Chuyên đề este và một số bài tập hay

CHỦ ĐỀ 1: ESTE- CÁC DẠNG BÀI TẬP HAY HAY
Dạng 1: Thủy phân hỗn hợp thuần ESTE đặc biệt:
* Đặc biệt ở đây là gì ? Anh chỉ nói sơ qua đây là dạng các este thuần chức vó thể sẽ
chứa LK pi ở gốc HC ( hidrocacbon), ...,v..v,... , và mấu chốt để Xử những tên này là
“ Truy” ra công thức của chúng hoặc những “ cái đặc biệt” mà nó có. Anh sẽ đưa ra hai
Ví Dụ, các em tham khảo xem nha:
VD1( trích đề ĐH 2015): Hỗn hợp X gồm 3 este đơn chức, tạo thành từ cùng một ancol Y
với 3 axit cacboxylic ( Phân tử chỉ có nhóm -COOH); Trong đó, có hai axit no là đồng
đẳng kế tiếp và một axit không no ( có đồng phân hình học, chứa một lk đôi C=C trong
phân tử). Thủy phân hoàn toàn 5,88 gam X bằng NaOH, thu được hỗn hợp muối và m
gam ancol Y. Cho m gam Y vào bình đựng Na dư, sau phản ứng thu được 896 ml khí
(đktc) và khối lượng bình tăng 2,48 gam. Mặt khác, nếu đốt cháy hoàn toàn 5,88 gam X
trên thì thu được CO2 và 3,96 gam H2O, Phần trăm khối lượng ESTE không no trong X
là :
A.40,82%
B.29,25%
C.34,01%
D.38,46%
HD:
* Đọc sơ đề bài thấy ngay dữ kiện Ancol khá lộ liễu ! Xử ngay nó! ;
mancol=2,48+0,04*2=2,56 gam =>Mancol= 2,56/( 0,04*2) =32 => CH3OH
**Este no: CmH2mO2 ; Este không no , có ĐPHH: CnH2n-2O2
=> BT H20 : a( n-1) + b .m = 0,22
<=> an + bm -a =0,22
(1)
PT Khối lượng X: => (14n+30)a + (14m+32)b = 5,88
<=> 14(an+bm-a) + 44a+32b = 5,88 (2)
PT mol ESTE: a + b = 0,08 (3)
**Giải (1) ; (2) ; (3) = > a =0,02 ; b=0,06
và PT: n+3m=12 ; vì axit có ĐPHH=> n>=5 ;
Thấy n=5 => m=2,33,.... => THỎA MÃN !

=>AXit không no là : ESTE không no là : C5H8O2
=> mAxit không no =2 gam => % = 34,01% !
Bài 2:(Trích đề chọn lọc ): Hỗn hợp X gồm các este đơn chức tạo thành từ 3 ancol A,B,C
(no, đơn chức, mạch hở, là đồng đẳng kế tiếp MAnhóm -COOH); trong đó có 2 axit không no,có 1 Lk C=C trong phân tử, và 2 axit no, đơn
chức là đồng đẳng kế tiếp. Thủy phân hoàn toàn m gam X bằng V lít NaOH 1M (vừa
đủ) , thu được hỗn hợp muối và a gam hỗn hợp ancol Y; Đốt cháy hoàn toàn lượng muối
thu được hỗn hợp khí và hơi, biết thể tích khí và thể tích hơi chênh lệch nhau 5,376
lít.Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X trong 39,648 lít khí Oxi(vừa đủ) thu được
22,68 gam H20. Giá trị gần nhất của (m+V) là:
A.32,5
B.25,6
D.29,4
D.35,7
HD: Khi vừa đọc đề bài, anh thiệt bối rối @@ , không biết các em ntn :p - Nhưng khi
anh biết về PP Đ-Đ-H ( Đồng đẳng hóa) trong PEPTIT => anh nảy ra ý định sử dụng nó
cho các bài toán hỗn hợp tính “Thuần giá trị” không liên quan mạnh về “Công thức”.
Nó chỉ đơn giản như “ Cắt” bỏ những thứ cồng kềnh => Dễ “Diệt” .


