tìm hiểu về núi lửa nguồn gốc, hoạt động, cấu tạo, tác hại và lợi ích

Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

TRNG I HC S PHM THNH PH H CH MINH
KHOA A Lí

LP K34A

BI TèM HIU
A CHT I CNG

GIO VIấN HNG DN

: TH.S CHU HNG THNG

Nhúm thc hin:

Nguyn Ngc Mai
Dng Quang Phỳ
Bựi Th Thy
H Hi Võn
Thỏng 11/2008

1


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

GIO VIấN HNG DN : TH.S CHU HNG THNG

Nhúm thc hin:

Nguyn Ngc Mai
Dng Quang Phỳ
Bựi Th Thy
H Hi Võn

2


Bài tìm hiểu về núi lửa

I. KHÁI NIỆM


Núi lửa



Hoạt động núi lửa

là nơi cuối cùng của một hệ thống ống ngầm lớn ,từ khe
hở đó magma (hỗn hợp silicat nóng chảy) trong lòng đất phun ra và
trào lên mặt đất. Núi lửa có thể ở trên cạn,có thể ở ngầm dưới nước.
là hiện tượng phun trào mắc ma từ trong
lòng đất ra ngồi một cách đột ngột, gây thiệt hại lớn cho con người
và làm biến đổi mạnh mẽ mơi trường tự nhiên.

Hoạt động của núi lửa khơng phải bao giờ cũng xảy ra đột ngột mà thường
được dự báo bởi một loạt hiện tượng như : khói trắng bốc lên , có động đất có
tiếng ầm ầm ở dưới đất, các khe sưối quanh đó bị cạn… Thời gian báo hiệu có thể
nhanh hoặc chậm từ vài tháng trước .

• Theo người La Mã thì núi lửa xuất phát từ ngọn lửa ở lò rèn của thần lửa
Vulcan . Đây cũng là nguồn gốc của từ ‘Volcano’
trong tiếng Anh

3


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

mt ngn nỳi la

II. PHN LOI V CU TO
1.Phõn loi
a.Phõn loi theo hot ng:
-

Hot ng yờn lng : nham thch t t tro ra,chm rói chy dc sn nỳi
Hot ng d di : nham thch phun lờn mnh m , bn lờn tri cú th cao
n 15km v chy vi vn tc rt ln cú th 340m/s.

b.Phõn loi theo kiu phun:
-

Dng tuyn( khe nt ) : nỳi la phun theo cỏc khe nt ca v trỏi t,vt
nt cú th di n hng kilomet.
Vớ d: vt nt Hawaii di n 16km.
Dng trung tõm: cú dng hỡnh nún, sn dc t 30-35 , ming nỳi
trung tõm

c.Phõn loi theo hỡnh dng:

Vỡ dung nham mi nỳi la c,lng khỏc nhau nờn hỡnh dng mi nỳi la
khụng ging nhau. Cú 4 kiu chớnh:
-

Kiu hawaii: dung nham rt lng, chy rng, ớt n , ớt vt liu rn.Dung nham
lng to sn nỳi thp, chõn nỳi rng, ming nỳi rng ng kớnh thng trờn
5km

4


Bài tìm hiểu về núi lửa

Núi lửa Mauna Loa ở Hawaii đuợc coi là núi lửa lớn nhất trên trái đất.Nền
móng của ngọn núi này có thể bao phủ hầu như tồn bộ bang Arizona, Mỹ.
trong đợt phun trào mới nhất hồi năm 1984, nó đã tạo ra một dòng chảy dung
nham dài hơn 25 km

Núi Mauna Loa ở Hawaii (Ảnh: peakware )

-

Kiểu stromboli: dung nham sền sệt nhiệt độ rất cao,phun nhiều bom và chất
rắn.Sườn núi có thể cao, chân núi khá rộng.

núi lửa Phú Sĩ ở Nhật Bản
Nhật Bản có hơn 100 núi lửa, vài trong số đó phun trào quanh năm. Ngọn núi
thơ mộng Phú Sĩ đã ngừng hoạt động từ năm 1707, nhưng những đợt động đất
nhẹ vào năm 2000 và 2001 đã dấy lên lo lắng rằng ngọn núi đã thức dậy sau
300 năm ngủ n…

