Tiền công trong chủ nghĩa tư bản

LỜI MỞ ĐẦU
Do nhu cầu bức thiết hiện nay, hoạt động sản xuất, kinh doanh
trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải vận dụng
linh hoạt các phương pháp quản lý đặc biệt là phương pháp kinh
tế.Một trong những biện pháp kinh tế là vấn đề tiền công, tiền thưởng.
Tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh của con người đều vì lợi ích
kinh tế. Vì tiền công là một yếu tố vô cùng quan trọng, do vậy việc gắn
liền tiền công với hiệu quả sản xuất kinh doanh đến việc nâng cao
mức sống ổn định và phát triển trên cơ sở kinh tế là những vấn đề
không thể tách rời.
Trong mục đích phát triển kinh tế đất nước đặc biệt là trong nền
kinh tế hàng hóa nhiều thành phần hiện nay, việc đảm bảo lợi ích cá
nhân người lao động là một động lực cơ bản khuyến khích sự phấn
đấu nỗ lực sáng tạo trong sản xuất. Chính vì thế công tác thanh toán
tiền lương các khoản trích theo lương là một phần quan trọng không
thể thiếu trong công tác hoạch toán tốt công tác này, doanh nghiệp
không chỉ điều hòa giữa lợi ích của mình với lợi ích người lao động
mà còn là nguyên tố góp phần cung cấp những thông tin đầy đủ, chính
xác giúp doanh nghiệp điều hành kế hoạch sản xuất kinh doanh của
mình đi vào guồng quay chung xã hội trong cơ chế mới. Tuy nhiên tiền
công chỉ thực sự phát huy tác dụng của nó khi hình thức tiền công
được áp dụng thích hợp nhất, sát thực với tình hình kinh tế của đơn vị
kinh doanh, đúng nguyên tắc quy định của Nhà nước và khả năng
cống hiến của mỗi người.
Sau đây là bài tiểu luận với đề tài: “ Tiền công trong Chủ Nghĩa Tư
Bản ” với nội dung về bản chất, các dạng của tiền công và phân tích
hiện tượng tiền công trong chủ nghĩa tư bản thường thấp hơn giá trị
sức lao động.

I.

Bản chất và vai trò của tiền công
1. Bản chất kinh tế của tiền công
Biểu hiện bề ngoài của đời sống xã hội tư bản, công nhân làm việc
cho nhà tư bản một thời gian nhất định, sản xuất ra một lượng hàng
hóa hay hoàn thành một số công việc nào đó thì nhà tư bản trả cho
công nhân một số tiền nhất định gọi là tiền công.Hiện tượng đó làm
người ta lầm tưởng rằng tiền công là giá của lao động.Sự thật là cái
người ta mua như hàng hóa không phải là lao động mà là sức lao
động,là giá cả sức lao động. Lao động không phải hàng hóa vì :
•

Nếu lao động là hàng hóa, thì nó phải có trước, phải được vật hóa
trong một hình thức cụ thể nào đó.Tiền đề để cho lao động vật hóa
được là phải có tư liệu sản xuất.Nhưng nếu người lao động có tư
liệu sản xuất, thì họ sẽ bán hàng hóa do mình sản xuất ra, chứ

•

không bán “lao động”
Việc thừa nhận lao động là hàng hóa sẽ dẫn tới một trong hai mâu
thuẫn về lý luận sau đây :
 Thứ nhất, nếu lao động là hàng hóa và nó được trao đổi ngang
giá, thì nhà tư bản không thu được lợi nhuận (giá trị thặng dư);
điều này phủ nhận sự tồn tại thực tế của quy luật giá trị thặng


dư trong chủ nghĩa tư bản.
Thứ hai, còn nếu “hàng hóa lao động” được trao đổi không

ngang giá để có giá trị thặng dư cho nhà tư bản, thì phải phủ

•

nhận quy luật giá trị
Nếu lao động là hàng hóa, thì hàng hóa đó cũng phải có giá
trị.Nhưng lao động là thực tế và là thước đo nội tại của giá trị, bản
thân lao động thì không có giá trị.Vì thế, lao động không phải là
hàng hóa, cái mà công nhân bán cho nhà tư bản chính là sức lao
động.Do đó, tiền công mà nhà tư bản trả cho công nhân là giá cả
của sức lao động.


