tai biến mạch máu não chẩn đoán đánh giá điều trị

TAIBIẾNMẠCHMÁUNÃO,CHẨNĐOÁN,ĐÁNHGIÁ,ĐIỀUTRỊ


BY:lgacbwww.thuvien-ebook.com
I.NHẮCLẠIGIẢIPHẪU
1.CÁCBODÀI
2.TIỂUNÃO
3.SỰPHỐIHỢPVẬNNHÃN
4.CÁCHỘICHỨNGKINHĐIỂN
5.GIANNÃO
6.HẠCHNỀN
7.VỎNÃO
8.VỎNÃOKẾTHỢP
9.BÁNCẦUTRỘI.
10.VỎNÃOVIỀN:CẢMXÚC,TRÍNHỚ
11.MỘTSỐHỘICHỨNGLÂMSÀNG
II.BENHNGUYENVABENHCUATAIBIENMACHMAUNAO
1.NGUYENNHÂNVÀCƠCHẾGÂYBỆNH
2.BỆNHSINHTAIBIẾNMẠCHMÁUNÃO
3.CÁCYẾUTỐKHÁCẢNHHƯỞNGĐẾNTAIBIẾNMẠCHMÁUNÃO
4.SINHLÝBỆNH(4,9)
5.DIỄNBIẾN
III.CHẢYMÁUTRONGNÃOĐAỔCÙNGLÚC.
1.ĐỐITƯỢNGVÀPHƯƠNGPHÁP
2.KẾTQUẢ
3.BÀNLUẬN
VI.CHẨNĐOÁNPHÂNBIỆTNHỒIMÁUNÃOVÀXUẤTHUYẾTNÃOTRENLỀU
1.PHƯƠNGPHÁPNGHIENCỨU:
3.KẾTLUẬN

V.ĐIỀUTRỊCHỐNGHUYẾTKHỐITRONGTAIBIẾNMẠCHMÁUNÃO
1ĐẠICƯƠNG
2.CÁCTHUỐCĐIỀUTRỊCHỐNGHUYẾTKHỐI:
3.KẾTLUẬN:
BY:lgacbwww.thuvien-ebook.com





I.NHẮCLẠIGIẢIPHẪU




1.CÁCBÓDÀI


Cácbódài:Cácbódẫntruyềnvậnđộngvàcảmgiácđượcmôtảtrongtủysốngcũnghiệndiệnởthânnão,nhưng
tạithânnãochúngđềuởphíađốidiệnvớicơquanchúnghoạthóa.


1.Bótháp(neuronvậnđộngtrên)nằmtrongphầncuốngnãocủatrungnão,nóđiquaphầnnềncủacầunãotheo
nhiềubóvàkếthợptrởlạitạothànhbótháptronghànhtủy.Bóthápbắtchéosangđốidiệntạichỗnốihànhtủyvới
tủycổ.(Xemhình4)



2.Bógaiđồithịtiếptụcđiquathânnãoởvịtríbênđểđếnđồithị(hình5)
3.Cộtsautậncùngởhànhtủy,ởđâynótiếphợpvớinhânchêm(nucleicuneatus)vànhânmảnh(nucleigracilis)

(lầnlượccảmgiácsâuchotayvàchân).Neuroncảmgiácsố2lậptứcbắtchéosangbênđốidiệntạothànhliềm
trong(medicallemnisci).Liềmtrongnằmphíatrongcủahànhtủy,nhưngởcầunãonóđihơingangrangoài,đểđến
trungnãothìnóđiởphíabên,gầnbógaiđồithị.Cả2đườngcảmgiácnàyđềutậncùngtạiđồithị(nhânbụngsau
bên)(hình5)



Cáccấutrúcbêntrongthânnão


Giảiphẫubêntrongcủathânnãophứctạphơntủysống.Ởđâychúngtôikhôngmôtảchitiếtgiảiphẫuthânnão.
Hình6biểuhiệncácvịtrígầnđúngcủacácnhânvậnđộngvàcảmgiáctạithânnão+bảng1saugiớithiệucácthành
phầnbêntrongtheotừngtầng.


