Quản lý hoạt động dạy học ứng dụng ICT phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh ở các trường trung học phổ thông tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THÙ Y DƢƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC ỨNG DỤNG ICT PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2015


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THÙ Y DƢƠNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC ỨNG DỤNG ICT PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THI ̣BÍ CH LIỄU

HÀ NỘI – 2015

LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Giáo dục, Đại
học Quốc gia Hà Nội, được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các thầy, cô
giáo và sự nỗ lực của bản thân, tác giả đã hoàn thành luận văn khoa học này.
Tác giả xin gửi lời tri ân sâu sắc tới các thầy giáo, cô giáo, cán bộ
Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tận tình giảng dạy,
truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu, tạo mọi điều kiện giúp đỡ
tác giả hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu của mình.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS.
Trần Thị Bích Liễu, người hướng dẫn khoa học, đầy trách nhiệm, tận tâm đã
giúp đỡ tác giả trong việc định hướng nghiên cứu cũng như trong suốt quá
trình thực hiện đề tài.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý, các nhà giáo của
các trường trung học phổ thông tại thành phố Điện Biên Phủ, gia đình, bạn
bè đã tạo điều kiện, cộng tác và ủng hộ tác giả trong quá trình học tập và
nghiên cứu của mình.
Mặc dù đã nỗ lực hết mình trong học tập, nghiên cứu lý luận, khảo sát
thực tiễn, nhưng chắc chắn tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Kính
mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng
nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến đề tài này.
Xin trân trọng cảm ơn!

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BCHTW

Ban chấ p hành Trung ƣơng

CBQL

Cán bộ quản lý

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐHQG

Đa ̣i ho ̣c Quố c gia

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

ICT

Information and Communication
Technology- Công nghệ thông tin và
truyền thông

THPT

Trung học phổ thông

UBND

Ủy ban nhân dân

ii


MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................... .. iv
DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................ v
MỞ ĐẦU ........................................................................................................ .. 1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1
2. Mục tiêu .................................................................................................. 6
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................ 6
4. Nhiê ̣m vu ̣ nghiên cứu .............................................................................. 6
5.Giả thuyết nghiên cứu .............................................................................. 6
6. Giới ha ̣n, phạm vi nghiên cứu................................................................. 7

7. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................ 7
7.1. Phƣơng pháp khảo cứu lí luâ ̣n... .................................................... 7
7. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................... 7
7.2.1. Điề u tra.................................................................................. 7
7.2.2. Phỏng vấn ............................................................................ 8
7.3. Hồ i cƣ́u tƣ liê ̣u ............................................................................... 9
7.4. Quan sát.......................................................................................... 9
7.5. Phƣơng pháp chuyên gia .. ..............................................................9
8. Đóng góp của luâ ̣n văn............................................................................ 9
9. Cấu trúc của luận văn ............................................................................ 10
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ ỨNG DỤNG ICT TRONG
DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH
THPT........................................................................................................... 11
1.1. Tổng quan ....................................................................................... .. 11
1.1.1. Nƣớc ngoài ................................................................................... 11
iii


1.1.2. Trong nƣớc ................................................................................... 14
1.2. Các khái niệm công cụ ....................................................................... 17
1.2.1. Ứng dụng ICT trong hoạt động dạy học ...................................... 17
1.2.2. Biê ̣n pháp quản lý........................................................................ 19
1.2.3. Phát triển năng lực sáng tạo ........................................................ 22
1.3. Các đặc điểm của dạy học ứng dụng ICT trong thế kỷ 21 ................ 25
1.3.1. Mục tiêu, nô ̣i dung ....................................................................... 25
1.3.2. Hình thức, phƣơng pháp .............................................................. 28
1.4. Các phƣơng tiê ̣n ICT trong da ̣y ho ̣c phát triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o ..... 29
1.4.1. Đặc điểm của dạy học phát triển năng lực sáng tạo ................... 29
1.4.2. Giới thiê ̣u các phầ n mề m phát triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o và cách
sƣ̉ du ̣ng ..................................................................................................... 34

