NGHIÊN CỨU ĐIỀU TRỊ SUY TIM MÃN TÍNH BẰNG CÁC THUỐC AMIN GIAO CẢM LIỀU THẤP DÀI NGÀY TẠI VIỆN TIM MẠCH VIỆT NAM

Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

TV N
Suy tim là m t h i ch ng b nh lý th

ng g p trong nhi u b nh v tim

m ch nh các b nh van tim, b nh c tim, b nh m ch vành, b nh tim b m sinh
và m t s b nh khác có nh h

ng nhi u đ n tim [9].

Suy tim là m t tình tr ng b nh lý th

ng g p trên lâm sàng. Theo

nghiên c u Framingham thì có kho ng 2,3 tri u ng
và c ng

i M b suy tim (1981)

M m i n m có kho ng 400.000 b nh nhân m c m i m i n m

(th ng kê n m 1983) [9].

Vi t Nam ch a có con s th ng kê chính xác

nh ng d a trên t l m c b nh suy tim c a châu Âu (0,4% - 2%) thì có
320.000 - 1,6 tri u ng

i b nh suy tim c n đi u tr .

Suy tim làm gi m ho c m t h n s c lao đ ng c a b nh nhân, nh
h

ng đ n tâm sinh lí và sinh ho t c a ng

i b nh và là m t trong nh ng

nguyên nhân chính d n đ n t vong. B nh nhân suy tim giai đo n cu i ph i
th

ng xuyên nh p vi n, ch u chi phí đi u tr cao và th

ng ph i ch thay

tim.
G n đây, trên c s nh ng hi u bi t sâu s c h n v suy tim và các
thu c đi u tr đã c i thi n nhi u tiên l
tim th

ng c a b nh. Các thu c đi u tr suy

ng qui bao g m nhóm c ch chuy n d ng Angiotensin, nhóm ch n

th th Angiotensin II, nhóm ch n th th

-adrenergic, nhóm l i ti u, nhóm

nitrat và nhóm digitalis. Các bi n pháp đ c bi t nh h tr tu n hoàn c h c,
ghép tim và truy n t nh m ch các thu c co c tim đ

c ch đ nh ch n l c cho

suy tim giai đo n cu i [7], [9]. S ph i h p các thu c l i ti u, tr tim, giãn
m ch, c ch men chuy n, ch n -adrenergic th
trong tr

ng h p suy tim kháng tr . Truy n th

ng không mang l i hi u qu
ng xuyên hay ng t quãng các

amin giao c m (Dobutamin và/ho c Dopamin) th

ng đ

c s d ng trên lâm

sàng nh m t bi n pháp h tr đ c i thi n tri u ch ng lâm sàng, gi m th i
gian n m vi n khi các thu c th

ng qui ít hi u qu [10], [27]. M c dù có

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 1

Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

nh ng ý ki n quan ng i v vi c s d ng liên t c, dài ngày các thu c amin
giao c m nh ng trong m t s tr

ng h p nh t đ nh gi i pháp này v n đ

c

ch p nh n [10].
Hi n nay t i Vi n Tim m ch Vi t Nam s b nh nhân đ

c đi u tr

b ng Dopamin và Dobutamin dài ngày, liên t c khá nhi u nh ng chúng tôi
ch a th y nghiên c u nào v hi u qu c ng nh tác d ng không mong mu n
c a li u pháp này. Tr

c tình hình trên chúng tôi th c hi n đ tài:

“Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amine giao c m li u
th p, dài ngày t i vi n Tim m ch Vi t Nam t

n m 2002-2007” v i m c tiêu

sau:
1. Nghiên c u nh ng thay đ i tri u ch ng lâm sàng, c n lâm sàng c a

b nh nhân suy tim m n tính trong th i gian đi u tr b ng các thu c
amin giao c m liên t c, kéo dài.
2.

ánh giá nh ng tác d ng không mong mu n (ADR) c a các thu c
amin giao c m trong quá trình đi u tr .

T đó đ xu t cách th c s d ng các amin giao c m dài ngày đ i v i b nh
nhân suy tim m n tính n ng, không ho c ít đáp ng v i các ph
tr th

ng pháp đi u

ng qui.

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 2


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Ch

ng 1. T NG QUAN

1.1 B nh suy tim

1.1.1

nh ngh a

Suy tim là tr ng thái b nh lý trong đó cung l

ng tim không đ đáp ng v i

nhu c u c th v m t oxy trong m i tình hu ng sinh ho t c a b nh nhân [3].
Khi c th không đ
d ch s đ

c cung c p máu đ y đ thì các c ch th n kinh th

c ho t hoá đ tái phân b máu cho phù h p v i ho t đ ng ch c

n ng c a các c quan. Có th coi đây là m t c ch bù tr c a c th nh ng
đ n m t lúc nào đó tri u ch ng suy tim trên lâm sàng s n ng h n lên trong
quá trình ti n tri n c a b nh.
Có hai lo i suy tim: suy tim tâm thu và suy tim tâm tr

ng. Trong suy tim

tâm thu, kh n ng co bóp c a tim b suy gi m do đó làm gi m cung l
tim. Còn trong suy tim tâm tr
tâm tr

ng

ng, th tích máu đ đ y tâm th t t i th i kì

ng b suy gi m d n t i không đ cung c p máu cho th i kì tâm thu và

h u qu c ng làm gi m cung l

ng tim [2].

