internet và
tác động lớn đến thói quen duyệt web của người sử dụng. Tuy nhiên, chưa
một khái niệm nào về xu hướng này đủ bao quát và thỏa mãn tất cả mọi
người. Thuật ngữ web 2.0 là một khái niệm khá trừu tượng, mặc dù Web 2.0
được xem là tương lai của báo điện tử toàn cầu nhưng ứng dụng của nó ra sao
thì ngay cả tổng biên tập của nhiều tờ báo vẫn còn nhận định rất mơ hồ về nó.
Web 2.0 không phải là cái gì hoàn toàn mới mà nó là sự phát triển của web
hiện tại. Nó vẫn là web như chúng ta dùng từ trước tới nay chỉ có điều chúng
ta sẽ làm việc với nó theo một cách hoàn toàn khác
* Web 1.0: chủ yếu là phương tiện phát tin gồm các website "đóng" của
các hãng thông tấn hay các công ty nhằm mục đích tiếp cận độc giả hay khách
hàng hiệu quả hơn
* Web 2.0 là phương tiện chia sẻ thông tin. Ở đó, người tiêu dùng đang
dần trở thành người sản xuất ra những nội dung thông tin cho chính mình.
Web 2.0 còn được gọi là mạng xã hội hay tờ báo công dân.
Khái niệm Web 2.0 đầu tiên được Dale Dougherty - Phó chủ tịch của
OReilly Media - đưa ra tại hội thảo Web 2.0 lần thứ nhất do OReilly Media
và MediaLive International tổ chức vào tháng 10/2004.
Web 2.0 còn được gọi là mạng xã hội, thế hệ thứ hai của cộng đồng cư
dân mạng. Ở đó, thông tin do chính độc giả tạo ra. Web 2.0 cho phép mọi
người có thể đưa lên mạng bất cứ thông tin gì. Với số lượng người tham gia
rất lớn, đến mức độ nào đó, qua quá trình sàng lọc, thông tin sẽ trở nên vô
cùng giá trị.
Một đặc điểm quan trọng của báo chí web 2.0 đó là sự tương tác giữa
độc giả vả tòa soạn. Trong mô hình này, độc giả chính là tác giả của bài báo.
21


Trong cuộc sống hằng ngày, khi muốn nêu ra quan điểm, ý kiến hay phản ánh
về một sự việc nào đó, độc giả gửi tin bài tới cho tòa soạn. Những tin bài của

độc giả sẽ tạo ra một cái nhìn đa chiều hơn. Danny Dagan – trưởng bản đại
diện báo điện tử của News Group Digital (Vương quốc Anh) – nhấn mạnh
trong bài báo cáo của mình: “Hãy để độc giả tạo ra cuộc đối thoại” – hay có
thể hiểu độc giả chính là tác giả của bài báo. Theo ông, những bài viết của
độc giả thường có chất lượng cao vì họ không phải chịu những sức ép của tòa
soạn và được viết trong tâm trạng nhiều cảm hứng. “Nếu bạn coi thường ý
kiến của độc giả, bạn đã hoàn toàn sai lầm” – Danny khẳng định.
Những tập đoàn báo chí trên thế giới đang áp dụng web 2.0 như tờ The
Sun (Anh), News24.com (Nam Phi), The Asashi Shimbun (Nhật Bản),
Sinchew-i.com (Malaysia), Sanoma (Phần Lan), Los Angeles Times (Mỹ),
Gatehouse Media (Mỹ)…
Như vậy với việc sử dụng Web 2.0 càng thấy được xu hướng phát triển
ngày càng chiếm vị trí quan trọng so với các loại hình báo chí khác của báo
điện tử. Như các chuyên gia nhận định: “chỉ trong vòng 5 năm tới, báo điện tử
sẽ trở thành một phương tiện thông tin đại chúng được nhiều người đọc nhất
trên thế giới. Đó là khi mạng Internet toàn cầu đã có mặt ở khắp mọi nơi và
máy tính đã được phổ cập tới tất cả mọi gia đình. Đặc biệt là khi nó đã được
kết hợp với hàng loạt các chức năng giải trí khác như xem phim, mua bán, kết
bạn... qua Internet”.
III. Xu hướng của phát thanh hiện đại
a. Chuyển đổi sang phát thanh kĩ thuật số
Cũng như truyền hình, phát thanh cũng đang từng bước chuyển đổi
hình thức phát sóng từ dạng Analog sang hình thức kỹ thuật số.
Để phát triển rộng thì không thể thiếu yếu tố này, vì một đài phát thanh
mạnh không thể có diện phủ sóng hẹp, chất lượng âm thanh kém, sự chuyển
tải thông tin hay bị gián đoạn…