Vậy,bản chất của tiền công trong chủ nghĩa tư bản là hình thức
biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động, hay giá cả của sức lao
động, nhưng lại biểu hiện ra bề ngoài thành giá cả của lao động.
Như ta đã biết trong các xã hội có giai cấp bóc lột, phần thời gian
lao động thặng dư là thuộc về giai cấp bóc lột. Nhưng nhìn bề ngoài
,thì ở mỗi xã hội lại một khác. Dưới chế độ nô lệ, hình như tất cả lao
động của người nô lệ,kể cả lao động cần thiết và lao động thặng dư
đều không được trả công. Dưới chế độ phong kiến, lao động cần thiết
mà người nông nô bỏ ra trên mảnh đất của mình và lao động thặng
dư mà người ấy bỏ ra trên ruộng đất của địa chủ, có ranh giới rõ rệt
về thời gian và không gian. Còn dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, thì toàn
bộ lao động của công nhân tựa hồ như được trả công tất cả. Quan hệ
hàng hóa trong xã hội tư bản đã che đậy quan hệ bóc lột tư bản chủ
nghĩa.
Ở nước ta trong thời kỳ bao cấp,một phần thu nhập quốc dân được
tách ra làm quỹ lương và phân phối cho người lao động theo kế hoạch
.Tiền công chỉ chịu sự chi phối trực tiếp của Nhà nước thông qua các

chế độ, chính sách do Hội đồng Bộ trưởng ban hành tiền công chủ yếu
gồm 2 phần: phần trả bằng hệ thống thang lương, bảng lương và
phần trả bằng hiện vật thông qua tem, phiếu. Theo chế độ này tiền
công đã không gắn chặt với số lượng và chất lượng lao động, không
phản ánh đúng giá trị lao động của người lao động, chính vì thế nó
chưa tạo được động lực phát triển sản xuất.
Trong cơ chế mới,tiền công cũng phải tuân thủ qui luật của thị
trường sức lao động và chịu sự điều tiết của Nhà nước,đồng thời nó
phải được hình thành trên cơ sở sự thỏa thuận giữa người lao động
và người sử dụng lao động. Dựa trên số lượng và chất lượng lao động,
tiền công là phần giá trị mới sáng tạo ra doanh nghiệp để trả cho
người lao động. Bởi vậy,trong công tác quản lý hoạt động sản xuất


kinh doanh của doanh nghiệp, tiền công đã trở thành một phương
tiện quan trọng,đòn bẩy kinh tế để khuyến kích, thúc đẩy người lao
động hăng say sản xuất,tìm tòi sáng tạo và có trách nhiệm với công
việc.

•

Hình thức cơ bản của tiền công trong chủ nghĩa tư bản
2.1. Tiền công tính theo thời gian
Là hình thức tiền công mà số lượng của nó ít hay nhiều tùy theo

•

thời gian lao động của công nhân ( giờ, ngày, tháng ) dài hay ngắn
Cần phân biệt tổng số tiền công của một ngày, một tuần, một tháng

2.

với tiền trả công cho một giờ lao động. Chẳng hạn một công nhân
một ngày làm việc 8 giờ, lĩnh 40 xu như vậy mỗi giờ được trả 5 xu.
Nhưng nếu nhà tư bản bắt làm 10 giờ và trả 45 xu, thì như vậy là
•

giá cả một ngày lao động đã giảm từ 5 xu xuống 4 xu rưỡi.
Như vậy với hình thức tiền công theo thời gian này, nhà tư bản có
thể kéo dài ngày lao động để hạ thấp tiền công của công nhân.
Nâng cao cường độ lao động cũng có ý nghĩa như thế. Cũng ngày
lao động 8 giờ, nhưng nếu nhà tư bản cho tăng tốc độ hoạt động
của máy móc lên gấp rưỡi, thì 8 giờ lao độngcủa công nhân thực tế
bằng 12 giờ, nhưng tiền công thì vẫn là công ngày như cũ hoặc có
tăng, nhưng tăng chậm hơn mức tăng của cường độ lao động. Nhà
tư bản có sẵn cả một hệ thống đốc công, cai, ký, để bắt công nhân

•

phải tuân theo kỷ luật lao động và tăng cường độ lao động.
Hình thức trả công theo thời gian có lợi cho nhà tư bản ở chỗ: Khi
hàng hóa tiêu thụ dễ dàng, thì nhà tư bản kéo dài thêm ngày lao
động, dù cho lương ngày của công nhân có được tăng lên, nhưng
hàng hóa sản xuất cũng được nhiều hơn do đó giá trị thặng dư
cũng sẽ nhiều hơn. Ngược lại, nếu tình hình thị trường không tốt
thì nhà tư bản rút ngắn ngày lao động, trả công theo giờ.Thế là
công nhân không đủ việc làm rơi vào thất nghiệp bộ phận. Như vậy
trong các trường hợp này, tiền công tụt hẳn xuống.Như vây, công

nhân không những bị thiệt thòi khi ngày lao động bị kéo dài quá
•

độ, mà còn bị thiệt thòi cả những khi phải làm việc ít giờ hơn.
Ở Mỹ trong những năm gần đây,5-6% tổng số công nhân làm việc
mỗi tuần từ 1 đến 14 giờ,3-4% từ22-29 giờ,3-4%từ 30-34 giờ ,1/5

