MÔT sô đăc TRƯNG vê ĐINH HƯƠNG GIA TRI CUA NGƯƠI LAO ĐÔNG ở nước TA HIỆN NAY

HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG VỀ ĐINH
HƯỚNG GIÁ TRI ̣CỦ A NGƯỜI LAO ĐỘNG
̣
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Hà Văn Hoàng1
Tóm tắt
Những năm gầ n đây , viê ̣c nghiên cứu về đố i tượng lao động ở nước ta dưới góc độ khoa học xã
hội và nhân văn đã có những cách tiếp cận khác nhau , trong đó khai thác hướng nghiên cứu về giá tri ̣
và định hướng giá trị có ý nghĩa quan trọng và thiết thực. Sở di ̃ hướng tiế p cận này có vi ̣ trí quan trọng
như vậy là bởi đi ̣nh hướng giá tri ̣ khôn g chỉ có ý nghiã trong viê ̣c hoàn thiê ̣n , phát triển nhân cách
cũng như hành vi của người lao động mà còn giúp cho việc điều chỉnh, điề u khiể n hoạt động của các tổ
chức, các nhóm xã hội có hiệu quả.
Mặt khác, sự phát triể n vũ bão của nề n kinh tế thi ̣ trường cùng với những làn sóng giao thoa
văn hóa đã tác động không nhỏ đế n đời số ng con người nói chung và người lao động nói riêng . Chính
cơ chế thi ̣ trường và sự tiế p biế n văn hóa đó đã
ảnh hưởng không nhỏ đến “thang” giá trị và định
hướng giá tri ̣ của lao động động nước ta hiê ̣n nay.
Dưới góc nhìn về giá tri ̣ và đi ̣nh hướng giá tri ̣ , trên cơ sở đố i chiế u với đi ̣nh hướng giá tri ̣
truyề n thố ng của người lao động, bài viết phân tích một số đặc trưng về định hướng giá trị và đưa ra
một số biê ̣n pháp nhằ m điề u chỉnh một số đi ̣nh hướng giá tri ̣ có tính chấ t lê ̣ch chuẩn của người lao
động ở nước ta hiê ̣n nay.
1. Theo quan điể m của Thái Duy Tuyên , nhân cách đươ ̣c hiể u là : “khái niệm biểu thị những dấu
hiê ̣u bản chấ t của mỗi người thông qua hê ̣ thố ng giá tri ̣” [5, tr.58]. Như vâ ̣y, với cách hiể u này có thể
nhâ ̣n thấ y , dấ u hiê ̣u hay đă ̣c trưng cơ bản củ a nhân cách đươ ̣c thể hiê ̣n qua mỗi cá thể là hê ̣ thố ng giá
trị. Hê ̣ thố ng các giá tri ̣ở đây không chỉ về mă ̣t vâ ̣t chấ t mà cả về mă ̣t tinh thầ n và chính hê ̣ thố ng giá
trị là thước đo nhân cách. Mă ̣t khác, trong quá trình hì nh thành, phát triển nhân cách, đinh
̣ hướng giá tri ̣
trở thành đô ̣ng lực thúc đẩ y của sự phát triể n và hoàn thiê ̣n nhân cách của chủ thể . Tuy nhiên cầ n phải

tính đến tính lịch sử của định hướng giá trị , nghĩa là trải qua mỗi giai đoa ̣n khác nhau, trong những môi
trường xã hô ̣i và đinh
̣ chế xã hô ̣i khác nhau sẽ có những thành tố đinh
̣ hướng giá tri ̣không giố ng nhau .
Điề u này cũng thể hiê ̣n ở những đă ̣c trưng về đinh
̣ hướng giá tri cu
̣ ̉ a lao đô ̣n g nước ta hiê ̣n nay.
Đội ngũ lao động là một lực lượng chiếm số lượng lớn và và chính họ là được lượng chủ yếu
nuôi số ng xã hô ̣i . Sự phát triể n về mă ̣t chuyên môn kỹ thuâ ̣t ở ho ̣ sẽ đáp ứng những đồ i hỏi ngày càng
cao của đời sống kinh tế hiện đại . Đồng thời, chính sự phát triển của nền kinh tế thị trường cùng với sự
tự ý thức , tự chủ cùng với bản chấ t “giai cấ p” (giai cấ p công nhân ) là sớm tiếp thu những giá trị mới