1.1.2 Tri u ch ng
Có nhi u d u hi u và tri u ch ng g i ý suy tim trên lâm sàng. Ph n l n
b nh nhân có

máu ph i th hi n b ng các tri u ch ng nh

th ng n h i,

h t h i, ch n ng c và có nh ng c n khó th k ch phát v đêm. M t s b nh
nhân có tri u ch ng cung l
s c, gi m t
th th

i máu th n [2].

các b nh nhân suy tim toàn b , b nh nhân khó

ng xuyên, phù toàn thân, t nh m ch c n i to, áp l c t nh m ch t ng

cao, gan to nhi u, th
ch

ng tim th p nh m t m i, gi m kh n ng g ng

ng có thêm tràn d ch màng ph i, màng tim hay c

ng. Huy t áp t i đa h , huy t áp t i thi u t ng làm cho huy t áp tr nên

k t. Trên X quang tim to toàn b . Trên đi n tâm đ b nh nhân có bi u hi n
dày hai th t [9]. B ng 1.1 và 1.2 trình bày m t s tiêu chu n ch n đoán suy
tim
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 3


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

B ng 1.1. Tiêu chu n Framingham giúp ch n đoán suy tim [7].
Khó th k ch phát v đêm
Giãn t nh m ch c
Ran
Tiêu chu n chính

Tim l n
Phù ph i c p
T3, ng a phi
T ng áp l c t nh m ch (>16cm H20)
Có ph n h i gan t nh m ch c
Phù chi

Ho v đêm
Khó th g ng s c
Gan l n

Tiêu chu n ph

Tràn d ch màng ph i
Dung tích s ng gi m 1/3 bình th

ng

Tim nhanh > 120 nh p/phút
Tiêu chu n chính ho c ph
Ch n đoán xác đ nh

Gi m cân > 4,5 kg trong 5 ngày đi u tr suy tim
1 tiêu chu n chính kèm 2 tiêu chu n ph

B ng 1.2. Tiêu chu n châu Âu [6].
• Có tri u ch ng c n ng suy tim (lúc ngh hay trong khi g ng s c) và
• Ch ng c khách quan c a r i lo n ch c n ng tim (lúc ngh )
•

áp ng v i đi u tr suy tim.

1.1.3 Phân đ suy tim
1.1.3.1 Phân đ suy tim theo NYHA.

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 4


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Có nhi u các phân lo i suy tim trong đó cách phân lo i suy tim c a h i tim
m ch New York (1964) đ

c đánh giá là ti n d ng nh t và đ

c nhi u n

c

trên th gi i c ng nh Vi t Nam s d ng. D a trên s đánh giá m c đ ho t
đ ng th l c và các tri u ch ng c n ng c a b nh nhân h i tim m ch New
York phân lo i đ suy tim nh sau:
B ng 1.3. Phân lo i m c đ suy tim theo NYHA [2].
suy tim
I
II
III
IV
IV

Bi u hi n
B nh nhân có b nh tim nh ng không có tri u ch ng c n ng

nào, v n sinh ho t và ho t đ ng th l c nh bình th ng
Các tri u ch ng c n ng ch xu t hi n khi g ng s c nhi u.
B nh nhân b gi m nh các ho t đ ng th l c
Các tri u ch ng xu t hi n k c khi g ng s c r t ít, làm h n
ch nhi u các ho t đ ng th l c
Các tri u ch ng c n ng t n t i m t cách th ng xuyên, k c
lúc ngh
B nh nhân khó th th ng xuyên, gan luôn to nhi u m c dù đã
đ c đi u tr

1.1.3.2 Phân lo i m c đ suy tim trên lâm sàng
Trên th c t lâm sàng, cách phân lo i theo NYHA r t t t v i suy tim
trái nh ng không th t thích h p l m v i suy tim ph i.

n

c ta, s l

ng

b nh nhân suy tim ph i chi m t l khá l n trong s b nh nhân b suy tim. Vì
v y, s b trên lâm sàng các th y thu c th

ng qui

c m c đ suy tim theo

khuy n cáo c a H i n i khoá Vi t Nam nh sau:
B ng 1.4. Phân lo i m c đ suy tim trên lâm sàng [9].
Bi u hi n

I B nh nhân khó th nh nh ng gan ch a s th y.
II B nh nhân khó th v a, gan to d i b s n vài cm.
III B nh nhân khó th nhi u, gan to g n sát r n nh ng khi đ c đi u tr gan
có th nh l i.
IV B nh nhân khó th th ng xuyên, gan luôn to nhi u m c dù đã đ c
đi u tr

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 5


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

1.1.3.3 Phân đ suy tim theo ACC/AHA n m 2001.
ACC/AHA g n đây c ng đ a ra m t b ng phân lo i suy tim d a trên các
giai đo n c a tri u ch ng
B ng 1.5. Phân lo i m c đ suy tim theo ACC/ AHA [10].
Giai đo n

Mô t
Nguy c cao suy tim vì
có các y u t ph i h p

A

suy tim

Không b nh van tim,
c tim, ngoài tim
Có b nh tim th c th

B

nh ng ch a có tri u
ch ng suy tim

C

Thí d
THA, B MV, T , ti n s đi u tr
thu c đ c cho tim, u ng nhi u r

u,

ti n s màng th p tim, b nh s gia
đình b b nh c tim
S i hoá ho c d y th t trái. Dãn th t
trái ho c gi m co c . B nh van tim
không tri u ch ng c n ng, ti n s
nh i máu c tim

Có b nh tim th c th ,

M t ho c khó th do r i lo n tâm thu

ti n s ho c hi n t i có

th t trái. Hi n t i không tri u ch ng c

suy tim

n ng do đang đi u tr n i suy tim.

Có b nh tim th c th

D

n ng kèm suy tim lúc

Th

ng xuyên nh p vi n. C n truy n

ngh m c dù đi u tr

thu c co c tim. C n máy tr tim. Ch

n i khoa t i đa, c n can ghép tim
thi p đ c bi t.

1.2 i u tr suy tim
1.2.1 Nguyên t c đi u tr suy tim
Hi n nay đi u tr chung suy tim bao g m các bi n pháp nh ch đ

n,

ch đ luy n t p, b thu c lá, tránh s d ng nh ng thu c làm n ng h n tình

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 6


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

tr ng suy tim và s d ng nh ng thu c đi u tr suy tim. Các thu c đi u tr suy
tim bao g m nhóm c ch men chuy n d ng angiotensin, nhóm ch n th th
angiotensin II, nhóm ch n th th
nhóm digitalis. Các thu c này đã đ
tiên l

-adrenergic, nhóm nitrat, nhóm l i ti u,
c ch ng minh là có nh h

ng t t đ n

ng lâu dài c a suy tim [2], [7], [8], [9], [10].Các bi n pháp đ c bi t

nh h tr tu n hoàn c h c, ghép tim và truy n t nh m ch các thu c co c
tim đ

c ch đ nh ch n l c cho nh ng b nh nhân suy tim giai đo n cu i [7],

[10].