•

làm việc không đủ ngày.
2.2. Tiền lương theo sản phẩm
Là hình thức tiền công mà số lượng của nó phụ thuộc vào số lượng
sản phẩm hay số lượng những bộ phận của sản phẩm mà công

•

nhân đã sản xuất ra hoặc là số lượng công việc đã hoàn thành.
Tiền công theo thời gian là cơ sở để định tiền công theo sản phẩm.
Khi qui định đơn giá của sản phẩm nhà tư bản đã tính đến tiền
công theo thời gian của công nhân trong một số ngày và số lượng
sản phẩm mà công nhân làm ra trong một ngày(thường thấy mức
sản xuất làm tiêu chuẩn).Ví dụ: Công nhân ở xưởng A lĩnh lương
ngày trung bình là 2 đồng và làm được 10 sản phẩm một ngày; nếu
áp dụng chế độ tiền lương theo sản phẩm ,thì nhà tư bản sẽ qui
định đơn giá một sản phẩm là 2 hào. Cho nên ,tiền công theo sản
phẩm thực ra chỉ là hình thức biến tướng của tiền công theo thời
gian. Có điều là tiền công theo sản phẩm làm cho quan hệ bóc lột
tư bản chủ nghiã càng bị che dấu.Công nhân làm được nhiều sản
phẩm thì càng lĩnh được nhiều tiền công,tình hình đó khiến người

•

ta lầm tưởng là lao động đã được trả công đầy đủ.
Với tiền công theo sản phẩm, nhà tư bản không cần có bộ máy đốc
công hàng ngày kiểm tra và đôn đốc làm việc, mà công nhân vẫn
phải lo làm việc nhiều và tốt cho nhà tư bản.Công nhân phải đem
hết sức mình , đua nhau làm ngày, làm đêm,tăng cường độ lao
động, mong được nhiều lương hơn chút ít. Nhưng khi số công nhân
đã đạt đến mức cường độ lao động mới cao hơn, thì nhà tư bản lại
hạ thấp đơn giá xuống.Kết quả là công nhân làm việc càng nhiều
,thì tiền công càng giảm xuống. Mác viết: “Để giữ vững khối lượng
tiền công của mình, người công nhân tìm cách làm việc nhiều


hơn,hoặc làm thêm giờ, hoặc sản xuất nhiều hơn trong cùng một
giờ…Kết quả là anh ta càng làm việc nhiều thì càng lĩnh được ít
•

tiền công.”
Hiện nay cùng với sự phát triển của cơ khí hoá và tự động hoá,tiền
công theo thời gian lại thành phổ biến.Ở Mỹ,tỷ trọng công nhân
được trả lương theo sản phẩm giảm xuống: Trong ngành chế tạo
máy móc từ 32% (1926) xuống 25% (1952), trong ngành hoá chất
và dược phẩm từ 35%(1926) xuống 16% (1957), tronh ngành
nướng bánh mỳ từ 37% (1926) xuống 0,5% (1958).Trong những
ngành còn nhiều lao động thủ công, thì tỉ trọng công nhân được
trả lương theo sản phẩm cao hơn nhiều: Trong ngành làm đường
và may mặc có tới gần 2/3 công nhân được trả lương theo sản
phẩm.
3. Tiền công danh nghĩa và tiền công thực tế

3.1. Tiền công danh nghĩa
Là số tiền mà công nhân nhận được do bán sức lao động của mình

cho nhà tư bản.
•

Tiền công được sử dụng để tái sản xuất sức lao động nên tiền công
danh nghĩa phải được chuyển hóa thành tiền công thực tế.
3.2. Tiền công thực tế
Là tiền công được biểu hiện bằng số lượng hàng hóa tiêu dùng và

dịch vụ mà công nhân mua được bằng tiền công danh nghĩa của mình.
•

Tiền công danh nghĩa là giá cả sức lao động, nên nó có thể tăng lên
hay giảm xuống tuỳ thuộc vào quan hệ cung – cầu về hàng hoá sức
lao động trên thị trường. Lượng giá trị sức lao động chịu ảnh
hưởng của các nhân tố tác động ngược chiều nhau.Tiền công danh

•

nghĩa không chỉ rõ được đầy đủ mức sống của công nhân.
Ví dụ : Tiền công danh nghĩa vẫn như cũ, nhưng nếu giá vật phẩm
tiêu dùng và thuế má tăng thêm, thì mức sống sẽ hạ xuống.Tiền


lương danh nghĩa có thể tăng thêm, nhưng nếu trong thời gian đó
giá sinh hoạt lại tăng nhanh hơn thì mức sống cũng vẫn bị hạ
•

xuống.
Muốn xác định tiền công thực tế của công nhân, một mặt phải tính
đến mức tiền lương danh nghĩa, mặt khác phải tính đến mức giá cả

