LUẬN văn THẠC sĩ xây DỰNG đội NGŨ cán bộ CHỦ CHỐT của hệ THỐNG CHÍNH TRỊ cấp PHƯỜNG, QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ hà nội HIỆN NAY

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Cán bộ là khâu then chốt, trọng yếu của công tác xây dựng Đảng. Vị
trí của công tác cán bộ gắn liền với vai trò của đội ngũ cán bộ. Chủ tịch Hồ
Chí Minh, người sáng lập, rèn luyện và lãnh đạo Đảng ta đã nhấn mạnh: "Cán
bộ là cái gốc của mọi công việc" [46, tr. 269], "công việc thành công hay thất
bại đều do cán bộ tốt hay kém" [46, tr. 273]. Thấm nhuần tư tưởng của Người,
trong suốt hơn 76 năm xây dựng và phát triển, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn
coi cán bộ và công tác cán bộ là những nhân tố quyết định sự thành, bại của
cách mạng. Mỗi thắng lợi của cách mạng Việt Nam đều đánh dấu những bước
trưởng thành, tiến bộ của đội ngũ cán bộ của Đảng ta. Vì thế, Đảng ta luôn
chú trọng tới yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ đồng bộ, toàn diện, đặc biệt
tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt (CBCC), coi đây là vấn đề mấu
chốt, quyết định toàn bộ sự nghiệp cách mạng.
Phường là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú, sinh sống. Hệ thống
chính trị (HTCT) và CBCC của HTCT ở phường có vai trò rất quan trọng
trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy
quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng phát triển kinh tế - xã
hội, tổ chức cuộc sống của cộng đồng dân cư. Chính vì vậy, Nghị quyết Hội
nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về đổi mới và
nâng cao chất lượng của HTCT ở cơ sở xã, phường, thị trấn đã xác định: xây
dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở xã, phường, thị trấn là một trong ba vấn đề cơ
bản và bức xúc cần tập trung giải quyết, trong đó yêu cầu xây dựng đội ngũ
cán bộ cơ sở có năng lực tổ chức vận động nhân dân thực hiện đường lối của
Đảng, pháp luật của Nhà nước, công tâm, thạo việc, tận tụy với dân, biết phát
huy sức dân, không tham nhũng, không ức hiếp dân, trẻ hóa đội ngũ, chăm lo

2

công tác đào tạo, bồi dưỡng, giải quyết hợp lý và đồng bộ chính sách đối với
cán bộ cơ sở [32, tr. 167-168].
Trong những năm gần đây, đội ngũ cán bộ cấp xã, phường nói chung và
đội ngũ CBCC cấp phường nói riêng đã có bước phát triển về chất lượng. Tuy
nhiên, đội ngũ này vẫn bộc lộ những yếu kém, bất cập về kiến thức, năng lực,
trình độ trước những yêu cầu của tình hình, nhiệm vụ mới. Vì vậy, một số cán bộ
gặp khó khăn, lúng túng, thậm chí va vấp, vi phạm trong thực thi nhiệm vụ. Bên
cạnh đó, trước tác động tiêu cực của cơ chế thị trường, một bộ phận CBCC cấp
phường suy thoái về phẩm chất đạo đức, quan liêu, hách dịch, cửa quyền, vi
phạm dân chủ, tham nhũng, lãng phí... bị kỷ luật, thậm chí bị truy tố, xét xử theo
pháp luật. Những điều đó đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín và hiệu quả
lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với
Đảng; đồng thời đặt ra đòi hỏi bức thiết phải đổi mới, nâng cao chất lượng đội
ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ CBCC ở phường.
Thanh Xuân là một quận mới được thành lập của thành phố Hà Nội,
nằm ở phía Tây Nam thành phố. Là một quận mới, ở ven nội, địa bàn giáp
ranh nhiều, quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng với nhiều dự án, công
trình trọng điểm, khu đô thị mới, đặt ra hàng loạt các nhiệm vụ nặng nề, phức
tạp về xây dựng và quản lý qui hoạch, quản lý đô thị, quản lý đất đai, giải
phóng mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, phát triển
kinh tế, văn hóa - xã hội, phòng chống các tệ nạn xã hội, quản lý dân cư, đảm
bảo an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội...
Để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ nêu trên, quận Thanh Xuân phải
có một đội ngũ CBCC nói chung, đội ngũ CBCC cấp phường nói riêng vững
mạnh, có phẩm chất, năng lực, phương pháp, phong cách công tác tốt, nhạy
bén, năng động, đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của tình hình mới.
Tác giả luận văn chọn công tác cán bộ, vấn đề then chốt của nhiệm vụ

then chốt "xây dựng, chỉnh đốn Đảng", với quan điểm "hướng về cơ sở" của Nghị


3

quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa IX "Về đổi mới và nâng cao chất lượng hệ
thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn", đồng thời xuất phát từ đòi hỏi
thực tiễn của quá trình xây dựng và phát triển quận Thanh Xuân hiện nay để
nghiên cứu đề tài: "Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị
cấp phường, quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay" làm
luận văn Thạc sĩ Khoa học chính trị, chuyên ngành Xây dựng Đảng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề cán bộ nói chung, CBCC nói riêng là nội dung được nhiều nhà
lãnh đạo, các cấp ủy đảng và các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Trong
số các bài viết đã đăng trên các tạp chí, các đề tài, công trình nghiên cứu, các
luận văn, luận án đã công bố, liên quan đến các vấn đề cán bộ; nhiều công
trình, bài viết đã có những đóng góp, những lý giải, những kiến nghị hết sức
sâu sắc, có giá trị thực tiễn cao. Ví dụ như:
- Nhóm đề tài về những yêu cầu đối với cán bộ cơ sở: Học viện
Nguyễn Ái Quốc: "Mẫu hình và con đường hình thành người cán bộ lãnh đạo
chính trị chủ chốt cấp cơ sở", 1992; Tiến sĩ Phan Văn Tích (chủ biên): "Xác
định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở (xã, phường,
thị trấn)", Nhánh đề tài KT-XH.05-11-06, 1993; Bùi Đình Phong: "Tư tưởng
Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức cách mạng và sự thống nhất giữa đức và
tài", Tạp chí Lý luận chính trị, số 1/2003; Trần Văn Phòng: "Tiêu chuẩn đạo
đức của người cán bộ lãnh đạo chính trị hiện nay", Tạp chí Lý luận chính trị,
số 5/2003...
- Nhóm đề tài về nội dung, phương pháp, cách thức xây dựng đội
ngũ CBCC cấp cơ sở: Hồ Bá Thâm: "Nâng cao năng lực tư duy của đội ngũ
cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã hiện nay", Luận án Tiến sĩ Triết học, 1994;

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Sầm chủ biên: "Xác định cơ cấu và tiêu
chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị thời kỳ đổi mới", Nhà
xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998; Phạm Công Khâm: "Xây dựng đội