Bảng1:Mộtsốthànhphầnbêntrongthânnão
Vịtrí

Nhân

Trungnão

III,IV,Vphầntrungnão.

Cầu

V(nhânchính)

Cầuthấp

VI,VII.

Chỗnốihành–cầu

VIII
NhânbóxuốngcủaV



Nhânmơhồ




Nhânbóđơnđộc

Hànhtủy

NhânXvậnđộng
XII

Tuỷcổ

XI


Ngoạitrừnhândâyròngrọc(dâyIV)chodâybắtchéođểhoạthóacơchéotrênbênđốidiện,còncácnhânthần
kinhsọởthânnãođềuhoạthóacáccấutrúccùngbên.Vìcácbódàithânnãođềubắtchéo,nêncácsangthươngkhutrú
ở1bênthânnãosẽbiểuhiệnbằngdấuhiệudâysọcùngbênvàcácdấuhiệuvậnđộngvàcảmgiácởđốibêntổn
thương.Luậtnàyrấtcóíchtrongviệcđịnhkhutổnthương.

Hình6:




Hệthốnglưới(thereticularformation)


Gồmcácnhânlướivàcácbótạonênmộtcấutrúcphứctạpvàtinhvivớicácchứcnăngkhácnhau.Ởhànhnãovà
cầunão,cácnhânlướicó1tầmquantrọngtrongviệcđiềuchỉnhhôhấp,nhịptimvàhuyếtáp.Hệthốnglướiởphầncao
cầunãovàtrungnãocóvaitròrấtquantrọngtrongviệcduytrìýthức(sangthươngởvùngnàygâyrahônmê),vàcác
nhânlưới(vídụnhưhệthốnglướicạnhđườnggiữacầunão:paramedialpontinereticularformation:PPRF)cũngcóvai


tròtrunggianquantrọngtrongphốihợpvậnđộngmắt.Mộtsốnhânthânnãocungcấpmộtnguồnlớncácchấtdẫn
truyềnđặchiệuchophầnlớnhoạtđộngnão:(nhânlục)locuscoeruleus(norepinephrine,raphnuclei(nhânđườnggiữa)
(serotonin,substantianigra(chấtđen)(dopamine.Cácchấtdẫntruyềnnàycótầmquantrọngtrongđiềuhòathần
kinh.Sựgiảmnorepinephrinevàserotoninảnhhưởngđếnsựthứctỉnhvàcảmxúc.Vaitròdopamineđãrõrànghơn:
bệnhParkinsonđikèmvớisựmấtcáctếbàosắctốsinhdopamineởtrongchấtđen.




2.TIỂUNÃO


Sangthươngcủamộtbênvỏtiểunãogâyrathấtđiều(ataxia)ởcùngbênsangthương.Cácthôngtintừbáncầu
tiểunãođượcđưađếnnhânrăngtiểunão,tạiđâycócácsợiđirakhỏitiểunãoquacuốngtiểunãotrên,bắtchéosang

bênđốidiệnvàothânnãođểtiếphợpvớinhânđỏvàlênđồithị(nhânbụngtrướcvànhânbụngbên),vàtừđồithịsẽcó
cácsợigởilênvỏnãocùngbên.


Cácthôngtintừvỏnãoxuốngtheobóvỏgaisẽtiếphợpvớicácnhânởvùngnềncầunão,từcácnhânnàysẽcó
cácsợiđếnbáncầutiểunãođốibên.Dođó,vídụ,báncầutiểunãophảigởithôngtinđếnđồithịvàvỏnãotrái,và
ngượclạithôngtintừvỏnãotrái,xuốngnhâncầunãotráivàđingượclạibáncầutiểunãophải.




