Tìm hiểu quan điểm của Đảng về văn hóa Việt Nam trước cách mạng tháng tám năm 1945

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------

PHÙNG THỊ MAI

TÌM HIỂU QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ
VĂN HÓA VIỆT NAM TRƢỚC CÁCH MẠNG
THÁNG TÁM NĂM 1945

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam

Hà Nội - 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------

PHÙNG THỊ MAI

TÌM HIỂU QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ
VĂN HÓA VIỆT NAM TRƢỚC CÁCH MẠNG
THÁNG TÁM NĂM 1945

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam
Mã số: 60 22 03 15

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Viết Nghĩa

Hà Nội - 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Tìm hiểu quan điểm của Đảng về văn
hóa Việt Nam trƣớc Cách mạng Tháng Tám năm 1945” là công trình
nghiên cứu của riêng tôi. Các tư liệu trong luận văn được sử dụng và chú
thích nguồn trung thực.
Hà Nội, ngày 26 tháng 12 năm 2014
Tác giả

Phùng Thị Mai


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS. Trần Viết Nghĩa đã tận tâm định
hướng cho tôi ngay từ những ngày đầu thực hiện luận văn. Những góp ý, chia
sẻ, nhận xét của thầy là động lực và tiền đề quan trọng giúp tôi hoàn thành
luận văn này. Đó cũng là những bài học “làm người” cho tôi trong tương lai.
Tôi xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình đã tạo điều
kiện cho tôi cả về vật chất và tinh thần. Trân trọng cảm ơn quý thầy cô trong
và ngoài khoa Lịch sử, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã giúp
tôi hoàn thành khóa học. Chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã luôn
động viên tôi trong suốt thời gian tôi thực hiện luận văn tốt nghiệp của mình.
Tác giả

Phùng Thị Mai


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 4
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ............... Error! Bookmark not defined.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu . Error! Bookmark not defined.
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............... Error! Bookmark not defined.
6. Đóng góp của luận văn................................ Error! Bookmark not defined.
7. Kết cấu của luận văn ................................... Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 1. THỰC TRẠNG VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ KHI ĐẢNG
CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM
NĂM 1945 ...................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1. Chính sách văn hóa của Pháp ở Việt Nam Error!

Bookmark

not

defined.
1.2. Thực trạng văn hóa Việt Nam thời kỳ 1930 - 1945Error! Bookmark not
defined.
Tiểu kết chương 1............................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2. QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VỀ VĂN HÓA VÀ VĂN NGHỆ
VIỆT NAM .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1. Quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin về văn hóa Error! Bookmark not
defined.
2.2. Quan điểm của Đảng về văn hóa ............ Error! Bookmark not defined.
2.3. Quan điểm của Đảng về văn nghệ ....... Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 2............................................ Error! Bookmark not defined.

Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM VÀ SỰ CHỈ ĐẠO CỦA ĐẢNG VỀ TUYÊN
TRUYỀN, VẬN ĐỘNG VĂN HÓA VÀ XÂY DỰNG MẶT TRẬN VĂN
HÓA CỨU QUỐC ......................................... Error! Bookmark not defined.
3.1. Quan điểm và sự chỉ đạo của Đảng về tuyên truyền, vận động văn hóa
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Quan điểm và sự chỉ đạo của Đảng về xây dựng mặt trận văn hóa cứu quốc
......................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Ảnh hưởng văn hóa của Đảng tới giới văn nghệ sĩError! Bookmark not
defined.
Tiểu kết chương 3............................................ Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 4. MỘT VÀI NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM LỊCH SỬ Error!
Bookmark not defined.
4.1. Một vài nhận xét về quan điểm văn hóa của Đảng trước Cách mạng
Tháng Tám năm 1945 ..................................... Error! Bookmark not defined.
4.2. Một số kinh nghiệm lịch sử ..................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 7
PHỤ LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined.