•

vật phẩm tiêu dùng, tiền trả các khoản phục vụ và thuế.
Thống kê tư bản chủ nghĩa thường xuyên tạc sự thật về tiền lương
bằng cách: xếp cả thu nhập của những tầng lớp lãnh đạo về công
việc, tài chính (như nhân viên quản lý xí nghiệp, giám đốc xí
nghiệp…) vào tổng số tiền lương của công nhân, cùng với mức
lương thấp nhất của đông đảo công nhân không lành nghề, công
nhân nông nghiệp, không tính đến tình trạng đắt đỏ của vật phẩm
tiêu dùng và thuế nặng nề mà công nhân phải đóng góp. Trong các
nước tư bản chủ nghĩa, nhất là trong các nước thuộc địa và phụ
thuộc, tiền lương không đủ đảm bảo mức sống tối thiểu cho phần
lớn công nhân, vì giá sinh hoạt đắt đỏ và nạn thất nghiệp nặng nề
ở Mỹ, tiền lương tháng trung bình của một công nhân công nghiệp
chế biến từ 3.280 đô-la tăng lên 4.842 đô-la, nhưng cũng trong
thời gian đó, nhu cầu tối thiểu của gia đình họ từ 3.750 đô-la, tăng
lên 5.832 đô-la.Do đó đời sống của họ ngày một thiếu thốn thêm,
đó là chưa kể tinh trạng vật giá tăng cao, thất nghiệp thường
xuyên đã ảnh hưởng đến đời sống của họ.


II.

Phân tích tình trạng tiền công trước CNTB thường thấp hơn giá
cả sức lao động.
Giá cả sức lao động không phải là số lượng nhất định, mà nó luôn

luôn thay đổi. Dưới chủ nghĩa tư bản, năng xuất lao động nâng cao là
nguyên nhân chủ yếu làm cho giá trị của sức lao động hạ xuống. Mối
liên hệ giữa giá trị sức lao động và tiền công rất phức tạp. Dưới chủ
nghĩa tư bản, giá cả của hàng hoá “sức lao động” khác với giá cả của
những hàng hoá thông thường ở chỗ nó không lên xuống xoay quanh
giá trị, mà có xu hướng ngày càng hạ thấp hơn giá trị. Sở dĩ như vậy
vì chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì tệ nạn thất ngiệp ngày càng
thêm trầm trọng, nghĩa là mức cung về sức lao động vượt quá mức
cầu về sức lao động. Lợi dụng tình trạng đó, giai cấp tư sản hạ thấp
tiền lương của giai cấp công nhân xuống thấp hơn giá trị của sức lao
động. Sự phát triển của kỹ thuật một mặt làm tăng thêm nhu cầu về
công nhân lành nghề, nhưng mặt khác làm cho nhiều động tác trở lên
giản đơn, công nhân lành nghề trở lên thừa, buộc phải làm những
công việc không đòi hỏi nhiều khả năng chuyên môn với tiền lương rất
thấp. Việc áp dụng kỹ thuật cơ khí tạo khả năng thay thế lao động của
đàn ông bằng lao động của phụ nữ, trẻ em, mà tiền công của phụ nữ
và trẻ em thì thường thấp hơn tiền công của đàn ông rất nhiều, ngay
cả trong trường hợp họ hoàn thành một công việc như nhau.


Tiền công ngày càng thấp hơn giá trị sức lao động là một trong
những nguyên nhân làm cho tiền công thực tế giảm xuống. Ngoài
ra tiền công thực tế giảm xuống còn do những nguyên nhân sau

•

đây :
Thứ nhất, dưới chủ nghĩa tư bản giá cả sinh hoạt tư liệu cần thiết

•

cho công nhân ngày càng đắt đỏ.
Thứ hai dưới chủ nghĩa tư bản, thuế má và lạm phát ngày trở
thành gánh nặng đè lên đầu quần chúng lao động. Trong thời kỳ đế
quốc chủ nghĩa, do ảnh hưởng của chính sách quân sự hoá nền


kinh tế và xâm lược của bọn đế quốc ,thuế má ngày càng nặng, lạm
phát ngày thêm trầm trọng. Đó cũng là nguyên nhân làm cho tiền
công giảm xuống.
Căn cứ vào sự phân tích trên, chúng ta thấy dưới chủ nghĩa tư bản
tiền công có xu hướng hạ thấp. Bên cạnh những nhân tố hạ thấp tiền
công lại có những nhân tố hoạt động chống lại xu hướng hạ thấp tiền
công, trong đó cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân cho quyền lợi
sinh sống và làm việc là nhân tố có ý nghĩa đặc biệt quan trọng .
Công ty Elmacco là một doanh nghiệp do nhà nước quả lý cho nên
việc tính toán quỹ lương của công ty phải căn cứ vào doanh thu theo
tỷ lệ thực tế. Với cách tính lương theo doanh thu sẽ khắc phục được
những tồn tại của cách tính lương trước đó.Đây là động lực mạnh mẽ
để kích thích sản xuất kinh doanh phát triển và cũng là một hình thức
tính toán quỹ lương thích hợp trong điều kiện hiện nay. Đây là bộ
phận không trực tiếp tạo ra nguồn lương cũng như quỹ lương nên:
−

Thứ nhất, biện pháp đầu tiên là công ty nên diều chỉnh lại bộ máy
quản lý và đặc biệt là nên sát nhập lại một số phòng ban mà hiệu

−

quả cao.

