Rèn kĩ năng đọc hiểu cho học sinh lớp 1 trong giờ tập đọc

PHẦN THỨ NHẤT
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Trong dạy học môn tập đọc ở tiểu học, việc rèn đọc hiểu chiếm vị trí
đặc biệt quan trọng. Việc đọc hiểu được sử dụng để tìm hiểu nội dung bài mới.
Rèn đọc hiểu giúp việc nâng cao năng lực tư duy của h ọc sinh, t ừ đó các em t ự
chiếm lĩnh kiến thức mới và vận dụng kiến thức đó theo năng lực bản thân.
2. Ta nhận thấy rằng, việc đọc hiểu ở tiểu học có nhi ều ph ương pháp
(cách dạy) khác nhau, phương pháp nào cũng mang tính đặc trưng riêng của
phương pháp đó, sao cho có tính khoa học, tính logic... Nh ưng qua th ực t ế gi ảng
dạy, việc rèn kĩ năng đọc hiểu thì một số giáo viên còn chưa hiểu đ ược m ột
cách sâu sắc yêu cầu đặc trưng của môn học.
Trong sự phát triển chung của giáo dục, có sự thay đổi cải tiến của môn
Tiếng Việt nói chung và môn Tập đọc nói riêng về cả nội dung cũng nh ư
phương pháp dạy học. Mục tiêu của môn học theo mức độ từ dễ đến khó, t ừ
đơn giản đến phức tạp, phù hợp với tâm sinh lý đang phát triển của h ọc sinh
tiểu học. Tuy vậy vẫn còn không ít nhưng hạn chế vướng mắc trong quá trình
dạy và học. Một trong những vẫn đề tôi quan tâm trong giảng dạy đó là: “Đọc
hiểu của học sinh tiểu học”.
Xuất phát từ thực tiến dạy học môn Tập đọc lớp 1 tôi tiến hành nghiên
cứu việc “Rèn kĩ năng đọc hiểu cho học sinh lớp 1 trong giờ Tập đọc”.

2


I. CƠ SỞ LÝ LUẬN

PHẦN THỨ HAI
NỘI DUNG

Từ những đổi mới của chương trình tiểu học, đoài hỏi phải đổi mới

chương trình môn Tiếng Việt. Chương trình tiểu học thực hiện đổi mới đồng
bộ về:
- Mục tiêu giáo dục.
- Nội dung và phương pháp dạy học.
- Cách thức đánh giá học tập của học sinh.
Theo đặc trưng của môn Tiếng Việt tập trung vào sự hình thành và phát
triển kĩ năng: Nghe - đọc - nói - viết, góp phần vào quá trình hình thành các giá
trị mới như: Năng lực tự học, tự phát hiện và giải quy ết vấn đề, tự chi ếm lĩnh
kiến thức và thực hành vận dụng kiến thức đó theo năng lực bản thân.
Như chúng ta đã biết môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ hình
thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Năng l ực ho ạt động ngôn ng ữ
đó được thể hiện qua 4 kĩ năng: Nghe - đọc - nói - viết. Tập đọc là m ột phân
môn của chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặc
biệt quan trọng trong chương trình, vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát
triển cho kĩ năng “đọc” nói chung và “đọc hiểu” nói riêng. Một kĩ năng quan
trọng hàng đầu của bậc tiểu học. Tập đọc là môn học công cụ, là chìa khoá, là
phương tiện để học sinh tiếp nhận tri thức loài người.
Tập đọc giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp tinh tế của ngh ệ thuật
ngôn từ.
Tập đọc đặc biệt là đọc hiểu giúp các em học được cách nói, cách vi ết
một cách chính xác, trong sáng có nghệ thuật, góp ph ần không nh ỏ vào vi ệc rèn
luyện kĩ năng đọc mà còn phát triển cho học sinh v ốn từ ng ữ Ti ếng Vi ệt phong
phú. Từ đó, các em sẽ học tốt các môn h ọc khác bởi đ ọc đúng, hi ểu đ ược chính

3


xác nội dung một vấn đề nào đó. Từ đó, các em sẽ làm Toán đúng, vi ết đúng và
nói đúng...
Với tư cách, nhiệm vụ là một phân môn thực hành Tiếng Việt, Tập đọc