BẢNG KÝ HIỆU CHỮ CÁI VIẾT TẮT

1

Nxb.

Nhà xuất bản

2

TG

Tác giả

3

TS.

Tiến sĩ

4

Tr.

Trang


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ khi thành lập năm 1930 đến trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945,
Đảng Cộng sản Việt Nam (từ tháng 10/1930 đổi tên là Đảng Cộng sản Đông
Dương) đã từng bước xây dựng hệ thống quan điểm về văn hóa nhằm định hướng
cho sự phát triển của văn hóa Việt Nam. Đảng đã bước đầu khẳng định văn hóa là
một thứ vũ khí sắc bén, một mặt trận quan trọng chống đế quốc. Với quan điểm
văn hóa đúng đắn, Đảng đã thu hút được đông đảo trí thức, văn nghệ sĩ tham gia
phát triển văn hóa và cứu nước.
Giai đoạn 1930 - 1945, ở Việt Nam diễn ra những cuộc tranh luận về triết
học duy vật và triết học duy tâm, về “nghệ thuật vị nghệ thuật” hay “nghệ thuật vị
nhân sinh” trên diễn đàn báo chí. Giới trí thức liên tục đưa ra nhiều quan điểm để
bảo vệ lập trường, quan điểm của mình khiến cho các cuộc “bút chiến” trở nên

“nảy lửa” hơn. Từ các khuynh hướng văn hóa khác nhau đã hình thành nên các
nhóm phái văn hóa khác nhau. Sự đa dạng về tư tưởng, sự ra đời của các nhóm
phái văn hóa góp phần thúc đẩy sự phát triển của văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên,
sự thiếu thống nhất dễ gây mất đoàn kết trong nội bộ trí thức, văn nghệ sĩ nói
riêng, quần chúng nhân dân nói chung, nảy sinh xu hướng ly tâm, xa rời thực tiễn
dân tộc.
Trong bức tranh văn hóa Việt Nam thời kỳ 1930 - 1945, việc Đảng đưa ra
các quan điểm văn hóa là cần thiết. Một là thể hiện quan điểm, lập trường của
Đảng về văn hóa. Hai là qua văn hóa để tập hợp lực lượng chống đế quốc. Do đó,
trong quá trình vận động phát triển và lãnh đạo phong trào cách mạng, Đảng đã
từng bước xây dựng và đưa ra các quan điểm về văn hóa, văn nghệ, các biện pháp
vận động, tuyên truyền văn hóa và xây dựng mặt trận văn hóa cứu quốc. Đảng
cũng tích cực tham gia những tranh luận về văn hóa, văn nghệ (chủ yếu thông qua
hoạt động văn hóa của một số trí thức tiến bộ) để minh chứng cho sự vững vàng


trong lập trường về văn hóa theo chủ nghĩa Mác - Lênin của Đảng. Những quan
điểm về văn hóa của Đảng đã có sức ảnh hưởng lớn tới đời sống văn hóa trí thức,
văn nghệ sĩ và nhân dân khi đó.
Nhận thức sâu sắc tầm quan trọng của việc làm rõ quan điểm của Đảng về
văn hóa trong giai đoạn tập hợp lực lượng, chuẩn bị đấu tranh giành chính quyền
trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, từ đó rút ra nhiều bài học về lý luận
cũng như thực tiễn quan trọng đối với lịch sử, tôi lựa chọn đề tài: “Tìm hiểu
quan điểm của Đảng về văn hóa Việt Nam trƣớc Cách mạng Tháng Tám năm
1945” làm luận văn thạc sĩ của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Quan điểm, đường lối, sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam về
văn hóa là một trong những nội dung được một số nhà nghiên cứu quan tâm, phản
ánh trong khá nhiều công trình.
Năm 1960, để góp phần vào việc nghiên cứu lịch sử Đảng, Nhà xuất bản Sự