1.5. Quản lý ứng dụng ICT trong dạy học và dạy học phát triển năng lực
sáng tạo ................................................................................................... 38
1.5.1. Quản lý theo tiếp cận chức năng và phƣơng pháp quản lý......... 38
1.5.2. Quản lý theo tiếp cận quá trình dạy học ..................................... 39
Kết luận Chƣơng 1 .................................................................................... 41
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÍ DẠY HỌC ỨNG DỤNG
ICT PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH THPT Ở
CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN ................................................... 42
2.1. Giới thiệu chung các trƣờng tham gia khảo sát, điề u kiê ̣n cơ sở vâ ̣t
chấ t và phƣơng tiê ̣n ICT ........................................................................... 42
2.1.1. Trƣờng THPT thành phố Điện Biên Phủ ........................................ 42
2.1.2. Trƣờng THPT Chuyên Lê Quý Đôn ............................................... 43
2.1.3. Trƣờng THPT Thanh Chăn ............................................................. 45
2.2. Mục tiêu và nội dung đánh giá thực trạng ........................................ 47
2.2.1. Mục tiêu ...................................................................................... 47
2.2.2. Nô ̣i dung...................................................................................... 48
2.3. Các phƣơng pháp đánh giá ................................................................ 48
iv


2.3.1. Điề u tra bằ ng phiế u hỏi............................................................... 48
2.3.2. Phỏng vấn........................................................................................ 49
2.3.3. Quan sát .......................................................................................... 49
2.4. Kế t quả đánh giá thƣ̣c tra ̣ng ............................................................... 51
2.4.1. Nhâ ̣n thƣ́c về ƣ́ng du ̣ng ICT trong giờ da ̣y và trong da ̣y ho ̣c phát
triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o .............................................................................. 51
2.4.2. Kiế n thƣ́c, kỹ năng sử dụng ICT trong dạy học của giáo viên ... 53
2.4.3. Thƣ̣c tra ̣ng quản lý ƣ́ng du ̣ng ICT phát triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o cho
học sinh ở các trƣờng THPT tỉnh Điện Biên ............................................ 59
2.4.4. Nhƣ̃ng ha ̣n chế trong công tác quản lý hoa ̣t đô ̣ng ƣ́ng du ̣ng ICT

phát huy năng lực sáng tạo của học sinh và nguyên nhân .............................. 68
2.5. Đánh giá chung về công tác quản lý hoa ̣t đô ̣ng ứng dụng ICT phát
triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o cho ho ̣c sinh ở các trƣờng THPT tin̉ h Điê ̣n Biên 68
2.5.1. Ƣu điể m và lý do ......................................................................... 68
2.5.2. Hạn chế và lý do .......................................................................... 69
Kết luận Chƣơng 2 ................................................................................. 71
Chƣơng 3 CÁC BIỆN PHÁP THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG ICT
TRONG DẠY HỌC PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC SÁNG TẠO CHO HỌC SINH
THPT Ở CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH ĐIỆN BIÊN ................................................. 72
3.1. Nguyên tắ c đề xuấ t biê ̣n pháp ............................................................ 72
3.1.1. Nguyên tắ c đảm bảo tính kế thƣ̀a ................................................... 72
3.1.2. Nguyên tắ c đảm bảo tính thƣ̣c tiễn ................................................. 72
3.1.3. Nguyên tắ c đảm bảo tính hê ̣ thố ng ................................................. 73
3.1.4. Nguyên tắ c phố i hơ ̣p hài hòa các lơ ̣i ích ........................................ 73
3.1.1. Nguyên tắ c đảm bảo tính chấ t lƣơ ̣ng và hiê ̣u quả .......................... 74
3.2. Các biện pháp..................................................................................... 74
3.2.1. Đƣa mu ̣c tiêu phát triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o cho ho ̣c sinh và ƣ́ng du ̣ng
ICT để phát triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o cho ho ̣c sinh vào kế hoa ̣ch giáo du ̣c
của nhà trƣờng ....................................................................................... 74
v


3.2.2. Nâng cao nhâ ̣n thƣ́c ƣ́ng dụng ICT trong dạy học và trong da ̣y ho ̣c phát
triể n năng lƣ̣c sáng ta ̣o ........................................................................... 77
3.2.3. Hƣớng dẫn giáo viên khai thác các phầ n mề m sáng ta ̣o và sƣ̉ du ̣ng
trong da ̣y ho ̣c ............................................................................................ 79
3.2.4. Bồ i dƣỡng các kỹ năng ICT cho GV, cán bộ quản lý trƣờng học . 80
3.2.5. Đảm bảo các điề u kiê ̣n ICT cho da ̣y ho ̣c và da ̣y ho ̣c phát triể n năng
lƣ̣c sáng ta ̣o .............................................................................................. 82
3.2.6. Tiế p tu ̣c khuyế n khić h ƣ́ng du ̣ng ICT trong da ̣y ho ̣c và da ̣y ho ̣c