4

ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã vùng nông thôn đồng bằng sông Cửu Long hiện
nay", Luận án tiến sĩ Triết học, 2000; Trần Duy Hưng: "Xây dựng đội ngũ
cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị cấp huyện ở thành phố Hà Nội trong
giai đoạn hiện nay", Luận văn thạc sĩ Lịch sử, 2002; Nguyễn Mậu Dựng:
"Xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt của Đảng bộ các cấp ở Tây
Nguyên hiện nay", Luận án tiến sĩ Lịch sử, 2000; Nguyễn Căn Côi: "Xây dựng
đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên trong giai
đoạn hiện nay", Luận văn thạc sĩ lịch sử, 2002; Phan Thị Thúy Vân: "Xây dựng
đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp phường ở thành phố Cần Thơ hiện nay - Thực trạng
và giải pháp", Luận văn thạc sĩ khoa học chính trị, 2005; Vĩnh Trọng: "Qui hoạch
cán bộ lãnh đạo quản lý cơ sở", Tạp chí Xây dựng Đảng, số 1 và 2/2004;
Trần Trung Trực: "Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt hệ thống chính trị cấp
xã ở huyện Bình Chánh, thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn hiện nay", Luận
văn thạc sĩ khoa học chính trị, 2005...
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có luận văn, luận án nào nghiên cứu về
đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân trong giai đoạn hiện
nay, từ đó, đưa ra những giải pháp thiết thực, khả thi nhằm nâng cao chất
lượng đội ngũ này, đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của tình hình mới. Vì
vậy, tác giả luận văn chọn nghiên cứu đề tài này trên cơ sở kế thừa có chọn
lọc các công trình trên nhằm hệ thống lại những kiến thức đã học và góp phần
nhỏ bé, đáp ứng đòi hỏi thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và phát triển quận
Thanh Xuân.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

- Mục đích:
Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của công tác xây dựng đội ngũ CBCC
cấp phường, góp phần kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC của
HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới
trong giai đoạn hiện nay.


5

- Nhiệm vụ:
+ Nghiên cứu và luận chứng nhằm làm rõ hơn những căn cứ lý luận về
xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân trong
giai đoạn hiện nay.
+ Nghiên cứu thực trạng, nguyên nhân và những kinh nghiệm của quá
trình xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân
giai đoạn 1997 - 2005.
+ Đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao
chất lượng công tác xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận
Thanh Xuân trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là đội ngũ CBCC và công tác xây
dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân, thành phố
Hà Nội trong giai đoạn hiện nay.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về lý luận: Luận văn không trình bày toàn bộ các vấn đề lý luận về
cán bộ và công tác cán bộ mà tập trung phân tích những vấn đề liên quan đến
vai trò của đội ngũ cán bộ và những quan điểm về xây dựng đội ngũ cán bộ,
đặc biệt là đội ngũ CBCC cấp cơ sở.
+ Về thực tiễn: Luận văn tập trung phân tích thực trạng đội ngũ CBCC

và công tác xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh
Xuân (bao gồm các chức danh theo quan điểm của Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 5 khóa IX, Nghị định 114/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính
phủ và Quyết định 04/2004/QĐ-BNV ngày 16/01/2004 của Bộ Nội vụ về tiêu
chuẩn đối với cán bộ công chức xã, phường, thị trấn). (Khảo sát từ năm thành
lập quận 1997 đến năm 2005).


6

5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; sử dụng các phương pháp phân tích,
tổng hợp; phương pháp lôgíc và lịch sử kết hợp với phương pháp điều tra xã
hội học, đặc biệt coi trọng phương pháp tổng kết thực tiễn.
6. Đóng góp của luận văn
- Góp phần làm rõ thêm cơ sở khoa học, quan điểm và quan niệm về xây
dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường hiện nay.
- Đề xuất phương hướng và những giải pháp chủ yếu, thiết thực, khả
thi góp phần nâng cao chất lượng công tác xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT
cấp phường ở quận Thanh Xuân trong giai đoạn hiện nay.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo
cho Quận ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) quận, các đoàn thể chính trị của
quận; cho đảng ủy, UBND, các đoàn thể chính trị cấp phường ở quận Thanh
Xuân trong công tác cán bộ, công tác xây dựng Đảng và xây dựng HTCT.
Luận văn còn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu,
giảng dạy và học tập về công tác cán bộ, công tác xây dựng Đảng và xây
dựng HTCT cấp phường ở các trung tâm bồi dưỡng cán bộ cấp quận và
Trường Đào tạo Cán bộ Lê Hồng Phong của Hà Nội.
7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận văn gồm 2 chương, 5 tiết.


7

Chương 1
XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT
CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ CẤP PHƯỜNG, QUẬN THANH XUÂN,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1.1. PHƯỜNG, HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ CẤP PHƯỜNG VÀ VAI TRÒ ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ CẤP PHƯỜNG, QUẬN
THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY

1.1.1. Vị trí, vai trò, đặc điểm của phường và hệ thống chính trị
cấp phường, quận Thanh Xuân
1.1.1.1. Vị trí, vai trò của phường và hệ thống chính trị cấp phường,
quận Thanh Xuân
Phường là đơn vị hành chính nhà nước ở địa phương cơ sở, có vị trí
hết sức quan trọng trong bộ máy hành chính bốn cấp ở nước ta. Nói về vai trò,
vị trí của cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định:
"Cấp xã là cấp gần gũi dân nhất, là nền tảng của hành chính. Cấp xã làm được
việc thì mọi công việc đều xong xuôi" [46, tr. 371]. Hiến pháp năm 1992 của
nước ta cũng xác định rõ: "Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương; tỉnh chia thành huyện, thành phố trực thuộc tỉnh và thị xã; huyện chia
thành xã, thị trấn; thành phố trực thuộc tỉnh, thị xã chia thành phường và xã;
quận chia thành phường". Như vậy, phường là đơn vị hành chính cuối cùng
trong hệ thống hành chính bốn cấp ở nước ta. Phường là hình ảnh của một xã

hội thu nhỏ, nơi tổ chức thực hiện mọi đường lối, chủ trương, chính sách của
Đảng, pháp luật của Nhà nước và biến nghị quyết thành hiện thực sinh động.
Thông qua HTCT, phường nắm bắt tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân
dân, phản ánh với Đảng và Nhà nước, tạo nên cầu nối giữa Đảng, Nhà nước
với nhân dân, đồng thời kiểm nghiệm tính đúng đắn của đường lối, chính sách