5


Bài tìm hiểu về núi lửa

-

Kiểu Vulcano: dung nham đặc, thường nổ lớn làm bể miệng núi nên miệng núi
rộng,cạn, phun nhiều mây tro,sườn núi dốc.
Ví dụ: núi Vulcano ở Italia

-

Kiểu Polua: dung nham rất đặc,chưa ra khỏi miệng núi đã tạo thành khối đá bịt
mất miệng lửa.Các chất khí dồn lại nổ tung làm vỡ miệng lửa hay sườn núi.
núi Polua ở Martanique(Ngày 8/5/1962, núi Polua nổ đã hủy diệt một thành
phố với 30.000 dân )
NúiVesuvius ở Italia

-

Ngồi ra còn có núi mà dung nham khi đặc khi
lỏng

NúiVesuvius ở Italia trong trận phun xuất vào năm
79 ,dung nham thuộc loại Vulcano. Đến trận phun
xuất năm 1754,dung nham thuộc loại
stromboli.Thời gian sau thì dung nham lại là loại
Vulcano.

d.Phân loại theo trạng thái:
Núi lửa có những chu kỳ hoạt động khác nhau. Hiện các nhà khoa học phân loại
núi lửa theo trạng thái của chúng:
- Núi lửa cho thấy dấu hiệu hoạt động, như có địa chấn hoặc miệng núi lửa toả ra
hơi, được gọi là núi lửa đang hoạt động.
- Núi lửa đã ngưng hoạt động nhưng có tiềm năng bùng nổ trở lại , gọi là núi lửa
ngủ.
- Núi lửa ngưng hoạt động từ rất lâu ( mười nghìn năm nay ), và có dấu hiệu rõ
nguồn đá magma bên dưới đã cạn kiệt, gọi là núi lửa đã tắt.

2.Cấu tạo

6


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

Cu to ca nỳi la

7


Bài tìm hiểu về núi lửa

Mặt cắt dọc của núi lửa
1.Magma chamber- Nguồn dung nham
2. Country rock- đất đá
3. Conduit (pipe)- ống dẫn
4. Base- chân núi
5. Sill- mạch ngang

6. Branch pipe- ống dẫn nhánh
7. Layers of ash emitted by the volcano- lớp tro đọng lại từ trước
8. Flank- sườn núi
9. Layers of lava emitted by the volcano- lớp phún thạch đọng lại từ trước
10. Throat- họng núi lửa
11. Parasitic cone- chóp “ký sinh”
12. Lava flow- dòng phún thạch
13. Vent- lỗ thốt
14. Crater- miệng núi lửa
15. Ash cloud- mây bụi tro

III. Các giai đoạn phun của núi lửa
8


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

1) Giai on yờn tnh
Nhỡn chung khụng cú biu hin gỡ mónh lit, ụi khi cú khớ trng bc ra.

Nỳi Rainier cao 4392 m Washington, M

2) Giai on bt u hot ng

Popocatộpetl - Mexico nỳi la cao th 2 Bc M ó gn nh yờn tnh sau mt lot
hot ng vo nm 1920-1922 bt u phun khúi

9

Bài tìm hiểu về núi lửa

-

Có thể có những dấu hiệu báo trước như : có tiếng vang dưới đất , động đất,
xuất hiện nước nóng nhiệt độ trái đất tăng lên, xuất hiện khe nứt mới ,biến địa
từ trường…
Khí phun ra nhiều, khí và khói có lúc tạo thành cột khói cao đến hàng kilơmét,
có thể làm cho ban ngày chuyển thành màu vàng đỏ . Rung động mạnh diển ra
ở dưới lòng đất.