_Anh sẽ giải mẫu cho mn xem bài này, vừa giải vừa giảng , mn chú ý nha ! ___
______Đề bài khá là phức tạp nhưng nhận định đầu tiên của chúng ta là các este này
gồm các thể loại sau:
+No , đơn chức, mạch hở => là đồng đẳng của MetylFomat: C2H4O2
+Không no, đơn chức, mh=>là đồng đẳng của MetylAcrylat: C4H6O2
Ta đã biết Các chất thuộc cũng dãy đồng đẳng thì hơn kém nhau 1 nhóm -CH2 ;
Tức tất cả hỗn hợp axit không no, Đ/c,mh = C3H4O2 + nCH2
tất cả hỗn hợp axit no, Đ/c,mh
= C2H4O2 +mCH2
=> Nguyên cả hh X trên anh sẽ quy về: C2H4O2( x mol) ; C3H4O2 (y mol);CH2.(z mol)

+tp X-> Muối : HCOONa(HCO2Na)
---> 0,5C02 + 0,5H2O
C2H3COONa(H3C3O2Na---> 2,5CO2 + 1,5H2O
CH2
---> 1CO2
+ 1H2O
=> mol chênh lệch = 0,24 mol = (nCO2-nH20) = nH3C2O2Na =y
+đốt X: nO2 = 2x+4,5y+1,5z
nH2O = 2x+3y + z
=> x =0,12 ; y=0,24 ; z = 0,3 ;
=>m=0,12*(C2H4O2)+ 0,24*(C4H6O2) + 0,3*(CH2)= 32,04 gam
V=

 mol (ESTE)/1 = 0,12+0,24=0,36 => (m+V)~32,5 !.

******_______********________*******________**********______********
Trên đó là 2 Ví dụ anh giải Sơ qua cho mn xem, còn công việc của các em là tham
khảo + nạp pp + chuẩn bị xử thêm 5 bài vận dụng dưới đây xem ntn . :D
________________________

DẠNG 2: Hỗn hợp ES-ANC-AX
Bài 3(moon.vn): X là trieste có CTPT CmH2m–6O6 được tạo từ glixerol và hỗn hợp các axit
cacboxylic, trong đó có axit Y thuộc dãy đồng đẳng của axit acrylic. Đem đốt cháy hết 10,6
gam hỗn hợp E gồm X và Y rồi dẫn toàn bộ sản phẩm qua bình nước vôi trong dư thấy tạo
thành 50,0 gam kết tủa. Mặt khác, cho 26,5 gam E phản ứng vừa đủ với dung dịch KOH đun
nóng thu được dung dịch F chứa 36,0 gam muối. Biết các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn, giá trị
khối lượng muối kali của axit Y có trong hỗn hợp F là
A. 18,6 gam.
B. 20,7 gam.
C. 24,8 gam.

D. 25,6 gam.
Bài này ai cần IB ah lấy giải nha .
Bài 4:(Chế lại từ bài 3 ^_^ ): X là hỗn hợp các trieste được tạo bởi Glixerol và hỗn hợp Z các
axit cacboxylic(E,F,G; MEno, đơn chức, mạch hở. Đốt cháy hết 56,1 gam hỗn hợp E gồm X, Z và Y rồi dẫn toàn bộ sản
phẩm cháy vào nước vôi trong dư thấy tạo thành gam kết tủa và khối lượng dung dịch giảm
94,5 gam . Mặt khác, cho gam E phản ứng vừa đủ với 800 ml KOH 1M đun nóng thu được
dung dịch F chứa m gam muối, m gam muối , và hơi ancol , hơi ancol này khi đi qua bình đựng
Natri dư thì giải phóng 5,04 lít H2 (đktc). Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn, và muối natri của
Y tham gia quá trình vôi tôi xút thu được khí nhẹ,đốt trong không khí chỉ tạo hơi. % khối lượng
muối kali của Y trong F gần nhất với :


A.63%
B.60%
C.66%
D.70%
HD: Đề bài cũng khá rõ ràng , không phức tạp lắm , giải cách nào cũng được, nhưng giờ
anh thử giải _Đ-Đ-H_ cho mn xem thế nào .hi , thêm một cách giải
Cũng là kiểu học mới mà :V :))))
*muối Natri Axit Y qua vôi tôi xút → tạo khí đốt khg tạo CO2
=>Y là HCOOH.
*axit thuộc dãy Đ-Đ của axit acrylic →H2C=CH-COOH + CH2
Tham khảo YTHH Es-Anc-Ax của A.Vương trên hoahoc.moon
ESTE + H2O = Axit +Ancol => ESTE= Axit+Ancol - H2O
+HH trên => Glyxerol: C3H8O3 - 3H2O = C3H2 ( 0,15 mol )
HCOOH: x mol
C2H3COOH:y mol
CH2 : z mol
+ Theo từng quá trình , chúng ta sẽ có 3 hpt đơn giản : PT KL: 46x+72y+14z = ....