3.SỰPHỐIHỢPVẬNNHÃN




Phốihợpnhìnngang(hình7)



a.Giảiphẫu
Sựphốihợpnhìnngangđòihỏisựhoạtđộngđồngthờicủacơthẳngngoàimộtbênmắtvàcơthẳngtrongcủamắt
bênkia.NhândâyVIchứacácneuronvậnđộngkiểmsoátcơthẳngngoài.Nócũngchứacácneurontruyềnthôngtin
thôngquabódọcgiữađểđếncáctiểunhânđiềukhiểncơthẳngtrongcủanhândâyIIIđốidiện.Dođósựhoạtđộngcủa
nhândâyVIcóthểtạoracửđộngmắtnhìnnganghướngvềphíanhânđượckíchthích.


b.Cửđộngmắtnhìnngang“theoýmuốn”cóthểđượcđiềukhiểnbởivùngmắtcủathùytrán.Sựhoạthóamộtbên
vùngnàysẽlàmcho2mắtnhìnsangbênđốidiện.Đểđạtđượcđiềunày,vùngmắtthùytránđãđượcnốivớitrung
tâmnhìnngangởcầunãođốibên(hệthốnglướicạnhgiữacầunãohayPPRF),đườngđibắtchéotạiphầnthấp

trungnão.




c.Liênquanvớilâmsàng:


Liệtchứcnăngnhìnngang:sựphốihợpvậnđộngmắtbịyếuhoặcliệtđượcgọilàliệtchứcnăngnhìn.Liệtchức
năngnhìnngangcóthểbịgâyraởcácsangthươngởbáncầuđạinão,làm2mắtkhôngnhìnsangphíađốisangthương
được,hoặcsangthươngthânnão,ởđâyxảyra2tìnhhuống.Nếudướichỗbắtchéotạiphầnthấptrungnãothìsẽlàm
yếuviệcnhìnvềphíasangthương,nếutrênchỗbắtchéothìgiốngnhưsangthươngởbáncầu.Chúýbệnhnhânliệt
chứcnăngnhìnsẽcómắtđồngtrục,dođóhọkhôngthanphiềnsongthị(nhìnđôi)


Liệtvậnnhãnliênnhân:Cácsangthươngcủabódọcgiữa(MLF)nằmgiữanhândâyVIvàdâyIIIcóthểlàmyếu
cửđộngmắtnhìnvàotrong(củadâyIII)khicốgắngnhìnngang,nhưngkhônglàmảnhhưởngđếnchứcnănghộitụ
nhãncầu.Vídụ,mộtsangthươngMLFbênphảisẽlàmyếucửđộngđưamắtphảivàotrongkhicốgắngnhìnsangbên


trái.Tacóthểchứngminhsựyếunàykhônggâyrabởiliệtcơthẳngtrong,bởivìcơnàyvẫnthựchiệnchứcnăngcủanó
bìnhthườngkhihộitụnhãncầu(chứcnăngnàyđượctiếnhànhtoànbộtrongtrungnão).


Phốihợpnhìndọc:chứcnăngnàyđượctiếnhànhởtrungnão.Cócáctrungtâmthamgianhìndọcởtrong
hệthốnglướitrungnão,nằmngaytrênnhândâyIII.


Sựảnhhưởnglêntưthế:

Sangthươngthânnãocóthểảnhhưởngnhiềubóđixuốngtácđộnglênhệvậnđộng.Cácsangthươngngangmức
lồinãodướiởtrungnãolàmảnhhưởngcácđườngđỏgaivàmáigaiđixuốngsẽgâyratưthếduỗitứchi(tưthếmất
não). Trương lực duỗi này tùy thuộc vào sự hoạt động của nhân tiền đình bên, và nó sẽ bị mất nếu sang thương lan
xuốngdướinốihànhcầu.Cácsangthươngtrênnhânđỏcóthểgâyratưthếmấtvỏ,trongđó2tayởtưthếgậpkhủyu,
và2chânởtưthếduổi.