thật đã sưu tầm và giới thiệu một số tài liệu trích trong các văn kiện của Đảng và
bài viết của các đồng chí lãnh tụ về sự lãnh đạo của Đảng trên mặt trận tư tưởng và
văn hóa từ năm 1930 đến năm 1960. Tập đầu của cuốn sách Về sự lãnh đạo của
Đảng trên mặt trận tư tưởng và văn hóa (1930 - 1945) đã tập hợp tương đối đầy đủ
các văn kiện của Đảng và bài viết của những lãnh tụ thể hiện sự lãnh đạo của Đảng
trên mặt trận tư tưởng và văn hóa giai đoạn trước Cách mạng Tháng Tám năm
1945. Trước mỗi phần trích dẫn tài liệu của từng giai đoạn, Ban Biên tập cuốn sách
có một phần khái lược về sự lãnh đạo của Đảng, cũng chính là tóm lược nội dung
cốt lõi của các văn kiện được đề cập. Đây là một trong những tài liệu quan trọng
giúp tôi dễ dàng tiếp cận những văn kiện của Đảng liên quan tới văn hóa một cách
có hệ thống và tổng hợp. Tuy nhiên, cuốn sách này mới chỉ dừng lại ở việc sưu
tầm, trích lược thuần túy, chưa đi sâu phân tích đường lối, sự lãnh đạo, chỉ đạo của
Đảng về văn hóa Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945.


Năm 1986, cuốn sách Văn hóa văn nghệ trong cách mạng xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam, Mục tiêu và động lực ra mắt bạn đọc là tập hợp những bài viết của
Trần Độ về nhiều khía cạnh xoay quanh văn hóa mới xã hội chủ nghĩa. Trong
cuốn sách, Trần Độ đã đề cập tới một số quan điểm của Đảng trong việc xây
dựng nền văn hóa mới, con người mới xã hội chủ nghĩa và nhiệm vụ của văn
nghệ, đồng thời nhấn mạnh việc cần thiết phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
về văn hóa, văn nghệ. Với đặc thù tập trung vào các vấn đề liên quan tới văn hóa
mới xã hội chủ nghĩa, cuốn sách tuy có đề cập tới quan điểm, sự lãnh đạo của
Đảng về văn hóa nhưng chỉ chủ yếu phản ánh giai đoạn sau khi Cách mạng
Tháng Tám năm 1945 thành công.
Công trình tư liệu - biên soạn Tranh luận văn nghệ thế kỷ XX, tập 1 và tập 2
(giai đoạn đầu thế kỷ XX - 1945) ra mắt độc giả trong năm 2001 và 2002 là hai tập
sách cung cấp cho tôi mảng tư liệu “khó kiếm tìm” về những cuộc tranh luận lớn
đã diễn ra cách đây gần một thế kỷ. Cuốn sách góp phần nhìn nhận lại văn hóa, văn
nghệ thế kỷ XX, đồng thời đưa ra những tìm tòi, gợi ý mới, tiếp tục hoàn thiện sự

đánh giá xung quanh diễn biến, vai trò của các lực lượng tham gia, ý nghĩa thời đại
từ các vấn đề đặt ra trong các cuộc tranh luận văn hóa, văn nghệ. Cuốn sách là một
nguồn tư liệu quý giúp tôi nghiên cứu về những cuộc tranh luận nghệ thuật “nảy
lửa” ở Việt Nam trong những năm 1920 - 1940, từ đó thấy được một phần quan
điểm của Đảng về văn hóa thông qua tư tưởng đấu tranh của các nhà văn hóa Mácxít, tiêu biểu như Hải Triều.
Bên cạnh Tranh luận văn nghệ thế kỷ XX, tập 1 và tập 2, để tìm hiểu kỹ hơn về
một trong những cuộc tranh luận thể hiện được lập trường, quan điểm của Đảng
trong văn hóa, nghệ thuật, người đọc có thể tiếp cận cuốn sách