8

của Đảng, Nhà nước. Từ thực tiễn, phường đóng góp những sáng kiến, kinh
nghiệm, đề xuất, báo cáo với Đảng và Nhà nước để sửa đổi, bổ sung và đề ra
đường lối, chủ trương, chính sách sát với thực tế cơ sở.
Các tổ chức của HTCT cấp phường là một bộ phận quan trọng tạo nên
HTCT ở nước ta. HTCT ở phường mạnh thì HTCT ở cấp quận và thành phố
mới mạnh; là cơ sở, tiền đề tạo nên sự vững chắc của HTCT quốc gia, có sức
đề kháng tốt, vững vàng trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế
giới, khu vực, đáp ứng ngày càng cao yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước. Các tổ chức của
HTCT cấp phường vững mạnh, hoạt động có hiệu quả phụ thuộc rất lớn vào
đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường. Đội ngũ này có chất lượng tốt, năng
động, sáng tạo, có năng lực, phẩm chất đạo đức, phương pháp, phong cách
công tác tốt sẽ làm cho HTCT cấp phường vững mạnh.
Quận Thanh Xuân được thành lập theo Nghị định số 74/NĐ-CP của
Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động từ 01/01/1997. Thanh Xuân nằm ở
cửa ngõ phía Tây Nam của thành phố, Bắc giáp quận Đống Đa và Cầu Giấy,
Đông giáp quận Hai Bà Trưng và Hoàng Mai, Nam giáp huyện Thanh Trì,
Tây giáp huyện Từ Liêm và Thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây. Quận có diện tích
tự nhiên là 913,2 hécta. Dân số của quận tăng rất nhanh, từ 117.863 nhân
khẩu (tháng 01/1997) lên đến 204.775 nhân khẩu (tháng 9/2005). Dân số của
quận chủ yếu là công nhân, hưu trí, mất sức, lực lượng vũ trang, sinh viên, thợ

thủ công, người lao động. Một bộ phận khác là nông dân thuộc hai xã của
huyện Từ Liêm và Thanh Trì trước đây, nay chuyển thành ba phường của
quận Thanh Xuân (Nhân Chính, Khương Đình, Hạ Đình). Thanh Xuân là một
trong những quận có nhiều di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô, có một số
trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề và viện nghiên
cứu khoa học. Từ những năm 1960, trên địa bàn quận đã hình thành khu công
nghiệp tập trung Thượng Đình và Giáp Bát, bao gồm nhiều doanh nghiệp nhà


9

nước của Trung ương, Hà Nội và những năm gần đây hình thành thêm nhiều
công ty, doanh nghiệp tư nhân và liên doanh với nước ngoài.
Quận Thanh Xuân có 11 phường: Phương Liệt, Khương Mai, Khương
Trung, Thượng Đình, Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân Bắc, Thanh Xuân Nam,
Kim Giang, Hạ Đình, Khương Đình và Nhân Chính.
Các tổ chức của HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân bao gồm: Đảng
bộ phường, Hội đồng nhân dân (HĐND), UBND phường, Mặt trận Tổ quốc,
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ và Hội Cựu
chiến binh phường. Ngoài ra, ở ba phường hình thành từ các xã trước đây
(phường Nhân Chính, phường Khương Đình, phường Hạ Đình) còn có thêm
Hội Nông dân. Ở các phường của quận Thanh Xuân có 11 đảng bộ, với 273
chi bộ và 7.987 đảng viên. Đảng viên ở khối phường chiếm 88% tổng số đảng
viên của Đảng bộ quận. 11 phường có 690 tổ dân phố, có 11 tổ chức Mặt trận
Tổ quốc với 187 Ban Công tác Mặt trận ở khu dân cư, 11 tổ chức Đoàn Thanh
niên với 169 chi đoàn và 1.112 đoàn viên; 11 tổ chức Hội Phụ nữ phường với
121 chi hội, 139 tổ phụ nữ và 13.096 hội viên; 11 tổ chức Hội Cựu chiến binh
với 207 chi hội, 514 tổ hội và 4.800 hội viên; 3 tổ chức Hội Nông dân với 17 chi
hội và 918 hội viên [57, tr. 1].
Cùng với sự phát triển của thành phố, quận Thanh Xuân đô thị hóa

nhanh, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội được tập trung đầu tư, bộ mặt đô thị
ngày càng khang trang. Nhiều tuyến đường giao thông mới được hình thành
như đường Lê Văn Lương (nối dài từ đường Láng Hạ (Đống Đa) đến đường
Khuất Duy Tiến (Thanh Xuân), đường Hoàng Minh Giám (nối dài từ đường
Nguyễn Tuân đến đường Trần Duy Hưng), đường Hồng Liên... Hai nút giao
thông trọng điểm được xây dựng như Ngã Tư Vọng, Ngã Tư Sở. Nhiều nhà
cao tầng, khu đô thị mới mọc lên tạo nên vẻ đẹp mới, hiện đại của quận như:
khu Trung Hòa - Nhân Chính, khu Làng Sinh viên Hacinco, khu nhà cao tầng
Thanh Xuân Bắc, Phương Liệt...


10

HTCT cấp phường quận Thanh Xuân thường xuyên được củng cố, kiện
toàn, đổi mới và nâng cao chất lượng, đặc biệt ở mỗi kỳ đại hội, bầu cử; là những
điều kiện rất quan trọng để các phường hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.
1.1.1.2. Đặc điểm của các phường và hệ thống chính trị các phường
ở quận Thanh Xuân
Các phường thuộc quận Thanh Xuân có những đặc điểm sau:
Một là, các phường của quận tập trung nhiều cơ sở công nghiệp lớn (đặc
biệt là các phường Thượng Đình, Thanh Xuân Trung, Thanh Xuân Nam, Phương
Liệt), với 84 doanh nghiệp nhà nước, 2.652 doanh nghiệp ngoài nhà nước, hàng
năm đóng góp gần 1.500 tỷ đồng cho cho ngân sách. Đến năm 2005, tỷ trọng
công nghiệp chiếm 75% tổng giá trị sản xuất kinh doanh trên địa bàn [55, tr. 20].
Đây là thế mạnh hàng đầu của quận và đó cũng là sức mạnh của các
phường trong quận để thực hiện sự nghiệp CNH, HĐH đến năm 2010 và
những năm tiếp theo. Với đặc điểm này, các phường có nhiều thuận lợi trong
việc phối hợp với các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước để
học tập kinh nghiệm, khai thác tiềm năng về cơ sở vật chất, nguồn lực tham
gia đóng góp vào các hoạt động của địa phương nhằm thực hiện thắng lợi

nhiệm vụ chính trị của phường. Với chức năng quản lý nhà nước ở địa
phương, các phường phải tạo môi trường thuận lợi, đảm bảo giữ vững an ninh
chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn để phát triển sản xuất kinh doanh.
Mặt khác, đặc điểm này cũng đặt ra hàng loạt vấn đề mà phường phải quan
tâm giải quyết như: quản lý lao động nhập cư, nhà ở, việc học tập của con em
người lao động nhập cư, an toàn giao thông, môi trường và tệ nạn xã hội. Tất
cả những việc này tuy không chỉ là trách nhiệm của cơ sở, nhưng rõ ràng, vai
trò của phường là rất quan trọng.
Hai là, nhiều phường của quận là nơi đặt trụ sở của các trường đại học,
cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, các viện nghiên cứu. Đây là thế mạnh của
các phường ở quận Thanh Xuân trong việc thiết lập các mối quan hệ hợp tác,


