Biển trong phong tục tập quán của người nhật bản

Bi ển trong phong t ục t ập quán c ủa
ng ười Nh ật B ản
Có thể nói, hình ảnh của biển xuất hiện thường xuyên trong các phong tục của người Nhật, đặc
biệt là người dân sống ở tỉnh ven biển, như tục ném gáo xuống nước cho những oan hồn của
người chết đuối ở biển để họ không làm hại thuyền của mình khi đi biển, rồi các truyền thuyết về
quỷ biển, về “ hải kỳ vật” ( là một loại yêu quái ở biển, người nào nhìn thấy nó, nó sẽ biến thành
người giống hệt người đó)... Biển gắn bó thân thiết với người Nhật đến mức trong các dịp lễ đặc
biệt trong năm, có riêng một ngày gọi là “ ngày của biển” ( Umi no hi), đó là ngày thứ Hai thứ 3
của tháng 7. Vào ngày này, những người dân sống ven biển sẽ lên thuyền đi ngắm cảnh biển vào
lúc sáng sớm, đồng thời “ làm sạch” cho biển, người bạn thân thiết của họ bằng cách vớt rác, hay
xác những sinh vật phù du đang bập bềnh trong nước biển ở ven bờ... Trong tiếng Nhật gọi là “
Kaihin seiso”. Lúc ấy, hoa HAMAHIRUGAO bắt đầu nở bên bờ biển, mọi người cho thuyền kề
vào thưởng thức, tạo nên một cảnh quan thật đẹp, con người và thiên nhiên giao hòa...


Hình ảnh hoa hamahirugao mọc dọc những bãi biển ở Nhật Bản.
Một điều đặc sắc nữa, có lẽ không phải chỉ có ở Nhật Bản, song thường xuyên xuất hiện và được
nâng lên thành một nghệ thuật, thì chỉ ở Nhật Bản mới có, đó là các thành phần từ biển trong
món ăn Nhật. Chất đạm và chất khoáng cần thiết được lấy chủ yếu từ cá và rong biển. Từ những
nguyên liệu cơ bản này, người Nhật Bản đã sáng tạo ra các món ăn dân tộc bằng óc thẩm mỹ, sự
khéo tay và khẩu vị tinh tế. Từ các món ăn truyền thống (như Sashimi- cá sống cắt lát mỏng ăn
với nước chấm phù hợp, Sushi- cơm cuộn rong biển hoặc nắm với các loại hải sản sống) đến
những hương vị hiện đại (như tương chấm, bột), người Nhật có rất nhiều món ăn chế biến từ cá.
Chính điều này khiến cho ẩm thực của đất nước mặt trời mọc thêm ấn tượng và một mang sắc
thái rất riêng.


Người Nhật thích ăn các loại cá và ưa chuộng nhất vẫn là cá biển, trong đó phải kể đến cá ngừ,
cá hồi, cá đuôi vàng, sò điệp... Cá có mặt thường xuyên trong từng bữa cơm gia đình cũng như
tại các nhà hàng sang trọng, tiệc cưới. Hầu hết người Nhật đều biết một thứ có thể gọi là “thời
gian biểu” ăn cá, đó là những lưu ý cụ thể, đơn giản như: khi nào thì ăn cá sống, khi nào thì ăn cá

đã qua chế biến chín, thời điểm nào ăn cá hồi sông, khi nào thì ăn cá hồi biển, lúc nào nên
thưởng thức cá ngừ đại dương... Cách thức chế biến phổ biến và truyền thống nhất của người
Nhật là nướng cá với một ít muối rắc phía trên. Nhưng tùy từng loại cá, mức độ to bé của thân
cá, cá tươi hay cá ướp mà họ chế biến thành các món khác nhau. Đối với cá tươi, có thể cắt
chúng thành những lát Sashimi, hoặc với những loại cá nhỏ, nhiều mỡ thì có thể tẩm bột rán,
nướng, luộc... Những cách thức chế biến khác nhau khi đi kèm với nhiều nguyên liệu đều tạo cho
món ăn sự cầu kỳ và hương vị thơm ngon, lạ miệng. Ngoài ra, con người nơi xứ sở mặt trời mọc
còn chế biến cá thành thực phẩm dự trữ có giá trị dinh dưỡng cao như bột, nước tương chấm.


Sashimi là món ăn truyền thống, món ăn đầu tiên trong mỗi bữa ăn của người Nhật. Sashimi có
thể dịch ra tiếng Việt là "xẻo thân", tức là món ăn được làm từ những lát cá thái mỏng rất đẹp
mắt. Món này thường được dùng với cơm và một chén súp Miso, ăn với xì dầu (soy - sauce) và
cây cải ngựa băm nhỏ (wasabi). Cá sống cũng thường được ăn theo kiểu Sushi - món ăn kèm với
cơm, rau và một vài gia vị khác. Tuy nhiên, Sushi cũng có thể chế biến từ thịt cá đã làm chín. Có
nhiều loại Sushi như Sushi nắm, Sushi cuộn, Sushi gói, Sushi lên men, Sushi rán… Mỗi địa
phương ở Nhật lại có những nét riêng trong cách chế biến Sushi khác nhau.


Ngoài những món ăn truyền thống có trong mâm cơm thường ngày như Sashimi hay Sushi,
người Nhật còn có những món nổi tiếng khác cũng được chế biến từ cá như: Tempura (một món
gồm các loại hải sản, rau, củ tẩm bột mì rán ngập trong dầu); món Teriyaki (chế biến cá bằng
cách ướp thịt cá đã lóc xương bằng nước xì dầu, vừa phết mỡ vừa nướng/luộc); Bento (hộp cơm
truyền thống gồm cơm, cá hoặc thịt cùng một hoặc nhiều món rau ăn kèm được đặt vào một hộp
gỗ hoặc giấy); Shake (món cá hồi muối) hay món ăn có tên Namasu (gồm các loại cá biển tuơi
sống cắt lát và rau củ)…Các món ăn từ cá đã tạo nên nét riêng độc đáo của ẩm thực Nhật Bản.
Nếu như trong văn hóa ẩm thực Nhật phụ thuộc nhiều vào đặc sản theo từng mùa thì món từ cá
là điển hình của điều đó. Từ cách chế biến các loại cá, gia vị đi kèm... đều phải phụ thuộc vào
mùa, theo vùng (nói cụ thể là tùy theo thời tiết). Hơn nữa, khi chế biến thức ăn, người Nhật rất
coi trọng màu sắc, sự đẹp mắt của món ăn. Điều đó được thể hiện ở sự tỉ mỉ, tinh tế khi chế biến

và bày biện món ăn rất cầu kỳ, bắt mắt. Không chỉ với món ăn truyền thống mà rất nhiều các
món ăn làm từ cá ở Nhật Bản khi thưởng thức người ta đều cảm nhận được một hương vị đặc
biệt, vừa lạ miệng vừa thơm ngon quen thuộc. Có lẽ vì thế, cá đã trở thành nguyên liệu có một vị
trí số 1 khi người ta nhắc tới văn hóa cũng như danh sách ẩm thực của đất nước mặt trời mọc
này.