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2000): Sơ thảo lược sử công tác tư
tưởng của Đảng cộng sản Việt Nam 1930 - 2000, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
2. Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2005): Lịch sử biên niên công tác tư
tưởng văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam, tập 1 (1925 - 1954), Nxb. Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
3. Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (2000): Một số văn kiện của Đảng
về công tác tư tưởng, văn hóa, tập 1, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2014), Giáo trình đường lối cách mạng của
Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội.
5. Đặng Việt Bích (2006): Tìm hiểu văn hóa dân tộc, Nxb Văn hóa Thông
tin, Hà Nội.
6. Trường Chinh (1948): Kháng chiến nhất định thắng lợi (in lần thứ 2),
Nxb. Sự thật, Hà Nội.
7. Trường Chinh (1974): Chủ nghĩa Mác và Văn hóa Việt Nam (in lần thứ
hai), Nxb. Sự thật, Hà Nội.
8. Trường Chinh (1976): Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam,
Tập 2, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
9. Trường Chinh (2006): Về Văn hóa văn nghệ, Nxb. Văn học, Hà Nội.
10. Xuân Diệu (1953): Những bước đường tư tưởng của tôi, Nxb. Văn hóa,

Cục Xuất bản, Bộ Văn hóa, Hà Nội.
11. Đinh Xuân Dũng - Nguyễn An (2005): Hồ Chí Minh với văn hóa - văn
nghệ, Nxb. Từ điển bách khoa, Hà Nội.
12. Đỗ Duy (1999): Tư tưởng Hồ Chí Minh về tính dân tộc của nền văn hóa
nghệ thuật mới ở Việt Nam, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 5(179), tr.3 - 6.


13. Nguyễn Hữu Đang, Nguyễn Đình Thi (1945): Một nền văn hóa mới, In
lần thứ hai tại Nhà in Lê Văn Tân, 136, phố Hàng Bông, Hà Nội.
14. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Văn kiện Đảng toàn tập, tập 1, 1924 1930, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 2, 1930,
Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 3, 1931,
Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
17. Đảng Cộng sản Việt Nam (1999): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 4, 1932 1934, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
18. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 5, 1935,
Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 6, 1936 1939, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
20. Đảng Cộng sản Việt Nam (2000): Văn kiện Đảng toàn tập, tập 7, 1940 1945, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
21. Quang Đạm, Phương Lựu, Trường Lưu, Nguyễn Khắc Phi, Trần Lê
Sáng, Lương Duy Thứ (1983): Chủ nghĩa Mao và văn hóa - văn nghệ Trung Quốc,
Viện Văn hóa, Bộ Văn hóa.
22. Trần Độ (1986): Văn hóa văn nghệ trong cách mạng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam, Mục tiêu và động lực, Nxb. Văn hóa, Hà Nội.
23. Phạm Duy Đức (2011): Quan điểm của Đảng về xây dựng và phát triển
nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, dangcongsan.Việt Nam,
ngày 28/12/2011.
24. Hà Minh Đức (1997): Một thời đại trong thi ca: Về phong trào thơ mới
1932-1945, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội.