phát triển năng lực sáng tạo ......................................................................... 83
3.2.7. Phát huy vai trò của những giáo viên tiên phong và thúc đẩy việc
trao đổ i kinh nghiê ̣m ................................................................................ 84
3.3. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của biện pháp ........................ 86
3.3.1. Mục tiêu, nô ̣i dung của khảo nghiê ̣m.............................................. 86
3.3.2. Đối tƣợng khảo nghiệm .................................................................. 86
3.3.3. Kế t quả khảo nghiê ̣m ...................................................................... 86
Kế t luâ ̣n chƣơng 3 ..................................................................................... 90
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHI ...........................................................
91
̣
1. Kế t luâ ̣n ................................................................................................. 91
2. Khuyế n nghi ..........................................................................................
93
̣
2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên ............................... 93
2.2. Đối với các trƣờng THPT tỉnh Điện Biên.......................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 95
PHỤ LỤC.................................................................................................. 99

vi


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Các điều kiện cần cho việc sáng tạo

52

Bảng 2.3. Các phƣơng pháp dạy học phát triển năng lực sáng tạo cho
học sinh

58

Bảng 3.1: Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp

86

Bảng 3.2: Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp

87

vii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.3. Thể hiện các mối tƣơng thích tầm quan trọng của ICT đối với
việc tích cực hóa, cá nhân hóa và phát triển tiềm năng của ngƣời học.

viii

26


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.

BCH TW, 2013, nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành

Trung ƣơng khóa XI (nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn bản, toàn

diện giáo dục và đào tạo, 4/11/2013
2.

Ban khoa giáo Trung ƣơng 2002, Giáo dục và Đào tạo trong thời

kì đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
3.

Ban chấp hành Trung ƣơng (2004), Chỉ thị số 40/CT-TW về việc

xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục.
4.

Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng, Nghị quyết lần thứ hai khóa VIII.

5.

Bộ Chính trị (2000), Chỉ thị 58/CT-TW ngày 17/10/2000 về đẩy

mạnh ứng dụng và phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH.
6.

Bộ Giáo dục và Đào tạo (2001), Chỉ thị số 29 về tăng cường giảng

dạy và đào tạo ứng dụng CNTT trong ngành GD&ĐT giai đoạn 2001 – 2005
7.

Chính phủ, 2012, Chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020,

số 10/NQ –CP.

8.

Chính Phủ Việt Nam (2012), Chiến lược phát triển giáo dục 2011-

2020, Số. 711/QĐ-TTg ngày 13 tháng 6 năm 2012.
9.

Đào Thái Lai (2007), Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học

ở trường phổ thông Việt Nam, Viện chiến lƣợc và chƣơng trình giáo dục.
10. Đào Thị Ninh, 2007, Một số biện pháp quản lý ứng dụng CNTT
trong giảng dạy ở các trƣờng THPT quận Cầu Giấy – Hà Nội
11. Hà Sỹ Hồ - Lê Tuấn, 1987, Những Bài giảng về quản lý Trường
học, tập 3.
12. Hoàng Phê, 1994, Từ điển Tiếng Việt, Nxb Khoa học và kỹ thuật
13. Intel, 2012, Website chƣơng trình giáo dục của Intel tại Việt
Nam, />14. Jef Peeraer (2011), Công nghệ thông tin cho dạy học tích cực, NXB
Giáo dục Việt Nam.
1


15. MOET (2012), Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CNTT năm học
2012 - 2013, Số. 4987/BGD-ĐT-CNTT
16. Nhóm công tác e-ASEAN UNDP-APDIP(5/2003), Công nghệ
thông tin và truyền thông (ICT) trong giáo dục
17. Nguyễn Ngọc Bảo, 2002, Quá trình dạy học.
18. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc, 2010, Đại cương khoa
học quản lý, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
19. Thủ tƣớng Chính Phủ (2009), Kế hoạch tổng thể phát triển nguồn
nhân lực công nghệ thông tin đến năm 2015 và định hướng đến năm 2020 số