3) Giai đoạn phun lửa

núi lửa bắt đầu phun trào
Thường được bắt đầu bằng một tiếng nổ mạnh bật tung nút của miệng núi lửa ra.
Cột khí bốc lên cao, nóng và tỏa thành dạng nấm.
- Dòng dung nham tn chảy,các vật liệu đặc phun ra ào ạt, hơi nước nóng bay
ra ngồi gặp lạnh có thể gây mưa.Mặt khác,hơi nóng còn làm biến đổi điện từ
trường trong khơng trung gây sét nổ.Dung nham cũng có thể được phun lên
cao rồi rơi xuống các vùng xung quanh .
- Cũng có núi lửa mà đơi lúc chỉ dòng dung nham tn chảy ào ạt chứ khơng
gây ra tiếng nổ.

4) Giai đoạn kết thúc
Khơng còn dung nham và vật liệu rắn phun ra ngồi .Núi lửa trở lại trạng thái n
tỉnh,có thể ngừng phun một thời gian sau khi bổ sung năng lượng lại tiếp tục phun.

IV. Các sản phẩm của núi lửa
Các sản phẩm do núi lửa phun ra bao gồm các chất khí , chất lỏng và chất

đặc

10


Bài tìm hiểu về núi lửa

1) Các Chất khí

-

Núi lửa từ lúc bắt đầu hoặt động đến lúc kết thúc thường phun khí ra ngồi
qua các miệng núi lửa hoặc các khe nứt ở gần nón núi lửa.
Trong các chất khí , hơi nước chiếm đến 70% đến 90% số lượng khí phun ,
Magma chứa nhiều SIO2 thì càng nhiều hơi nước và các khí bốc.
Ngồi hơi nước ra, còn có H2S , SO2 , N , O , H , CO 2 , CO , F , Ar , B, Cl ...Số
lượng khí và thành phần khí phun cũng thay đổi ngay cả trong một ngọn núi
lửa . Các khí phun thường đọng lại quanh núi lửa tạo thành các sản phẩm thăng
hoa, thường gặp là : S , NACl , KCl , CL2S , CuO2 …
Lượng khí phun ở một số núi lửa có thể là rất lớn . Chúng có thể tạo thành
những cột khí cao, những đám mây khí dày đặc trên bầu trời.

Núi lửa Chaiten ở miền nam Chilê phun khí

2)

Các Chất lỏng

dung nham của núi lửa

Núi lửa phun nhiều nhất là dung nham .
Dung nham được hình thành trong lòng đất thường
ở độ sâu trên 100 km , có nhiệt độ trên 1300ºC và
áp suất rất cao,thành phần chính là SIO2.Căn cứ
vào hàm lượng SIO2 người ta chia ra các loại
- Dung nham Axit : thành phần SIO2 đạt từ 60%70%, FeO và MgO tương đối ít . Dung nham
Axit đặc qnh , ít cơ động , tập trung quanh
miệng núi lửa.

11


Bài tìm hiểu về núi lửa
Dòng dung nham nóng chảy trào ra từ miệng núi lửa Kilauea ở Hawaii

Dung nham
Bazic : thành
phần SIO2 đạt từ
45%-55%, FeO
và MgO khá
nhiều . Dung
nham Bazic lỏng
cơ động , chảy
với tốc độ lớn ,
có xu hướng san
phẳng đia hình
tạo ra các bề mặt
hay cao ngun
rộng lớn.
-

,

-

Ngồi ra, còn có dung nham trung tính :có thành phần, đặc điểm nằm trung
gian giửa hai loại nêu trên
- Dung nham chảy thành dòng, dài nhiều km, phân nhánh nếu găp chướng ngại
vật.Vận tốc di chuyển của dung nham phụ thuộc vào độ đặc lỏng của nó . Dòng
dung nham chảy với vận tốc nói chung là khoảng 16km/h,nếu địa hình dốc có
thể đạt được 80 km/h.
Dòng dung nham nhanh chóng nguội ở lớp ngồi cùng nhưng bên trong thì thực ra
lại nóng rất lâu (dung nham núi Jorullo đã phun vào năm 1750, sau 20 năm người
ta vẫncòn có thể đốt cháy điếu thuốc.)