1.2.2 Phác đ đi u tr suy tim theo khuy n cáo c a H i tim m ch h c Vi t
Nam và ACC/AHA.
i u tr suy tim hi n nay không ch đ c p đ n vi c c i thi n tri u
ch ng suy tim mà còn chú ý t i vi c phòng ng a s ti n tri n t r i lo n ch c
n ng tim thành suy tim có tri u ch ng, làm ch m ti n tri n suy tim và gi m t
vong do suy tim. Nh ng m c tiêu đi u tr quan tr ng bao g m quá trình tái
c u trúc, s ho t hoá th n kinh n i ti t và các cytokin,
th n.

đ ng n

c và suy

i u tr suy tim không nh ng bao g m nhi u bi n pháp khác nhau mà

còn tu thu c vào giai đo n suy tim và nguyên nhân suy tim. i u tr suy tim
c ng bao g m bi n pháp phòng ng a vi c xu t hi n tình tr ng này. ACC/
AHA và H i Tim m ch h c Vi t Nam có chung quan đi m trong vi c đ a ra
guidline đi u tr b nh nhân suy tim

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 7


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

B ng 1.6. Các giai đo n suy tim và bi n pháp đi u tr [7; 10]
Giai đo n A
Nguy c cao suy tim
không b nh tim th c
th ho c tri u ch ng
c n ng suy tim

Td:
-THA
-B nh x v a đ ng
m ch
- T
-Béo phì
-H i ch ng chuy n
hoá
ho c
-B nh nhân s
d ng thu c đ c v i
tim; ti n s có
b nh suy tim

i u tr m c tiêu
- i u tr THA
-Ng ng thu c lá
- i u tr r i lo n
lipid
-V n đ ng th l c
-Ng ng u ng
r u, ma tuý
-Ki m soát h i

ch ng chuy n hoá
Thu c
-UCMC ho c ch n
th th ATI đ i
v i b nh nhân
T ho c b nh
m ch máu

Giai đo n B
Có b nh tim
th c th nh ng
không tri u
ch ng suy tim

Td:
-Ti n s
NMCT
-Tái c u
trúc th t
trái
-B nh van
tim không
tri u ch ng
c n ng

i u tr m c tiêu
-T t c bi n pháp
G A
Thu c
-UCMC ho c

ch n th th
AGII phù h p
b nh nhân
-Ch n beta/b nh
nhân thích h p
i u tr b ng
d ng c trên
b nh nhân chon
l c
Máy phá rung
c yđ c

Giai đo n C
Có b nh tim th c th
tr c kia ho c hi n
t i có tri u ch ng c
n ng suy tim

Td:
-B nh nhân
có b nh tim
th c th
kèm khó
th , m t,
gi m g ng
s c

i u tr m c tiêu
-T t c các bi n
pháp giai đo n A,

B
-H n ch mu i n
Thu c th ng
dùng:
-L i ti u/ d ch
-UCMC
-Ch n beta
Thu c tu theo
b nh nhân
- i kháng
aldosteron
- Ch n th th ATI
-Digitalis
-Hydralazine/
nitrates
i u tr b ng d ng
c trên b nh nhân
ch n l c
T o nh p 2 bu ng
th t
Máy t o nh p phá
rung c y đ c

Giai đo n D
Suy tim kháng
tr c n can
thi p đ c bi t

Td:
-B nh nhân có

tri u ch ng c
n ng r t n ng lúc
ngh m c dù
đ c ch đ nh
đi u tr n i khoa
t i đa (nh p vi n
nhi u l n, xu t
vi n c n bi n
pháp đi u tr đ c
bi t)

i u tr m c tiêu
-Các bi n pháp
giai đo n A, B, C
-Quy t đ nh v
m c đi u tr
thích h p
L a ch n
-Bi n pháp ch m
sóc vào gia đo n
cu i
-Bi n pháp ngo i
l
* Ghép tim
* Truy n thu c
co c tim liên t c
* Tr tim c h c
v nh vi n
* Thu c ho c
ph u thu t th

nghi m

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 8


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

1.2.3 Thu c đi u tr suy tim
H u h t các b nh nhân th

ng đ

c đi u tr ph i h p 4 lo i thu c sau:

l i ti u, c ch men chuy n d ng angiotesin, ch n
Các thu c này đã đ

c ch ng minh là có nh h

adrenergic và digitalis.

ng t t đ n tiên l

ng lâu dài

c a suy tim [2], [7], [8], [9], [10].
Thu c l i ti u: L i ti u quai ± thiazides ± nhóm l i ti u gi kali
C ch : Gi m kh i l
hành, làm b t l

ng n

c trong c th , gi m kh i l

ng máu l u

ng máu v tim và làm gi m th tích c ng nh áp l c cu i

ng tâm th t, làm gi m ti n gánh, t o đi u ki n cho c tim đã b suy

tâm tr

y u ho t đ ng t t h n.
Tác d ng: Thu c l i ti u có vai trò không th thay th trong đi u tr suy
tim sung huy t và phù ph i c p. Là thu c kinh đi n đ đi u tr tri u ch ng,
đi u tr n n. Nguy c t vong do lo n nh p khi dùng l i ti u m t Kali lâu dài.
Spironolactone: Gi m 30% t vong trong suy tim m c đ III ho c IV [30].
Thu c c ch men chuy n d ng Angiotesin:
C

ch :

c ch chuy n d ng Angiotensin I thành Angiotensin II, làm

giãn m ch, gi m h u gánh, góp ph n c i thi n tình tr ng suy tim.

Tác d ng :
Gi m 40% t vong

nhóm IV (NYHA) [32].

Gi m 16% t vong

nhóm II ho c III (NYHA) [33].

Gi m 37% trong suy tim

b nh nhân không tri u ch ng v i EF <= 35%

[33].
UCMC là thu c hàng đ u trong đi u tr suy tim. T t c b nh nhân suy
tim có gi m phân xu t t ng máu đ u c n dùng UCMC ngo i tr có ch ng ch
đ nh. C n c g ng đ t đ n li u l

ng UCMC trong các nghiên c u l n. Tuy

nhiên ngay c khi ch a đ t đ n đích v n có th ph i h p v i ch n beta [5, 9].