1

Khoa Tâm lý - Giáo dục - Trường ĐHSP - ĐH Đà Nẵng

380 TÀI LIỆU HỘI THẢO


HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

nên lực lươ ̣ng này có sự biến đổi những “thang” giá trị và hệ thống định hướng giá trị nhất định . Chính
vì vậy, viê ̣c nhâ ̣n diê ̣n những đinh
̣ hướng giá tri ̣của tầ ng lớp xã hô ̣i này trong bố i cảnh hiê ̣n này là cầ n
thiế t và có ý nghi ã thiế t thực trong viê ̣c phát triể n con người Viê ̣t Nam toàn diê ̣n.
2. Đinh
̣ hướng giá tri ̣bao gồ m đinh
̣ hướng giá tri ̣của xã hô ̣i , đinh
̣ hướng giá tri ̣của gia điǹ h và

đinh
̣ hướng giá tri ̣của cá nhân . Trong các cấ u phầ n đinh
̣ hướng giá tri ̣này thì đinh
̣ hướng giá tri ̣của
các nhân đóng vai trò quan trọng và là mặt thể hiện của những định hướng kia . Đinh
̣ hướng giá tri ̣của
xã hội và gia đình chỉ có ý nghĩa khi định hướng giá trị của các nh ân đươ ̣c thể hiê ̣n , bởi cá nhân với tư
cách là một bộ phận cấu thành nên chỉnh thể - xã hội. Mă ̣t khác, đinh
̣ hướng giá tri ̣mang tính lich
̣ sử cu ̣
thể nên viê ̣c nhìn nhâ ̣n và xem xét hê ̣ thố ng đinh
của một cá nhân hay một
̣ hướng giá tri ̣có từ trước
nhóm xã hội là cơ sở để nhận diện những đặc trưng của định hướng giá trị mới cũng như sự biến đổi
của nó.
2.1. Đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng nước ta trước đây bao gồ m những yế u tố ma ng tiń h
truyề n thố ng đươ ̣c biể u hiê ̣n ở mô ̣t số đă ̣c trưng sau:
Thứ nhấ t , về nhóm giá tri ̣trong cuô ̣c số ng hàng ngày : Trước đây khi cơ chế quản lý tâ ̣p trung
quan liêu, bao cấ p cùng với viê ̣c chưa mở cửa rô ̣ng raĩ giao lưu kinh tế thế giới, người lao đô ̣ng nước ta
chỉ hướng đến giá trị “ăn chắc mặc bền” , nhu cầ u vui chơi , giải trí chưa được thể hiện một cách đậm
nét.
Những giá tri ̣về làm giàu vố n tri thức còn ha ̣n chế , đă ̣c biê ̣t là đô ̣ng cơ của viê ̣c nâng cao trình
đô ̣ thường chưa thực sự đúng đắ n.
Về tiń h năng đô ̣ng , sáng tạo trong công việc nói chung và trong giao tiếp xã hội nói riêng còn
dừng la ̣i ở mức đô ̣ thấ p nên tiń h “ca ̣nh tranh” (lành mạnh) còn chưa mạnh mẽ nên chưa phát huy hế t
nô ̣i lực của người lao đô ̣ng . Do đó , đă ̣c tính “cố hữu” vẫn là điể m dễ nhâ ̣n thấ y khi có sự thay đổ i
những giá tri ̣mới của xã hô ̣i của đố i tươ ̣ng này .
Thứ hai, nhóm giá trị xã hội : Nhóm giá trị xã hô ̣i là những đinh
̣ hướng giá tri ̣về mă ̣t đa ̣o đức

