Một số phương pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng trường tiểu học thành phố uông bí, tỉnh quảng ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
ĐẠI HỌC THÁI NGUN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––

LẠI THỊ THANH LINH

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG
TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ NG BÍ
TỈNH QUẢNG NINH

THÁI NGUN - 2013


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
ĐẠI HỌC THÁI NGUN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
–––––––––––––––––

LẠI THỊ THANH LINH

MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI
PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƢỞNG
TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ NG BÍ
TỈNH QUẢNG NINH
Chun ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. VŨ ĐÌNH CHUẨN

THÁI NGUN - 2013


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi; các số liệu và kết
quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử
dụng và chưa từng được cơng bố trong bât kỳ một cơng trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận văn

Lại Thị Thanh Linh

i


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
khoa Sau đại học, khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái
Ngun, các Thầy Cơ giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ
bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong q trình học tập, nghiên cứu rèn
luyện tại nhà trường.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Lãnh đạo UBND Thành phố ng
Bí, Phòng GDĐT thành phố ng Bí, tỉnh Quảng Ninh, cán bộ quản lý các trường
tiểu học thành phố ng Bí đã tạo điều kiện về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác
giả trong suốt q trình học tập và hồn thành khóa học. Cảm ơn bạn bè, đồng
nghiệp, gia đình đã tận tình giúp đỡ động viên tác giả hồn thành khóa học và luận
văn này.

Đặc biệt với tấm lòng thành kính tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
nhất tới Tiến sỹ Vũ Đình Chuẩn người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình
giúp đỡ, động viên tác giả trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Do điều kiện về thời gian và năng lực bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn
này còn có những khiếm khuyết, tác giả mong nhận được sự góp ý chân thành của
Thầy Cơ và đồng nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Ngun, tháng 8 năm 2013
Tác giả

Lại Thị Thanh Linh

ii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................. i
Mục lục ........................................................................................................................ iii
Danh mục các từ viết tắt .............................................................................................. iv
Danh mục các bảng biểu ................................................................................................v
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ ....................................................................................... vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................4
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ...........................................................................4
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ................................................................................4
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................5
7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................5

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY
HỌC Ở TRƢỜNG TIỂU HỌC ..................................................................................9
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ............................................................................9
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ......................................................................10
1.2.1. Quản lý ...............................................................................................................10
1.2.2. Phương pháp dạy học.........................................................................................11
1.2.3. Đổi mới PPDH ở trường tiểu học ......................................................................12
1.2.4. Biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở trường tiểu học .........................................16
1.3. Trường tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ..............................................17
1.3.1. Vị trí, vai trò của trường tiểu học ......................................................................17
1.3.2. Mục tiêu của trường tiểu học .............................................................................18
1.4. Hiệu trưởng trường tiểu học và cơng tác quản lý đổi mới phương pháp dạy học .......18
1.4.1. Chức năng quản lý của Hiệu trưởng trường tiểu học ........................................18
1.4.2. Phương tiện quản lý của hiệu trưởng trường tiểu học .......................................22
1.4.3. Các u cầu đối với hiệu trưởng trường tiểu học trong giai đoạn hiện nay ......24
1.5. Các yếu tố cơ bản q trình quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu
trưởng trường tiểu học .................................................................................................26
1.5.1. Mục tiêu quản lý đổi mới phương pháp dạy học ...............................................26
iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>1.5.2. Nội dung quản lý đổi mới PPDH .......................................................................26
1.5.3. Phương pháp quản lý đổi mới PPDH ................................................................27
...................................................................................................................28
1.6.1. N

...........................................................................................28
...............................................................................................30

Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................31
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ NG BÍ, TỈNH
QUẢNG NINH ...........................................................................................................33
2.1. Một vài nét về đặc điểm địa lý, dân cư, kinh tế - xã hội thành phố ng Bí, tỉnh
Quảng Ninh ..................................................................................................................33
2.2. Sơ lược về tình hình phát triển giáo dục thành phố ng Bí, tỉnh Quảng Ninh..........33
2.2.1. Quy mơ và chất lượng giáo dục .........................................................................34
2.2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên .....................................................................36
2.2.3. Cơ sở vật chất và thiết bị dạy học ......................................................................38
2.3. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng trường tiểu
học thành phố ng Bí, tỉnh Quảng Ninh ..................................................................38
2.3.1. Thực trạng nhận thức về quản lý đổi mới PPDH ..............................................39
2.3.2. Thực trạng đổi mới PPDH ở các trường tiểu học thành phố ng Bí, tỉnh
Quảng Ninh ..................................................................................................................42
2.3.3. Thực trạng quản lý của Hiệu trưởng trường tiểu học về đổi mới PPDH ...........51
2.3.4. Nhận định về thực trạng quản lý của hiệu trưởng về đổi mới phương pháp
dạy học ........................................................................................................................63
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................66
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ NG BÍ, TỈNH
QUẢNG NINH ...........................................................................................................68
3.1 Định hướng chỉ đạo đổi mới PPDH ở các trường tiểu học thành phố ng Bí –
Quảng Ninh ..................................................................................................................68
3.2. Các ngun tắc định hướng đề xuất biện pháp .....................................................68
3.2.1. Ngun tắc đảm bảo tập trung dân chủ trong quản lý đổi mới PPDH ..............68
iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>3.2.2. Ngun tắc thống nhất giữa chính trị tư tưởng với cơng tác chun mơn ......69
3.2.3. Ngun tắc đảm bảo tính khách quan trong quản lí đổi mới PPDH ......................69
3.2.4. Ngun tắc kế thừa và phát triển trong quản lí đổi mới PPDH .........................69
3.2.5. Ngun tắc đảm bảo tính khoa học trong cơng tác quản lí đổi mới PPDH.....70
3.2.6. Ngun tắc phù hợp với tình hình thực tiễn ......................................................70
3.2.7. Ngun tắc đảm bảo tính hiệu quả .....................................................................70
3.3. Các biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học của hiệu trưởng trường tiểu
học thành phố ng Bí, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................70
3.3.1. Nâng cao nhận thức về đổi mới PPDH cho đội ngũ giáo viên ..........................70
3.3.2. Tăng cường quản lý đổi mới khâu thiết kế kế hoạch bài học và tổ chức các hoạt
động dạy học ................................................................................................................72
3.3.3. Tăng cường quản lí việc khai thác, sử dụng CSVC và TBDH của GV ............76
3.3.4. Bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ cho ĐNGV ...................80
3.3.5. Tăng cường quản lý hoạt động của tổ chun mơn ...........................................82
3.3.6. Nâng cao hiệu quả hoạt động các đồn thể trong nhà trường ...........................85
3.3.7. Phối hợp chặt chẽ hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh và các lực luợng
giáo dục khác ...............................................................................................................88
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................90
3.5. Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .....................................91
3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................................91
3.5.2. Nội dung khảo nghiệm.......................................................................................91
3.5.3. Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lí đổi mới phương pháp dạy học của Hiệu trưởng trường tiểu học thành
phố ng Bí .................................................................................................................91
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................95
1. Kết luận ....................................................................................................................95
2. Khuyến nghị .............................................................................................................96
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................98
PHỤ LỤC