22

Phát thanh hiện đại sẽ ứng dụng kĩ thuật số vào tất cả các khâu, các
công đoạn; từ việc trang bị các phương tiện tác nghiệp cho phóng viên, đến
việc xử lí, dựng các tác phẩm hoàn chỉnh, hay truyền phát sóng…
Khi nguồn thu nhập thông tin tốt, khả năng xử lí thông tin, khả năng
truyền dẫn tốt thì chắc chắn sẽ tạo một chương trình phát thanh tốt. Hiện nay
phát thanh kĩ thuật số ra đời đang mở ra cho phát thanh một tương lai mới: đó
là chất lượng âm thanh tốt như CD. Không có nhiễu, giao thoa, hay sự cản trở
bởi các yếu tố tự nhiên
Khi được sử dụng một cách đồng bộ sẽ tạo ta chất lượng phát sóng rất
cao với các loại hình khác như PT-TH; PT- Điện Tử.
b. Xây dựng các chương trình phát thanh mở
Mục đích là để thông tin nhanh, để thính giả có thể tham gia trực tiếp
vào nội dung chương trình, làm tăng tính đời thường của chương trình, tính
gần gũi của phát thanh, làm cho phát thanh giống như người bạn, một diễn
đàn nơi mà mọi người có thể chia sẻ quan niệm, ý kiến. Kinh nghiệm của các
đài phát thanh lớn là khi thực hiện được công việc này thì sẽ tạo ra sức hút rất
lớn với công chúng.
Các chương trình mở có một đặc điểm đó là thông tin ở đó không chỉ
do phóng viên cung cấp mà do cả công chúng, những người tham gia vào
chương trình qua trao đổi cung cấp do vậy nguồn tin sẽ đa dạng. Hơn thế
thông tin ở đây có tính chân thực, khách quan và có khả năng thu hút thính
giả theo dõi nhiều hơn.
Khi có sự góp mặt, đóng góp công sức của công chúng theo dõi vào
chương trình thì sẽ có nhiều thông tin mới, thông tin đắt giá được khai thác,
và hơn thế trách nhiệm về thông tin được chia đều cho cả phóng viên lẫn
người trực tiếp cung cấp.
Khi các chương trình mở được thực hiện đòi hỏi phải có một êkíp thực
hiện chuyên nghiệp, có trình độ, có khả năng ứng biến cao và các phương
tiện, trang thiết bị hiện đại.
23