3) Các Chất rắn
Có kích thước từ vài centimet đến vài mét , có khối nặng đến hàng tấn .Được
chia thành :
- Bom núi lửa ( Volcanic bomb ) : có đường kính trên 30 mm cho đến hàng
mét . Có cái đến 30m,nặng đến hàng chục tấn. Có nhiều kiểu hình dạng ( hình
giọt nước, tròn, quả trứng,..). Bom từ miệng núi lử bắn tung lên trời , thường
có tiếng nổ lớn, xoay lộn trong khơng trung rồi đơng cứng lại
- Cuội núi lửa ( Lapilla ): những viên đá nhỏ, bị phun lên và rơi thành trận mưa
gây tác hại lớn. Loại có đường kính 15-50 mm , nếu có nhiều lổ hổng, nhẹ, nổi
trên mặt nước được gọi là đá bọt . Những loại có cỡ từ 5-15mm có thể gọi là
cuội núi lửa.
Núi Vesure phun ngày 7-4-1966 đã phun lên mặt đất trận mưa sỏi núi lửa, đổ
xuống hai thành phố Otapino và San Giuseppe làm 200 người chết.

12

Bài tìm hiểu về núi lửa

-

Xỉ núi lửa: là sản phẩm phun ra từ miệng núi lửa, sau đó bị nguội lạnh đi trên
đường chảy của dung nham bọt. Xỉ núi lửa hình thành trong dung nham lỏng,
chất khí tách dễ dàng ra khỏi dung nham.
- Tro núi lửa: Có đường kính 0.1-1 mm , là những giọt dung nham nhỏ li ti bị
bắn ra ngồi rồi nguội lại , nhỏ và nhẹ nên bị gió đưa đi rất xa tới hàng ngàn
km. Có màu trắng xám, nâu đen .
Tro này có thể tạo nên những đám mây làm trời sụp tối trong nhiều ngày tại các
vùng lân cận. Khi rơi xuống đất, tro thường có màu trắng. Tro núi lửalà phân bón
tự nhiên cho đất. Vùng xung quanh nơi núi lửa đã từng hoạt động , đất đai màu
mỡ, cây cối xanh tươi, phong cảnh tự nhiên đẹp, thường là thắng cảnh du lịch.(núi
Phú Sĩ_Nhật Bản)
Nếu tro núi lửa gắn kết lại ta có Tuf núi lửa , nếu do các vụn gắn lại thì ta có
dăm kết núi lửa (Aglomerat). Nếu các Tuf, dăm kết gắn đọng lại trong 1 dòng
dung nham, ta sẽ có dung nham Tuf - dăm kết.
Vụn tro có thể được phun với 1 lượng rất lớn và đưa đi rất xa.

V. Các hiện tượng sau núi lửa
1. Hơi Fumerron
-

Là hiện tượng phun khí và hơi nước sau khi núi lửa hoạt động tạo nên 1
lớp khói trên đỉnh núi, sườn núi hoặc các vùng lân cận. Các chất khí
gồm: clo, amoniac, sulphuric, cacbonic…
Hiện tượng này kéo dài rất lâu có khi tới hàng trăm năm.

2. Suối nhiệt khống
-

Núi lửa phun ra dung nham có nhiệt độ rất cao (trên 1000 ºC). Khi
dung nham chảy qua nơi có mạch nước ngầm sẽ hình thành suối nhiệt
khống.
- Có thể phân biệt suối nhiệt khống nóng và lạnh, cũng có thể phân biệt
thành suối nhiệt khống kiềm và axit. Người ta thường gọi khu nước
suối theo khống chất chính.
- Thành phần của suối nhiệt khống liên hệ mật thiết với thành phần chất
khí núi lửa và thành phần nước ngầm ban đầu.
- Nước suối nhiêt khống có tác dụng rất tốt trong việc trị liệu y khoa.
Ở những nơi có hoạt động kiến tạo mạnh , gần những đứt gãy sâu, rộng cũng có
thể có suối nhiệt khống.