25. Hà Huy Giáp (1978): Hồ Chủ Tịch với một vài vấn đề văn hóa văn nghệ,
In lần thứ 2, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
26. Võ Nguyên Giáp (1997): Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách
mạng Việt Nam, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
27. Nguyễn Thu Hải, Chủ trương của Đảng về vận động, tập hợp tầng lớp
trí thức thời kỳ 1930 - 1954, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn, Hà Nội.
28. Lê Mậu Hãn (chủ biên) (2006): Đại cương Lịch sử Việt Nam, tập 3, Nxb.
Giáo dục, Hà Nội.
29. Lê Như Hoa (1997): Trường Chinh với tác phẩm “Chủ nghĩa Mác và
văn hóa Việt Nam”, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 2, tr.58 - 59.
30. Đỗ Quang Hưng, Trần Viết Nghĩa (2013): Tính hiện đại và sự chuyển biến
của văn hóa Việt Nam thời cận đại, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
31. Tô Hoài (1992): Cát bụi chân ai, Nxb. Hội Nhà văn, Hà Nội.
32. Trần Hoàn (1994): Hải Triều (1908 - 1954), người con ưu tú của Đảng,
nhà văn hóa Mác- xít xuất sắc, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 9, tr.5 - 6.
33. Mai Hương (1994): Tính tiên phong Mác-xít của nhà báo Hải Triều, Tạp
chí Văn hóa Nghệ thuật, số 9, tr.12 - 17.
34. Tố Hữu (1972): Về văn học và nghệ thuật, Văn phòng Bộ Văn hóa, Hà
Nội.
35. Đinh Xuân Lâm, Bùi Đình Phong (1996): Tư tưởng Hồ Chí Minh với
bản sắc văn hóa dân tộc, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 5, tr.14 - 16.
36. Đinh Xuân Lâm (2005): Góp phần tìm hiểu cuộc đời và tư tưởng Hồ Chí
Minh, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
37. Đinh Xuân Lâm (Chủ biên, 2000): Đại cương Lịch sử Việt Nam, Tập II,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội.


38. Khoa Văn học, trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn(2013):

Cuộc tranh luận “vị nghệ thuật” hay “vị nhân sinh” thời kỳ 1935 - 1939, Hà Nội.
39. Phương Lựu (1979): Học tập tư tưởng văn nghệ V.I.Lênin, Nxb.Văn học,
Hà Nội.
40. Nguyễn Văn Khánh (2004): Cơ cấu kinh tế xã hội Việt Nam thời thuộc
địa (1858 - 1945), Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội.
41. Nguyễn Văn Kiêm (1979): Lịch sử Việt Nam 1990 - 1918, Nxb. Giáo
dục, Hà Nội.
42. Đặng Thai Mai (1969):Thơ văn yêu nước và cách mạng đầu thế kỷ XX,
Nxb. Văn học, Hà Nội.
43. Hồ Chí Minh (1981), Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, Nxb.
Văn học, Hà Nội.
44. Hồ Chí Minh toàn tập (1995), tập 1 (1919 - 1924), Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
45. Hồ Chí Minh toàn tập (2002), tập 2 (1924 - 1930) Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
46. Hồ Chí Minh toàn tập (2002), tập 3 (1930 - 1945), Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
47. Hồ Chí Minh toàn tập (1995), tập 4 (1945 - 1946), Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
48. Hồ Chí Minh (1960): Tuyển tập, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
49. Tú Mỡ (1989): Trong bếp núc của Tự lực văn đoàn, Tạp chí Văn học,
Tháng 1/1989.
50. Trần Viết Nghĩa (2012): Trí thức Việt Nam đối diện với văn minh
phương Tây thời Pháp thuộc, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
51. Nguyễn Quang Ngọc (Chủ biên, 2001): Tiến trình lịch sử Việt Nam,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội.


52.

Phan

Ngọc:

Tiếp

xúc

văn

hóa

Việt

Nam

và

Pháp,

ệt Nam, tháng 5/2013.
53. Hoàng Xuân Nhị: Tìm hiểu đường lối văn nghệ của Đảng và sự phát
triển của văn học cách mạng Việt Nam hiện đại, Nxb Văn học, 1975.
54. Nguyễn Thị Như: Trí thức Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống
thực dân Pháp 1945 - 1954, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn, Hà Nội.
55. Philippe Devillers (2006): Người Pháp và người An Nam bạn hay thù,
Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.
56. Bùi Đình Phong (1994): Hồ Chí Minh với nền văn hóa mới Việt Nam
trước năm 1954, Nxb. Lao động, Hà Nội, tr. 85.