c. Thay đổi trong cách thức truyền thông tin
- Thông tin nhanh và chính xác
Nhanh chính là lợi thế của phát thanh so với các loại hình báo chí khác.
Nếu như báo in bị hổng thông tin 24 giờ thì từ số ra ngày hôm trước tới số ra
ngày hôm sau, các sự kiện, sự việc diễn ra trong thời gian giữa 2 số báo sẽ
phải lưu lại cho tới số sau. Truyền hinh thì cần yếu tố cần thiết cho việc ghi
hình, việc truyền dẫn do các công đoạn thực hiện phức tạp hơn, có nhiếu công
đoạn xử lý và phụ thuộc vào nhiều yếu tố máy móc mới có thể đêm thông tin
tới cho công chúng được.
Còn thông tin trên phát thanh thì có thể chảy liên tục trong suốt khoảng
thời gian phát sóng. Thông tin của phát thanh được cung cấp liên tục và có thể
đưa ra cho công chúng ở mọi lúc, mọi nơi. Từ việc cung cấp cho công chúng
những thông tin ngắn gọn ban đầu (tin) hay đưa ra những lời bình luận, đánh
giá ban đầu. Phát thanh còn có thể cung cấp thông tin bên ngoài thông qua trật
tự tuyến tính về thời gian, theo tiến trình phát triển của sự kiện, sự việc.
Muốn thông tin nhanh thì người làm phát thanh phải giỏi về nghiệp vụ
và có hỗ trợ đắc lực của các phương tiện kỹ thuật. Các công đoạn, thao tác
thực hiện phải chuyên nghiệp, nhanh nhẹn, chủ động đối phó và xử lí thông
tin. Có hỗ trợ đắc lực của các phương tiện kỹ thuật sẽ giúp cho công việc của
phóng viên có thể diễn ra nhanh và thuận lợi, tăng tính chuyên nghiệp và hiệu
quả của tác phẩm báo chí trên phát thanh.
Cách cung cấp thông tin nhanh nhất là phát thẳng tức là thông tin được
truyền tới thính giả đồng thời cùng lúc với sự kiện đang diễn ra… Phương
thức phát thanh trực tiếp hiện nay đang ngày càng phổ biến hơn trong phát
thanh hiện đại.
Để chuyển từ phương thức sản xuất thông thường, truyền thống sang
phát thanh trực tiếp thì cần có sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ, phương tiện
kỹ thuật. Do đó cần được đầu tư đồng bộ, có một êkíp làm việc ăn ý, chuyên

nghiệp.
24


Khi sản xuất chương trình mà phải in ra băng từ thì việc thực hiện một
chương trình phát thanh trực tiếp sẽ khó thực hiện do muốn lấy được một đầu
băng đúng chỗ phải quay đi quay lại nhiều lần.
Phát thanh hiện đại ngày nay đã khắc phục nhược điểm đó bằng cách
sử dụng vi tính. Thiết bị số cho phép tính thời gian chính xác đến từng %
giây.
Thông tin nhanh nhưng cần phải chính xác bởi đó là yếu tố làm nên
hình ảnh đẹp cho phát thanh, tạo nên niềm tin cho công chúng vào phát thanh.
Thông tin chính xác chính là đáp ứng yêu cầu thông tin sự thật của công
chúng, là sự tôn trọng của phóng viên đối với công chúng của mình.
- Viết ngắn, nói ngắn, nói rõ
Thông tin trên phát thanh là thông tin chỉ trôi qua một lần, không thể
đọc lại như trên báo in. Cộng với việc theo dõi bằng thính giác có giới hạn về
số lượng, tốc độ âm thanh. Do vậy một người làm phát thanh chuyên nghiệp
phải nắm rõ được đặc điểm này để có thể tạo ra một chương trình phát thanh
hấp dẫn. Khi nói trên phát thanh cần coi đó như là một cuộc trò chuyện, là
một cuộc trò chuyện với bạn tri kỉ.
Ngôn ngữ chuẩn cho phát thanh là ngôn ngữ có sự kết hợp giữa ngôn
ngữ nói và ngôn ngữ viết. Nếu như trên báo in thì công chúng đọc bằng mắt,
và văn bản được soạn thảo để nói cho nhiều người nghe. Còn phát thanh là
viết cho tai nghe, viết để nói chứ không để đọc.
Văn bản viết cho phát thanh là văn bản viết dành riêng cho phát thanh
chứ không thể sao chép hay copy từ báo in sang. Văn bản phát thanh cần rõ
ràng, tránh lối nói vòng vèo, quanh co.
Khi trình bày văn bản cho phát thanh cần tuân theo quy tắc chung như:
không in lên 2 mặt, phải đánh dấu các ý quan trọng, căn lề, làm tròn số…

Các tin phát thanh hiện đại thường chỉ dài 1 phút: Phóng sự thu thanh
thì từ 5 – 6 phút; phỏng vấn từ 3-4 phút; bình luận từ 2-3 phút là hợp lí…
Khi đã viết ngắn rồi thì nên nói ngắn tức là lời dẫn cần hợp lí, vừa đủ
25