3. Các Geysir
-

-

Là nguồn mạch đặc biệt , vừa phun nước nóng vừa phun hơi nước. Geysir
có thể phun tia nước cao tới 20-40m, nhiệt độ khoảng 80-90ºC.
Thành phần chủ yếu gồm Oxit silic (SIO2 ), Natri cacbonat , muối clorua,
muối sunfat, cacbonic, H2S…
Geysir thường phun theo định hạn. Mổi lần phun khoảng 10-30 phút, sau
đó nghỉ một vài ngày lại phun tiếp.Sự xen kẻ của kỳ phun và sự ngưng nghỉ
dài ngắn tùy thuộc vào áp lực dứoi sâu của mổi Geysir.
13

Bài tìm hiểu về núi lửa

Gersir đầu tiên phát hiện ra ở vùng Geysir của băng đảo.Ở đây nước phun cao
tới 30m , phun liền trong 10 phút sau đó nghỉ từ 24-30 giờ rồi lại phun tiếp.
Gersir ở Newziland – Hoa Kỳ phun theo định hạn rất đúng vào 1 giờ nhất
định trong ngày. Nước phun thành vòi cao 40m, đường kính 3m, phun lâu mau
khác nhau có thể đến 30 phút.

4. Núi lửa bùn
Có dạng chóp do bùn tạo thành,hơi nước nóng
thốt ra ở miệng làm bùn sủi lên,có lúc phun nhẹ
thành những tia nhỏ.Cũng có trường hợp khơng có
dạng chóp mà là dạng thẳng.
⇒ Núi lửa bùn có nguồn gốc ngồi núi lửa,nó
có liên quan với khống sản dầu khí thốt ra
và bốc lên từ các chất hửu cơ chứ khơng
phải do Magma
.

miệng núi lửa bùn

⇒ Cho tới thời điểm này, ngọn núi lửa bùn
lớn nhất trên thế giới có đường kính 10 km
và cao gần 700 m.
Có khoảng 1.100 ngọn núi lửa bùn được phát
hiện trên mặt đất (700 núi lửa bùn) và trong
những khu vực nước cạn, nhưng có tới hơn
10.000 ngọn núi lửa bùn nằm trên dưới lòng biển
sâu.Gần đây, một ngọn núi lửa bùn trên đảo Java,

Indonesia phun trào đã đẩy 11.000 người vào
cảnh vơ gia cư. Những lớp bùn đã bao trùm 4
ngơi làng, 25 nhà máy và tổng thiệt hại mà nó
gây ra tính đến tháng 3/2007 là 420 triệu USD.
5.

Một số dạng địa hình liên quan
Hồ Tơ Nưng

a. Hồ núi lửa
14


Bài tìm hiểu về núi lửa
-

Mơt số núi lửa sau khi tắt, tại miệng núi hình thành các hố sâu hình phễu.
Trong điều kiện thích hợp như có mạch nước ngầm hoặc tích nước mưa
tạo thành dạng địa hình đặc biệt gọi là hồ núi lửa.

Hồ Tơ Nưng là miệng núi lửa đã ngưng hoạt động hàng triệu năm, cách
phố Pleiku 6km đường chim bay. Diện tích 230 ha, sâu từ 20-30 m

thành

Hồ Thiên Trì trên đỉnh núi Bạc Đầu (Trung Quốc)
Nguồn />Hồ cao 2200 m so với mặt biển, tổng lượng nước tích trữ lên tới 2 tỉ mét khối là
hồ sâu nhất của Trung Quốc
-

Ngồi ra còn có dạng hồ hình thành bởi nham thạch núi lửa. Nham thạch
trào ra, kè chặn các dòng sơng hoặc thung lũng gọi là hồ Ách Tắc ( hồ
Kính Bạc, Vũ Đại Liên - Trung Quốc )

b. Nón núi lửa
-

Địa hình có dạng nón , đối xứng hoặc
khơng đối xứng, nghiêng từ 20-30º

c. Các cao ngun, thung lũng
-

Dung nham phủ một lớp trên mặt đất,
sau khi nguội lại ,cùng các q trình
phong hóa sẽ hình thành các dạng địa
hình như thung lũng cao ngun, bồn địa

15


Bài tìm hiểu về núi lửa
Bogotá,Colombia nằm trên một cao
ngun trên độ cao hơn 2.600 m (8.530 ft).