cùng với những mối quan hệ giữa cá nhân người lao động và tập thể của họ cũng như cộng đồng xã
hô ̣i.
Nhìn chung, đô ̣i ngũ lao đô ̣ng luôn có ý thức và hành đô ̣ng đúng đắ n trong viê ̣c giữ gìn và phát
huy những giá tri ̣truyề n thố ng vố n có của dân tô ̣c như
: trọng tình nghĩa , đề cao chính nghĩa , công
bằ ng,…
Về giá tri ̣mố i quan hê ̣ giữa cá nhân và tâ ̣p thể đươ ̣c thể hiê ̣n ở chỗ : số ng “hế t miǹ h v ì tập thể”,
đă ̣t quyề n lơ ̣i của tâ ̣p thể lên trên quyề n lơ ̣i và điạ vi ̣cá nhân,…
Thứ ba, nhóm giá trị đối với cuộc sống : Ở nhóm giá trị này có thể nhận thấy qua một số mặt
biể u hiê ̣n như về mu ̣c đić h, ý nghĩa cuộc sống; về giá tri ̣đố i với lao đô ̣ng.

381 TÀI LIỆU HỘI THẢO


HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

Hầ u hế t lao đô ̣ng nước ta luôn có niề m tin và lý tưởng vào chế đô ̣ chính tri ̣của xã hô ̣i
đường lố i chiń h sách của Đảng và Nhà nước.

, vào

Mục đích, ý nghĩa cuộc sống của lao động nướ c ta trước đây thường it́ hướng đế n khẳ ng đinh
̣ vi ̣
thế của cá nhân trong cuô ̣c số ng; đó cũng chính là hê ̣ quả của sự “đóng khung” nề n kinh tế .
Về giá tri ̣đố i với lao đô ̣ng, nhìn chung, ở tầng lớp này xem lao động là một p hương thức của để
mưu cầ u cuô ̣c số ng. Mă ̣t khác , tính “tự chủ”, “tự chiụ trách nhiê ̣m” trong lao đô ̣ng chưa cao , trong suy
nghĩ và hành động còn theo lố i “nước nổ i, bèo nổi”,…
Như vâ ̣y, qua mô ̣t số đă ̣c trưng về đinh
̣ hướng giá trị của lao động nước ta trước đây

nêu trên có thể nhâ ̣n thấ y : bên ca ̣nh, những giá tri ̣đươ ̣c phát huy tố i ưu , thể hiê ̣n những đinh
̣ hướng giá
tị truyền thống của dân tộc và của cộng đồng xã hội , nhấ t là giá tri ̣về mă ̣t xã hô ̣i đa ̣o đức la ̣i có những
đinh
̣ hướng giá tri ̣mang cực “âm” . Sở di ,̃ mô ̣t số đinh
̣ hướng giá tri ̣chưa trở thành những đinh
̣ hướng
giá trị có tính thời đại của nhân loại tại thời điểm đó là bởi một mặt do cơ chế thị trư ờng, mă ̣t khác do
hê ̣ đô ̣ng cơ của chiń h bản thân người lao đô ̣ng.
2.2. Trong bố i cảnh hiê ̣n nay , khi xã hô ̣i có những biế n chuyể n ma ̣nh mẽ nhấ t là sự phát triể n
của cơ chế thị trường trong hoàn cảnh mới cùng với sự thay đổi của vị thế người lao động kéo theo sự
thay đổ i về đinh
̣ hướng giá tri ̣của tầ ng lớp này . Những sự thay đổ i đó , theo chúng tôi có thể nhâ ̣n thấ y
qua mô ̣t số đă ̣c trưng sau đây:
Thứ nhấ t , nế u như trước đây , những giá tri ̣về c oi tro ̣ng tình nghiã , vâ ̣t chấ t trở thành phương
tiê ̣n để duy trì và đảm bảo cuô ̣c số ng thì hiê ̣n nay , bên ca ̣nh mô ̣t số giá tri ̣truyề n thố ng vẫn đươ ̣c phát
huy những xu hướng coi tro ̣ng khía ca ̣nh vâ ̣t chấ t trở nên đâ ̣m nét và bi ểu hiện ngày một mạnh mẽ hơn
trong đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng.
Điề u này cũng nói lên sự “lên ngôi” của xã hô ̣i đồ ng tiề n và sự thố ng tri ̣của giá tri ̣vâ ̣t chấ t
trong mô ̣t bô ̣ phâ ̣n người trong xã hô ̣i nói chung và người lao động hiện nay . Mô ̣t mă ̣t, giá trị vật chất
sẽ là động lực của sự phát triển nhân cách nếu được nhìn nhận đúng và tích cực với vai trò là giá trị
không thể thiế u và là phương tiê ̣n của đời số ng ; mă ̣t khác nó sẽ trở thành lực cản của sự phát triển lệch
lạc nhân cách nếu được nhìn nhận nó như là mục đích chính yếu. Nhìn vào thực tế khách quan hiện nay
cho thấ y, phạm trù giá trị vật chất trong hệ thống định hướng giá tr ị của người lao động chi phối nhiều
đến việc lựa chọn những giá trị khác của họ.
Viê ̣c coi tro ̣ng giá tri ̣vâ ̣t chấ t cũng dẫn đế n sự thay đổ i mố i quan hê ̣ giữa những người lao đô ̣ng
với nhau. Điề u này dễ dành nhâ ̣n thấ y ở đă ̣c điể m : ngày càng có khoảng cách , nhấ t là khoảng cách về
đời số ng tình cảm . Giữa những người lao đô ̣ng giờ đây chỉ là sự giao tiếp có tính chất xã giao. Mă ̣t
khác, xu thế giao tiế p he ̣p trong pha ̣m vi nhóm ngay trong mô ̣ t công ty, xí nghiệp hay mô ̣t tổ lao đô ̣ng