11

phát huy, tận dụng tiềm năng trí tuệ, kinh nghiệm của đội ngũ trí thức, chuyên
gia, của cơ sở vật chất, kỹ thuật ở các đơn vị này cho sự nghiệp xây dựng,
phát triển phường và quận.
Ba là, nhiều phường của quận giáp ranh với các quận, huyện khác của
thành phố và thị xã Hà Đông (tỉnh Hà Tây) như các phường Nhân Chính,
Thanh Xuân Bắc, Khương Trung, Khương Mai, Phương Liệt, Thượng Đình,
Hạ Đình, Kim Giang, Thanh Xuân Nam... tội phạm và tệ nạn xã hội thường
xuyên di chuyển từ nơi khác tập trung cư ngụ tại đây. Điều này đặt ra cho các
phường nhiệm vụ quan trọng là phải tăng cường lãnh đạo, quản lý, phát động
phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, phát huy quyền làm chủ và
phong trào tự quản của quần chúng để giữ vững an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội, đảm bảo sự bình yên cho xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho
mọi hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội phát triển trên địa bàn.
Bốn là, các phường của quận Thanh Xuân có số người nghỉ hưu, mất
sức; cán bộ, công nhân viên chức, người lao động đang công tác tại các cơ

quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể ở Trung ương, thành phố, quận, các doanh
nghiệp nhà nước cư trú tại phường đông.
Số người này, nhất là đảng viên, thường có trình độ mọi mặt khá cao,
có uy tín, năng lực công tác, có kinh nghiệm sống và công tác dày dạn. Trong
số đó, nhiều người đã là cán bộ trung, cao cấp, nguyên là thứ trưởng, bộ
trưởng, cán bộ lãnh đạo cấp tỉnh, quận, huyện, vụ viện, nguyên là tướng, tá
quân đội; tập trung nhiều ở các phường Khương Mai, Khương Trung, Thanh
Xuân Bắc, Thanh Xuân Nam... Đây thực sự là tiềm năng, thế mạnh của các
phường ở quận Thanh Xuân trong việc phát huy, khai thác sự đóng góp của
họ đối với công tác lãnh đạo của đội ngũ CBCC HTCT các phường, cũng như
vai trò nòng cốt, tích cực, gương mẫu của họ trong các phong trào thi đua yêu
nước của quần chúng và các cuộc vận động xã hội ở địa phương. Bên cạnh
đó, số cán bộ công nhân viên chức đang công tác tại các cơ quan Đảng, Nhà
nước, đoàn thể, doanh nghiệp của Trung ương, thành phố, quận cư trú trên địa


12

bàn các phường khá đông. Những cán bộ đương chức này thường nắm chắc
đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, có kinh
nghiệm công tác. Do đó, nếu các phường, CBCC của HTCT các phường ở
quận Thanh Xuân biết phát huy tốt thì họ sẽ đóng góp trí tuệ, kinh nghiệm
cho các phường; đặc biệt là các đảng viên.
Năm là, các phường ở quận Thanh Xuân phân chia thành nhiều loại
đa dạng:
- Các phường đã đô thị hóa hoàn toàn bao gồm Khương Mai, Thượng
Đình, Thanh Xuân Bắc... Tại các phường này, toàn bộ đất đai cơ bản đã được
xây dựng thành đường phố, khu dân cư. Đời sống nhân dân ở đây cao hơn các
phường đang đô thị hóa. Nhiệm vụ của các phường này chủ yếu là phát triển
sản xuất tiểu thủ công nghiệp, buôn bán dịch vụ, quản lý đô thị, bảo vệ an

ninh, trật tự, bảo vệ môi trường, xây dựng đường phố văn minh đô thị.
- Đa số các phường đang trong quá trình đô thị hóa. Ở những nơi này,
vẫn còn một số đất xen kẽ trong các khu dân cư, hoạt động thường rất đa
dạng, phức tạp như sản xuất tiểu thủ công nghiệp, buôn bán nhỏ; hoạt động
xây dựng diễn ra phổ biến trong nhân dân cũng như trong cơ quan, doanh
nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang trên địa bàn. Các tệ nạn xã hội cũng diễn
biến phức tạp. Nhiệm vụ của các phường này tập trung phát triển sản xuất tiểu
thủ công nghiệp, buôn bán dịch vụ, quản lý đất đai, quản lý trật tự xây dựng
đô thị theo qui hoạch, bảo vệ môi trường, xây dựng đường phố văn minh đô
thị, phòng chống tệ nạn xã hội.
- Các phường có nhiều cơ quan, doanh nghiệp, trường đại học, cao đẳng,
trung học chuyên nghiệp, khu tập thể, khu chung cư cao tầng như: Thượng Đình,
Thanh Xuân Trung, Kim Giang, Thanh Xuân Bắc, Nhân Chính. Nhân dân cư trú
tại đây phần lớn là cán bộ, công nhân viên chức nhà nước, cho nên hoạt động
của các phường này rất thuận lợi, hướng vào nhiệm vụ chính là quản lý dân cư,
quản lý đô thị, giữ gìn an ninh trật tự, xây dựng đường phố văn minh đô thị.


13

- Các phường từ xã chuyển thành như Nhân Chính, Khương Đình, Hạ
Đình. Ở những phường này vẫn còn một số đất nông nghiệp đang chuẩn bị được
Nhà nước thu hồi vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội. Cơ sở hạ tầng kỹ
thuật, đô thị ở đây còn nhiều yếu kém, kinh tế chậm phát triển, chủ yếu là sản
xuất tiểu thủ công nghiệp, buôn bán nhỏ, nếp sống, phong tục còn mang tính
chất làng xã, tệ nạn xã hội dễ phát sinh. Tuy vậy, ở đây có lợi thế là quỹ đất công
còn nhiều, có điều kiện để đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội theo qui hoạch
đô thị văn minh, hiện đại. Nhiệm vụ trọng tâm của các phường này là quản lý
đất đai, giải phóng mặt bằng, quản lý đô thị, đặc biệt là quản lý trật tự xây
dựng đô thị theo qui hoạch; tập trung xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã

hội, giữ gìn an ninh trật tự, tạo điều kiện để phường phát triển kinh tế - xã hội.
Nhìn chung đây là các phường của một quận trẻ, mới được thành lập
gần mười năm, đang trong quá trình đô thị hóa rất nhanh, đặt ra những yêu
cầu nhiệm vụ mới, ngày càng nặng nề cho HTCT các phường của quận Thanh
Xuân, trong đó nhiệm vụ trọng tâm là phát triển kinh tế theo hướng công
nghiệp - dịch vụ, quản lý đô thị theo qui hoạch, xây dựng và phát triển đồng
bộ hạ tầng đô thị, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, đảm
bảo vệ sinh môi trường, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Để
đảm bảo hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị nêu trên, cần phải xây dựng
HTCT ở phường trong sạch, vững mạnh; xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT
ấy một cách chủ động, đồng bộ, đủ về số lượng, có chất lượng ngày càng cao,
có cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài của phường và quận.
1.1.2. Quan niệm, vai trò, đặc điểm của đội ngũ cán bộ chủ chốt của
hệ thống chính trị cấp phường, quận Thanh Xuân hiện nay
1.1.2.1. Quan niệm về cán bộ chủ chốt
Hiện nay đang có nhiều quan niệm khác nhau về CBCC. Để nhận thức
đầy đủ và đúng đắn vấn đề này, cần làm rõ một số khái niệm sau đây:


14

- Thứ nhất, khái niệm "cán bộ"
Theo cuốn Đại từ điển tiếng Việt do Nguyễn Như Ý chủ biên thì: "Cán
bộ: dt.1. Người làm việc trong cơ quan nhà nước - cán bộ nhà nước. 2. Người
giữ chức vụ, phân biệt với người bình thường, không giữ chức vụ trong các
cơ quan, tổ chức nhà nước" [68, tr. 249]. Theo Điều 1 của Pháp lệnh Công
chức do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành ngày 9/3/1998: "Cán bộ, công
chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách".
Từ những định nghĩa nêu trên, có thể hiểu "cán bộ" là khái niệm dùng
để chỉ những người ở trong cơ cấu của một tổ chức nhất định, có trọng trách

hoàn thành nhiệm vụ theo chức năng được tổ chức đó phân công.
Như vậy, có nhiều quan niệm về cán bộ, nhưng tựu trung lại, có hai
cách hiểu cơ bản:
Một là, cán bộ bao gồm những người trong biên chế nhà nước, làm
việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị xã hội, các doanh
nghiệp nhà nước và các lực lượng vũ trang nhân dân từ Trung ương đến địa
phương và cơ sở.
Hai là, cán bộ là những người giữ chức vụ trong một cơ quan hay một
tổ chức để phân biệt với người không có chức vụ.
Từ những khái niệm về cán bộ nêu trên cho thấy, người cán bộ có bốn
đặc trưng cơ bản:
+ Cán bộ được sự ủy nhiệm của Đảng, Nhà nước và các tổ chức khác
trong HTCT... lấy danh nghĩa của các tổ chức đó để hoạt động.
+ Cán bộ giữ một chức vụ, một trọng trách nào đó trong một tổ chức
của HTCT.
+ Cán bộ phải thông qua tuyển chọn hay phân công công tác sau khi
hoàn thành chương trình đào tạo tại các trường đại học, cao đẳng, trung học
chuyên nghiệp, dạy nghề; cán bộ được bổ nhiệm, đề bạt hoặc bầu cử.


15

+ Cán bộ được hưởng lương và chính sách đãi ngộ căn cứ vào nội
dung, chất lượng hoạt động và thời gian công tác của họ.
Như vậy, hiểu theo nghĩa chung nhất, cán bộ là người lãnh đạo, quản
lý hoặc người làm chuyên môn, nhà khoa học hay công chức, viên chức làm
việc, hưởng lương từ ngân sách nhà nước hoặc từ các nguồn khác. Họ được
hình thành từ tuyển dụng, phân công công tác sau khi tốt nghiệp ra trường, từ
bổ nhiệm, đề bạt hoặc bầu cử.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đưa ra định nghĩa về cán bộ hết sức khái

quát, giản dị và dễ hiểu. Theo Người: "Cán bộ là người đem chính sách của
Đảng, Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành, đồng thời đem
tình hình dân chúng báo cáo cho Đảng, Chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách
cho đúng" [45, tr. 33].
- Thứ hai, khái niệm "chủ chốt"
Theo Từ điển tiếng Việt - 2000 của Nhà xuất bản Đà Nẵng, từ "chủ
chốt" là "quan trọng nhất, có tác dụng làm nòng cốt. Cán bộ chủ chốt của
phong trào" [67, tr. 174].
- Thứ ba, khái niệm "cán bộ chủ chốt"
Từ những nội dung trình bày nêu trên, có thể hiểu "cán bộ chủ chốt" là
người có chức vụ, nắm giữ các vị trí quan trọng, có tác dụng làm nòng cốt
trong các tổ chức thuộc hệ thống bộ máy của một cấp nhất định; người được
giao đảm đương các nhiệm vụ quan trọng để lãnh đạo, quản lý, điều hành bộ
máy thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao; chịu trách nhiệm trước cấp
trên và cấp mình về lĩnh vực công tác được giao.
Cán bộ chủ chốt có những đặc trưng cơ bản như sau:
+ Cán bộ chủ chốt là người có vị trí quan trọng, giữ vai trò quyết định
trong việc xác định phương hướng, mục tiêu, phương pháp công tác; đề ra các
quyết định và tổ chức thực hiện tốt các quyết định của cấp mình hoặc cấp trên
giao. Kiểm tra, giám sát, kịp thời chấn chỉnh, uốn nắn những biểu hiện lệch lạc;


16

bổ sung, điều chỉnh kịp thời những giải pháp mới khi cần thiết; đúc rút kinh nghiệm,
tổng kết thực tiễn để bổ sung, hoàn chỉnh lý luận. Đồng thời, CBCC còn là
người giữ vai trò đoàn kết, tập hợp, phát huy sức mạnh của quần chúng thực
hiện nhiệm vụ chính trị của đơn vị và xây dựng nội bộ tổ chức vững mạnh.
+ Cán bộ chủ chốt là những người đại diện một tổ chức, một tập thể...
chủ yếu do bổ nhiệm hoặc bầu cử, giữ một chức vụ trọng yếu trong cơ quan

Đảng, chính quyền (cấp trưởng, cấp phó); trưởng các đoàn thể và là những
người chịu trách nhiệm trước cấp trên và cấp mình về mọi hoạt động của địa
phương, đơn vị hoặc lĩnh vực công tác được đảm nhận.
Từ nhận thức đó, đặc biệt theo quan điểm của Nghị quyết Trung ương 5
khóa IX về đổi mới và nâng cao chất lượng HTCT ở cơ sở xã, phường, thị
trấn; Nghị định 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính phủ về cán bộ,
công chức xã, phường, thị trấn; Quyết định 04/2004/QĐ-BNV ngày 16/1/2004
của Bộ trưởng Bộ Nội vụ về tiêu chuẩn đối với cán bộ công chức xã, phường,
thị trấn; tác giả luận văn đề cập đến đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở
quận Thanh Xuân bao gồm các chức danh: Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy phường;
Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND phường; Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND phường;
Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc; Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ; Chủ tịch
Hội Cựu chiến binh; Bí thư Đoàn Thanh niên; Chủ tịch Hội Nông dân.
1.1.2.2. Vai trò, đặc điểm của đội ngũ cán bộ chủ chốt hệ thống chính
trị cấp phường, quận Thanh Xuân
* Vai trò của đội ngũ CBCC HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân
Luận bàn về vị trí, vai trò của cán bộ lãnh đạo đối với sự nghiệp cách
mạng, C.Mác và Ph. Ăngghen là người đầu tiên nêu ra quan điểm khoa học về
cán bộ. Hai ông khẳng định: "Muốn thực hiện tư tưởng thì cần có những con
người sử dụng lực lượng thực tiễn" [44, tr. 184].
Theo quan điểm của hai ông, cán bộ là những người tiêu biểu cho
phong trào cách mạng; có tri thức và trình độ nhận thức cao, biết kết hợp vận


17

dụng lý luận cách mạng với thực tiễn để tổ chức phong trào cách mạng của
quần chúng, lãnh đạo quần chúng thực hiện các cuộc cải cách có ý nghĩa cách
mạng. Họ phải là những người tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp
công nhân, nhân dân lao động, có trách nhiệm cao và được quần chúng noi theo.