Khống sản đi kèm với núi lửa
-

Phần lớn các chất khống kim loại tại các mỏ trên thế giới như
đồng,vàng,bạc,chì và kẽm đều gắn liền với magma sâu trong những ngọn

núi lửa đã tắt nằm bên trêb các khu vực chìm
Magma khơng phải lúc nào cũng trồi lên mà từ từ nguội dần và cứng lại
dưới núi lửa để hình thành những loại đá có giá trị ( Granit , Gabbro…) có
trong vườn quốc gia Yosemite – Califonia

-

Những dòng nước nóng dưới biển sâu chứa một lượng dồi dào các kim
loại sẫm màu

VI. Phân bố núi lửa
1. các vành đai núi lửa trên thế giới
Vành đai núi lửa là một khu vực hay xảy ra động đất và các hiện tượng phun
trào núi lửa bao quanh vùng lòng chảo,là hệ quả trực tiếp của các hoạt động đĩa
kiến tạo và của sự chuyển động và va chạm của các đĩa lớp vỏ Trái Đất.
- Hầu hết các núi lửa tập trung dọc theo ranh giới của hàng chục mảng
thạch quyển khổng lồ trơi nổi trên bề mặt trái đất , chủ yếu ở những vùng
núi trẻ, các vực sâu trong đại dương, nhiều nhất là quanh Thái Bình
Dương , Địa Trung Hải, và sống núi Đại Tây Dương tạo nên các vành đai
núi lửa

16


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

bn phõn b nỳi la trờn th gii

Vnh ai la Thỏi Bỡnh Dng
L mt khu vc hay xóy ra ng t, cỏc hin tng phun tro nỳi la bao quanh

lũng cho Thỏi Bỡnh Dng. Nú cú dng tng t hỡnh múng nga v di hn
40.000 km. õy cú khong 294 nỳi vi nhiu nỳi la t Alaska ( 20 nỳi ) qua
Canada ( 5 nỳi ) Hoa
K,Trung M (26 nỳi),
Nam M ( 46 nỳi ) n
Nam Bng Chõu ( 2 nỳi
) New Ziland, Tõn
NiuGhinờ ( 30 nỳi ),
Polynesia ( 23 nỳi ). Nú
gn lin vi mt dóy
liờn tc cỏc rónh i
dng, vũng cung qun
o, cỏc dóy nỳi la v
s chuyn ng ca cỏc
mng kin to. ụi khi
nú cũn c gi l
vnh ai a chn
Thỏi Bỡnh Dng.

17


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

Vnh ai nỳi la Thỏi Bỡnh Dng l h qu trc tip ca cỏc hot ng a kin
to v ca s chuyn ng v va chm ca cỏc a lp v Trỏi t. Phn phớa
ụng ca vnh ai ny l kt qu ca s lỳn xung di ca cỏc a Nazca v a
Cocos do s chuyn ng v phớa tõy ca a Nam M. Mt phn ca a Thỏi
Bỡnh Dng cựng vi a kin to nh Juan de Fuca cng ang b lỳn xung di
a Bc M. Dc theo phn phớa bc thỡ chuyn ng theo hng tõy bc ca a

Thỏi Bỡnh Dng ang lm nú lỳn xung di vũng cung qun o Aleutia. Xa
hn na v phớa tõy thỡ a Thỏi Bỡnh Dng cng ang b lỳn xung di dc
theo vũng cung Kamchatka - qun o Kuril trờn phn phớa nam Nht Bn. Phn
phớa nam ca vnh ai ny l phc tp hn vi mt lot cỏc a kin to nh ang
va chm vi a kin to Thỏi Bỡnh Dng t khu vc qun o Mariana, Philipin,
Bougainville, Tonga v New Zealand..