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 9


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c

D c Hà N i - 2009

Digoxine
C ch :

c ch men Na+-K+-ATPase c a b m ion màng t bào c tim,

v n chuy n Na+-Ca2+ qua màng t bào b r i lo n làm t ng n ng đ Ca2+ trong
t bào c tim, thúc đ y các s i c tim t ng c

ng co bóp.

Tác d ng: Gi m 23% s l n nh p vi n vì suy tim, không nh h

ng lên

t l t vong.
Ch đ nh trong tr

ng h p suy tim cung l

ng th p, đ c bi t khi có rung nh

nhanh c n kh ng ch nh p th t [9].
Thu c ch n bêta
C ch : Ng n ch n tác d ng kích thích tái quá c a h th n kinh giao
c m trong suy tim

huy t m n tính.

Tác d ng:
Gi m 40% t vong, gi m tri u ch ng, t ng EF [42].
Gi m 46% đ t t (p=0.049) [43].
B t đ u b ng li u r t th p, theo dõi ch t ch và t ng d n li u ch m [9].
Thu c c ch th th Angiotensin 1
C ch : Giãn m ch, gi m h u gánh.
Tác d ng: Các nghiên c u nh cho th y hi u qu gi ng v i UCMC.
Ch khi b nh nhân không dung n p đ

c UCMC vì ho m i thay b ng thu c

ch n th th AT1 c a AG II. Có th ph i h p gi a UCMC v i ch n th th
AT1, hi u qu có th s cao h n [7],[10].
Hydralazine+ nitrate
Nitrate: Giãn t nh m ch, gi m ti n gánh.
Hydralazin: Giãn đ ng m ch, gi m h u gánh
Tác d ng: Gi m t vong 25%. Không t t b ng thu c UCMC [34].
Amiodarone ho c máy kh

rung c y v nh vi n: Xét đ n máy này đ i v i

nhanh th t ho c rung th t có tri u ch ng/tái di n. L i ích khi dùng
amiodarone ho c máy d phòng v n ch a rõ [16].
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 10


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày

t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

1.2.4 Các amine giao c m
Dopamine và dobutamine là nh ng thu c làm t ng s c co bóp c tim
do tác đ ng lên receptor adrenergic đ đi u tr suy tim ti n tri n [4],[35].
chúng th

ng đ

thông th

ng không hi u qu [9]. Hai thu c này th

c s d ng trong các tr

ng h p suy tim n ng mà các thu c
ng đ

c đ a vào đ

ng

t nh m ch đ đi u tr suy tim n ng, chúng th hi n tác d ng trong kho ng th i
gian ng n [22]. B ng 1.6 và 1.7 th

hi n các receptor c a Dopamin,

Dobutamin và nh ng tác d ng c a nó
B ng 1.7. Các receptor c a Dobutamin và Dopamin [22].

Alpha ngo i vi

Beta 1 tim

Beta 2 ngo i vi

++++

++++

++

+

++++

+

Dopamin
Dobutamin

B ng 1.8. V trí tác d ng c a các catecholamin trên receptor [22].
Adrenoceptor

Beta 1

V trí

Tác d ng

C tim

T ng co bóp nh , th t

Nút xoang nh

T ng nh p tim

H th ng d n truy n nh -th t T ng c
Beta 2
Alpha

ng m ch
Ph i
ng m ch

ng d n truy n nh -th t

Giãn m ch
Giãn m ch ph i
Giãn m ch

Dobutamin và Dopamin ho t đ ng thông qua kích thích receptor D1 và
receptor

adrenergic d n đ n s kích thích Gs adenyl cyclasle AMPc-PKA.

[35]. AMPc có nhi u ch c n ng sinh lý quan tr ng trong c th trong đó có
vi c làm thay đ i c u trúc các kênh Ca2+, t o đi u ki n đ a Ca2+ vào t bào
nhi u h n đ tham gia ho t đ ng co c . T c đ co c ph thu c vào m c

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 11


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

n ng l
đ tđ

ng đ

c gi i phóng nh ho t tính ATPase trong myosin. L c t i đa

c trong k co c đ ng th tích ph thu c vào s l

ng ion Ca2+ t i

ph c h p đó. Ion Ca2+ g n v i h troponin – tropomyosin đ làm thay đ i c u
trúc c a troponin và t o đi u ki n cho actin ti p xúc tr c ti p v i myosin và
làm co s i c tim.

Hình 1.1. C ch tác d ng c a amin giao c m

1.2.4.1 Dopamine
Ngu n g c, c u trúc

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 12


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Dopamine là m t catecholamine n i sinh đ

c t ng h p nh ph n ng

kh carboxy c a 3-4 dihydrophenylalanin, nó là ch t chuy n ti p tr

c khi

thành Nor-adrenalin [22].
Công th c phân t c a Dopamin: C8H11NO2
Công th c hoá h c

Dopamin đ

c t ng h p

còn là ch t d n truy n th n kinh

t n cùng các dây th n kinh adrenergic. Nó

m t s khu v c h th n kinh trung

ng và

m t s khu v c h th n kinh giao c m ngo i biên.
D

c đ ng h c:
Dopamin phát huy tác d ng kho ng 5 phút sau khi truy n b ng đ

ng

t nh m ch. Th i gian bán hu c a thu c r t ng n ch kho ng 3 phút và kéo dài
không quá 10 phút. Tuy v y khi có m t ch t c ch men MAO thì tác d ng
c a Dopamin có th kéo dài t i 1 gi .
Thu c đ

c phân ph i r ng rãi trong c th song không qua đ

rào máu não, ng

i ta c ng ch a xác đ nh đ

c hàng

c thu c có qua s a và hàng rào

nhau thai hay không.
Sau khi vào c th Dopamin đ

c chuy n hoá

gan, th n, huy t t

ng

nh xúc tác men MAO (monoamin oxidase) và catechol-o-methyltranseferase
đ tr thành acid homovanilic và acid 3-4 dihydrophenylacetic là các ch t
không còn ho t tính. Kho ng 25% l
th n kinh adrenergic đ đ
80% thu c đ

ng thu c gi l i t i các cúc t n cùng

c hydroxyl hoá thành Nor-epinephrine.

c bài ti t qua n

c ti u d

i d ng đã chuy n hoá d

hình th c liên h p glucurunat và sulfat, ch có m t ph n nh đ
d

i

c bài ti t

i d ng nguyên ch t.