hiểu góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển năng l ực cho h ọc
sinh. Những bài tập đọc trong chương trình sách giáo khoa lớp 1 mới là nh ững
bài văn, bài thơ hay trong kho tàng văn học trong nước và nước ngoài. Chính vì
thế mà các em có vốn văn học dân tộc, hay trên thế giới khá lớn. Bên cạnh đó,
có các bài tập đọc còn cung cấp cho các em vốcn từ ngữ phong phú, thuộc nhi ều
chủ đề để sử dụng vào việc tập viết, tập chép đoạn văn, bài th ơ... Và đ ặc bi ệt
là việc viết các bài Tập làm văn của các lớp 2, 3, 4, 5. Sử dụng vào vi ệc giao
tiếp, ứng xử hàng ngày, Mặt khác các bài tập đọc còn là bức tranh muôn hình,
muôn vẻ về đề tài thiên nhiên, xã hội phong phú, về phong tục t ập quán, l ối
sống và kinh nghiệm sống. Cho nên việc đọc hiểu giúp các em càng thêm hiểu
biết về con người, về đất nước trong quá khứ cũng như trong hiện tại và tương
lai.
Khi học phân môn Tập đọc, đặc biệt là phần đọc hiểu giúp trí tuệ của các
em ngày càng được nâng cao, bồi dưỡng cho các em tình yêu, ni ềm tin trong
cuộc sống. Dạy Tập đọc nói chung và dạy Tập đọc ở lớp 1 nói riêng thì vi ệc
đọc hiểu sẽ giúp các em phát triển tư duy logic, rèn luyện khả năng thông hiểu
ngôn ngữ, khả năng suy nghĩ lo gic và tổng hợp.
Cũng như các môn học khác ở các cấp học, môn Tập đọc đòi hỏi giáo viên
phải đổi mới phương pháp: Lấy học sinh làm trung tâm., học sinh gi ữ vai trò
chủ đạo trong quá trình học tập. Tự tìm tòi để hiểu nội dung, phát hi ện ki ến
thức dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn của người thầy. Với những yêu cầu quan
trọng như vậy thì người thầy phải là người tổ chức linh hoạt chu ẩn b ị đ ược
nhiều tình huống phong phú cho học sinh. Tránh nhồi nhét vào đầu các em
những kiến thức mà chính các em không hiểu gì cả.
Trong chương trình tiểu học, các bài tập đọc của lớp 1 đã đ ược ch ọn l ọc
kĩ càng. Được sắp xếp theo từng chủ đề, nội dung các bài tập đọc cung cấp, bồi

4

dưỡng cho các em lòng yêu thiên nhiên, yêu đất nước, yêu người lao đông, yêu
người thân... ở xung quanh các em.
Vì thế, việc đọc hiểu từng bài tập đọc nhằm trau dồi lòng hướng thi ện
đạo lí, truyền thống dân tộc...
II. Nội dung của sỏng kiến:
1. Nội dung chương trình sách giáo khoa
Sách Tiếng Việt 1 tập 2 - phần luyện tập tổng hợp gồm: 13 tuần tiếp tục
phát triển các kĩ năng nghe - đọc - nói - viết cho học sinh thông qua các bài tập
đọc.
Về nội dung: hầu hết các chủ điểm tập đọc lớp 1 đều được lặp lại theo
logic sau:
- Chủ điểm: Nhà trương
- Chủ điểm: Gia đình
- Chủ điểm: Thiên nhiên đất nước.
2. Những yêu cầu về kĩ năng đọc
Đọc đúng và đọc rõ ràng bài văn, bài thơ đơn giản
Hiểu được nghĩa các từ thông thường và ý của câu. Bên cạnh đó còn kết
hợp ôn luyện vần và luyện nói.
3.Tình hình chung của việc dạy Tập đọc ở lớp 1
* Nhận thức đặc trưng phương pháp bộ môn
Nhìn chung, có ý kiến của giáo viên đều cho rằng dạy t ập đ ọc ở l ớp 1 là
dạy cho học sinh đọc to, đọc đúng, đọc rõ ràng là đ ạt yêu c ầu. Còn v ấn đ ề đ ọc
hiểu và bước đầu đọc diễn cảm chưa chú trọng. Phần đọc hiểu còn được xem
nhẹ. Vẫn đề quan trọng nhất là sách giáo khoa lớp 1 mới các bài tập đọc mới,
quy trình phương pháp dạy cũng hoàn toàn mới đối với giáo viên.
* Thiết kế bài dạy của giáo viên
Tất cả các giáo viên đều chuẩn bị những thiết kế bài dạy m ột cách chung
chung như sách hướng dẫn. Đặc biệt là phần đọc hiểu còn chưa sâu, mới chỉ
đưa ra hình thức giáo viên hỏi để học sinh trả lời câu hỏi.