PT Độ giảm mdung
dịch=nCO2*(CaCO3-CO2)
-nH2O=56*nCO2-18nH2O
PT mol: nCOOH = x + y = nOH***Giải 3 hpt trên => x =0,6 ;y=0,2 ;z=0,6
0,6 * (46  38 )
 62 ,37 % !
=> %mHCOOK=
0,6 * (46  38 )  0,2 * (72  38 )  0,6 *14

DẠNG 3: “Mò “công thức theo Tính chất + Số liệu
Bài 5( Sưu tầm) :X, Y là hai axit cacboxylic đều no, mạch hở (trong đó X đơn chức, Y hai chức); Z là
ancol mạch hở; T là este hai chức được tạo bởi Y và Z. Đốt cháy hoàn toàn 14,86 gam hỗn hợp E chứa
X, Y, Z, T thu được 0,38 mol CO2 và 0,35 mol H2O. Mặt khác đun nóng 14,86 gam E cần dùng 260
ml dung dịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được phần rắn chứa 2 muối A và B
(MAthấy khối lượng bình tăng 3,6 gam; đồng thời thoát ra 1,344 lít H2 (đktc). Tỉ lệ x : y gần nhất với
A. 2,5.
B. 3,0.
C.3,5
D.4
Ai cần ib anh lấy giải ^_^ bài này.
Bài 6(ĐH Vinh lần IV-2015): X, Y, Z là ba axit cacboxylic đơn chức cùng dãy đồng đẳng (MX < MY
< MZ), T là este tạo bởi X, Y, Z với một ancol no, ba chức, mạch hở E. Đốt cháy hoàn toàn 26,6 gam
hỗn hợp M gồm X, Y, Z, T (trong đó Y và Z có cùng số mol) bằng lượng vừa đủ khí O2, thu được 22,4
lít CO2 (đktc) và 16,2 gam H2O. Mặt khác, đun nóng 26,6 gam M với lượng dư dung dịch
AgNO3/NH3. Sau khi các phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được 21,6 gam Ag. Mặt khác, cho 13,3 gam
M phản ứng hết với 400 ml dung dịch NaOH 1M và đun nóng, thu được dịch N. Cô cạn dung dịch N
thu được m gam chất rắn khan. Giá trị của m gần nhất với:
A. 38,04.
B. 24,74.

C. 16,74.
D. 25,10.
HD:
+Nhận định đầu tiên: hh tráng bạc => có HCOOH => X,Y,Z là axit no, đơn/c, Mh
+ Từ dữ kiện đốt => nCO2=1 ; nH20=0,9 ; => n(CO2-H20)=2*nESTE => nEste=0,05 (( Vì este
có 3lk Pi => mol(CO2-H2O)=2*nEste )).
+nAg=0,2=> nHCOO- = 0,1 , mà trong este có 0,05HCOO- => nHCOOH=0,05 ;
+hh M có : C;H;O ; BT KL => nO=0,8 ;


