BAI 4

GIÁO ÁN CHUYÊN MÔN
Trường: THPT Chu Văn An Giáo viên: Dương Văn Cư
Lớp: 11 Ngày soạn: 6/6/2013
Tiết: 4 Tuần: 2
Bài 4. VAI TRÒ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ KHOÁNG
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài này, học sinh cần:
− Nêu được các khái niệm: nguyên tố khoáng dinh dưỡng thiết yếu, các nguyên tố dinh
dưỡng đại lượng và vi lượng.
− Mô tả được một số dấu hiệu điển hình khi thiếu một số nguyên tố dinh dưỡng khoáng
và nêu được vai trò đặc trưng nhất của các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu.
− Trình bày cơ chế điều tiết độ mở, đóng của khí khổng. Các tác nhân ảnh hưởng đến
quá trình thoát hơi nước.
− Liệt kê các nguồn gốc cung cấp dinh dưỡng khoáng cho cây, dạng phân bón cây hấp
thụ được.
− Trình bày được ý nghĩa của liều lượng phân bón hợp lí đối với cây trồng, môi trường
và sức khoẻ con người.
2. Kỹ năng
− Biết khai thác kiến thức từ tranh vẽ.
− Hoạt động theo nhóm.
− Tư duy lôgic.
II. Phương tiện dạy học:
− Siêu tầm tranh ảnh liên quan đến bài học.
− Các hình vẽ SGK.
III. Phương pháp giảng dạy:
− Trực quan, hỏi đáp, thảo luận.
IV. Lên lớp:
1. Ổn định lớp
2. Giới thiệu thầy cô dự giờ (nếu có).
3. Kiểm tra bài cũ: Hỏi câu trang 19.

- Vì sao nói thoát hơi nước vừa là “hiểm hoạ” vừa “tất yếu” ?
4. Giảng bài mới:
Dẫn nhập: Yêu cầu học sinh nêu lại những nội dung những bài đã học trước đó. Hôm
nay, chúng ta tiếp tục tìm hiểu xem cây hấp thụ và vận chuyển các nguyên tố dinh dưỡng
khoáng đó để làm gì ? Ta vào…
Bài 4. VAI TRÒ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ KHOÁNG
Hoạt động thầy giáo Hoạt động học sinh Nội dung
- Yêu cầu HS đọc kĩ phần I,
từ đó liệt kê các nguyên tố
dinh dưỡng khoáng thiết yếu
?
- Vì sao các nguyên tố này
được coi là nguyên tố dinh
dưỡng thiết yếu ?
(Trong thực tế trong cây có
tới 74 nguyên tố hoá học,
nhưng chỉ có 17 nguyên tố
thiết yếu có ở mọi cây).
- Các nguyên tố thiết yếu
được ra làm mấy nhóm ?
(Ngoài ra người ta còn chia
ra thêm một nhóm nữa là:
siêu vi lượng: I, As, Au,
Hg….)
- Yêu cầu HS quan sát H
4.1, từ đó rút ra kết luận gì ?
- Yêu cầu HS quan sát bảng
4 và nêu tóm tắt vai trò của
các ion khoáng ?
(Để học sinh thấy rõ hơn về

vai trò của các nguyên tố đó
GV yêu cầu HS quan sát
hình 4.2).
- Tại sao cây thiếu Mg thì lá
có màu sắc như vậy ?
- Các nguyên tố dinh dưỡng
khoáng đó được cung cấp từ
đâu ?
- HS nghiên cứu phần I và
trả lời :
- Có 17 nguyên tố dinh
dưỡng khoáng thiết yếu.
- Chia làm 2 nhóm:
+ Nguyên tố đại lượng.
+ Nguyên tố vi lượng.
- Thiếu N là một trong
nguyên tố dinh dưỡng thiết
yếu trong môi trường dinh
dưỡng, cây lúa kém phát
triển (chậu ở giữa); Thiếu tất
cả các nguyên tố dinh dưỡng
khoáng thiết yếu (trồng
trong nước cất) cây lúa sinh
trưởng rất kém.
- HS quan sát bảng 4, thảo
luận và trả lời.
- Vì Mg tham gia vào cấu
trúc của lục lạp.
I. Nguyên tố dinh dưỡng
thiết yếu trong cây :