4.CÁCHỘICHỨNGKINHĐIỂN


4.1.Cáchộichứngtrungnão:


HộichứngWeber:(xemhình8)
Cáccấutrúcchínhbịảnhhưởnglàcácbóvỏgaivàvỏhànhtrongcuốngnão,vàcácsợicủadâyIIIđiquaphần
cuốngđểrakhỏitrungnão.Vớisangthươngbênphải,bệnhnhânsẽcóyếuliệtnữangườitrái,vàliệtdâyIIIphải(sụp
mi,khôngnhìnlênxuốngvàotrongđược,và[nếucácsợitừnhânEdinger-Westphalbịảnhhưởng]dãnđồngtử)


HộichứngBenedikt:
LiệtdâyIIIcùngbênkèmvớithấtđiềutiểunãođốibêndosangthươngởtrungnãoảnhhưởngđếndâyIIIkhinó
đinganggầnnhânđỏ.Sangthươngởnhânđỏlàmgiánđoạncácsợitừbáncầutiểunãobênđốidiệnquanhânđỏlên
đồithịvàvỏnão(xemthêmphầntiểunão).


4.2.Cáchộichứngcầunãotrong

CácsangthươngcủanhândâyVIlàmliệtchứcnăngnhìnngangvềphíasangthương.NếucácsợitừnhândâyVI
đốidiệnbịảnhhưởngkhichúngbắtchéovàobódọcgiữa,thìđộngtácnhìnvàotrongcủanhómcơthẳngtrongcùng
bêncũngbịyếu(Hộichứngmộtrưỡi).DâythầnkinhVIIcũngcóthểbịảnhhưởngvìđườngđicủanóvòngquanhân
dâyVItrướckhirakhỏicầunão.


CácsangthươngảnhhưởngdâyVIkhinóngangquacầunãocóthểcũngảnhhưởngđếnliềmtrong(gâyrayếu
nhìnrangoàicùngbênvàmấtcảmgiácsâuđốibên),hoặcảnhhưởngbóvỏgaiởnềncầunão(gâyrayếunhìnrangoài
cùngbênvàliệtnữangườiđốibên).


4.3.Hộichứnghànhnãobên(HộichứngWallenberg)


Đâylàtaibiếnthânnãophổbiếnnhất.Bó gai đồi thị bị ảnh hưởng gây ra mất cảm giác đau nhiệt dưới cổ nữa
ngườiđốibên.AûnhhưởngnhânbóxuốngcủaVlàmmấtcảmgiácđaunhiệtnữamặtcùngbênsangthương.Aûnh
hưởngbógiaocảmxuốnggâyrahộichứngHomer(hẹpkhemi,cođồngtửvàgiảmtiếtmồhôicùngbên).Aûnhhưởng
nhânmơhồgâyyếucơvòmmiệngvàkhónuốt.Aûnhhưởngcuốngtiểunãodướigâythấtđiềutiểunãocùngbênsang


thương(Hình9)




4.4.Hộichứngkhóatrong(nhồimáuvùngnềncầunão)


Bóvỏgaivàbóvỏhànhbịgiánđoạnởnềncầunãogâyraliệttứchivàliệttấtcảcácnhândâysọngoạitrừsự

kiểmsoátvậnnhãn.Nếusangthươnglanđếnphầngiữa(tegmentum)củacầuthấp,chứcnăngnhìnngangcóthểbịảnh
hưởng(dođóchỉcóchứcnăngnhìndọclàcóthểhoạtđộng),vàcảmgiáccóthểbịảnhhưởng.Nétđặctrưngcủacác
sangthươngnàylàchúngchừalạihệthốnglướiphíatrêncầuthấp,vàdođóbệnhnhânvẫnduytrìđượcsựthứctỉnh.
Cáchduynhấtđểtraođổivớicácbệnhnhânkhôngmaymắnnàylàyêucầuhọdichuyểnmắtđểtrảlờicâuhỏi.


4.5.Xuấthuyếtcầunão:
Xuấthuyếttrongcầunão(thườngdocaohuyếtáp)gâyrahônmê(doảnhhưởnghệthốnglưới),tưthếmấtnão
(tổnthươnggiữanhânđỏvànhântiềnđình),vàđồngtửconhỏ(ảnhhưởngbógiaocảmxuống).