Tác d ng d

c lý:

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 13


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Dopamin có tác d ng khác nhau khi dùng v i nh ng li u khác nhau
[35].
-

m c li u th p (<2µg/kg/p), dopamin làm giãn m ch th n và m c

treo thông qua kích thích th th dopaminergic
receptor D2 ti n h ch giao c m

t bào c tr n và kích thích

tu n hoàn ngo i vi, k t qu làm t ng dòng

máu đ n th n, dopamine c ng tác đ ng tr c ti p lên t bào bi u mô ng th n
làm t ng l

ng n

c ti u [8],[9],[35], t ng bài ti t Na+ mà không kèm theo

gi m th m tính c a n
-

c ti u. ôi khi tác d ng này gây h huy t áp.

m c li u trung bình (2-5µg/kg/p), dopamin làm t ng nh p tim và

t ng tính co bóp c tim do đó làm t ng cung l

ng tim.

ó là do thu c tác

d ng lên receptor beta 1 c a c tim. M t khác thu c làm t ng nhu c u oxy c
tim, đây là m t tác d ng b t l i c a Dopamin.
Các nghiên c u lâm sàng cho th y Dopamin làm t ng huy t áp tâm thu
là ch y u, không có ho c làm t ng r t ít huy t áp tâm tr

ng do đó làm t ng

huy t áp trung bình và t ng kho ng cách tâm thu - tâm tr

ng .

V i li u trung bình thu c tác d ng nh lên receptor beta 2 adrenergic

làm giãn m ch ngo i vi nh . Tuy v y

li u th p và li u trung bình thu c

không làm thay đ i s c c n ngo i vi.
m c li u cao h n (5-15µg/kg/p) hi n t

ng kích thích th th

adrenergic xu t hi n làm co m ch, t ng huy t áp đ ng th i làm t ng s c c n
ngo i vi và t ng áp l c mao m ch ph i bít. S co m ch th y tr

ch t

c

vân, song v i li u r t cao > 20mcg/kg/p thu c gây co c m ch th n và m c
treo. Do có co m ch máu ngo i vi và t ng s c c n đ i tu n hoàn nên gây b t
l i cho nh ng ng

i suy tim cung l

d ng này có th h tr tr

ng th p và có suy tim [8],[9],[35].Tác

ng h p gi m áp l c đ ng m ch nguy k ch

nh ng

b nh nhân b suy tu n hoàn do giãn m ch (nhi m khu n, quá m n…). Tuy
nhiên s d ng dopamin li u cao có r t ít tác d ng v i các b nh nhân b suy
ch c n ng co tiên phát, trong nh ng tr

ng h p này t ng co m ch s làm t ng

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 14


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

h u gánh, nh h

ng không t t đ n th tích t ng máu th t trái và cung l

ng

tim.
Do các tác d ng nói trên nên Dopamin s có tác d ng t t trong các
tr

ng h p gi m t

i máu các c quan quan tr ng, l u l

ng tim th p và

huy t áp th p.
Ch đ nh
Suy tim c p có gi m cung l

ng tim, gi m huy t áp

Ch ng ch đ nh
U t bào a crom
Ngo i tâm thu th t nhi u, nh p nhanh th t
Tác d ng không mong mu n
- Lo n nh p th t khi dùng li u r t cao
- R i lo n tu n hoàn
ven

chi khi dùng li u cao đ c bi t là khi dùng qua đ

ng

ngo i vi

- Ngo i tâm thu
- Nh p nhanh th t
-

au th t ng c, đánh tr ng ng c, b t th

ng v d n truy n trong tim, giãn

r ng QRS.
- T t huy t áp ho c cao huy t áp
- Khó th , bu n nôn, đau đ u.
- Nh p nhanh, th
thi u máu c c b

ng hay g p

dopamin h n là dobutamin có th thúc đ y

b nh nhân b b nh đ ng m ch vành.

1.2.4.2 Dobutamin
Ngu n g c
Dobutamin là ch t ch v n , đ

c dùng đ đi u tr suy ch c n ng tâm

thu và suy tim m n. Dobutamin có m t trung tâm không đ i x ng, hai d ng
đ i hình (enantiomeric) có trong h n h p racemic đ

c dùng

lâm sàng, c 2

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 15

Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

d ng đ i hình đ u kích thích receptor 1và 2.

ng phân (-) là ch t ch v n

m ch c a th th c a -adrenergic và có th t ng huy t áp rõ r t.
(+) là ch t ch v n

1

adrenergic và

2

ng phân

adrenergic m nh. Ho t tính t ng h p

c a hai đ ng phân cho tác d ng co c m nh, nh ng làm t ng nh ho c v a t n
s tim [4],[35]. Tác d ng trên huy t đ ng c a dobutamin là t ng th tích nhát
bóp do tác d ng co c .

m c li u làm t ng cung l

ng tim, dobutamin ít gây

t ng nh p tim. Dobutamin làm gi m v a ph i m c đ tr kháng h m ch và
áp l c đ đ y (hình1.2)
D

c đ ng h c
H p thu: Tiêm t nh m ch thu c có tác d ng nhanh, 1-2 phút, sau 10

phút thu c đ t n ng đ t i đa trong máu. N ng đ
huy t t

ng t l thu n v i t c đ truy n.