Di nỳi la min a Trung Hi- Inụnờxia
Nhiu nht l Inụnờxia v cỏc o trong a Trung Hi cú khong 117 ngn
nỳi ln t Tõy sang ụng cng l ni phõn b chn tõm ng t. T tiu Antiles
ti qun o Lasonde

Bn nỳi la ca Inụnờxia

Sng nỳi gia i Tõy Dong
18


Bài tìm hiểu về núi lửa

Phân bố theo phương kinh tuyến , khác với Thái Bình Dương núi lửa ở đây
khơng phân bố ven bờ lục địa mà theo dọc sống núi giữa Đại Tây Dương,có thể ở
dưới biển hoặc trên các đảo. Lò núi lửa khơng sâu, dưới lớp vỏ mỏng, thành phần
Bazan ít kiềm, ít K2O

 Đai châu Phi
Phân bố dọc các đứt gãy lớn phía Đơng Châu Phi. Qui mơ và số lượng ít hơn 3 đai
trên. Ở Trung Phi khoảng 5 núi Đơng Phi khoảng 19 núi
⇒ Ngồi ra, còn có một số núi lửa phát sinh trong mảng, phân bố ở một số đảo
Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương , Đại Tây Dương và trong lục địa.

2. Núi lửa trên thế giới
Trên thế giới, Indonesia, Nhật Bản và Mỹ được xem là ba nước có nhiều núi lửa
đang hoạt động nhất, theo thứ tự giảm dần về mức độ hoạt động
núi lửa Krakatau, Indonesia
Năm 1883, núi lửa đảo
Krakatau, Indonesia,
bùng nổ và trở thành đợt
phun trào mãnh liệt nhất
con người từng được
chứng kiến

Núi lửa đang hoạt động
lớn nhất
thế giới hiện nay đang
nằm ở châu Mỹ. Đó là
núi lửa Mauna Loa, cao
4171 mét so với mực nước biển. Núi lửa Mauna Loa ở quần đảo Hawaii, giữa
Thái Bình Dương. Mauna Loa có đường kính vĩ đại 100 km. Ngồi 4171 mét
trên mực nước biển, chân núi nằm ở sâu hơn 5000 mét dưới lòng Thái Bình
Dương. Vì vậy, chiều cao thực sự của núi lửa đang hoạt động lớn nhất thế giới là
trên 9000 mét.

19


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

TấN NI LA

V TR

CHIU CAO (M)

Aconcagua

Achentina - chile

6900

Adams

Washington

3690

Baker

Washington

3225

Bogoslof

Aleutian Islands

Gn chỡm xung nc

Cotopaxi

Eucuado

5810

Brebus

Antarctica

3735

Etna

Sicily

3210

Fuji

Japan

3710

Hood

Oregon

3370

Ixtaxihuati

Mexico

5200

Katmai

Alasca

5100

Kenya

Kennia

5117

Kilinanjaro

Tanzania

5800

Lasser

California

3136

Maunaloa

Hawaii

4171

Misti

Peru

5733

Orizaba

Mexico

5610

Pelee

Martarnique

1329

rainier

Washington

4323

Shasta

California

4249

20


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

Vesusius

Italia

123

Wrangell

Alasca

4200

Nỳi la Kilauea
Hawaii:

c coi l nỳi la
p nht th gii ó
hot ng tr li trong
sut hai thp niờn qua.

Nỳi Liamuiga: phớa tõy o Saint Kitts thuc vựng bin Caribean ó ng yờn hn 1.000

nm.

21


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

:

Nỳi Kilimanjaro Tanzania ngn nỳi la cao nht chõu Phi nm gn biờn gii Tanzania
v Kenya. õy cng l mt a im du lch ni ting

Ngn nỳi la Vesuvius Italy : chớnh l hung thn ó chụn vựi thỏnh ph c Pompei khi
nú phun tro vo nm 79 sau Cụng nguyờn. Vesuvius c mnh danh l nỳi la nguy him
nht th gii.

Nỳi la Nyiragongo Zaire: ngn nỳi la nm trong CH Congo vi ln phun tro gn õy
nht vo nm 2002 cp i mng sng ca 45 ngi v gõy nhiu thit hi nng n.

22


Baứi tỡm hieồu ve nuựi lửỷa

.

Nỳi la Shiga Nht Bn, ngn nỳi la ó ng yờn v tr thnh mt a im du lch lý
tng.

Nỳi la Ambrym nm trờn qun o Vanuatu thuc Nam Thỏi Bỡnh Dng l
mt trong nhng ngn nỳi rt tớch cc hot ng trong thi gian gn õy.