5.GIANNÃO


Giannãobaogồmđồithị,hạđồi,dướiđồivàtrênđồi.Dướiđồiđượcxemnhưlàphầnhạchnền.Cácsangthương
vùngtrênđồikhôngliênquanvớicáckhiếmkhuyếtđặchiệu,ítđượcmôtả.

5.1.Đồithị


Cấutrúcphứctạpnày(Hình10)đóngvaitròchuyểntảitấtcảcảmgiác(trừkhứugiác)lênvỏnão,nhưngnócũng
cóảnhhưởngnhiềulênchứcnăngvậnđộng(thôngquacácđườngđiđếntừhạchnềnvàtiểunão)vàchứcnăngnhận
thức.Mặcdùcótầmquantrọngnhưvậynhưngtấtcảchứcnăngcủađồithịvẫnchưađượcthấuđáohết.Chúngtôichỉ
sẽđềcậpđếncácmốiliênquanlâmsàng-bệnhhọcđượchiểubiếtrõnhất.


Hình10:

Chứcnăngcảmgiác:


·Đườngthínhgiácđivàotừliềmngoài(laterallemiscus)đếnnhângốitrong.Thínhlựcítbịảnhhưởngnếusang
thươngđồithịmộtbên,bởivìthôngtinthínhgiáctừmỗitaiđềuđượcgởisang2bên.


·Đườngthịgiácđivàotừbóthị(optictract)đếnnhângốingoài:Sangthươnggâyrabánmanhđồngdanh(xem
hình11).

·Thôngtincảmgiácsâutừhệthốngcộtsau-liềmtrongvàcảmgiácđaunhiệttừhệthốnggai-đồithịđiđếnđồithị
(nhânbụngsaubênvànhânbụngsautrong).Sangthươngảnhhưởngđếnphầnnàycủađồithịcóthểlàmmấttấtcả
cảmgiáccủamộtbêncơthể.Mộtsốbệnhnhânbịtăngcảmgiácđaubấtthường,kịchphátởbênmấtcảmgiác.


Chứcnăngvậnđộng


Sựgiánđoạnđườngnốitiểunãovớinhânbụngtrướcvàbụngbênđồithịcóthểgâyrathấtđiều,vàsựgiánđoạn
đồithị-hạchnền(cũngđếncácnhânbụngtrướcvàbụngbêntươngtự)cóthểgâyragiảmđộnghoặcbấtđộng(akinesia)


Chứcnăngnhậnthức


·Sựthứctỉnh(Arousal):cácsangthương2bênảnhhưởngnhânintralaminarcủađồithị,nơiđượcxemlàvùngmở
rộngcủahệthốnglướithânnão,cóthểgâymấtýthức,nhưng2mắtkhôngnhắm.Điềunàyđượcgọilàchứngbất

độnglặngcâm(akineticmutism)
· Trí nhớ: các sang thương ảnh hưởng cấu trúc đồi thị trong (nơi gặp nhau của bó manmillothalamic và bó
amygdalofugal,củacácnhânlưngtrongvànhântrước)cóthểlàmmấttrínhớtrầmtrọng.
·Cácchứcnăngnhậnthứckhác:mấtngônngữ,chứngthờơvàrốiloạnchứcnăngthịgiáckhônggian(visuospatial
function)đãđượcmôtảkhiđồithịbịtổnthương,vàcólẽliênquanđếnsựgiánđoạnliênkếtqualạigiữađồithịvới
vỏnão.

5.2.Hạđồi
Hạđồichuyênbiệtkiểmsoáttuyếnyênvàdođókiểmsoátchứcnăngnộitiếtnóichung,vànócósựliênkếtrộng
lớnvớicácnhânthựcvậtởthânnão.Cácsangthươnghạđồicóthểảnhhưởngđếnsựthèmmuốn(appetite),tháiđộ


cảmxúc,kiểmsoátthânnhiệt,vànhiềuhànhvibịảnhhưởngbởinộitiếtvàhệthầnkinhthựcvật.