Thứ hai, ban lãnh đạo công ty cần chú ý bố trí đúng người, đúng

−

việc, sắp xếp hợp lý để phát huy tài năng của từng người.
Thứ ba,để tạo nguồn, tăng thu nhập cho cán bộ CNV trong toàn
công ty thì trước tiên công ty phải mở rộng qui mô sản xuất, tăng
số lượng sản phẩm tiêu thụ (cả về chủng loại hàng hoá cũng như
chất lượng hàng hoá). Bên cạnh đó công ty phải luôn đẩy mạnh
sản xuất kinh doanh mặt hàng tiêu thụ trên thị trường trong và

−

nước ngoài với mụch đích là tăng doanh thu cho lợi nhuận cao.
Thứ tư, tận dụng triệt để chính sách thuế có lợi nhuận thiếu xuất
khẩu vì hiện nay Nhà nước đang khuyến khích xuất khẩu hạn chế
nhập khẩu để tăng doanh thu một cách đáng kể, góp phần đẩy


mức lương cho người lao động để dần dần từng bước cải thiện
−

đời sống cán bộ CNV.
Thứ năm, công ty phải cố gắng sử dụng có hiệu quả phương thức
kinh tế về tiền công và phân phối hợp lý quỹ lương trong nội bộ
nhân viên vừa đảm bảo, vừa kích thích sản xuất phát triển bằng

•

cách:

Lợi nhuận kinh tế về doanh nghiệp được xác định là hiệu quả
doanh thu trừ chi phí và coi đó là giải pháp hữu hiệu nhất mang
tính chất chiến lược trong mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của

•

công ty.
Hoàn thiện thêm công tác định mức lao động từ đó để có căn cứ
xác định số lượng lao động tiêu thụ hợp lý có một sản phẩm trong
sản xuất kinh doanh để trên cơ sở xây dựng định mức tiền lương

•
•

hợp lý.
Tổ chức tốt việc đào tạo, nâng cao tay nghề cho cán bộ CNV
Hàng tháng xét lương thưởng một cách chính đáng vì tiền lương,
tiền thưởng là một đòn bẩy kinh tế, là phần giá trị mới sáng tạo ra,
là nguồn thu nhập chủ yếu của người lao động.



KẾT LUẬN
Tiền công là các khoản tính trích theo lương có một vai trò đặc
biệt quan trọng và là trọng tâm công tác kế toán ở tất cả các doanh
nghiệp.
Do nhu cầu bức thiết hiện nay, hoạt động sản xuất , kinh doanh
trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải vận dụng
linh hoạt các phương pháp quản lý đặc biệt là các biện pháp kinh tế.
Một trong những biện pháp kinh tế và vấn đề tiền lương, tiền thưởng.

Tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh của con người đều vì lợi
ích kinh tế. Vì thế, tiền lương là một yếu tố vô cùng quan trọng đối với
hiệu quả sản xuất. Do vậy, việc gắn liền với tiền lương , với hiệu quả
sản xuất, kinh doanh đến việc nâng cao mức sống ổn định và phát
triển trên cơ sở kinh tế là những vấn đề không thể tách rời.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. />
tien-luong-trong-tbcn-thuong-thap-hon-gia-tri-suc-lao-dong.htm
2. />3. Giáo trình “Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin”.


CÂU HỎI ÔN THI MÔN:
NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN

I. HỌC PHẦN 1:

Câu 1: * những điều kiện lịch sử, tiền đề ra đời của chủ nghĩa Mác: những tiền
đề lí luận Những thành tựu KHTN
1. ĐK lịch sử: những năm 40 của TK 19, khi phương thức sản xuất của TBCN
thống trị ở Châu Âu (pháp,anh,đức).
+ nhờ sự thành công của CM công nghiệp 1820 làm cho lực lượng sản xuất
phát triển. năng suất lao động phát triển.
-

gc TS

giai cấp tư sản trở nên đặc biệt giàu có => củng cố địa vị thống trị cho

giai cấp vô sản bị bóc lột nặng nề => VS >< TS lên đến đỉnh cao (TS ko
muốn nhưng nó bắt buộc phải xảy ra vì TS muốn giàu có => bóc lột VS => ><
tăng cao)
khủng hoảng kinh tế “thừa” CNTB => TS >< VS lên đỉnh cao(đối với TS
là “thừa”,với VS thì thiếu)

hàng loạt các cuộc đấu tranh của gc VS chống TS nổ ra,tiêu biểu :
khởi nghĩa của thợ dệt liong(pháp –lần 1 là 1831,lần 2 là 1834)
-