Kế thừa và phát triển sáng tạo tư tưởng của Mác và Ăngghen về Đảng của
giai cấp công nhân, V.I. Lênin đã đề ra những quan điểm quan trọng về cán bộ
trong quá trình xây dựng Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân. Theo V.I. Lênin,
vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ trước hết là ở chỗ đảm bảo tổ chức thực hiện
thắng lợi đường lối chính trị của Đảng. Bởi vì họ vừa là người xây dựng đường
lối, vừa tiến hành lựa chọn phương pháp chỉ đạo, tổ chức thực hiện và kiểm tra
quá trình vận động cách mạng, hướng tới mục tiêu đã đề ra. Vì thế, Người nhấn
mạnh: "Mấu chốt là vấn đề người, vấn đề lựa chọn người" [42, tr. 132] và "trong
lịch sử, chưa hề có một giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó không
đào tạo ra được, trong hàng ngũ của mình, những lãnh tụ chính trị, những đại
biểu tiên phong có khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào" [39, tr. 473].
V.I. Lênin, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân, nhân dân lao động
Nga, của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã tổ chức và lãnh đạo
Cách mạng tháng Mười Nga giành thắng lợi to lớn. Khi giành được chính
quyền, Đảng kiểu mới của V.I. Lênin trở thành Đảng cầm quyền. Lúc này, vấn
đề cán bộ càng trở nên quan trọng và cấp bách hơn. Ở giai đoạn này, nhiệm
vụ mới vô cùng khó khăn của Đảng Cộng sản và giai cấp công nhân là quản
lý nhà nước, quản lý kinh tế, xã hội nhằm xây dựng thành công xã hội mới, xã
hội xã hội chủ nghĩa. V.I. Lênin yêu cầu đội ngũ cán bộ phải nỗ lực cao hơn
thời nội chiến để hoàn thành sứ mệnh mới là quản lý nhà nước, quản lý xã
hội. Người khẳng định: "Nghiên cứu con người, tìm ra cán bộ có bản lĩnh;
hiện nay đó là then chốt, nếu không thì tất cả mọi mệnh lệnh và quyết định sẽ
chỉ là mớ giấy lộn" [41, tr. 449].
Để có được đội ngũ cán bộ am hiểu nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực
quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội, đáp ứng yêu cầu xây dựng


18

chủ nghĩa xã hội, một nhiệm vụ lâu dài, khó khăn và phức tạp, V.I. Lênin đã

coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn, đề bạt cán bộ vào các cương
vị công tác, thường xuyên kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của họ, chú ý
giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực công
tác cho cán bộ, chống bệnh quan liêu, xa dân, kiêu ngạo, thoái hóa biến chất.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam,
trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng nước ta, luôn coi trọng công tác cán
bộ nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ vừa hồng, vừa chuyên, đủ sức đáp ứng yêu
cầu của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, đưa cả
nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Người coi: "Cán bộ là cái gốc của mọi công
việc" [46, tr. 269]. Vai trò của người cán bộ, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, được
thể hiện trong bốn mối quan hệ chủ yếu: cán bộ với đường lối chính sách, cán
bộ với tổ chức bộ máy, cán bộ với công việc và cán bộ với quần chúng. Trong
quan niệm của Người, cán bộ không chỉ là người vạch ra đường lối mà còn có
vai trò quyết định trong việc tổ chức thực hiện đường lối. Người nói: "Cán bộ
là người đem chính sách của Chính phủ, của đoàn thể thi hành trong nhân
dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được"; "Cán
bộ là dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động
cơ dù tốt, dù chạy, toàn bộ máy cũng tê liệt" [46, tr. 54].
Chủ tịch Hồ Chí Minh còn yêu cầu cán bộ phải sâu sát quần chúng,
nắm bắt kịp thời và phản ánh tình hình đời sống, tâm tư, nguyện vọng của
nhân dân với Đảng và Nhà nước để quyết định đường lối, chủ trương, chính
sách hợp lòng dân. Đối với cơ sở, điều này càng đặc biệt quan trọng. Người
chỉ rõ: "Sự lãnh đạo trong mọi công tác thiết thực của Đảng, ắt phải từ trong
quần chúng mà ra và trở lại nơi quần chúng" [46, tr. 290]. Và Người kết luận:
"Muôn việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hay kém" [46, tr. 273].
Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu mỗi cán bộ phải là người lãnh đạo, dẫn dắt
quần chúng nhân dân thực hiện mục tiêu, lý tưởng của Đảng, là người tận tụy
phục vụ nhân dân, đem lại cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

19

Trong Di chúc, Người căn dặn toàn Đảng ta rằng: "Mỗi đảng viên và cán bộ
phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính,
chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh
đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân" [45, tr. 131].
Thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn
đề cán bộ, trong suốt 76 năm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta luôn chú
trọng và đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm với đòi hỏi
của từng thời kỳ cách mạng, đó chính là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của
cách mạng Việt Nam. Đảng ta xác định phải "có một đội ngũ cán bộ đủ phẩm
chất và năng lực xây dựng đường lối chính trị đúng đắn và tổ chức thực hiện
thắng lợi đường lối, đó là vấn đề cốt tử của lãnh đạo, là sinh mệnh của Đảng cầm
quyền" [22, tr. 27]. Trong công cuộc đổi mới đất nước, thực hiện sự nghiệp
CNH, HĐH, Đảng ta nhấn mạnh vai trò của cán bộ trong chiến lược cán bộ thời
kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH: "Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then
chốt trong công tác xây dựng Đảng" [22, tr. 66]. Theo quan điểm của Đảng,
trong khi phải xây dựng đội ngũ cán bộ một cách đồng bộ, đáp ứng với yêu cầu
của từng giai đoạn cách mạng, cần đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ CBCC
các cấp, nhất là cấp chiến lược và cấp cơ sở.
Như vậy, bất kỳ lúc nào và ở đâu, vai trò của đội ngũ CBCC cũng rất
quan trọng đối với sự nghiệp cách mạng. Trong giai đoạn hiện nay, vai trò của
CBCC càng đặc biệt quan trọng. Vai trò của đội ngũ CBCC HTCT cấp
phường, quận Thanh Xuân được thể hiện ở những điểm sau:
- Đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân giữ vai
trò quyết định trong việc triển khai tổ chức thực hiện thắng lợi các chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước tại cơ sở phường. Là những
người giữ vai trò trụ cột, có tác dụng chi phối mọi hoạt động tại cơ sở, CBCC
cấp phường không những phải nắm vững đường lối, chủ trương, chính sách của