v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CLDH

Chất lượng dạy học

CBQL

Cán bộ quản lý

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

CSVC

Cơ sở vật chất

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hố - Hiện đại hố

CMHS

Cha mẹ học sinh

ĐTB

Điểm trung bình

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

GDĐT

Giáo dục và Đào tạo

HĐNGLL

Hoạt động ngồi giờ lên lớp

HTDH

Hình thức dạy học

HTTCDH

Hình thức tổ chức dạy học

HS

Học sinh

KTDH

Kỹ thuật dạy học

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

PPDH

Phương pháp dạy học

PTTB

Phương tiện thiết bị

QĐDH

Quan điểm dạy học

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

TBDH

Thiết bị dạy học

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thơng

TNCS

Thanh niên cộng sản

TNTP

Thiếu niên tiền phong

TS

Tiến sĩ

TH

Tiểu học

TCN

Trước cơng ngun

UBND

Ủy ban nhân dân

iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Quy mơ phát triển trường lớp, HS các cấp học (2011-2013) ............................34
Bảng 2.2. Số lượng, trình độ chun mơn, nghiệp vụ, chính trị của đội ngũ CBQL và
GV trường tiểu học thành phố ng Bí (2011 - 2013) ..............................36
Bảng 2.3. Kết quả thanh tra giảng dạy GV (2011 - 2013) ...........................................37
Bảng 2.4. Nhận thức về mục đích đổi mới PPDH .....................................................39
Bảng 2.5. Nhận thức về nội dung đổi mới PPDH tiểu học .........................................40
Bảng 2.6. Nhận thức về nhiệm vụ của Hiệu trưởng trường tiểu học trong việc đổi mới
PPDH ........................................................................................................41
Bảng 2.7. Thực trạng nhận thức về đổi mới PPDH .....................................................42
Bảng 2.8. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên ...........................................44
Bảng 2.9. Thực trạng mức độ áp dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
của giáo viên ở 16 trường tiểu học được khảo sát......................................46
Bảng 2.10. Quản lý đổi mới PPDH của CBQL các trường tiểu học ...........................51
Bảng 2.11. Thực trạng quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học............54
Bảng 2.12. Thực trạng BPQL việc đổi mới khâu thiết kế kế hoạch bài học và tổ chức

các HĐDH ..................................................................................................58
Bảng 3.1. Các biện pháp được đề xuất ........................................................................91
Bảng 3.2. Khảo nghiệm mức độ tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lý đổi mới PPDH của hiệu trưởng trường tiểu học thành phố ng Bí .....92

v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lí ....................................................22
Sơ đồ 1.2: Các nhân tố tác động đến cơng tác quản lí đổi mới PPDH của Hiệu trưởng ....31
BIỂU ĐỒ:
Biểu đồ 2.1: Thống kê kết quả xếp loại hạnh kiểm của HS tiểu học (từ năm học
2011-2012 đến năm học 2012-2013) .....................................................35
Biểu đồ 2.2: Thống kê kết quả xếp loại học lực của HS tiểu học (từ năm học 20112012 đến năm học 2012-2013) ..............................................................35
Biểu đồ 2.3: Thống kê tỉ lệ nhận thức về sự cần thiết đổi mới PPDH tiểu học ...........43
Biểu đồ 2.4: Thực trạng quản lý đổi mới PPDH của hiệu trưởng các trường tiểu học
thành phố ng Bí .................................................................................52
Biểu đồ 3.1: So sánh tương quan giữa tính cần thiết và khả thi của các BP ...............93

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang bước vào giai đoạn cơng nghiệp hố và hiện đại hố với mục

tiêu đến năm 2020 Việt Nam sẽ cơ bản trở thành nước cơng nghiệp, hồ nhập với
cộng đồng Quốc tế. Nhân tố quyết định thắng lợi của cơng cuộc cơng nghiệp hố hiện
đại hố và hội nhập quốc tế là con người là nguồn lực người Việt Nam được phát
triển về số lượng và chất lượng trên cơ sở mặt bằng dân trí được nâng cao. Trong bối
cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy mạnh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng
cách về trình độ phát triển giáo dục giữa các nước trong khu vực và trên thế giới.
Đồng thời với sự phát triển như vũ bão của khoa học, cơng nghệ và sự bùng nổ thơng
tin, do thời lượng có hạn, nhà trường khơng đủ thời gian để có thể dạy tất cả những tri
thức mà nhân loại đã tích lũy được cho HS. Với xu thế giáo dục nhân văn hiện nay
đòi hỏi phải thay đổi cách tiếp cận đối với q trình giáo dục. Việc đổi mới PPDH
theo hướng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS để từ đó bồi dưỡng cho
HS phương pháp tự học, hình thành khả năng học tập suốt đời là một nhu cầu tất yếu.
u cầu về phương pháp giáo dục phổ thơng cũng được nêu rõ trong Luật Giáo
dục: Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, mơn học; bồi dưỡng
phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến
thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS.
(Khoản 2 Điều 28 Luật Giáo dục 2005).
Thơng báo số 242-TB/TW ngày 15/4/2009 kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục
thực hiện nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII), phương hướng phát triển Giáo dục và
Đào tạo đến năm 2020 đã nêu: “Tiếp tục đổi mới PPDH, khắc phục cơ bản lối truyền
thụ một chiều. Phát huy PPDH tích cực, sáng tạo, hợp tác; giảm thời gian giảng lý
thuyết , tăng thời gian tự học, tự tìm hiểu cho học sinh, sinh viên; gắn bó chặt chẽ
giữa học lý thuyết và thực hành, đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học, sản xuất và
đời sống”

1