Dệt xiledi Đức 1844
Phong trào hiến chương Anh 30-40 của TK 19


thất bại
nguyên nhân:

thiếu đường lối chiến lược, sách lược đúng đắn
thiếu phương pháp cách mạng phù hợp
chưa xác định đúng đối tượng CM
lãnh tụ của gc VS phải có đức và có tài => may mắn cho gc VS đã gặp
được Mác và Ăngghen. Mác và Ăngghen đã tự giác gánh vác nhiệm vụ lịch sử
của gcvs đó là: giúp gcvs thoát khỏi sự khủng hoảng về lí luận, 2 ông đã hoàn
thành xuất sắc nhiệm vụ này => lãnh tụ gcvs
2. Tiền đề lí luận:



-triết học cổ điển Đức
- KT-CT Anh

-CNXH không tưởng Pháp
3. Những thành tựu KHTN:
-năng lượng bảo toàn
-học thuyết tế bào
-học thuyết tiến hóa
* ý nghĩa của việc học tập chủ nghĩa Mác-leenin: giúp chúng ta tự giác trong
quá trình trau dồi phẩm chất chính trị, tinh thần và tư duy sang tạo của mình.
Đó còn là đòi hỏi cấp bách của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội khoa học
nói chung và của công cuộc đổi mói hiện nay ở nước ta nói riêng.

Câu 2: triết học là gì?
* gốc của thuật ngữ triết học: xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài người –
trong khoảng TK VIII-VI TCN


thời kì cổ đại
chia thành 2 phương:
Phương Đông: Trung Quốc => lần đầu tiên xuất hiện trong kho tang của
tiếng Hán cổ đó là từ “trí”, có nghĩa là phản ánh trình độ nhận thức, hiểu
biết sâu rộng của con người về thế giới qua đó thể hiện đạo lí, tình cảm,
ứng xử của con người đối với thế giới ấy.
Phương Tây: Hy lạp – Hy lạp Cổ:

Philos: yêu mến
Sophya: thong thái, trí tuệ

=> philosophya :

yêu mến sự thôngg thái
Làm bạn với trí tuệ

dù là phương Đông hay là phương Tây thuật ngữ triết học đều có điểm



chung
-Nhận thức: cao

-Nội dung: yêu thương, gắn bó của con người đối với thế giới sống.
* nguồn gốc:

(1) nguồn gốc NT: xuất hiện khi trình độ nhận thức con

người đạt đến khả năng tư duy trừu tượng :

khái quát hóa

Trừu tượng hóa



hiểu biết riêng lẻ, cụ thể, phong phú, đa dạng
hệ thống những quan điểm chung nhất của con người về thế giới.
Ví dụ về TDTT và TQSĐ:
(2) nguồn gốc XH: phân công lao động mới:
hiện

lớp

trí óc
người

=> xuất
nhận

chân tay
Thức(lao
động trí óc):năng lực
Của con
người đc mở rộng
Gc xuất hiện: mỗi thành viên trong XH sẽ đứng
trong gc nhất định, những thành viên ở cùng gc sẽ cùng nhau xây dựng hệ
thống quan điểm, quan niệm về gc mình =>qđ, qn khác nhau về XH.
K/n triết học: triết học là hệ thống những quan điểm, quan niệm chung nhất
của con người về thế giới(TN-XH) và về vị trí, vai trò của con người đối với thế
giới ấy.
*Vấn đề cơ bản của triết học:

cách 1: cách trình bày của Ăngghen

Tư tưởng Hồ Chí Minh
- Ăngghen định nghĩa vấn đề cơ bản của triết học như sau: “Vấn đề cơ bản lớn
của mọi Triết học, nhất là Triết học hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa tư duy và
tồn tại”


* Vấn đề cơ bản của triết học có hai mặt:

+ Mặt thứ nhất: trả lời câu hỏi, ý thức hay vật chất, tinh thần hay giới tự nhiên,

cái nào có trước, cái nào có sau và cái nào quyết định cái nào?
+ Mặt thứ hai: trả lời câu hỏi, Con người có khả năng nhận thức được thể giới
hay không?
Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức là vấn đề cơ bản của triết học:
-

-

VC và YT là 2 phạm trù rộng lớn nhất của triết học và đồng thời nó
cũng là nội dung cơ bản nhất được xác định trong đối tượng nghiên
cứu của triết học
Giải quyết mối quan hệ giữa VC và YT là một tiêu chuẩn để phân biệt sự
khác nhau giữa các trường phái triết học, giữa triết học và khoa học.
Giải quyết mối quan hệ giữa VC và YT là cơ sở lý luận chung về thế giới
quan và phương pháp luận của triết học.