698/QĐ-TTg.
20. Trần Thị Bích Liễu (2012) (chủ nhiệm) Đánh giá tác động của
công nghệ thông tin truyền thông (ICT) sử dụng trong dạy học đối với kiến
thức và kĩ năng của giáo viên và học sinh các trường trung học phổ thông ở
Việt Nam, Đề tài trọng điểm Đại học Quốc gia Hà Nội, 7/2010- 7/2012.
21. Trần Thị Bích Liễu, 2013, Giáo dục phát triển năng lực sáng tạo,
NXB Giáo dục Việt Nam.
22. Trần Thị Bích Liễu, 2013, Một số minh chứng về tác động của một
số phương tiện ICT đối với kiến thức và kĩ năng của giáo viên và học sinh ở
các trường THPT Hà Nội, Tạp chí Thiết bị giáo dục;
23. Tạp chí giáo dục, 2011, Công nghệ thông tin truyền thông với việc
hiện thực hóa phương châm”Lấy người học làm trung tâm”
24. Phó Đức Hòa – Ngô Quang Sơn (2008), Ứng dụng công nghệ
thông tin trong dạy học tích cực, Nxb Giáo dục
25. Phạm Thị Thu Hà (2014) Quản lý ứng dụng công nghệ thông tin
trong hoạt động dạy học ở các Trường trung học cơ sở thị xã Phúc Yên, tỉnh
Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sỹ - ĐHQGHN
26. Phạm Viết Vƣợng (2004), Phương pháp luận nghiên cứu khoa
học, NXBĐHQG, Hà Nội.

2


27. Phạm Văn Vƣơng, (2012), Quản lý hoạt động dạy - học trong môi
trường phát triển công nghệ thông tin truyền thông ở các trường THCS huyện
Thái Thuỵ tỉnh Thái Bình, Luận văn thạc sỹ - ĐHQGHN.
28. Vũ Thị Thúy Nga (2011), Một số biện pháp quản lý hoạt động bồi
dưỡng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy cho giáo viên trung học cơ
sở Hải Phòng tại Trung tâm Tin học, Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục –
ĐHQGHN

Tiếng Anh
29. Anderson J, 2010, ICT Transforming Education - A Regional
Guide, Unesco Bankok
30. Australia, D.o.E.a.T.W., Teacher ICT skills. 2006, Australia:
Department of Education and Training Western Australia.
31. Blasé J, 2008, Handbook of Instructional Leadership, NXB ITIF
International New York
32. Chinthammit, Thomas, IEEE International Symposium on Mixed
and Augmented Reality, 2012, iFiction: Mobile Technology, New Media,
Mixed Reality and Literary Creativity in English Teaching.
33. C. Paul Newhouse, December, 2002, A Framework to Articulate
the Impact of ICT on Learning in Schools
34. Dunmill M and Arslanagic A, 2006, ICT in arts education – A
literature review, of Te Puna Puoru National Centre for Research in Music
Education and Sound Arts, University of Canterbury, New Zealand.
35. Fasko and J.D, 2000-2001, Education and Creativity. Creativity
Research Journal.
36. Friedrich Scheuermann and Francesc Pedró - Assessing the
effectsof ICT in education.
37. Gorny, 2007, Definitions of creativity.
38. Learning Discovery Centre Team (2006), Creattive ICT in the
classroom: Using New Tools for Learning

3


39. Loveless and Avril M, 2002, Literature Review in Creativity, New
Technologies and Learning, UK: Futurelab.
40. Melisa Papaleo - How can teachers incorporate creativity in their
classroom?

41. Partnership for 21st Century Skills. 2004. Learning for the 21st
century
42. Sahlberg.P, 2009, Creativity and innovation through lifelong
learning, Journal of Lifelong Learning in Europe
43. Sarah Younie, Marilyn Leask, Kevin Burden - Teaching and
Learning with ICT in the Primary School
44. Shelley McNamara - Teaching Stage 4 boys creative writing using
ICT and new media
45. Teresa

M.

Amabile,

2010,

Keys

to

Creativity

and

Innovations,Center for Creative Leadership
46. Tinio T.V, 5/2003
47. UNESCO and Microsoft, ed. 2.0. 2011, UNESCO ICT Competency
Framework for Teachers, United Nations Educational, Scientific and Cultural
Organization.
48. Videoclip, How Japan Introduced 21st-century Global Skills

49. Website có chứa các nguồn thông tin và các sản phẩm sáng tạo của
học sinh nhƣ: ;
/>
4