là một định hướng giá trị mới trong đời sống của lao động hiện nay.
Thứ hai, mố i quan hê ̣ giữa đức và tài đã có sự thay đổ i rõ rê ̣t trong “thang” giá tri ̣của người lao
đô ̣ng. Nế u tr ước đây , trong mô ̣t tâ ̣p thể lao đô ̣ng , những người có đức thường đươ ̣c đề cao hơn và
những người có tài lại bị chèn ép thì hiện nay yếu tố đức và tài đã có sự “cân bằ ng” nhau và đươ ̣c xem
382 TÀI LIỆU HỘI THẢO


HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

xét trong mối tương quan hợp lý hơ n. Mă ̣c nhiên, viê ̣c xem nhe ̣ giá tri ̣ đức hay tài sẽ không thể phát
huy tác du ̣ng nguồ n nô ̣i lực tố i đa của mỗi cá nhân.
Thứ ba, đinh
̣ hướng giá tri về
̣ chiń h bản thân người lao đô ̣ng : người lao đô ̣ng ngày càng có tiń h
“tự chủ”, “tự chiụ trách nhiê ̣m” về hành vi của mình trong quá trình lao đô ̣ng và trong cuô ̣c số ng.
Giá trị khẳng định mình trong lao động được xem là thước đo của hiệu quả lao động . Họ ngày
càng vươn tới sự trải nghiệm của chính chủ thể. Đây là nét mới trong xu thế về đinh
̣ hướng giá tri ̣của
người lao đô ̣ng ở nước ta hiê ̣n nay. Chính sự phát huy giá trị bản thân , nguồ n nô ̣i lực của đố i tươ ̣ng này
sẽ đem lại hiệu suất lao động cao cho xã hội . Vì vậy, giá trị về tự nhận thức của người lao động được
xem là mô ̣t căn cứ để đánh giá sự trưởng thành về chấ t của đội ngũ lao động.
Sự thay đổ i đinh
̣ hướng giá tri ̣trong viê ̣c khẳ ng đinh
̣ mình kéo theo sự thay đổ i giá trị của việc
nâng cao triǹ h đô ̣ khoa ho ̣c kỹ thuâ ̣t , trình độ chuyên môn nghề nghiệp của người lao động . Người lao
đô ̣ng nước ta hiê ̣n nay chú tro ̣ng nhiề u đế n viê ̣c bồ i dưỡng năng lực của bản thân nhằ m đáp ứng ngày
càng cao những đòi hỏi của nền kinh tế tri thức dù ở bất kỳ cương vị là công nhân hay kỹ sư.
Thứ tư, nế u trước đây, giá trị làm giàu chỉ mang mục đích cá nhân và vì cá nhân , sự nhâ ̣n thức
về giá tri ̣làm giàu cho xã hô ̣i chưa đươ ̣c thể hiê ̣n thì ngày nay , người lao đô ̣ng nhâ ̣n thức đươ ̣c ý nghiã