Gồm có 17 nguyên tố :
- Nguyên tố dinh dưỡng thiết
yếu:
+ Là nguyên tố mà thiếu nó
cây không hoàn thành được
chu trình sống.
+ Không thay thế được bởi
bất kì các nguyên tố nào
khác.
+ Phải trực tiếp tham gia
vào quá trình chuyển hoá vật
chất trong cơ thể.
- Chia làm 2 nhóm:
+ Nguyên tố đại lượng: C,
H, O, N, P, K, S, Ca, Mg.
+ Nguyên tố vi lượng: Fe,
Mn, B, Cl, Zn, Cu, Mo, Ni.
II. Vai trò của các nguyên
tố dinh dưỡng khoáng
thiết yếu trong cây :
(HS lập bảng 4 và ghi vào
vở)
- Các nguyên tố đại lượng
thường đóng vai trò cấu trúc
trong tế bào, là thành phần
của các đại phân tử trong tế
bào.
- Các nguyên tố vi lượng
thường là thành phần không
thể thiếu được của hầu hết

các enzim (xúc tác).
III. Nguồn cung cấp các
dinh dưỡng khoáng cho
cây :
- Tuy nhiên trong đất tồn tại
các dạng khoáng nào ?
- Vậy muốn cây sử dụng
được các dạng khoáng
không hoà tan thì phải có
quá trình gì ?
(Quá trình chuyển hoá đó
nó phụ thuộc vào rất nhiều
yếu tố: nước, độ thoáng, độ
pH, nhiệt độ, VSV).
- Trong nông nghiệp người
nông dân thường là gì để tạo
điều kiện cho quá trình
chuyển hoá diễn ra thuận lời,
nhanh ?
* Phân bón là nguồn quan
trọng cung cấp các chất dinh
dưỡng cho cây trồng. Tuy
nhiên ta phải bón phân hợp
lý ?
- Vậy bón phân như thế nào
là hợp lí ?
-Điều gì xảy ra khi ta bón
phân không hợp lí ?
(Yêu cầu HS qua sát hình
4.3 để thấy được việc bón

phân hợp lí có lợi gì).
- Trong đất tồn tại 2 dạng
khoáng: dạng hoà tan (cây
hấp thụ được) và dạng
không hoà tan được (cây
không hấp thụ được.
- Chuyển hoá dạng khoáng
không tan  dễ tan.
- Làm cỏ, sục bùn, phá váng
khi đất bị ngập nước, bón
vôi cho đất bị chua….
- Vi sinh vật phân giải cạn
bả hữu cơ.
- Tuỳ loại cây, đất, đặc điểm
sinh lí, sinh hoá.
- Không đủ liều thì cây
không cho năng suất cao
nhất.
- Thừa dẫn đến lãng phí, ô
nhiễm môi trường, ảnh
hưởng đến lí tính của đất,
VSV, động vật.
1. Đất là nguồn chủ yếu.
2. Phân bón cho cây trồng :
- Lượng phân bón hợp lí.
+ Nhu cầu dinh dưỡng của
cây trồng.
+ Khả năng cung cấp dinh
dưỡng của đất.
+ Hệ số sử dụng phân bón:

lươngphân bón cây sử dụng
được so với tổng lượng phân
bón.
- Thời kì bón phân.
- Cách bón phân.
- Loại phân bón.
5. Củng cố:
- Tại sao phải trồng cây xanh quanh khu đô thị, sân trường ?
- Đọc và nhờ phần tóm tắt in nghiêng trong khung cuối bài.
6. Bài tập về nhà: Hoàn thành các câu hỏi sau bài học trong SGK, SBT.