5


Do đó, đa số giáo viên sử dụng phương pháp giảng giải là ch ủ yếu. Giáo
viên tập trung vào giảng từ, giảng nội dung câu, của đoạn chính. Đôi khi vi ệc
giảng từ còn chưa sát, còn lan man sa đà vào giảng văn. Ch ưa chú tr ọng đ ến
việc rèn đọc hiểu cho học sinh lớp 1. Điều đó khi ến cho h ọc sinh d ễ b ị th ụ
động trong việc lĩnh hội kiến thức của bài. Chất lượng đọc hiểu chưa cao, chỉ
mới dừng lại ở mực độ đọc đúng. Kĩ năng đọc hiểu còn chưa cao dẫn đến kết
quả đọc chưa đáp ứng được yêu cầu của việc hình thành kĩ năng cơ bản quan
trọng.
Trong tiết dạy, giáo viên chưa hướng dẫn cho học sinh tự tìm tòi khám
phá cái hay, cái đẹp của các bài văn, bài thơ. Về phương pháp chưa có nhiều đồi
mới. Những vấn đề mang tính khoa học cũng chưa được giáo viên nghiên cứu
đầy đủ. Giáo viên chưa mạnh dạn áp dụng việc đổi mới phương pháp giảng
dạy và các hình thức học tập cho học sinh.
Đọc hiểu ở tiết Tập đọc theo tôi là khâu mà h ọc sinh ch ưa đ ạt đ ược hi ệu
quả cao. Học sinh lớp 1, các em còn nhỏ các em chưa hiểu hết được tầm quan
trọng của việc đọc hiểu, mà các em chỉ chú trong đ ến vi ệc đ ọc đúng, đ ọc to rõ
ràng. Học sinh không dám trình bày ý kiến của mình cho người khác nghe. Hi ểu
vấn đề mà không diễn đạt được để người khác nghe hiểu. Các em trả lời câu
hỏi hoặc giải nghĩa từ còn lúng túng.

PHẦN THỨ BA

KẾT LUẬN CHUNG
1. Ý nghĩa của sáng kiến “Rèn kỹ năng đọc hiểu cho học sinh lớp 1”
đối với công tác giáo dục. 4.: Giải phỏp
Từ những cơ sở lý luận trên tôi xin đưa ra một số biện pháp rèn kĩ năng
đọc hiểu trong giờ tập đọc cho học sinh lớp 1 như sau

Trong quá trình giảng dạy, tôi đã không phủ nhận các phương pháp, nhiều
hình thức tổ chức dạy học. Nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh,
không áp đặt, không cứng nhắc. Những phương pháp đặc biệt chú trọng là
những phương pháp sau:
- Đọc sách, đọc tài liệu.
- Mô tả.
6


- Giảng giải.
- Hỏi đáp.
- Trực quan.
- Rèn luyện theo mẫu.
- Thực hành giao tiếp và tổ chức trò chơi.
- Tổng kết rút kinh nghiệm.
Kĩ năng đọc hiểu là một kĩ năng phức tạp, đòi hỏi một quá trình lâu dài.
Trong những năm đầu bậc tiểu học, đặc biệt là ở lớp 1, quá trình đọc, ngày càng
nâng cao. Học sinh cần phải chiếm lĩnh văn bản cả về nội dung và ngh ệ thu ật.
Vì thế, cần hình thành cho học sinh các bước tìm hiểu văn bản.
- Hiểu các từ, các cụm từ.
- Hiểu các câu.
- Hiểu các đoạn, những tập hợp câu dùng đẻ phát biểu một ý kiến trọn
vẹn.
- Hiểu được cả bài thơ hay bài văn.
Trong hai tiết Tập đọc, để giúp các em hiểu sâu vấn đ ề t ạo nên h ững thú
trong giờ học, giáo viên nên cho học sinh tự phát hiện kiến thức hoặc tự kiểm
tra bạn, hoặc kiểm tra chính mình. Như phần kiểm ta bài cũ ở tiết 1, giáo viên
nên cho học ính đọc một đoạng văn hoặc khổ tho mà các em yêu thích và nêu lí
do tại sao em lại thích đoạng văn hay kh ổ thơ đó. Tổ ch ức cho các em ki ểm tra
lẫn nhau theo nhóm nhỏ (nhóm 2) quay vào nhau để bàn bạc, thảo luận về việc

đọc bài và trả lời câu hỏi có trong bài. Như thế sẽ tạo hứng thú h ọc tập cho h ọc
sinh ngay từ đầu tiết học.
Phần kiểm tra bài cũ cũng có thể tổ chức cho h ọc sinh đọc th ầm m ột
đoạng văn, một khổ thơ, biết tìm và đặt câu hỏi trong bài để cho bạn mình trả
lời.
Ví dụ: Khi dạy bài: Mưu chú sẻ- Tiếng Việt 1 - t ập 2 . Giáo viên yêu c ầu
học sinh đọc thầm đoạn: “Nghe vậy, Mèo... đã muộn mất rồi”. R ồi tự nêu câu
hỏi để tìm hiểu sự thông minh nhanh trí của Sẻ. Học sinh s ẽ t ự h ọc đ ọc, t ự tìm

7