ng

n đ nh đ t đ

i b nh b suy tim sung huy t,

n u truy n v i t c đ 5 mg/kg/phút, n ng đ trung bình trong huy t t
đ tđ

c trong

ng s

c kho ng 100 nanogam/mL.
thanh th i 2,4 L/p/m2, th tích phân b kho ng 20% th tr ng, th i

gian bán th i d

i 3 phút. Chuy n hóa ch y u qua methyl hóa, sau đó là

ph n ng liên h p. Các ch t chuy n hóa đ
n

c th i tr qua th n và m t. Trong

c ti u, ch t chuy n hóa ch y u g m các ch t liên h p c a dobutamine và

3-O-methyl dobutamin. D n xu t 3-O-methyl không còn ho t tính sinh h c.
Truy n liên t c dobutamin d

i 7 ngày cho b nh nhân n ng r t th

ng

g p trên lâm sàng, khi dùng lâu dài thì hi u qu r t h n ch do b dung n p
thu c [35]. Dobutamin cho d

i d ng truy n nh gi t t nh m ch 1-2 µg/kg/p

và đi u ch nh cho đ n khi đ t hi u qu huy t đ ng c n thi t [8],[9]. Hi u qu
trên huy t áp thay đ i ph thu c vào tác d ng t

ng đ i c a thu c lên tr

l c m ch máu và cung l

ng tim t ng rõ r t, nh p tim

ng tim. N u cung l

có th gi m th phát ph n ánh s gi m tr

ng

ng l c giao c m [35].

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 16


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Hình 1.2. Tác đ ng c a dopamine và dobutamine lên huy t đ ng [35]
Ch đ nh
Suy tim c p có gi m cung l

ng

Ch ng ch đ nh
B nh c tim t c ngh n, h p van đ ng m ch ch , h i ch ng ép tim gây
tr ng i cho th t khi nh n và t ng máu
Tác d ng không mong mu n:
Dobutamin làm t ng nh p tim, huy t áp và ngo i tâm thu th t: huy t áp
tâm thu thêm 10-20 mmHg, nh p tim t ng thêm 5-15 nh p/phút. Kho ng 5%

b nh nhân có ngo i tâm thu th t. Nh ng tác d ng ngo i ý này ph thu c li u
dùng.

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 17


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

H huy t áp :

ôi khi có gi m đ t ng t huy t áp khi dùng dobutamin.

Gi m li u hay ng ng thu c có th nhanh chóng đ a huy t áp v tr s ban
đ u. Tuy nhiên, m t s tr

ng h p c n ph i x trí, và s h i ph c có th

không đáp ng ngay.
Ph n ng t i n i truy n :
do vô ý l ch đ

ôi khi viêm t nh m ch. Có khi viêm t i ch

ng truy n.

Nh ng tác d ng ngo i ý ít g p khác : 1-3% b nh nhân có nh ng tác
d ng ngo i ý nh : bu n nôn, nh c đ u, đau ng c không đ c hi u, h i h p và
th nông.
C ng nh nh ng catecholamine khác, Dobutamin có th làm gi m nh
n ng đ kali máu, hi m khi gây h kali máu.
Tính an toàn khi dùng lâu dài : Không th y có s khác bi t khi dùng
Dobutrex trong 72 gi và trong th i gian ng n. Có b ng ch ng cho th y ch
có s dung n p thu c m t ph n khi dùng Dobutrex sau 72 gi , do đó c n
dùng li u cao h n đ có hi u qu nh lúc kh i đ u
1.2.4.3 M t s nghiên c u v dobutamin và dopamin
M t s nghiên c u đã ch ng minh truy n dopamine và dobutamin
trong th i gian ng n có th c i thi n huy t đ ng, tri u ch ng và ch c n ng
tim
B ng 1.9. M t s nghiên c u v dopamin và dobutamin
Tài
li u

Thi t k
nghiên c u

37

KN; M; n=38

38

KN; M; n=31

25

N;

Li u và th i gian
2,5-15µg/kg/p;

C i thi n ch c n ng th t trái, c i

truy n 72h

th ên đ NYHA

11,1±3,4 µg/kg/p;

C i thi n huy t đ ng, c i thi n đ

truy n 72h

NYHA

M ; 25.3 µg/kg/p;

C C; n=15

K t qu chính

truy n 72h

C i thi n ch c n ng th t trái, c i thi n
kh n ng g ng s c và đ NYHA

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 18


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

24

41

27

KN; M; n=20

8,5 µg/kg/p

C i thi n huy t đ ng và ch c n ng

Truy n 72h

th t trái

10 µg/kg/p; truy n

CLS; n=10

36h/2tu n

KN; M; n=11

C i thi n ch c n ng th t trái, c i
thi n kh

n ng g ng s c và đ

NYHA

5-10 µg/kg/p; 24-

C i thi n huy t đ ng, c i thi n đ

48h

NYHA

9.25 µg/kg/p;
17

N; M ; C C;
n=20

truy n cách quãng

C i thi n kh n ng g ng s c

m i 24h

7,5 µg/kg/p; truy n C i thi n tri u ch ng; 10 b nh nhân

21

KN; M; n=13

cách quãng m i

đã ch t (n=6 đ t t , n=3 suy tim, n=1

48h

t c m ch ph i)

8.1 ± 3.3 µg/kg/p;
15

N;

M

;

C C; n=60

truy n cách quãng

C i thi n kh n ng g ng s c

m i 48h

Chú thích: KN: không ng u nhiên; M: m ; N: ng u nhiên; M : mù đôi; C C:
có đ i ch ng; CLS: Ca lâm sàng
Khái ni m truy n ng t quãng inotrop xu t hi n t
Unverferth và c ng s vào nh ng n m 70 c a th ký tr
ch ng lâm sàng v n đ
l vì thi u các ph

quan sát c a
c r ng các tri u

c c i thi n nhi u tu n sau 72h truy n Dobutamin. Có

ng pháp khác mà th i đó truy n ng t quãng dobutamin tr

thành chi n l

c ph bi n trong đi u tr suy tim ti n tri n. T đó đ n nay,

m c dù v n đ

c s d ng nh ng b ng ch ng ng h ph

Th

ng pháp này r t ít.