57. Ri-u-xi-cốp (1957): Lênin và văn hóa xã hội chủ nghĩa, Nxb. Sự thật, Hà
Nội.
58. Sưu tập trọn bộ Tiên Phong 1945 - 1946 (1996), Nxb. Hội Nhà văn, Hà
Nội.
59. Sưu tập Văn nghệ 1948 - 1954 (1998), tập 1 (1948), Nxb. Hội Nhà văn, Hà
Nội.
60. Sưu tập Văn nghệ 1948 - 1954 (1999), tập 2 (1949), Nxb. Hội Nhà văn, Hà
Nội.
61. Sưu tập Văn nghệ 1948 - 1954 (2000), tập 3 (1950), Nxb. Hội Nhà văn, Hà
Nội.
62. Sưu tập Văn nghệ 1948 - 1954 (2003), tập 4 (1951) và tập 5 (1952), Nxb.
Hội Nhà văn, Hà Nội.
63. Sưu tập Văn nghệ 1948 - 1954 (2005), tập 6 (1953), Nxb. Hội Nhà văn,
Hà Nội.
64. Tạ Ngọc Tấn (2011): Vấn đề văn hóa trong tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát triển đất nước, ệt Nam, ngày 25/10/2011.


65. Hoài Thanh, Hoài Chân (1998): Phong trào Thơ mới, Nxb. Văn học, Hà
Nội.
66. Hoài Thanh, Hoài Chân (2008): Thi nhân Việt Nam: 1932 - 1941, Nxb.
Văn học, Hà Nội.
67. Nguyễn Ngọc Thiện (2004): Nghệ thuật vị nghệ thuật hay nghệ thuật vị
nhân sinh?, Viện Văn học, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Nxb. Khoa học xã
hội, Hà Nội.
68. Nguyễn Ngọc Thiện (2002): Tranh luận văn nghệ thế kỷ XX, tập 2, Nxb.
Lao động, Hà Nội.
69. Nguyễn Viết Thông (Chủ biên, 2011): Giáo trình những nguyên lý cơ bản
của Chủ nghĩa Mác- Lênin, Nxb. Chính trị Quốc gia- Sự thật, Hà Nội.
70. Huỳnh Văn Tòng (2000): Báo chí Việt Nam từ khởi thủy đến năm 1945,

Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh.
71. Bùi Ngọc Trác (Chủ biên, 1996): Tổng tập văn học Việt Nam, Tập 34,
Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội.
72. Hà Xuân Trường (1977): Đường lối văn nghệ của Đảng, vũ khí ánh
sáng, trí tuệ, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
73. Hà Xuân Trường (1977): Đấu tranh chống ảnh hưởng văn hóa và nghệ
thuật tư sản, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 1, tr.13 - 17.
74. Hà Xuân Trường (1982): Quan hệ giữa văn nghệ và chính trị, Tạp chí
Văn hóa Nghệ thuật, số 2, tr.3 - 8.
75. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (1985): Bốn mươi
năm Đề cương văn hóa Việt Nam, Nxb. Sự thật, Hà Nội.
76. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (1995): Năm mươi
năm Đề cương văn hóa Việt Nam, Nxb. Khoa học Xã hội, Hà Nội.


77. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia, Viện Văn học
(1995): Cách mạng - kháng chiến và đời sống văn học 1945 - 1954, Nxb. Khoa học
Xã hội, Hà Nội.
78. Trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân văn Quốc gia (2004): Đề cương văn
hóa Việt Nam - Chặng đường 60 năm, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
79. Về sự lãnh đạo của Đảng trên mặt trận tư tưởng và văn hóa (1930 1945) (1960), Nxb. Sự thật, Hà Nội.
80. Hoàng Vinh (1997): Trường Chinh - Nhà lý luận mác xít lỗi lạc của
Đảng, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, số 2, tr.53 - 54, 77.
81. Trần Quốc Vượng (Chủ biên, 2008): Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo
dục, Hà Nội.