Este 3 chức :R(C00R’)3 : 0,05 mol ; HCOOH ( 0,05 mol) ;2 axit còn lại gọi chung là
XCOOH BT oxi => nXCOOH=0,2
** Đến đây anh sẽ cắt ESTE trae lại H20 ra ngoài . ((tham khảo YTHH Este-axit-ancol của A. Vương
nha ^^))
HH M sẽ trở thành : ancol: CnH2n+2O3-3.H2O = CnH2n-4 ( 0,05 mol)
HCOOH: 0,1 mol
Axit:
XCOOH :0,2 +0,05*2 =0,3 mol, vì Y,và Z đồng mol nên
nY=nZ=0,3:2=0,15 mol, đoạn này anh sẽ SD m0de-table
+Gọi số[ C trong Y+Z=k ], => nCO2= 0,05n+0,1*1+0,15*(Ctrong Y+Z) = 1
<=>n+3k=18 => n=3 ;k=5 là phù hợp . (*)
=> Ancol là GlyXerol ; CnH2n-4 ~ C3H2
=>mAxit = 26,6-0,05*C3H2=24,7
=>(mAxit)+ 0,8 NaOH --> rắn khan + H2O (=nAxit=0,4 mol)
BTKL=>mrắn= 49,5 gam => mrắn ở QT II =49,5/2 =24,75 gam.
**Với những bạn “Đoán bừa” rằng ancol sẽ là Glyxerol :p- nhg thiệt sự may mắn nên
trúng, chứ thực sự ai mà ảo tưởng như vậy thì sẽ mắc “Gai “ ngay ở bài sau :D - hihe, để
ngăn chặn tâm lý đó anh chế ra bài 7 , nó sẽ “Đánh” vào điểm này ^_^ , ai mà ra đáp án B
cho B7 thì hãy xem lại nha - hihi ^^
Bài 7( Chế lại từ bài 6): X,Y,Z là ba axit cacboxylic đơn chức cùng dãy đồng đẳng ( MX

T là este tạo bởi X,Y,Z với một ancol no, ba chức, mạch hở E. Đốt cháy hoàn toàn 36,6 gam hỗn hợp
M gồm X,Y,Z,T ( Y và Z đồng mol) bằng lượng vừa đủ 36,96 lít O2 thu được khí CO2 và 23,4
gam H2O. Mặt khác, khi đun nóng lượng M trên với lượng dư AgNO3/NH3, sau khi phản ứng xảy ra
hoàn toàn thi được đúng 43,2 gam Ag, Nếu cho 0,54 mol hỗn hợp M trên phản ứng hết với 990 ml
NaOH 1M ,đun nóng thu được dung dịch N. Cô cạn N thu được khối lượng chất rắn khan có giá trị
gần nhất với:
A.44,45 gam
B.82,45 gam
C.79,90 gam
D.45,80 gam
HD: ** Vẫn hướng như bài 6 ,
__các bước cũ mn tự Ktra nha, a giải tắt chỗ này.
+Este 3 chức: R(COOR’)3: 0,1 mol ; HCOOH: 0,1 mol ; XCOOH: 0,1 mol.
** Quy hh M trở thành : Ancol: CnH2n+2O3-3.H2O=CnH2n-4( 0,1 mol)
Axit: HCOOH : 0,2 mol
XCOOH : 0,1+0,1*2=0,3 mol, Vì Y và Z đồng
mol ,......=>nY=nZ=0,15 mol
+Gọi số C trong Y+Z = k => nCO2 =0,1n+0,2+ 0,15k = 1,5
<=> n +1,5k =12;
Nhẩm nhanh => n=4 ; k=6 ! ((Đố các em sao a bảo là nhẩm
nhanh :p- khg biết mn biết xài Mode-table đoạn này khg :D -tí nữa
cuối bài
anh sẽ Hướng dẫn
tí xíu đoạn này :^^))

=>Ancol là Butatriol ; CnH2n-4 ~ C4H4 =>mAxit= 31,4 gam.
_______Đến đây phóng bút một chút ........=> m rắn cần tìm là 79,92 gam !
~~~~~~~------------~~~~~~~~-----------~~~~~~~~~
*** Cứ bài nào mà có k,m,n - anh thường nhẩm bằng MODE-TABLE , tuy hơi Lăng Ngoăng nhưng
được cái yên tâm, xài máy tính nhanh nhanh chút thì cũng chả sợ chi hết ^_^

_____ ví dụ ở bài 7: chuyển vế qua <=> k 

12  n
1,5

______Bấm MODE→(7-table) nhập


nguyên sy BT:

12  X
1,5

vào máy.

→bấm “=” →3(vì n>=3)→”=”→10→”=”
=> Xuất hiện bảng Nghiệm phù hợp và ta chọn !!
***cách này làm quen thì “Cực” nhanh , lợi thế giúp ta không sót nghiệm :D ***
P/s: Thực ra cái này anh thường dùng để giải trắc nghiệm :D - “ Thử đáp án với MODE-TALE
“ .sau này các em sẽ biết sau , hihi

_____
_____NT Nhật Trường ^_^