của giá trị làm giàu : làm giàu cho bản thân cũng là làm giàu cho xã hội . Chính sự nhận thức đúng đắn
này sẽ trở thành động lực lớn cho quá trình nhận thứ c và hành đô ̣ng của người lao đô ̣ng. Điề u dễ nhâ ̣n
thấ y hiê ̣n nay , giá trị làm giàu trở thành nhu cầu lớn trong hệ thống những nhu cầu của mỗi người
.
Song giá tri ̣này cũng đang có sự biế n đổ i theo những chiề u hướng khác n
hau và sẽ trở thành lê ̣ch
chuẩ n mô ̣t khi nó trở thành mu ̣c đích chủ yế u của đời số ng người lao đô ̣ng.
Đinh
.
̣ hướng giá tri ̣làm giàu cũng gắ n với đinh
̣ hướng giá tri ̣của viê ̣c lựa cho ̣n nghề nghiê ̣p
Nhìn chung, lao đô ̣ng nước ta hiê ̣n nay , nhấ t là lao đô ̣ng trẻ có xu hướng lựa cho ̣n những ngành nghề
mang la ̣i thu nhâ ̣p cao, cùng với sở thić h làm viê ̣c trong các doanh nghiệp nước ngoài. Bởi họ cho rằng,
ở đó họ mới có thu nhập cao và phát huy hế t tài năng của mình
Thứ năm, sự nhìn nhâ ̣n đúng mức về phân hóa giàu - nghèo là một trong những biểu hiện mới
trong đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng.
Dưới tác đô ̣ng của cơ chế thi ̣trường , đời số ng của mô ̣t bô ̣ phâ ̣n n gười lao đô ̣ng ngày mô ̣t nâng
cao và trở nên giàu có ; đồ ng thời, mô ̣t bô ̣ phâ ̣n không nhỏ lao đô ̣ng có thu nhâ ̣p thấ p . Chính điều này
đã kéo theo mô ̣t hê ̣ lu ̣y là chênh lê ̣ch giàu - nghèo và khoảng cách giàu - nghèo ngày càng rõ rê ̣t.
Cuố i cùng, theo chúng tôi nhâ ̣n thấ y , những đinh
̣ hướng giá tri ̣về nhu cầ u giải trí của người lao
đô ̣ng ngày mô ̣t cao hơn. Đời sống vật chất của người lao động được nâng cao kéo theo sự thay đổ i đinh
̣
hướng giá tri ̣về nhu cầ u giải trí.
Từ mô ̣t số đă ̣c trưng cơ bản về sự biế n đổ i đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng ở nước ta hiê ̣n
nay nêu trên, chúng tôi rút ra một số nhận xét sau:

383 TÀI LIỆU HỘI THẢO

HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

- Đinh
̣ hướng giá trị của người lao động ở nước ta h iê ̣n nay có sự biế n đổ i ma ̣nh mẽ về nhiề u
mă ̣t theo những đinh
. Bên ca ̣nnh ,
̣ hướng giá tri ̣của xã hô ̣i và xu thế đinh
̣ hướng giá tri ̣của thời đa ̣i
những đinh
̣ hướng giá tri ̣đã có từ trước và trở thành những đinh
̣ hướng giá trị có tính bền vững và gốc
rễ, hiê ̣n nay xuấ t hiê ̣n những đinh
̣ hướng giá tri ̣mới.
- Bên ca ̣nh những đinh
̣ hướng giá tri ̣biế n đổ i theo hướng tích cực trở thành đô ̣ng lực cho sự
phát triển và hoàn thiện nhân cách của cá nhân thì những ảnh hưởng tiêu cực do sự thay đổi định hướng
giá trị mới trở thành tác nhân của sự lê ̣ch chuẩ n trong viê ̣c hoàn thiê ̣n nhân cách của người lao đô ̣ng.
- Nhìn chung, lao đô ̣ng ở các vùng khác nhau, có trình độ văn hóa và hoạt đô ̣ng chuyên môn
khác nhau có sự khác biệt nhất định trong định hướng giá trị đặc trưng cho nhóm mà họ tham gia.
- Hệ thống định hướng giá trị của lao đô ̣ng có tính mâu thuẫn nội tại của nó, song có thể nói đây
là những nét tính cách xã hội mới đang được định hình và phát triển theo xu thế phát triển của xã hội.
Nếu được quan tâm và tác động đúng mức, nó sẽ là những định hướng giá trị có lợi cho sự phát triển
kinh tế - xã hội.
2.3. Sự biế n đổ i các đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng ở n ước ta hiện nay là kết quả tác
đô ̣ng của hàng loa ̣t các nhân tố kinh tế - xã hội, trong đó phải kể đế n mô ̣t số nhân tố cơ bản sau đây:
- Sự phát triể n ma ̣nh mẽ của nề n kinh tế thi ̣trường cùng với sự đổ i mới cơ chế quản lý xã hội