nghi m DICE (Insufficienza Cardiaca Estrema) đ a ra b ng ch ng

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C

- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 19


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

truy n ng t quãng Dobutamine làm gi m t l nh p vi n không có ý ngh a
th ng kê, không c i thi n đ NYHA và có t l t vong g p đôi nhóm ch ng.
Dies và c ng s th c hi n th

nghi m đa trung tâm, ng u nhiên, có đ i

ch ng cho b nh nhân ngo i trú, ng t quãng, li u trung bình 8.1 µg/kg/p, li u
cao nh t 15µg/kg/p cho 60 b nh nhân nh ng nghiên c u ch m d t s m b i
s xu t hi n các tác d ng không mong mu n, 40% b nh nhân đi u tr v i
dobu ch t so v i nhóm ch ng 22%, m c dù có c i thi n tri u ch ng lâm sàng
và kh n ng g ng s c.
Dies k t lu n r ng nh ng b nh nhân đ

c truy n Dobutamin s t vong

c đó đã b lo n nh p th t trái, k c trong quá trình đi u tr

nhi u h n n u tr

dobutamine không làm xu t hi n lo n nh p [27].
Ti n s

Qu c Hùng và Th c s Ph m Nh Hùng đã nghiên c u 21

b nh nhân suy tim giai đo n cu i tr v i các thu c đi u tr thông th
Nhóm b nh nhân đ

ng.

c chia ng u nhiên thành 2 nhóm đi u tr Dobutamin theo

2 phác đ , m t nhóm 11 b nh nhân truy n Dobutamin 3µg/kg/p liên t c trong
10 ngày, m t nhóm 10 b nh nhân đ

c truy n Dobutamin 3µg/kg/p trong

72h, ngh 1 tu n sau đó nh c l i l n 2, bên c nh đó các b nh nhân v n ti p t c
nh n đi u tr các thu c thông th

ng. Sau 3 tu n theo dõi không có s khác

bi t v t l t vong, t n s tim, huy t áp và áp l c đ ng m ch ph i gi a 2
nhóm. H u h t b nh nhân đ u có s thay đ i v đ NYHA và kh n ng g ng
s c sau 1-2 ngày truy n Dobutamin. Tuy nhiên th

ng đ n ngày th 7 khi

truy n liên t c b nh nhân ít có s c i thi n th m chí còn t i h n trong khi đó
hi n t

ng này ít x y ra

nhóm 2. Tác gi đã k t lu n r ng vi c s d ng

Dobutamine li u th p ng t quãng t t h n h n dùng Dobutamin li u th p kéo
dài [6].
Truy n liên t c thu c co c tim c ng đ

c s d ng cho các b nh nhân

suy tim ti n tri n ngo i trú. M c dù có nghiên c u cho r ng ph

ng pháp này

làm gi m t l nh p vi n và chi phí đi u tr nh ng v n lo ng i v kh n ng t
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 20


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

vong. Nghiên c u FIRST ( Flolan International Randomized Trial) đã kh ng
đ nh Dobutamin làm t ng t l t vong và không làm c i thi n ch t l

ng cu c

s ng [14].

Ngiên c u FIST th c hi n trên 471 b nh nhân, NYHA IIIb – IV, EF <
25%. Trong s 471 b nh nhân có 80 ng

iđ

c truy n liên t c Dobutamin

li u trung bình 9µg/kg/p (5-12µg/kg/p), th i gian trung bình 14 ngày (7 ngày
– 52 ngày), 391 b nh nhân không dùng dobutamin. Các bi n c tim m ch,
thu c dùng kèm, tác d ng không mong mu n, kh n ng g ng s c, kho ng
cách 6 phút đi b đ

c ghi nh n sau 2 tu n, 1 tháng, và hàng tháng. K t qu

cho th y có s gi ng nhau gi a 2 nhóm v m t huy t đ ng. Nhóm b nh nhân
không s

d ng dobutamin nh p tim và cung l

ng tim c i thi n t t h n.

Nhóm có s d ng dobutamin có t l t vong sau 6 tháng cao h n h n so v i
nhóm không s d ng dobutamin (70,5% so v i 37,1%, p = 0,0001) và xu t
hi n bi n c tim m ch đ u tiên c ng l n h n h n (85,3% so v i 64,5%, p =
0,0006).
Sau khi đi u ch nh nh ng đ c đi m ban đ u c a b nh nhân nh tu i,
gi i, phân xu t t ng máu th t trái, nguyên nhân suy tim, các thu c giãn m ch
dùng kèm, đ NYHA thì dobutamin v n là nhân t đ c l p quan tr ng d n
đ n t vong. Tác gi k t lu n r ng s d ng liên t c dobutamin có ý ngh a r t
h n ch th m chí có h i đ i v i các b nh nhân suy tim ti n tri n [14].

Guidline AHA/ACC khuy n cáo không truy n ng t quãng các thu c
t ng co bóp c tim cho b nh nhân có b nh tim th c th tr

c kia ho c hi n t i

có tri u ch ng c n ng suy tim (giai đo n C) vì dùng thu c co c tim dài ngày
không c i thi n tri u ch ng và bi u hi n lâm sàng đ ng th i l i t ng t l t
vong, đ c bi t

nh ng b nh nhân đang suy tim ti n tri n. M c dù m t s

nghiên c u đã đ xu t truy n ng t quãng cho b nh nhân có th có hi u qu
trên lâm sàng nh ng đó là nh ng nghiên c u m , không đ i ch ng ho c so
sánh thu c co c tim v i các thu c khác ch không ph i là nhóm gi d
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

c.

ng 21


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

a s các th nghi m đ u là nh ng nghiên c u nh , th c hi n trong th i gian
ng n vì v y v n ch a đ a ra đ

c nh ng thông tin đáng tin c y v hi u qu

và nguy c khi đi u tr cho nh ng b nh nhân suy tim n ng. Hi u qu lâm sàng
ch là kh o sát s c i thi n không đ i ch ng và t ng c

ng các thu c dùng

cùng ho c không dùng thu c co c tim .
B i thi u nh ng b ng ch ng ng h cho l i ích và quan ng i v đ c
tính mà các th y thu c không nên truy n ng t quãng thu c co c tim t i nhà,
t i các phòng khám cho b nh nhân ngo i trú và nh ng n i l u b nh nhân l i
trong th i gian ng n đ đi u tr lâu dài b nh suy tim, th m chí là suy tim đang
ti n tri n [10].
Do v y trong guideline AHA/ACC đã khuy n cáo không nên dùng
th

ng qui và t ng đ t thu c t ng co c tim thu c ch đ nh lo i III trong đi u

tr suy tim giai đo n cu i [10]. H i tim m ch Vi t Nam trong khuy n cáo
2008 x p lo i truy n amin giao c m vào ch đ nh IIb trong đi u tr suy tim
kháng tr [7].