23


Bài tìm hiểu về núi lửa

Núi lửa Taranaki (Egmont) ở New Zealand

3. Núi lửa ở Việt Nam
Hiện tại (2008) Việt Nam khơng có núi lửa nào đang phun. Tuy nhiên trong lịch
sử, cùng với vận động vỏ trái đất trong khu vực (Đơng Dương, Đơng Nam Á )đã
có nhiều đợt núi lửa phun trào còn để lại vết tích trong kiến trúc địa lý

Tên núi lửa

Độ cao(km)

Tỉnh

Lần phun cuối

Định Qn _Đồng Nai hạ

392

Đồng Nai

Kỉ đệ tứ

Cù Lao Pé

181

Qng Ngãi

Kỉ đệ tứ

Đồng Nai thượng

1000

Lâm Đồng

Kỉ đệ tứ

Hòn Tro

-20

Phan Thiết

1923

Toroeng Prong

800

Kon Tum

Kỉ đệ tứ

− Các núi lửa ở Việt Nam đều đã tắt. Núi lửa hoạt động gần đây nhất là núi
lửa Hòn Tro vào năm 1923.
− Ngày 15/02/1923, nhiều vùng thuộc Cù lao Hòn (Phan Thiết) bị chấn động
mạnh va kéo dài suốt 1 tuần. Thủy thủ trên tàu vocasamar đi ngang qua đây
dã thấy 1 đám khói khói đen và cột hơi dày đặt cùng với những tiếng nổ
mạnh. Ngày8/3, Cù lao Hòn phun ra những chất màu xám đen, xám nhạt
gồm hơi nước, bùn, đất. Trước những đợt phun nhiều tiếng nổ phát ra như
bom và hỗn hợp bùn đá bật lên sáng lòa. Ngày 15/3,núi lửa ngừng phun
nhưng hòn đảo vẫn nóng âm ỉ . Đến 20/3, động đất xảy ra, núi lửa phun trở
lại.
− Trước đợt hoạt động của núi lửa Hòn Tro, 8/2/1923 tàu qn sự hồng gia
Anh khi đi qua vùng này còn phát hiện 1 hòn đảo khác cách Hòn Tro 3.7km
cũng phun lửa cao 12m, xung quanh xốy nước rất mạnh.
− Ngồi đợt hoạt động năm 1923, theo tài liệu, tại khu vực Hòn Tro và xung
quanh, động đất và núi lửa còn xảy ra 2 lần cuối thế kỉ XIX và sớm hơn.
− Núi lửa Hòn Tro có thể hoạt động trở lại, do vậy, việc thiết lập trạm quan
sát địa chấn ở đảo Phú Q, gần cụm núi lửa Hòn Tro nhằm theo dõi và dự

24


Bài tìm hiểu về núi lửa

báo sự xuất hiện của núi lửa qua những chấn động trước khi phun là rất cần
thiết.
− Núi lửa còn phân bố ở Định Qn, Đà Lạt, Xn Lộc, đảo Phú Quốc, Phú
Q, Hòn Tranh, Lý Sơn,Đak Lak …

Miệng núi lửa Cưm’gar,ĐakLak
Ngồi ra, ở Việt Nam còn có 1 số dạng địa hình liên quan như hồ núi lửa(hồ TơNưng-Gia Lai) hay các cao ngun đất bazan là sản phẩm phong hóa từ đá bazan
hình thành sau khi núi lửa phun.

VII. Núi lửa với cuộc sống
1.Tích cực

− Cung cấp một lượng hơi nước lớn ngưng đọng gây mây mưa ở các vùng
khơ hạn.Trong lịch sử, chính hơi nước này ngưng đọng gây mưa xuống các
đại dương, cùng với việc giải phóng các khí trong lòng đất tạo ra khí quyển,
ngồi ra, các khí và hơi nước này tích tụ thành các đám mây khổng lồ,
trong các đám mây này, sự va chạm tạo ra các hạt mang điện tích, hàng tỉ
hạt này sẽ tạo ra sét.
− Tất cả những yếu tố trên đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành sự
sống trên Trái Đất.
− Một số núi lửa sau khi phun sẽ hình thành các đảo.
25