Căn cứ vào cách giải quyết 2 câu hỏi về vấn đề cơ bản triết học, các nhà triết học
chia làm 2 trường phái chính: CNDV & CNDT
- chủ nghĩa duy vật chất phác cổ đại
CNDV

- chủ nghĩa duy vật siêu hình thế kỷ
XVII – XVIII

- Giải quyết mặt thứ nhất: thừa nhận
vật chất là tính thứ nhất, là cái có

- chủ nghĩa duy vật biện chứng của
triết

học

Mác

–

Lênin

trước, cái quyết định đối với ý thức
còn ý thức là tính thứ 2, cái có sau,
cái phụ thuộc vào vật chất
- Giải quyết mặt thứ 2: khẳng định
con người có khả năng nhận thức

CNDT

thế giới khách quan.
Có 3 hình thức cơ bản:

- Giải quyết mặt thứ nhất: thừa nhận
ý thức là tính thứ nhất, là cái có


trước, cái quyết định vật chất còn

người nhưng họ coi khả năng đó phụ

vật chất là tính thứ 2, cái có sau, cái

thuộc

phụ thuộc vào ý thức

thức(cảm giác chủ quan thuần túy)

- Giải quyết mặt thứ 2: không phủ
nhận khả năng nhận thức của con

vào

chính

bản

thân

ý

hoặc lực lượng siêu nhiên(ý niệm – ý
niệm tuyệt đối)

=> như vậy CNDT & CNDV là quan điểm nhất nguyên luận.
* Liên hệ nhận thức và thực tiễn: Trong hoạt động thực tiễn chúng ta không nên
đánh giá sự vật hiện tượng thông qua hình ảnh bên ngoài hay từ một khía cạnh
nào đó mà phải đặt chúng trong bối cảnh hiện thực khách quan. Đừng vội kết luận
một svht là đúng hay sai mà phải đc kiểm chứng thông qua thực tiễn. Không nên
chủ quan, nóng vội và bảo thủ mà phải luôn luôn học hỏi không ngừng để tích luỹ
từ từ về lượng. Đấu tranh chống lại những tư tưởng bảo thủ, giáo điều.
- Triết học không phải là sản phẩm có tính chất chủ quan, đồng thời cũng không
phải từ trên trời rơi xuống mà là sản phẩm tất yếu của lịch sử.

Thực tiễn: khi xã hôi loài người có sản phẩm dư thừa => sự phân hóa giàu
nghèo => giai cấp xuất hiện và nhận thức của con người phát triển lên tầm cao
mới => hình thành nên những quan điểm ,quan niệm khác nhau của con người
về thế giới => triết học ra đời.(mang tính tất yếu của lịch sử).

Câu 3: Định nghĩa vật chất của Lênin:


Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mac-Lenin 2

hoàn cảnh ra đời;

CNDT tấn công CNDV xung quanh phạm trù vật chất
Nhà vật lí vi mô rơi vào khủng hoảng trước những phát

minh vật lí của mình

CNDT chấp nhận vật chất : nguyên tử: nhỏ nhất, không thể phân chia

; khối

lượng : bất biến
Vật chất : khi nguyên tử không còn là vật chất nhỏ nhất => phân chia => tiêu tan
=> nó không tồn tại => vật chất không tồn tại.
(Leenin chỉ ra rằng: không phải “vật chất tiêu tan mất” mà chỉ có giới hạn hiểu
biết của con người về vật chất là tiêu tan)
Nội dung định nghĩa vật chất của leenin: “ Vật chất là 1 phạm trù triết học dùng
để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác được
cảm giác của chúng ta chép lại, phản ánh và tồn tại không lện thuộc vào cảm
giác”

Phân tích định nghĩa:
1.

Vật chất là 1 phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được
đem lại cho con người trong cảm giác:

* vật chất là 1 phạm trù triết học : VC : được định nghĩa theo nghĩa triết học :
khái quát nhất
Chung nhất
Rộng nhất
Toàn bộ hiện thực


20

không phải được hiểu theo nghĩa thông thường

Vũ Thị Nhung-Lớp KTQT 56C


Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mac-Lenin 2
•

vật chất là PTTH để chỉ thực tại khách quan( hiện thực khách quan, thế
giới khách quan) được đem lại cho con người cảm giác điểu đó có
nghĩa là:
VC bao gồm các sự vật, hiện tượng, quan hệ,.. tồn tại

xunh quanh chúng ta độc lập với

ý thức chúng ta, khi tác động lên các

giác quan thì có khả năng sinh ra cảm giác.
VC :
Thực tại khách quann hay VC là cái có trước, cảm giác, ý
thức là cái có sau do thực tại khách quan hay VC quyết định


2.