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 22


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Ch

ng 2.

IT

NG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U
2.1

it

ng nghiên c u

2.1.1 Tiêu chu n l a ch n
Là b nh án c a các b nh nhân suy tim m n tính, m c đ n ng (NYHA
III, IV) không đáp ng v i các thu c đi u tr thông th
ti u, c ch men chuy n d ng angiotensin đ

ng nh digoxin, l i

c ti p nh n đi u tr liên t c

Dopamin và/ho c Dobutamin li u th p, liên t c trên 2 tu n t n m 2002-2007
t i Vi n tim m ch Vi t Nam.

2.1.2 Tiêu chu n lo i tr
B nh nhân b ch ng ch đ nh s d ng Dobutamin và Dopamin

2.2 Ph

ng pháp nghiên c u

H i c u, mô t .
T t c các b nh nhân đ u đ

c ghi nhân các tri u ch ng lâm sàng, c n

lâm sàng và tác d ng không mong mu n theo m u th ng nh t (Ph l c 1).

2.2.1 Qui đ nh th i đi m đánh giá, li u l

ng thu c và m c đ

đáp ng v i đi u tr
B nh nhân đ

c ghi nh n các tri u ch ng lâm sàng, c n lâm sàng, tác

d ng không mong mu n t lúc b t đ u đ n khi k t thúc truy n amin giao c m
t i 3 th i đi m:
- Th i đi m b t đ u truy n dopamin, dobutamin coi là b t đ u đi u tr
(T1).
- Sau 2 tu n đi u tr b ng dopamin, dobutamin đ

c coi là sau 2 tu n

đi u tr (T2).
- Th i đi m k t thúc truy n dopamin, dobutamin đ

c coi là k t thúc

đi u tr (T3).
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 23


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

B nh nhân s d ng m c li u < 5µg/kg/p đ
>5µg/kg/p đ

c coi là li u th p, m c li u

c coi là li u cao.

K t thúc đi u tr , nh ng b nh nhân n đ nh đ tiêu chu n xu t vi n
đ

c coi là nhóm có đáp ng v i đi u tr (nhóm 1). Nh ng b nh nhân suy tim

m t bù không c i thi n bao g m: không kh i, t vong, xin v đ

c coi là

nhóm không đáp ng v i đi u tr (nhóm 2).

2.2.2 Tiêu chí đánh giá
2.2.2.1 Lâm sàng
-

ánh giá s thay đ i các tri u ch ng lâm sàng sau 2 tu n và khi k t thúc

đi u tr b ng dopamin và dobutamin. Các tri u ch ng đ

c ghi nh n: khó th ,

đái ít, gan to, phù, huy t áp, nh p tim, rale ph i.
ng hoá s thay đ i các tri u ch ng lâm sàng, chúng tôi s d ng

-

l

ph

ng pháp cho đi m qui

c nh sau

̇ Khó th
Không khó th : 1 đi m

Khó th nh khi g ng s c: 2 đi m
Khó th nhi u khi g ng s c nh : 3 đi m
Khó th th
̇ S l

ng xuyên: 4 đi m

ng n

c ti u

Trên 2 lít/24h: 1 đi m
1,5-2lít/24h: 2 đi m
1-1,5lít/24h: 3 đi m
d

i 1lít/24h: 4 đi m

̇ Gan to
không s th y: 1 đi m
1-5cm d
5-10cm d

ib s
ib s

n: 2 đi m
n: 3 đi m

Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C

- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 24


Nghiên c u đi u tr suy tim m n tính b ng các thu c amin giao c m li u th p dài ngày
t i Vi n Tim M ch Vi t Nam t n m 2002-2007. Lu n v n Th c s D c h c - i h c
D c Hà N i - 2009

Gan to ngang r n, không thay đ i khi đi u tr : 4 đi m
̇ Phù
Không phù: 1 đi m
Phù hai chi d

i: 2 đi m

Chân, tay, m t, b ng có d ch: 3 đi m
Phù toàn thân kèm theo tràn d ch các màng (tim, ph i, b ng).: 4 đi m
̇ Ran ph i
Không có ran: 1 đi m
Ran 2 đáy ph i: 2 đi m
Ran ½ ph i: 3 đi m
Nhi u ran, phù ph i c p: 4 đi m
2.2.2.2 C n lâm sàng
ánh giá s

thay đ i các ch s c n lâm sàng tr

c, sau 2 tu n và k t thúc

đi u tr b ng amin giao c m th ông qua giá tr các ch s đ

c ghi trong phi u

xét nghi m:
- Sinh hoá máu: ure, creatinin, Na+, K+, Cl-, ASAT, ALAT
- Siêu âm tim:
tâm tr

ng (Dd), đ

(EF), di n tích h

ng kính nh trái ( KNT), đ

ng kính th t trái cu i thì

ng kính t t trái cu i thì tâm thu (Ds), Phân s t ng máu
van hai lá (HoHL), áp l c tâm thu đ ng m ch ph i

(AL MP)
2.2.2.3 Tác d ng không mong mu n
- Ghi nh n các ADR g p trên lâm sàng trong su t quá trình đi u tr :
nh p nhanh, ngo i tâm thu nh , ngo i tâm thu th t, nhanh th t, rung th t, xo n
đ nh, viêm m ch…
- Theo dõi các xét nghi m sinh hoá máu tr
thúc đi u tr . ánh giá s

nh h

c, sau 2 tu n, sau khi k t

ng c a thu c lên ch c n ng gan, th n.

- Theo dõi các thông s huy t h c trong quá trình đi u tr b ng amin
giao c m.
Tác gi : DS. Nguy n Th Mai Loan. H ng d n khoa h c: TS. T M nh C
- B nh h c Tim M ch tr c tuy n Vi t Nam

ng 25