6.HẠCHNỀN


Hạchnềnlàmộtnhómcácnhândướivỏliênquanmậtthiếtvớinhauvềmặtgiảiphẫu.Tổnthươngcácnhânnày
khônglàmyếucơ,nhưngcóthểgâyrabấtthườngsựhoànthiệnvậnđộng.Cáccơchếtrongđócácsangthươnghạch
nềngâyracáctriệuchứnglâmsàngvẫnchưađượcgiảithíchrõrànghết.


Giảiphẫu



Thểvân(striatum):baogồmnhânđuôivànhânbèo,nhậncácphóngchiếutừcácvùngrộnglớncủavỏnãomới

(neocortex),từđógởiđếncầunhạt(globuspallidus-GP).và phần lưới của chất đen (substantia nigra-SNpr). Từ cầu
nhạtsẽphóngchiếuđếnđồithị(nhânbụngtrước/bụngbên),vàtừđâygởingượctrởlạivỏnão.Thêmvàovòngphóng
chiếuđếncáccấutrúcvỏnãovậnđộng(đượcmôtảchitiếttronghình12),cónhiềuvòngvỏnão-thểvân-cầunhạtđồithị-vỏnãokhácđãđượcxácđịnhvềmặtgiảiphẫuhọc(Hình13avà13b).Thêmnữa,cómộtdạngvòngnhỏđitừ
cầunhạtđếncácnhândướiđồi,vàquayngượclạicầunhạt(hình12).


Hình12:




Hình13a





Hình13b







Cáchộichứnglâmsàng:

HộichứngParkinson



Mấtcácneuronsinhdopamineởchấtđen,màbìnhthườngphảigởiđếnthểvân,đãgâyrasựcứngcơngoạitháp
(rigidity),chậmvậnđộng,run,vàmấtcácphảnxạtưthế.ĐólàcácđiểmđặctrưngcủahộichứngParkinson.
Múavungnữangười(Hemiballismus)
ĐikèmvớitổnthươngthểLuysđốivớiđồithịđốibên.




Huntington’schorea



Đâylàbệnhlýditruyềnđượcđặctrưngbởisasúttrítuệtiếntriểnvàmúagiật(chorea),nóđikèmvớiteonhân
đuôi.Tuynhiên,taibiếnmạchmáunãovùngnhânđuôihiếmkhigâychorea.




7.VỎNÃO

Cácvùngcảmgiácvàvậnđộngnguyênphát:


(Xemhình14:vùngthịgiác,thínhgiác,cảmgiác,vàvậnđộngnguyênphát)

1.Vỏnãothịgiác(vỏnãorãnhcựa,thùychẩm,vùng17).Hãydànhthờigianđểônlạiđườngthịgiác:võngmạcthầnkinhthị-giaothị-bóthị-thểgốingoài-tiathị-vỏnãothịgiác.Chúýrằng,sangthương1bêntrướcgiaothị
chỉgâykhiếmkhuyếtthịtrườngở1mắt,trongkhisangthươngtừgiaothịvềsau,khiếmkhuyếtgiớihạnở1vùng
thịtrường(nhưngthườngở2mắt)(Hình11)



2.Vỏnãothínhgiác(hồiHeschl,thùytháidương,bêntrongkheSylvian)


3.Vỏnãocảmgiácbảnthể(hồisautrungtâm,vùng3,1và2)


4.Vỏnãovậnđộng(hồitrướctrungtâm,vùng4)




8.VỎNÃOKẾTHỢP


1.Vỏnãokếthợpđơnvùng(unimodal):mỗivùngvỏnãocảmgiácnguyênphátđượctiếpcậnbởi1vùngvỏnão
kếthợpđơn(tứclàchỉliênkếttrựctiếpvới1vùngvỏnãokếthợp)
2.Vỏnãokếthợpđavùng(polymodalvàsupramodal)đượcliênkếtvớicácvùngvỏnãokếthợpđơnvùngcũng
nhưcácvùngvỏnãokếthợpcaocấphơnkhác.
Cáccấutrúcnàyđượcnghĩlàđểcácchứcnăngchuyênbiệtđượcphụcvụphântíchởcácvùngkhácnhau,vàcác
vùngnàycósựliênhệvớinhau.Vídụcácchứcnăngchuyênbiệtnhư:ngônngữ,thịgiáckhônggian…

9.BÁNCẦUTRỘI.