trong đó có sự đổ i mới cơ chế , chính sách đố i với người lao đô ̣ng; đă ̣c biê ̣t là viê ̣c đinh
̣ hướng phát
triể n nề n kinh tế đa thành phầ n và không ngừng đẩ y ma ̣nh nề n kinh tế tri thức.
- Sự mở cửa giao lưu kinh tế d ẫn đến sự giao thoa giữa các hệ giá trị phương Đông và phương
Tây, truyề n thố ng và hiê ̣n đa ̣i, lý luận và thực tiễn,…
- Nề n dân chủ xã hô ̣i chủ nghiã đươ ̣c mở rô ̣ng cho phép phát huy tố i đa tiề m lực con người.
- Sự tham gia của gia đình ít hơn trong việc định hướng các giá trị cho con cái trước khi bước
vào hoạt động lao động hiện nay, nhấ t là việc lựa cho ̣n nghề nghiê ̣p.
- Sự thić h ứng môi trường mới ngày mô ̣t cao hơn của người lao đô ̣ng trước
nhanh chóng của đời sống xã hội.

sự biế n chuyể n

Từ những đă ̣c trưng về đinh
̣ hướng giá tri ̣của người lao đô ̣ng nêu trên (bao gồ m cả những mă ̣t
tích cực và những xu hướng lệch chuẩn ), chúng tôi đưa ra một số biện pháp nhằm bồ i đắ p hê ̣ thố ng
đinh
̣ hướng giá tri ̣ tố t đe ̣p sẵn có và điều chỉnh những định hướng có tính lệch chuẩn ở người lao động ,
để từ đó họ có thể trở thành những con người “vừa hồng vừa chuyên” :
- Tiế p tu ̣c phát huy hơn nữ a những giá tri ̣truyề n thố ng tố t đe ̣p của dân tô ̣c bởi sự hình thành hê ̣
thố ng đinh
̣ hướng giá tri ̣mới chỉ đa ̣t đươ ̣c hiê ̣u quả tích cực khi biế t kế thừa và phát huy những giá trị
truyề n thông đã tích đo ̣ng từ hàng nghiǹ năm của lich
̣ sử dân tô ̣c . Để làm đươ ̣c điề u này , mỗi cơ quan,
nhà máy, xí nghiệp phải thường xuyên tuyên truyề n , giáo dục cho người lao động của mình nắm bắt và
hiể u rõ về truyề n thố ng dân tô ̣c, chủ trương chính sách của Đả ng, Nhà nước thông qua các hình thức
khác nhau.
384 TÀI LIỆU HỘI THẢO

HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

- Các đơn vị quản lý lao động tạo điều kiện thuận lợi để người lao động phát huy tối đa nội lực
vố n có của miǹ h.
- Nhà nước cần có chính sách hợp lý và thỏa đáng về chế đô ,̣ chính sách cho người lao động ,
nhấ t là vấ n đề thu nhâ ̣p của ho ̣ để ho ̣ có thể yên tâm lao đô ̣ng sản xuấ t .
- Gia điǹ h và nhà trường nhất là các trường chuyên nghiệp phải thường xuyên định hướng
những giá tri ̣cho con em của miǹ h để ho ̣ có thể lựa cho ̣n đinh
̣ hướng giá tri ̣đúng đắ n , hơ ̣p lý trong
hoàn cảnh cụ thể của đất nước trước ho ̣ khi bước vào đời số ng lao đô ̣ng.
- Bản thân người lao động phải chủ động trong việc lựa chọn giá trị và định hướng giá trị , nhấ t
là những định hướng giá trị mới của bản thân sao cho phù hợp với phong tục tập quán và điều kiện cụ
thể của tâ ̣p thể lao đô ̣ng và xã hô ̣i.
Trong số những biê ̣n pháp nêu trên , yế u tố chủ th ể người lao động giữ một vị trí hết sức quan
trọng trong việc lựa chọn giá trị và định hướng giá trị của họ
, mă ̣c nhiên , sự lựa cho ̣n những đinh
̣
hướng giá tri ̣đó gắ n liề n với viê ̣c giải quyế t những mâu thuẫn trong hê ̣ đ ộng cơ, trong viê ̣c đấ u tranh
giữa hành vi đa ̣o đức và kích thích thực du ̣ng. Chính chủ thể là người lựa chọn và quyết định giá trị và
đinh
̣ hướng giá tri ̣của bản thân cùng với vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội.
3. Nế u xem đinh
̣ hướng giá tri ̣là thái đô ̣ , là việc chọn lựa các giá trị của đời sống (giá trị tinh
thầ n và vâ ̣t chấ t ), là hệ thống niềm tin, sở thić h của con người vào mô ̣t giá tri ̣nào đó thì đinh
̣ hướng giá
trị của lao đô ̣ng nước ta hiê ̣n nay đang có sự biế n đổ i nhanh chóng và đă ̣t ra những đòi hỏi cầ n đươ ̣c
giải quyết nhằm góp phần xây dựng đội ngũ lao động chuyên nghiệp , toàn diện.
Mă ̣t khác , giá trị và định hướng giá trị trở thành một trong những thành tố quan trọng viê ̣c hiǹ h thành
cấu thành nhân cách của mỗi tầ ng lớp , giai cấ p xã hô ̣i nói chung và của người lao

đô ̣ng nói riêng .
Chính vì vậy , viê ̣c nhâ ̣n diê ̣n , đánh giá những đă ̣c trưng về đinh
̣ hướng giá tri ̣củ a người lao đô ̣ng ở
nước ta hiê ̣n nay sẽ trở thành thước đo nhân cách và hỗ trơ ̣ có hiê ̣u quả đố i với viê ̣c điề u chỉnh hê ̣ đô ̣ng
cơ của nhân cách cũng như hành vi của họ.
Xã hội đang có những biến chuyển , thay đổ i theo những x u hướng khác nhau và hế t sức phức ta ̣p buô ̣c
con người phải quay theo guồ ng quay của nó và điề u đó không tránh khỏi những đinh
̣ hướng lê ̣ch
chuẩ n về mă ̣t giá tri.̣ Do đó, đinh
̣ hướng giá tri ̣của gia điǹ h và xã hô ̣i sẽ trở thà nh điể m tựa cho viê ̣c lựa
chọn các định hướng cá nhân, nhấ t là trong hoàn cảnh trình độ lao động của nước ta còn thấp.

_____________________________________________________________________
Tài liệu tham khảo
Nguyễn Thi ̣Ngo ̣c Bić h (2000), Tâm lý học nhân cách, Nxb ĐHQG Hà Nô ̣i.
Phạm Minh Hạc (2001), Nghiên cứu con người và nhân lực đi vào công nghiê ̣p hóa, hiê ̣n đại
hóa, Nxb Chính tri ̣Quố c gia.
Nguyễn Sinh Huy (chủ biên, 1995), Giáo dục học đại cương 1, Nxb Giáo du ̣c.
385 TÀI LIỆU HỘI THẢO


HỘI THẢO QUỐC TẾ
ĐÓNG GÓP CỦA KHOA HỌC XÃ HỘI – NHÂN VĂN TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

Đào Thi ̣Oanh (2008), Tâm lý học lao động, Nxb ĐHQG Hà Nô ̣i.
Thái Duy Tuyên (2003), Những vấ n đề chung của Giáo dục học, Nxb Đa ̣i ho ̣c Sư pha ̣m.

386 TÀI LIỆU HỘI THẢO