các tổ chức Đảng, Nhà nước, đoàn thể cấp trên để tuyên truyền, phổ biến, dẫn


20

dắt, tổ chức cho quần chúng thực hiện mà còn phải am hiểu sâu sắc đặc điểm,
tình hình của phường để đề ra những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể hóa đường
lối, chủ trương chính sách ấy cho phù hợp với điều kiện đặc thù của cơ sở.
- Đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân là những
người trực tiếp gần gũi, gắn bó với nhân dân, sống, làm việc và hàng ngày có
mối quan hệ chặt chẽ với dân. Họ thường xuyên lắng nghe, tham khảo ý kiến
của nhân dân. Trong quá trình triển khai, vận động, dẫn dắt nhân dân thực hiện
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, họ tạo ra
cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. Thông qua họ mà ý Đảng, lòng dân
tạo thành một khối thống nhất, làm cho Đảng, Nhà nước "ăn sâu, bám rễ" trong
quần chúng, tạo nên quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, củng cố niềm tin
của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ. Như vậy, đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước có đi vào cuộc sống, trở thành
hiện thực sinh động hay không, tùy thuộc phần lớn vào sự tuyên truyền và tổ
chức vận động nhân dân thực hiện của đội ngũ CBCC HTCT cấp phường.
- Đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân có vai
trò quyết định trong việc xây dựng, củng cố tổ chức bộ máy của HTCT cấp
phường vững mạnh và phát động, lãnh đạo, phát triển phong trào cách mạng
của quần chúng ở cơ sở phường. Thực tế cho thấy, sự mạnh, yếu của HTCT và
phong trào cách mạng của quần chúng gắn liền với vai trò của đội ngũ CBCC.
Họ là trụ cột, tổ chức sắp xếp, tập hợp lực lượng, là linh hồn của các tổ chức
trong HTCT cấp phường, là trung tâm đoàn kết, tập hợp mọi tiềm năng,
nguồn lực ở địa phương, động viên mọi tầng lớp nhân dân ra sức thi đua hoàn
thành thắng lợi các nhiệm vụ chính trị của cơ sở. Đội ngũ CBCC của HTCT
cấp phường, quận Thanh Xuân có vai trò quan trọng đối với năng lực lãnh

đạo và sức chiến đấu của đảng bộ phường, đối với năng lực và hiệu quả quản
lý, điều hành của chính quyền phường và mọi hoạt động của Mặt trận Tổ quốc
và các đoàn thể quần chúng ở phường. Đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường,
quận Thanh Xuân là người dẫn dắt, định hướng các phong trào quần chúng ở


21

cơ sở, tổng kết rút kinh nghiệm, biểu dương và nhân rộng các điển hình tiên
tiến trong các hoạt động sản xuất kinh doanh, quản lý đô thị, xây dựng đời
sống văn hóa, phòng chống các tệ nạn xã hội... tại cơ sở. Qua đó, họ đóng góp
tích cực vào việc xây dựng, hoàn thiện chủ trương, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước cũng như những chủ trương, chính sách của thành phố và
quận Thanh Xuân.
- Đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân còn là một
trong những nguồn quan trọng cung cấp cán bộ cho quận, thành phố và Trung
ương. Qua thực tế, có thể khẳng định rằng, phường là môi trường rèn luyện,
giáo dục, tạo điều kiện cho cán bộ phấn đấu, tu dưỡng và trưởng thành. Thông
qua hoạt động ở phường, cán bộ tích lũy được nhiều kinh nghiệm thực tiễn,
kiến thức không ngừng được bổ sung, năng lực lãnh đạo, quản lý, phương
pháp, phong cách công tác được nâng lên rõ rệt.
Những cán bộ đã kinh qua công tác ở phường khi được luân chuyển
về quận, thành phố hoặc Trung ương, được phân công, đảm nhiệm các vị trí
công tác cao hơn thường vững vàng, có bản lĩnh, thích ứng nhanh với nhiệm
vụ mới và có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ mới được giao. Khi đề cập
đến vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, CBCC cơ sở "không những
là cái khâu liên hệ, mà còn là cái kho dồi dào cho Đảng lấy thêm lực lượng
mới. Nếu đội ngũ này phát triển và củng cố thì Đảng sẽ phát triển và củng cố,
bằng không, Đảng sẽ khô héo" [51, tr. 273].
Với ý nghĩa đó, có thể nói xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp

phường ở cả nước nói chung và ở quận Thanh Xuân nói riêng là một mắt xích
quan trọng thúc đẩy quá trình đổi mới, CNH, HĐH ở phường, quận, tỉnh,
thành phố và cả nước. Xây dựng đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường, quận
Thanh Xuân có tầm quan trọng đặc biệt về nhiều mặt, góp phần hoàn thành
thắng lợi nhiệm vụ chính trị của các phường và đóng góp cơ bản vào việc
hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đảm bảo
an ninh quốc phòng, xây dựng Đảng và HTCT của quận Thanh Xuân theo


22

định hướng của Nghị quyết các Đại hội Đảng bộ quận, bởi các phường là địa
bàn quan trọng bậc nhất của quận.
Để thực hiện tốt vai trò, vị trí của mình, đội ngũ CBCC của HTCT cấp
phường, quận Thanh Xuân phải thường xuyên nghiên cứu, học tập, nâng cao
trình độ, kiến thức về lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực lãnh
đạo, quản lý và kinh nghiệm thực tiễn; luôn tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất
chính trị, đạo đức, lối sống trong sạch; kiên quyết đấu tranh chống tham
nhũng, quan liêu, lãng phí; thực hành tiết kiệm; nêu cao vai trò tiên phong,
gương mẫu trước nhân dân; đoàn kết gắn bó và có mối quan hệ mật thiết với
nhân dân.
* Đặc điểm chủ yếu của đội ngũ CBCC HTCT cấp phường, quận
Thanh Xuân
- Đội ngũ CBCC HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân phần lớn
trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Do đó, họ có bản
lĩnh chính trị vững vàng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, công cuộc đổi
mới đất nước và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Đa số Chủ tịch Mặt trận
Tổ quốc, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ
phường là những cán bộ, công chức nhà nước, cán bộ các doanh nghiệp nhà
nước và cán bộ quân đội nghỉ hưu nên họ am hiểu và nắm vững đường lối,

chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhiệt tình, tâm huyết với công
việc, có kinh nghiệm công tác, khả năng thuyết phục, vận động quần chúng
tốt, được hội viên và nhân dân tín nhiệm. Trong đội ngũ CBCC HTCT cấp
phường, có một số ít trưởng thành sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng,
thống nhất đất nước (chủ yếu là Bí thư Đoàn Thanh niên, một số Phó Chủ tịch
HĐND, UBND phường). Họ được đào tạo cơ bản, kế thừa truyền thống cách
mạng của dân tộc, năng động, nhạy bén, tiếp cận với cái mới nhanh; được các
thế hệ cán bộ đi trước hướng dẫn, giúp đỡ nên họ trưởng thành nhanh chóng,
trở thành nguồn cán bộ lãnh đạo cao hơn ở địa phương hoặc cung cấp cán bộ
cho quận và thành phố.