(Cerebraldominance)


Haibáncầuđạinãokhôngtươngđươngnhauvềmặtchứcnăng.Cácsựkhôngcânxứngvềmặtchứcnăngđã
đượcghinhậnnhưsau:


Ngônngữ


Ởtrên95%ngườithuậntayphải,báncầutráilàvùngưuthếvềmặtngônngữ.Ởngườithuậntaytrái,báncầuưu
thếhoặccũnglàbáncầutráihoặccókhảnăngngônngữcả2bên;thỉnhthoảngmớicóbáncầuphảiưuthế.


Taythuận/Thựcdụng
Taythuậnphảnánhsựkhôngcânxứngvềmặtchứcnăngcủahaibáncầuđốivớikhảnănglàmcácđộngtáctinh
vi.Mấtthựcdụnglàdotổnthươngbáncầuđốibêntaythuận.


Sựchúýtậptrung(Attention)
Sựthờơnữathânnặngđượcthấynhiềuởtổnthươngbáncầubênphảihơnbêntrái.Điềunàyphảnánhsựmất
cânxứng2báncầuvềcơchếtậptrungchúý.


Khảnăngthịgiáckhônggian(Visuaspatialabilities)

Cáckỹnăngthịgiáckhônggianđượcpháttriểncaohơnởbáncầuphải.


Cảmxúc
Aûnhhưởngcảmxúctrongtổnthươngbáncầutráikhácvớitrongtổnthươngbáncầuphải.Cácsangthươngthùy
trántráithườngđikèmvớitrầmcảmnhiềuhơn,trongkhitổnthươngbáncầuphảithườnggâysựvôcảm.




10.VỎNÃOVIỀN(Limbiccortex):CẢMXÚC,TRÍNHỚ


Giảiphẫu(Hình15)


Limbuscónghĩalàviền.Cáccấutrúccủavỏnãoviềntạothànhmộtvòngbaoquanhthânnãovàgiannão.Các
cấutrúchệviềnbaogồm(đitheo1vòng):Amygdale,hảimãvàhồicạnhhảimã,vỏnãovùngđai(cingulatecortex),
vỏnãothùytránphầnổmắtvàvỏnãothùyđảo.Vùngviềnxuhướngcómộtcấutrúcnguyênthủyhơnlàtânsinh,và
đượcliênkếtchặtchẽvớiphầnnềnnãotrước(basalforebrain)vàhạđồi.

Chứcnăng


Cảmxúc


Tháiđộcảmxúclệthuộcvàocácthayđổinộitiết,thầnkinhthựcvậtvàvậnđộng,đượcđiềuhòabởihạđồi.Bởi
vìvỏnãoviềnnãotrướcnằmchengiữatânvỏnãovàhạđồi,nênvềmặtlýluậnnóđượcgiảđịnhrằngnólàtrunggian
ảnhhưởngcủavỏnãolênvùnghạđồi.Cácdữliệulâmsàngvàthựcnghiệmđãxácnhậnđiềunày:ởđộngvật,cácsang

thươngvùngổmắtcủavỏnãothùytránvàvỏnãocựctháidương,vàsangthươngcủaamygdalađikèmvớicácthay
đổitrạngtháiđộcảmxúc.Ởngườiđộngkinhxuấtpháttừcáccấutrúctháidươngtrong(đặcbiệtlàamygdala)cóthể
biểuhiệnbằngcảmgiáccảmxúcnhưcảmgiácsợ.


Trínhớ