định nghĩa vật chất của Lênin => giải quyết mặt thứ nhất vấn đề cơ bản
của triết học => trả lời được câu hỏi, ý thức hay vật chất, tinh thần hay
giới tự nhiên, cái nào có trước, cái nào có sau và cái nào quyết định cái
nào?

Cảm giác chép lại, chụp lại phản ánh lại thực tại khách quan ấy:
Cảm giác có giá trị như bản sao về nguyên bản là thực tại khách
quan  cảm giác hay tư duy, ý thức của con người chẳng qua chỉ là
sự phản ánh thực tại khách quan

VC:
Con người là có khả năng nhận thức được thế giới khách quan
=> vật chất Lênin => giải quyết mặt thứ 2 vấn đề cơ bản của triết học => trả lời
câu hỏi, Con người có khả năng nhận thức được thể giới hay không?

3.Sự tồn tại của thực tại khách quan không lệ thuộc vào cảm giác:
- thực tại khách quan đó là vật chất còn cảm giác đó là ý thức:
+ vật chất là tất cả những gì có thuộc tính tồn tại khách quan không phụ thuộc
vào ý thức của con người và khi tác động vào giác quan con người thì sinh ta

21

Vũ Thị Nhung-Lớp KTQT 56C


Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mac-Lenin 2
cảm

giác.

Từ sự phân tích trên, có thể khẳng định rằng định nghĩa vật chất của Lenin bao
gồm những nội dung sau:
VC – cái tồn tại khách quan bên ngoài YT không phụ thuộc vào YT
VC- cái gây cảm giác ở con người khi bằng cách nào đó (trực tiếp hoặc
gián tiếp) tác động nên giác quan của con người
(3) VC – cái mà cảm giác, tư duy ý thức chẳng qua chỉ là sự phản ánh của nó
Ý nghĩa pp luận:
(1)
(2)

- Định nghĩa VC của Lenin đã giải đáp 1 cách khoa học về vấn đề cơ bản của
triết học và phê phán những quan niệm sai lầm của triết học duy tâm, tôn
giáo về vật chất cũng như bác bỏ thuyết không thể biết.
- đã tiếp thu có phê phán những quan điểm đúng của chủ nghĩa duy vật trước
đây và đồng thời khắc phục những thiếu sót và hạn chế của nó và nó có ý
nghĩa về mặt thế giới quan, phương pháp luận đối với khoa học cụ thể khi
nghiên cứu VC
- cho phép xác định cái gì là VC trong lịch vực xã hội để cso thể giải thích
nguồn gốc, bản chất và các qui luật khách quan của xã hội
- đã mở đường cho các nhà khoa học nghiên cứu thế giới vô cùng vô tận

Câu 5: Liên hệ với thực tiễn của bản thân.
Từ những vấn đề vừa nêu trên thì trong cuộc sống, đặc biệt là môi trường sinh
viên chúng ta phải có nhiều mối liên hệ với bạn bè, MLH giữa sinh viên với nhà
trường và ngoài XH. chúng ta không thể tự tách rời với cộng đồng của mình .
Cần phải có cái nhìn tổng quát về mọi SV, HT, không nên quan sát một khía cạnh
nào đó của sự vật hiện tượng mà đánh giá chúng .
Chúng ta phải có tư duy linh hoạt “tùy cơ ứng biến” trong mọi tình huống, không
nên vận dụng máy móc theo 1 công thức có sẵn.

22

Vũ Thị Nhung-Lớp KTQT 56C


Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mac-Lenin 2
Trong học tập cũng vậy, chúng ta phải biết đặt vị trí của mình ở 1 “nấc thang”
nào đó để phù hợp với năng lực của mình phù hợp với hiện thực khách quan. Có
như vậy thì chúng ta mới học tập tiến bộ được.
Câu 6: Liên hệ với nhận thức thực tiễn bản thân :
- Trong hoạt động thưc tiễn cần phải dựa vào cái chung để tạo ra cái riêng .
Vd : cần phải có 1 hệ thống pháp luật nghiêm ngặt để chống quan liêu, tham nhũng.
- Vận dụng cái chung để xem xét cái đặc thù
Vd : Từ các nguyên lý chung của CNMAC LENIN, HCM đã vận dụng sáng tạo các
nguyên lý đó vào hoàn cảnh lịch sử cụ thể ở VN.
-Trong cuộc sống thấy sự chuyển hóa nào có lợi cho ta thì phải chủ động tác động
vào nó để nó nhanh chóng trở thành hiện thực.
Câu 9: liên hệ thực tiễn :
Trong quá trình học tập, công tác chúng ta phải biết quý trọng cái mới, tin tưởng
vào tương lai phát triển của cái mới. mặc dù lúc đầu nó còn non yếu, nhưng chúng
ta phải ra sức bồi dưỡng, phát huy cái mới, tạo điều kiện cho cái mới chiến thắng

cái cũ, cái lạc hậu.

23

Vũ Thị Nhung-Lớp KTQT 56C