23

- Xu hướng trẻ hóa đội ngũ CBCC HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân
được các cấp quan tâm, diễn ra khá nhanh; tạo nên sự đổi mới của đội ngũ cán
bộ và phong cách lãnh đạo, quản lý điều hành của các tổ chức trong HTCT.
- Đội ngũ CBCC HTCT cấp phường, quận Thanh Xuân hoạt động trong
điều kiện quận đang phát triển, đô thị hóa nhanh, với những đòi hỏi ngày càng
cao của thành phố - Thủ đô của cả nước, cho nên họ khá năng động, luôn tìm
tòi, sáng tạo trong các hoạt động kinh tế, quản lý đô thị, văn hóa - xã hội và
an ninh - quốc phòng, luôn cố gắng phấn đấu vươn lên nhằm đáp ứng với yêu
cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và phát triển phường và quận
Thanh Xuân.
- Với đặc điểm là quận mới thành lập nên đội ngũ CBCC HTCT cấp
phường, quận Thanh Xuân chủ yếu là người ở nơi khác về, không phải là
người địa phương nên thuận lợi cho công tác luân chuyển cán bộ giữa các
phường với nhau hoặc giữa phường với quận. CBCC Đảng, chính quyền phường
cơ bản là công chức nhà nước cho nên thuận lợi trong việc thực hiện chính
sách cán bộ theo qui định của Nhà nước, tạo nên sự yên tâm, gắn bó của họ

với phường; một bộ phận CBCC cấp phường vốn là CBCC cấp xã do quá
trình chuyển xã thành phường ở Thanh Xuân.
1.2. QUAN NIỆM VÀ TIÊU CHÍ XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ
CHỐT CỦA HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ CẤP PHƯỜNG, QUẬN THANH XUÂN,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI HIỆN NAY

1.2.1. Quan niệm về xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt của hệ thống
chính trị cấp phường, quận Thanh Xuân hiện nay
Theo cuốn Đại từ điển tiếng Việt của Nguyễn Như Ý thì từ "xây dựng"
có ba nghĩa chính: 1. Làm nên, gây dựng nên; 2. Tạo ra cái giá trị tinh thần có
nội dung nào đó; 3. Thái độ, ý kiến có tinh thần đóng góp, làm tốt hơn, thái độ
xây dựng [68, tr. 1856].


24

Như vậy, theo nghĩa chung nhất của từ "xây dựng" thì xây dựng đội
ngũ CBCC của HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân là những hoạt động
tạo nên, làm nên, tạo ra đội ngũ CBCC của HTCT cấp phường theo những
yêu cầu của từng giai đoạn nhất định.
Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, trong quá trình lãnh
đạo phong trào cộng sản và công nhân thế giới, khi luận bàn về công tác xây
dựng đội ngũ cán bộ đã chỉ rõ: phải đào tạo, bồi dưỡng, giáo dục, rèn luyện,
giám sát, thậm chí phải bãi miễn cán bộ thì mới có được đội ngũ cán bộ tốt.
Đó là những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt,
lối sống trong sạch, lành mạnh, có năng lực tổ chức thực tiễn, có phong cách
làm việc khoa học, tiên phong trong hành động, tiên phong về lý luận, có khả
năng tập hợp, tổ chức quần chúng thực hiện nhiệm vụ cách mạng, đưa sự nghiệp
cách mạng của giai cấp công nhân tiến lên giành thắng lợi. Đó là những hoạt
động đặc biệt quan trọng của Đảng, cả trong lãnh đạo đấu tranh giành chính

quyền và khi trở thành đảng cầm quyền, xây dựng chế độ xã hội mới. Khi nói
về xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý chủ chốt, V.I. Lênin nhấn mạnh:
Tìm cho ra và thử thách hết sức nhẫn nại, hết sức thận trọng,
những người thực sự có tài tổ chức, những người có bộ óc sáng suốt
và có bản lĩnh, tháo vát trong thực tiễn, những người trung thành
với chủ nghĩa xã hội, vừa có năng lực lặng lẽ (bất chấp sự hỗn loạn
ồn ào) tổ chức công tác cho vững chắc và nhịp nhàng của khối người
to lớn trong phạm vi tổ chức Xô Viết. Chỉ có những người như thế
chúng ta mới đề bạt lên những chức vụ lãnh đạo, quản lý [40, tr. 26].
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã đặc biệt quan tâm tới công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ. Trong
tác phẩm "Sửa đổi lối làm việc", Người đã chỉ ra những việc chủ yếu phải
thực hiện nhằm tạo ra đội ngũ cán bộ tốt, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, như:
huấn luyện cán bộ; lựa chọn cán bộ; cách đối với cán bộ; thương yêu cán bộ;


25

phê bình cán bộ... Trong đó, Người coi trọng việc huấn luyện cán bộ, coi đó là
"công việc gốc của Đảng".
Trong lịch sử cách mạng nước ta kể từ khi có Đảng, Đảng ta thường
xuyên coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là đội ngũ CBCC. Đường
lối, quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng về cán bộ và công tác cán bộ
ngày càng được bổ sung, hoàn chỉnh, phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ
cách mạng. Thực hiện đường lối đổi mới đất nước, Đại hội lần thứ VI của
Đảng đã xác định: "Đổi mới cán bộ lãnh đạo các cấp là mắt xích quan trọng
nhất mà Đảng phải nắm chắc để thúc đẩy những công cuộc cải cách có ý nghĩa
cách mạng" [17, tr. 132]. Trong các văn kiện của Đảng, Đảng ta đã đề cập
nhiều đến quan điểm, nguyên tắc, nội dung, nhiệm vụ, trách nhiệm của Đảng
và các tổ chức khác trong HTCT trong công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ

cán bộ. Trong chiến lược cán bộ của thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước,
Đảng ta đã xác định 5 quan điểm chỉ đạo xây dựng đội ngũ cán bộ; qui chế và
những nội dung cơ bản của công tác xây dựng đội ngũ cán bộ như: rèn luyện;
tuyển chọn; nâng cao phẩm chất, kiến thức, năng lực của cán bộ; giáo dục; bồi
dưỡng; qui hoạch; đào tạo; bố trí; sử dụng cán bộ; phát hiện; kiểm tra, giám
sát; quản lý; đánh giá cán bộ; bổ nhiệm, miễn nhiệm cán bộ; nhân dân tham
gia xây dựng đội ngũ cán bộ, giám sát cán bộ; thực hiện chính sách cán bộ...
Như vậy, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Đảng ta đã rất coi trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là CBCC, trong
đó có đội ngũ CBCC của HTCT ở cấp phường, đã chỉ ra những khâu, những qui
trình để tạo ra đội ngũ cán bộ có đủ khả năng hoàn thành thắng lợi yêu cầu
nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng nước ta.
Từ những điểm trình bày nêu trên, quan niệm về xây dựng đội ngũ
CBCC HTCT cấp phường ở quận Thanh Xuân là hoạt động của các đảng ủy
phường, Quận ủy Thanh Xuân, Thành ủy Hà Nội; của các cơ quan tham mưu
của Quận ủy Thanh Xuân, Thành ủy Hà Nội; của lãnh đạo các tổ chức thành
viên của HTCT quận và phường tham gia vào các khâu: Xây dựng tiêu chuẩn